Datasets:

AndreasThinks

/

welsh-translation-instruction

like 0

Translate the text from English to Welsh.

In my Plenary Statement on the Wales Marine and Fisheries Strategy on 18 June 2013, I set out the key priorities to shape that Strategic Action Plan.  The review into shellfish in the intertidal areas of Wales has concentrated on the management of the cockle fisheries which are worth many millions of pounds to the Welsh economy. A formal consultation on proposals to revise the management of cockle fisheries was undertaken between July and October 2012\.   The response to first consultation provided a clear mandate for introducing a new regime for Cockle Fisheries across Wales, to deliver sustainability of the fisheries, and increase traceability and enforcement. Support was shown for the introduction of: 1. a revised cockle scheme in Wales; 2. adopting a multi agency approach; 3. an improved traceability system; 4. a young fishers/apprenticeship scheme; 5. greater regulation and restrictions; and 6. year round fishing, by way of a total allowable catch; The results and analysis prompted further consideration of some of the elements contained within the proposals, namely the methodology for allocating permits under a new cockle management regime in Wales. My officials have now looked at those elements as part of the package of measures and have refined proposals surrounding the details of the allocation methodology and to clarify the protocols of the forthcoming new management scheme for cockle fisheries in Wales. I have today launched a public consultation for 12 weeks, and the recommendations from both consultations will be implemented as a priority to replace the existing system of regulations and in preparation for future seasons.

Yn fy Natganiad i’r Cyfarfod Llawn am y Strategaeth y Môr a Physgodfeydd Cymru ar 18 Mehefin 2013, nodais y prif flaenoriaethau a fyddai’n llywio’r Cynllun Gweithredu Strategol hwnnw. Mae’r adolygiad o bysgod cregyn yn ardaloedd rhynglanwol Cymru wedi canolbwyntio ar reoli pysgodfeydd cocos sydd werth miliynau lawer i economi Cymru. Cynhaliwyd ymgynghoriad ffurfiol ar y cynigion i reoli pysgodfeydd cocos rhwng mis Gorffennaf a mir Hydref 2012\. Roedd yr ymateb i’r ymgynghoriad cyntaf yn cyflwyno mandad clir ar gyfer cyflwyno trefn newydd ar gyfer Pysgodfeydd Cocos ledled Cymru, er mwyn sicrhau dyfodol cynaliadwy i’r pysgodfeydd a chynyddu dulliau olrhain a gorfodi. Cafwyd cefnogaeth i’r canlynol:  1. cynllun cocos diwygiedig yng Nghymru; 2. mabwysiadu dull amlasiantaeth; 3. dull gwell o olrhain cocos; 4. cyflwyno rhagor o reoliadau; 5. cynllun pysgotwyr ifanc /prentisiaethau; 6. pysgota gydol y flwyddyn, ar sail cyfanswm y ddalfa a ganiateir; Ar ôl dadansoddi’r canlyniadau, rhoddwyd ystyriaeth bellach i rai o elfennau’r cynigion, yn enwedig y fethodoleg ar gyfer dyroddi trwyddedau o dan drefn rheoli cocos newydd yng Nghymru. Mae fy swyddogion wedi edrych ar yr elfennau fel rhan o’r pecyn o fesurau ac wedi mireinio’r cynigion ynghylch manylion y fethodoleg ddyroddi trwyddedau ac egluro protocolau’r cynllun rheoli newydd arfaethedig ar yfer pysgodfeydd cocos Cymru. Heddiw, rwyf wedi lansio ymgynghoriad cyhoeddus a fydd parhau am 12 wythnos a bydd yr argymhellion o’r ddau ymgynghoriad yn cael eu gweithredu fel mater o flaenoriaeth er mwyn disodli’r system rheoliadau bresennol a pharatoi ar gyfer y tymhorau nesaf.

Translate the text from English to Welsh.

On 18 February 2014, the Minister for Local Government and Government Business made an oral Statement in the Siambr on: Update on the Review of Council Tax Support. The Statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link).   If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Ar 18 Chwefror 2014, gwnaeth y Gweinidog Llywodraeth Leol a Busnes y Llywodraeth Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Y wybodaeth ddiweddaraf am yr Adolygiad o Ddarparu Cymorth gyda'r Dreth Gyngor. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol). Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys. 

Translate the text from English to Welsh.

In November, heavy and persistent rainfall resulted in wide spread flooding across Ynys Mon, causing damage to roads, footpaths, structures and properties.  Emergency works were undertaken by local authority officers at the time to ensure the safety of residents. A number of residents in Llangefni were evacuated from their homes and work is still ongoing to repair the damage.  The council contacted the Welsh Government requesting emergency funding to assist with clean\-up efforts and emergency repairs. Cabinet Secretary for Local Government and Public Services, Alun Davies, said, > “I am pleased we have been able to provide this support to the Isle of Anglesey County Council to help assist with repair costs caused by these unique weather conditions.” The worst effected area was the A545 between Menai and Beaumaris which suffered a landslip when the deluge of water caused the bank retaining the highway along the Menai Straits to be washed away. The volume of water resulted in further damage to bridge parapet in Brynsiencyn and retaining walls along the A5025\. At numerous locations across the island, surface water drainage was damaged, requiring substantial repairs to reduce the risk of further flooding to properties. 

Ym mis Tachwedd cafwyd llifogydd ar draws Ynys Môn yn dilyn glaw trwm a chyson, a chafodd ffyrdd, llwybrau, strwythurau ac adeiladau eu difrodi.  Bu swyddogion yr awdurdod lleol yn gwneud gwaith brys ar y pryd i sicrhau bod y trigolion yn ddiogel. Cafodd nifer o bobl Llangefni eu symud o’u tai ac mae’r gwaith atgyweirio yn dal ar y gweill.  Cysylltodd y cyngor â Llywodraeth Cymru i ofyn am gymorth ariannol brys i helpu â’r gwaith glanhau a’r atgyweiriadau brys.  Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet dros Lywodraeth Leol a Gwasanaethau Cyhoeddus, Alun Davies: > “Rwy’n falch ein bod wedi gallu darparu’r cymorth yma i Gyngor Sir Ynys Môn i’w helpu â’r costau atgyweirio a achoswyd gan y tywydd anarferol hwn.” Yr ardal a ddioddefodd waethaf oedd yr A545 rhwng Porthaethwy a Biwmares, lle cafwyd tirlithriad ar ôl i lif y dŵr olchi’r arglawdd sy’n cynnal y briffordd wrth ymyl y Fenai i ffwrdd. Achosodd y dŵr ddifrod pellach i ganllaw pont ym Mrynsiencyn ac i waliau cynnal ar yr A5025\.  Difrodwyd y system draenio dŵr wyneb mewn sawl man ledled yr ynys, ac arweiniodd hynny at waith atgyweirio sylweddol i leihau’r perygl o lifogydd pellach mewn eiddo. 

Translate the text from Welsh to English.

Rwy'n cyhoeddi heddiw ein bod wedi cyflwyno Cynllun Cymorth ar gyfer Cynllun y Taliad Sylfaenol 2019 Rwy'n bryderus am effaith penderfyniad y DU i ymadael â'r Undeb Ewropeaidd ar ffermwyr Cymru. Rwyf wedi nodi'n glir o'r dechrau'n deg y byddai ymadael heb gytundeb yn gwbl drychinebus i'n sector amaethyddol ac i'n cymunedau gwledig. Gan fod y DU yn fwyfwy tebygol o ymadael heb gytundeb mae'n gwbl allweddol ein bod yn rhoi cymaint â phosibl o sicrwydd i ffermwyr Cymru. Rydym ni, fel llywodraeth, yn gwneud popeth posibl er mwyn cefnogi'r diwydiant. Fy mlaenoriaeth i yw sicrhau ein bod yn cynllunio'n synhwyrol ac rwyf wedi bod yn cydweithio â'n partneriaid, undebau ffermio, elusennau a llawer o randdeiliaid ers haf 2016 er mwyn sicrhau bod ein diwydiant yn y sefyllfa orau bosibl i wynebu heriau Brexit. Yn yr un modd â 2018, rwyf wedi penderfynu peidio â gwneud rhagdaliadau o dan Gynllun y Taliad Sylfaenol ym mis Hydref. Byddai hyn yn creu anghysondeb rhwng busnesau fferm gan y byddai rhai ond nid pawb yn derbyn rhagdaliadau. Mae'n fwriad gen i, fodd bynnag, i adeiladu ar lwyddiant Cynllun Benthyciadau Cynllun y Taliad Sylfaenol a gyflwynwyd y llynedd, lle y cafodd dros £23 miliwn ei dalu i gyfrifon banc 1,200 o fusnesau fferm yn ystod wythnosau cyntaf mis Rhagfyr. O'r herwydd bydd y Cynllun Cymorth ar gyfer Cynllun y Taliad Sylfaenol 2019 yn talu benthyciad uwch o hyd at 90% o werth tybiedig hawliad busnes unigol o dan Gynllun y Taliad Sylfaenol 2019, a bydd yn rhoi rhywfaint o sicrwydd ariannol i ffermwyr Cymru yn ystod cyfnod mor ansicr. Bydd hefyd yn sicrhau bod busnesau fferm yn gydradd, gan ein bod yn bwriadu talu hawliadau o dan y Cynllun Cymorth ar gyfer Cynllun y Taliad Sylfaenol yn ystod wythnos gyntaf cyfnod taliadau'r Cynllun, sy'n parhau o 2 Rhagfyr 2019 hyd 30 Mehefin 2020\. Yn yr un modd â 2018, bydd angen i fusnesau ffermio gyflwyno cais o dan y Cynllun Cymorth ar gyfer Cynllun y Taliad Sylfaenol. Bydd Taliadau Gwledig Cymru yn cyflwyno rhagor o fanylion ac yn sicrhau bod modd cyflwyno ceisiadau ar\-lein o fis Hydref. Ar yr amod fod busnesau fferm unigol yn bodloni telerau ac amodau angenrheidiol y benthyciad caiff taliadau eu dyrannu i'r hawlwyr hynny na fydd eu hawliadau o dan Gynllun y Taliad Sylfaenol 2019 wedi'u dilysu erbyn dechrau mis Rhagfyr. Yn sgil yr ansicrwydd parhaus ynghylch Brexit mae'n rhaid i Lywodraeth Cymru baratoi a chynllunio ar gyfer pob sefyllfa bosibl. Am y rheswm hwn nid yw Taliadau Gwledig Cymru yn debygol o allu cyflawni'r un lefel o daliadau ar y diwrnod cyntaf o'i gymharu â'r blynyddoedd blaenorol, ac o'r herwydd hoffwn annog hawlwyr Cynllun y Taliad Sylfaenol 2019 i gyflwyno cais am y Cynllun Cymorth ar gyfer Cynllun y Taliad Sylfaenol 2019 gan ddefnyddio ffurflen syml RPW Ar\-lein. Mae'r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er gwybodaeth i Aelodau'r Cynulliad a'r diwydiant. Os bydd Aelodau'r Cynulliad am imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau pan fydd y Cynulliad yn dychwelyd, byddaf yn fwy na pharod i wneud hynny.

Today I am announcing the introduction of a BPS 2019 Support Scheme. I am concerned about the impact of the UK’s decision to leave the European Union (EU) on Welsh farmers, because I have always been clear, a no deal exit from the EU would be catastrophic for our agricultural sector and rural communities. With the UK edging ever closer to leaving the EU without a deal it is vital we provide as much certainty as possible to Welsh farmers, and as a government we are doing all we can to support the industry. I have made it a priority to ensure we plan sensibly and have been working with our partners, farming unions, charities and many others since the summer of 2016 to ensure our industry is in the best possible position to deal with Brexit. As in 2018, I have decided not to make BPS advance payments in October. It would create a disparity between farming businesses, as some would receive an advance payment whilst others would not. However, I intend to build on the success of the BPS Loan Scheme introduced last year, where over £23 million was paid into the bank accounts of 1,200 Welsh farm businesses during the first weeks of December. The 2019 BPS Support Scheme will therefore pay an increased loan of up to 90% of an individual business’ anticipated BPS 2019 claim value, and will provide Welsh farmers a degree of financial security during these uncertain times. It will also ensure parity between farming businesses, as we again plan to pay the BPS Support Scheme during the first week of the BPS payment window; which runs from 2 December 2019 to 30 June 2020\. As in 2018, farming businesses will need to apply for the BPS Support Scheme. Rural Payments Wales (RPW) will provide further details and make an online application available in October. Subject to individual farm businesses meeting the necessary terms and conditions for the loan, payment will be made to those claimants whose BPS 2019 claims have not been validated by the beginning of December. Due to the continued uncertainty over Brexit, Welsh Government has to plan and prepare for all eventualities. For this reason it is unlikely RPW will deliver the same level of day one payments as achieved in previous years, and I would therefore encourage all 2019 BPS claimants to apply for the 2019 BPS Support Scheme using the simple RPW Online form. This statement is being issued during recess in order to keep Assembly Members and the industry informed. Should Assembly Members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Assembly returned I would be more than happy to do so.

Translate the text from English to Welsh.

The current school calendar means that the autumn term is longer than others. Research suggests this term is tiring and challenging for learners and staff, as more teaching is squeezed into this term than any other. The number of days of school holidays and teaching days will not change. Some pupils, especially those from financially disadvantaged backgrounds and those with Additional Learning Needs (ALN), find it difficult to get back to learning after long summer breaks. Because the summer break is long, time in the autumn term has to be devoted to going over things rather than advancing learning. Teachers also report more behavioural and well\-being issues after the summer break. Under the new proposal, a week would be taken from the start of the summer break and added to the October break, so that staff and learners get more time to rest during the long autumn term. Teachers and pupils will still get 13 weeks of break, but some will be moved so they happen when they provide the most benefit. These changes would be made from September 2025, meaning schools would get a two\-week break in October 2025 and a five\-week summer break in 2026\. The consultation will also explore additional changes that could be taken forward in the future, but not from 2025\. These changes include the option of moving a second week from the summer break and adding it to the Whitsun break. This would help make terms similar lengths and make the summer term more consistent, making it easier for pupils to learn and teachers to plan. In this case, GCSE and A Level results days could happen in the same week. This will be explored over the coming years on the same timeframe as the roll out of our Made\-for\-Wales qualifications. The proposal would also make the spring term more even and easier to plan for. The two\-week break in the spring always coincides with Easter, which moves around. Keeping the spring break at a constant midpoint and separating it from Easter would make the term more consistent. Easter Monday and Good Friday public holidays would still apply, teaching time for these days would be made up elsewhere in the year. Looking at different school term dates is part of the Co\-Operation Agreement with Plaid Cymru. Jeremy Miles, the Minister for Education and Welsh language said: > “The long summer break can be a real strain. Families struggle to find childcare over the six weeks, and others struggle with the additional costs long summers bring. We also know our most disadvantaged learners suffer the most ‘learning loss’ from a long summer. > > “There are plenty of examples of local authorities across the UK changing their school calendar to suit local needs. > > “We want to make sure education works best for pupils, teachers, and families. We’re looking for people’s views on these changes and what it would mean for them.” Designated Member Sian Gwenllian said: > "The current school calendar was designed a long time ago, under very different circumstances and we are suggesting changes that could work better for everyone, but most importantly for pupils of all ages. > > “Many children and young people, especially those with additional learning needs and those from lower income families find the break very long, impacting negatively on their wellbeing and education. These proposals address that while still allowing the same amount of holidays throughout the year including a substantial summer holiday whilst also providing a longer break during the Autumn half term." Jason Elsom, the Chief Executive of Parentkind, said, > “Our recent poll of 6,800 parents in Wales revealed that the majority of parents support a move to spread school holidays more evenly across the year, with 72% of lower income families in favour. > > “It is fair to say that the current concentration of school holidays in the summer months results in inflated childcare and family holiday costs, compounding the challenges faced during the cost\-of\-living crisis. > > “Most importantly this impacts the life experiences and chances of the most vulnerable of children.  We are pleased to see this consultation by the Welsh Government."

Mae calendr presennol yr ysgol yn golygu bod tymor yr hydref yn hirach na'r lleill. Mae gwaith ymchwil yn awgrymu bod y tymor hwn yn flinedig ac yn heriol i ddysgwyr a staff, gan fod mwy o addysgu yn cael ei wasgu i'r tymor hwn nag i unrhyw un arall. Ni fydd nifer y dyddiau o wyliau ysgol na nifer y dyddiau addysgu yn newid. Mae rhai disgyblion, yn enwedig y rhai o gefndiroedd sydd dan anfantais yn ariannol a'r rhai ag Anghenion Dysgu Ychwanegol (ADY), yn ei chael yn anodd mynd yn ôl i ddysgu ar ôl gwyliau haf hir. Gan fod gwyliau'r haf yn hir, rhaid neilltuo amser yn nhymor yr hydref i fynd dros bethau, yn hytrach na symud ymlaen gyda'r dysgu. Mae athrawon hefyd yn nodi mwy o faterion yn ymwneud ag ymddygiad a lles ar ôl gwyliau'r haf. O dan y cynnig newydd, byddai wythnos yn cael ei chymryd o ddechrau gwyliau'r haf a'i hychwanegu at wyliau mis Hydref, fel bod staff a dysgwyr yn cael mwy o amser i orffwys yn ystod tymor hir yr hydref. Bydd athrawon a disgyblion yn dal i gael 13 o wythnosau o wyliau, ond bydd ambell wythnos yn cael ei symud fel bod y gwyliau'n digwydd pan fydd yn darparu'r budd mwyaf. Byddai'r newidiadau hyn yn cael eu gwneud o fis Medi 2025 ymlaen, sy'n golygu y byddai ysgolion yn cael pythefnos o wyliau ym mis Hydref 2025 a gwyliau haf pum wythnos yn 2026\. Bydd yr ymgynghoriad hefyd yn archwilio newidiadau ychwanegol y gellid eu datblygu yn y dyfodol, ond nid yn 2025\. Mae'r newidiadau hyn yn cynnwys yr opsiwn o symud ail wythnos o wyliau'r haf a'i hychwanegu at wyliau'r Sulgwyn. Byddai hyn yn helpu i wneud y tymhorau'n debyg o ran hyd ac i wneud tymor yr haf yn fwy cyson, gan ei gwneud yn haws i ddisgyblion ddysgu ac i athrawon gynllunio. Yn yr achos hwn, gallai diwrnodau canlyniadau TGAU a Safon Uwch ddigwydd yn yr un wythnos. Byddwn yn edrych ar hyn dros y blynyddoedd nesaf, gan ddilyn yr un amserlen â'r broses o gyflwyno ein cymwysterau wedi'u 'Gwneud i Gymru’. Byddai'r cynnig hefyd yn gwneud tymor y gwanwyn yn fwy cyson, gan ei gwneud yn haws cynllunio ar ei gyfer. Mae'r pythefnos o wyliau yn y gwanwyn bob amser yn cyd\-fynd â'r Pasg, sy'n symud o gwmpas. Byddai cadw gwyliau'r gwanwyn yn gyson yng nghanol y tymor a'i wahanu oddi wrth y Pasg yn gwneud y tymor yn fwy cyson. Byddai gwyliau cyhoeddus Dydd Llun y Pasg a Dydd Gwener y Groglith yn dal i fod yn gymwys, a byddai’r amser addysgu am y dyddiau hyn yn cael ei gyflenwi ar adeg arall yn y flwyddyn. Mae edrych ar wahanol ddyddiadau ar gyfer y tymhorau ysgol yn rhan o'r Cytundeb Cydweithio gyda Phlaid Cymru. Dywedodd Jeremy Miles, Gweinidog y Gymraeg ac Addysg: > "Gall y gwyliau haf hir fod yn straen go iawn. Mae teuluoedd yn ei chael hi'n anodd dod o hyd i ofal plant dros y chwe wythnos, ac mae eraill yn cael trafferth gyda'r costau ychwanegol a ddaw yn sgil yr hafau hir. Rydyn ni hefyd yn gwybod mai ein dysgwyr mwyaf difreintiedig sy'n mynd ar ei hôl hi fwyaf gyda'r dysgu yn sgil haf hir. > > > "Mae digon o enghreifftiau o awdurdodau lleol ledled y DU yn newid eu calendr ysgol i weddu anghenion lleol. > > > "Rydyn ni am wneud yn siŵr bod addysg yn gweithio orau i ddisgyblion, athrawon a theuluoedd. Rydyn ni'n edrych am farn pobl ar y newidiadau hyn a beth fyddai'n ei olygu iddyn nhw." Dywedodd yr Aelod Dynodedig Siân Gwenllian: > "Cafodd calendr presennol yr ysgol ei ddylunio amser maith yn ôl, dan amgylchiadau gwahanol iawn. Rydyn ni'n awgrymu newidiadau a allai weithio'n well i bawb, ond yn bwysicaf oll i ddisgyblion o bob oed. > > > "Mae llawer o blant a phobl ifanc, yn enwedig y rhai ag anghenion dysgu ychwanegol a'r rhai o deuluoedd ar incwm is yn gweld y gwyliau'n hir iawn, gan effeithio'n negyddol ar eu lles a'u haddysg. Mae'r cynigion hyn yn mynd i'r afael â hynny wrth barhau i ganiatáu'r un faint o wyliau drwy gydol y flwyddyn, gan gynnwys gwyliau haf sylweddol, gan ddarparu gwyliau hirach yn ystod hanner tymor yr hydref." Dywedodd Jason Elsom, Prif Weithredwr Parentkind, > "Dangosodd ein pôl diweddar o 6,800 o rieni yng Nghymru fod mwyafrif o rieni yn cefnogi symud tuag at ledaenu gwyliau ysgol yn fwy cyfartal ar draws y flwyddyn, gyda 72% o deuluoedd incwm is o blaid. > > > “Mae'n deg dweud bod y ffordd mae gwyliau ysgol wedi eu crynhoi i fisoedd yr haf ar hyn o bryd yn arwain at gostau gofal plant a chostau gwyliau teulu chwyddedig, gan waethygu'r heriau a wynebir yn ystod yr argyfwng costau byw. > > > “Yn bwysicaf oll, mae hyn yn effeithio ar brofiadau bywyd a chyfleoedd y plant mwyaf agored i niwed.  Rydym yn falch o weld yr ymgynghoriad hwn gan Lywodraeth Cymru."

Translate the text from English to Welsh.

We all share a desire to contribute towards a stronger, fairer and healthier Wales and every one of us has a role to play as custodians of our nation. As a government we are working towards a more economically, socially and environmentally just Wales, a Wales we would want our children and grandchildren to inherit from us. The Well\-being of Future Generations Act with its seven well\-being goals provides a framework for moving Wales onto a more sustainable path. It drives better decision making across the Welsh public sector and balances the needs of current and future generations. Our *Shaping Wales’ Future* programme delivers on key parts of the Well\-being of Future Generations Act in a single, strengthened programme of work with our partners. The national milestones are part of this, driving forward collaborative action in a number of key areas. In December 2021 we laid Wales’ first nine national milestones in the Senedd and committed to delivering the remainder by the end of 2022\. This reflected the disruption caused by the COVID\-19 pandemic to some of the supporting data. Today, I am pleased to lay the second wave of national milestones before the Senedd. The full set of national milestones for Wales will shape future action towards achieving the well\-being goals. These national milestone values have been developed following a programme of engagement with stakeholders and are unchanged following the formal consultation process after being well supported by respondees. Whilst we recognise the immediate and significant challenges we are all facing, we know how important it is to set and use national milestones as part of the Well\-being of Future Generations Act to lay out our shared, long\-term ambitions for Wales. We are committed to the health and wellbeing of everyone in Wales. Last year we set a national milestone on removing barriers to children having the healthiest possible start to their lives and we are now setting a complementary target to **increase the percentage of adults with two or more healthy lifestyle behaviours to more than 97% by 2050\.** Equality in health is of critical importance and this has been echoed by the input of our stakeholders and reinforced by the consultation responses. This is why we are focussing on **increasing the healthy life expectancy of adults and narrowing the gap in healthy life expectancy between the least and the most deprived by at least 15% by 2050\.** Equally as important as physical health is mental health and wellbeing. This is particularly important as we face the current uncertainties both nationally and globally. This is why we are committing to **improve adult and children’s mean mental wellbeing and eliminate the gap in adult and children’s mean mental wellbeing between the most deprived and least deprived areas in Wales by 2050\.** Tackling wider inequalities is a fundamental ambition of this government and we are committed to **reducing the poverty gap between people in Wales with certain key and protected characteristics (which mean they are most likely to be in poverty) and those without those characteristics by 2035 and committing to set a stretching target for 2050\.** As part of Wales’ Economic Mission following the pandemic, we set out a vision of what makes Wales an attractive place to live, study, work and invest. An important element of this is **improving GDHI per head in Wales by 2035 and committing to set a stretching growth target for 2050\.** We also want to deliver on our net zero targets. We will work through the Warm Homes Programme and optimised retrofit programme to enable **all homes in Wales to have adequate and cost\-effective energy performance by 2050\.** Protecting our precious natural resources is key to building a resilient Wales and our response to the climate and nature emergency, as part of this we are committing to **reverse the decline in biodiversity with an improvement in the status of species and ecosystems by 2030 and their clear recovery by 2050\.** We know how important it is to recognise the societal and environmental value of volunteering to Wales by **increasing the percentage of people who volunteer by 10% by 2050, demonstrating Wales’s status as a volunteering nation.** The national milestones will ensure that the well\-being goals remain relevant to people’s lives now and in the future. We will provide progress updates in the annual Well\-being of Wales report and continue the conversation with stakeholders as part of our Shaping Wales’ Future work programme. This will include further work on strengthening and refining the supporting data. The national milestones measure our collective progress as a nation and it is crucial that public bodies, public and private organisations and every individual considers how they can actively contribute to them. Progress towards these national milestones will help us deliver a more sustainable Wales for current and future generations.  I am pleased to be presenting these national milestones to the Senedd. 

Rydym i gyd yn rhannu awydd i gyfrannu tuag at Gymru gryfach, tecach ac iachach ac mae gan bob un ohonom ran i'w chwarae fel ceidwaid ein cenedl. Fel llywodraeth, rydym yn gweithio i greu Cymru sy’n fwy cyfiawn yn economaiddd, yn gymdeithasol ac yn amgylcheddol – Cymru y byddem am i'n plant a'n hwyrion a'n hwyresau ei hetifeddu. Mae Deddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol a’i saith nod llesiant yn rhoi fframwaith ar gyfer cyfraniad Cymru tuag at sicrhau Nodau Datblygu Cynaliadwy’r Cenhedloedd Unedig. Mae'n ysgogi gwell penderfyniadau ar draws sector cyhoeddus Cymru ac yn cydbwyso anghenion cenedlaethau'r presennol a chenedlaethau’r dyfodol. Mae ein rhaglen *Llunio Dyfodol Cymru* yn cyflawni rhannau allweddol o Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol mewn un rhaglen waith gryfach gyda'n partneriaid. Mae'r cerrig milltir cenedlaethol yn rhan o hyn, gan yrru camau cydweithredol yn eu blaenau mewn nifer o feysydd allweddol. Ym mis Rhagfyr 2021, cafodd naw carreg filltir genedlaethol gyntaf Cymru eu gosod yn y Senedd ac fe wnaethom ymrwymiad i gwblhau’r gweddill erbyn diwedd 2022\. Roedd hyn oherwydd bod pandemig COVID\-19 wedi amharu ar beth o’r data ategol. Heddiw, rwy'n falch o osod yr ail gyfres o gerrig milltir cenedlaethol gerbron y Senedd. Bydd y set lawn o gerrig milltir cenedlaethol i Gymru yn llywio’r camau a gymerir yn y dyfodol i gyflawni’r nodau llesiant. Datblygwyd y gwerthoedd cerrig milltir cenedlaethol hyn yn dilyn rhaglen o ymgysylltu â rhanddeiliaid ac nid ydynt wedi newid yn dilyn y broses ymgynghori ffurfiol ar ôl cael eu cefnogi’n dda gan ymatebwyr. Er ein bod yn cydnabod yr heriau uniongyrchol a sylweddol rydym i gyd yn eu hwynebu, rydym yn gwybod pa mor bwysig yw gosod a defnyddio cerrig milltir cenedlaethol fel rhan o Ddeddf Llesiant Cenedlaethau'r Dyfodol i osod ein huchelgeisiau cyffredin, hirdymor ar gyfer Cymru. Rydym wedi ymrwymo i iechyd a llesiant pawb yng Nghymru. Y llynedd, gosodwyd  carreg filltir genedlaethol ar gael gwared ar yr hyn sy’n rhwystro plant rhag cael y dechrau iachaf posibl i'w bywydau ac rydym bellach yn gosod targed ychwanegol i **gynyddu canran yr oedolion sydd â dau neu fwy o ymddygiadau iach o ran eu ffordd o fyw i fwy na 97% erbyn 2050\.** Mae cydraddoldeb mewn iechyd yn hanfodol bwysig, a chafodd hyn ei ategu yn sylwadau ein rhanddeiliaid a’i gadarnhau yn yr ymatebion i’r ymgymghoriad. Dyna pam yr ydym yn canolbwyntio ar **gynyddu disgwyliad oes iach oedolion a lleihau’r bwlch mewn disgwyliad oes iach rhwng y lleiaf a’r mwyaf difreintiedig o leiaf 15% erbyn 2050\.** Mae iechyd meddwl a llesiant yr un mor bwysig ag iechyd corfforol. Mae hyn yn arbennig o bwysig wrth inni wynebu'r ansicrwydd presennol yn genedlaethol ac yn fyd\-eang. Dyna pam yr ydym yn ymrwymo i **wella lles meddyliol cymedrig oedolion a phlant a dileu’r bwlch yn lles meddyliol cymedrig oedolion a phlant rhwng yr ardaloedd mwyaf a lleiaf difreintiedig yng Nghymru erbyn 2050\.** Mae mynd i'r afael ag anghydraddoldebau ehangach yn un o uchelgeisiau sylfaenol y llywodraeth hon ac rydym wedi ymrwymo **i leihau'r bwlch tlodi rhwng pobl yng Nghymru sydd â nodweddion allweddol a gwarchodedig penodol (sy'n golygu mai nhw sydd fwyaf tebygol o fod mewn tlodi) a'r rhai heb y nodweddion hynny erbyn 2035, ac wedi ymrwymo i osod targed ymestynnol ar gyfer 2050\.** Fel rhan o Genhadaeth Economaidd Cymru yn dilyn y pandemig, fe wnaethom amlinellu gweledigaeth o'r hyn sy'n gwneud Cymru yn lle deniadol i fyw, astudio, gweithio a buddsoddi ynddo. Elfen bwysig o hyn yw **gwella Inwm Gwario Gros Aelwydydd, y pen, yng Nghymru erbyn 2035 ac ymrwymo i osod targed twf ymestynnol ar gyfer 2050\.** Rydym hefyd am gyflawni ein targedau sero net. Byddwn yn gweithio drwy'r Rhaglen Cartrefi Cynnes a'r rhaglen ôl\-osod er mwyn optimeiddio, i alluogi **pob cartref yng Nghymru i gael perfformiad ynni digonol a chost\-effeithiol erbyn 2050\.** Mae diogelu ein hadnoddau naturiol gwerthfawr yn allweddol er mwyn creu Cymru gydnerth ac ymateb i'r argyfwng hinsawdd a natur. Fel rhan o hyn rydym yn ymrwymo i **wrthdroi'r dirywiad mewn bioamrywiaeth gyda gwelliant yn statws rhywogaethau ac ecosystemau erbyn 2030 a'u hadferiad yn amlwg erbyn 2050\.** Gwyddom pa mor bwysig yw cydnabod y gwerth cymdeithasol ac amgylcheddol y mae gwirfoddoli yn ei roi i Gymru drwy **gynyddu canran y bobl sy'n gwirfoddoli 10% erbyn 2050, gan ddangos statws Cymru fel cenedl sy’n gwirfoddoli.** Bydd y cerrig milltir cenedlaethol yn sicrhau bod y nodau llesiant yn parhau'n berthnasol i fywydau pobl yn awr ac yn y dyfodol. Byddwn yn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf am hynt y gwaith yn adroddiad blynyddol Llesiant Cymru, ac yn parhau â'r sgwrs gyda rhanddeiliaid fel rhan o'n rhaglen waith Llunio Dyfodol Cymru yn y dyfodol. Bydd hyn yn cynnwys gwaith pellach o gryfhau a mireinio'r data ategol. Mae'r cerrig milltir cenedlaethol yn mesur ein cynnydd ar y cyd fel cenedl ac mae'n hanfodol bod cyrff cyhoeddus, sefydliadau cyhoeddus a phreifat a phob unigolyn yn ystyried sut y gallant fynd ati i gyfrannu atynt. Bydd cynnydd tuag at y cerrig milltir cenedlaethol hyn yn ein helpu i sicrhau Cymru fwy cynaliadwy ar gyfer cenedlaethau'r presennol a'r dyfodol.  Mae'n bleser gen i gyflwyno'r cerrig milltir cenedlaethol hyn i'r Senedd. 

Translate the text from Welsh to English.

Dywedodd Carl Sargeant, yr Ysgrifennydd dros Gymunedau a Phlant, ei fod hefyd wedi cyhoeddi Cynllun Gweithredu ar gyfer Gwybodaeth a Chyngor a Chynllun Cyflawni Cynhwysiant Ariannol Llywodraeth Cymru yr wythnos hon – dau gynllun sy'n rhan o gyd\-destun y Cynllun Cydraddoldeb Strategol.  Dywedodd Carl Sargeant: > "Mae ein hamcanion cydraddoldeb wedi cael eu datblygu i sicrhau newidiadau go iawn o ran ein ffyrdd o weithio.  > > "Maent yn sicrhau bod cyflogaeth a gwasanaethau cyhoeddus yn deg, yn hygyrch ac yn ymateb i anghenion pobl, a bod cymunedau yn gynhwysol." Dywedodd yr Ysgrifennydd dros Gymunedau fod y Cynllun Cyflawni Cynhwysiant Ariannol yn dweud sut bydd Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda sefydliadau partner – a hynny yng Nghymru ac ar lefel y Deyrnas Unedig – er mwyn symud tuag at gymdeithas yng Nghymru lle mae pobl yn cael eu cynnwys yn ariannol. Ychwanegodd: > "Mae’r Cynllun Cyflawni yn tynnu sylw at y cysylltiad rhwng cynhwysiant ariannol a blaenoriaethau allweddol eraill, fel mynd i'r afael â thlodi ac annog camau tuag at gyflogaeth. Yn arbennig, mae cysylltiadau cryf â’n Cynllun Gweithredu ar gyfer Gwybodaeth a Chyngor, sy’n dweud sut byddwn yn gweithio gyda phartneriaid i sefydlu rhwydwaith cynhwysfawr o ddarparwyr gwybodaeth a chyngor y sicrhawyd eu hansawdd.  Mae hefyd yn cyd\-fynd â chamau mewn strategaethau a gyhoeddwyd gan bartneriaid allweddol, gan gynnwys Strategaeth Galluedd Ariannol Cymru a Strategaeth Undebau Credyd Cymru.  > > "Rydym am wneud yn siŵr bod ein ffordd o lywodraethu yn cael cymaint o ddylanwad â phosib o ran sicrhau bod ein cymdeithas yn fwy teg ac yn fwy cynhwysol. > > "Dros y pedair blynedd nesaf, bydd ein Hamcanion Cydraddoldeb yn mynd i'r afael â'r prif heriau cydraddoldeb sydd bwysicaf i bobl Cymru. Byddant yn ein helpu i gyflawni'r Nodau Lles er mwyn i ni allu parhau i ddangos ein hymrwymiad traws\-lywodraethol i fynd i'r afael ag anghydraddoldeb.  > > "Bydd y ffocws strategol a hirdymor hwn ar fynd i'r afael ag anghydraddoldeb yn sicrhau ein bod yn parhau i gymryd camau breision tuag at ein gweledigaeth o Gymru decach yn 2016\-2020\."

Communities and Children’s Secretary Carl Sargeant said he had also this week published the Welsh Government Financial Inclusion Delivery Plan and the Information and Advice Action Plan which both sit within the context of the Strategic Equality Plan. Carl Sargeant said: > “Our equality objectives have been developed to deliver real changes to the ways we work.  > > > “They ensure that public services and employment are fair, accessible, responsive to people's needs, and that communities are inclusive.” The Communities Secretary said that the Financial Inclusion Delivery Plan sets out how the Welsh Government will work with partner organisations – both in Wales and at a UK level – to move to a more financially included society in Wales. He added: > “The Delivery Plan highlights the link between financial inclusion and other key priorities such as tackling poverty and encouraging steps towards employment.  In particular, there are strong links with our Information and Advice Action Plan, which sets out how we will work with partners to establish a comprehensive network of quality assured information and advice providers. It also aligns with actions in strategies published by key partners, including the Financial Capability Strategy for Wales and the Credit Union Strategy for Wales.  > > > “We want to ensure the way we govern has the most effective impact on making our society fairer and more inclusive. > > > “Our Equality Objectives for the next four years will address the key equality challenges which matter most to the people of Wales. They will help us to deliver on the Well\-being Goals so we can continue to demonstrate our cross Governmental commitment to tackling inequality.  > > > “This strategic and long term focus on tackling inequality will ensure we continue to make significant strides towards our vision of a fairer Wales in 2016\-2020\.”

Translate the text from English to Welsh.

The role of the network of Cultural Ambassadors is to support newcomers to communities across Wales to learn more about Wales, the Welsh language and its importance to the community, to provide support and guidance for businesses to use and promote the Welsh language, and to work locally to maintain and strengthen social networks. Any person or business can volunteer to become an ambassador by completing short interactive modules on the history of the Welsh language and its position today. After completing the modules on the Wales Ambassador website, the ambassadors receive a certificate, badge, window sticker, and information pack about the support available, such as a free translation service for communities, individuals, and third sector organisations. The Minister for Education and Welsh Language, Jeremy Miles, is the first person to become a Cultural Ambassador. Launching the scheme today, he said: > I’m very proud to be a Cultural Ambassador and to launch the scheme on St David’s Day. St David’s message was to 'do the little things', and becoming an ambassador is a simple yet effective way of supporting and promoting the Welsh language, helping people integrate into their new communities, welcome visitors, and raise awareness of our heritage and culture. > > If you want to support the Welsh language in your area, or know of somebody in your community who would be an ideal ambassador, then go for it and spread the word. Bronze level modules are launched today. Silver and Gold levels will be added on the Ambassador Wales platform later in the year. To learn more about the scheme and how to become an ambassador, go to 'Cultural Ambassador Course: Ambassador Wales' The course takes around 20 minutes to complete, and ambassadors can decide how they will support the Welsh language in their community.

Rôl y rhwydwaith o Lysgenhadon Diwylliannol yw cefnogi pobl sy’n ymgartrefu yn ein cymunedau ledled Cymru i ddysgu mwy am Gymru, yr iaith a’i phwysigrwydd i’r gymuned, rhoi cefnogaeth ac arweiniad i fusnesau ddefnyddio a hyrwyddo’r Gymraeg, a gweithio’n lleol i gynnal a chryfhau rhwydweithiau cymdeithasol. Gall unrhyw berson neu fusnes wirfoddoli i ddod yn llysgennad a hynny drwy gwblhau modiwlau rhyngweithiol byr am hanes y Gymraeg a’i sefyllfa heddiw. Ar ôl cwblhau’r modiwlau ar wefan Llysgennad Cymru, mae’r gwirfoddolwyr yn derbyn tystysgrif, bathodyn, sticer ffenest, a phecyn gwybodaeth am y gefnogaeth sydd ar gael fel gwasanaeth cyfieithu am ddim i gymunedau, unigolion a sefydliadau trydydd sector. Gweinidog y Gymraeg ac Addysg, Jeremy Miles, yw’r unigolyn cyntaf i ddod yn y llysgennad diwylliannol. Wrth lansio’r cynllun heddiw, dywedodd: > Rwy’n falch iawn o ddod yn Llysgennad Diwylliannol a lansio’r cynllun ar Ddydd Gŵyl Dewi. ‘Gwnewch y pethau bychain’ oedd neges Dewi Sant, ac mae dod yn llysgennad yn ffordd syml ac ymarferol o gefnogi a hyrwyddo’r Gymraeg a’n diwylliant, helpu pobl i integreiddio i’w cymunedau newydd, croesawu ymwelwyr, a chodi ymwybyddiaeth o’n treftadaeth a’n diwylliant. > > Os ydych chi eisiau cefnogi’r Gymraeg yn eich ardal chi, neu’n gwybod am rhywun delfrydol yn eich cymuned all ddod yn llysgennad, yna ewch amdani a lledaenwch y neges. Modiwlau lefel Efydd sy'n cael ei lansio heddiw. Bydd lefelau Arian ac Aur yn cael eu hychwanegu ar blatfform Llysgennad Cymru yn nes ymlaen yn y flwyddyn. I ddysgu mwy am y cynllun a sut i ddod yn llysgennad, ewch i 'Cwrs Llysgenhadon Diwylliannol: Llysgenhadon Cymru' (ambassador.wales) Mae’r modiwlau Efydd yn cymryd tua 20 munud i’w cwblhau, a gall y llysgenhadon benderfynu beth fyddant yn ei wneud i gefnogi’r Gymraeg yn eu cymuned.

Translate the text from Welsh to English.

Fis Chwefror diwethaf, rhoddais ddiweddariad i’r Cynulliad ar gynnydd Cyngor Sir Ynys Môn o dan arolygiaeth fy Nghomisiynwyr. Roeddwn yn lled hyderus y gallwn leihau a therfynu fy ymyrraeth yn y tymor canolig. Mae’r digwyddiadau ers hynny wedi dangos bod sail i fy hyder. Mae fy Nghomisiynwyr wedi dod i’r casgliad, er bod yna rai pryderon o hyd ynghylch llywodraethu’r Cyngor, nad oes yna unrhyw beryglon difrifol erbyn hyn. Mae’r Archwilydd Cyffredinol wedi dod i’r un casgliad, ac wedi argymell y dylwn ddechrau cynllunio sut i ddod â fy ymyrraeth i ben. Rwy’n derbyn hynny ac yn cytuno â barn y naill a’r llall. Mae yna dystiolaeth gynyddol bod Cyngor a oedd unwaith yn ddiarhebol am gamymddwyn, tangyflawni a mân gweryla bellach yn canolbwyntio’n effeithiol ac yn gyson ar y materion hynny sy’n bwysig i’r ynys. Mae yna wahaniaethau o hyd, a bydd hynny’n wir bob amser mewn unrhyw sefydliad democrataidd. Ond mae’n ymddangos bod y dyddiau pan oedd mân ymryson personol yn tra\-arglwyddiaethu dros fusnes y Cyngor wedi dod i ben i raddau helaeth.     Mae datblygiadau diweddar wedi amlygu hynny. Ym mis Mawrth, bu’n rhaid i’r Cyngor bennu cyllideb a chyfradd treth gyngor mewn amgylchiadau ariannol hynod anodd: mae wedi bod yn gyfyng ar y Cyngor ers blynyddoedd lawer ac mae yna lawer llai o gyfleoedd iddo wneud arbedion nag aml i awdurdod lleol arall. Ond fe aeth y Cynghorwyr ati i wynebu’r her honno mewn ffordd wirioneddol aeddfed. Fe wnaethant drafod yn llawn â’r Comisiynwyr wrth lunio cyllideb ddrafft, a’i chymeradwyo bron yn unfrydol yn dilyn trafodaeth resymol a phwrpasol. Byddai hynny wedi bod yn amhosibl ychydig dros flwyddyn yn ôl. Cafwyd problemau hefyd gyda’r datblygiad arfaethedig yn Wylfa B, pan wnaeth y cwmnïau arweiniol dynnu’n ôl. Yn ddiamau, roedd hynny’n ergyd fawr i’r ynys, o ystyried potensial Wylfa B ar gyfer datblygiad economaidd.  Ond roedd ymateb y Cyngor yn un rhesymol a difrifol, a rhannwyd yr un nod o geisio sicrhau bod cwmni arall yn cydio yn y prosiect. Ni chafwyd dim o’r beio a’r cyhuddo y byddem wedi’u gweld yn y gorffennol.   Yn olaf, mae’r Cynghorwyr wedi bod yn cydweithio â’r Comisiynwyr, Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a fy swyddogion i ddiwygio cyfansoddiad y Cyngor a sicrhau bod rhai o’r gwelliannau yr ydym wedi’u gweld yn ymwreiddio ac yn cael eu cynnal. Unwaith eto, mae’r trafodaethau hynny wedi bod yn gadarnhaol ac yn gynhyrchiol iawn. Maent wedi arwain at rai newidiadau sylfaenol a fydd yn cryfhau dulliau llywodraethu da ac y gallai awdurdodau lleol eraill ddymuno eu hefelychu. Ni welwyd ychwaith y brwydro am fantais bersonol sydd wedi bod mor andwyol i wleidyddiaeth y Cyngor yn y gorffennol. Yn wir, un o brif amcanion y newidiadau yw atal hynny rhag digwydd byth eto. Mae’n amlwg bod bron i bawb yn awyddus i symud ymlaen.   Mae’r bwriad hwnnw yn un didwyll, ac mae i’w ganmol, ond nid wyf fi wedi fy argyhoeddi eto y gall y Cyngor ei gyflawni ar ei ben ei hun. Rwyf wedi dweud o’r blaen na fydd yr adferiad yn gyflawn hyd nes y byddwn wedi adfywio democratiaeth ar yr ynys, a hyd nes y bydd etholiadau wedi’u cynnal ar sail sy’n fwy tebygol o greu cyngor cynrychioliadol ac atebol. Ni all hynny ddigwydd tan y flwyddyn nesaf.   Mae angen i’r Cyngor hefyd gwblhau’r broses o benodi tîm newydd a chryfach o uwch\-reolwyr er mwyn dod â sefydlogrwydd, gallu ac arbenigedd i’r Cyngor; ac ymdrin â rhai problemau anodd o ran darparu gwasanaethau. Mae’r broses honno wedi mynd rhagddi’n dda iawn hyd yn hyn, ac mae llawer o weision cyhoeddus cymwys iawn ac uchel eu parch wedi dangos diddordeb. Ond hyd nes y bydd y tîm hwnnw yn ei le, a’i bod yn amlwg ei fod yn gweithio’n dda, ni allaf fod yn siŵr y bydd yr adferiad yn cael ei gynnal i’r dyfodol.   O ganlyniad, byddaf yn ymestyn fy nghyfarwyddyd i’r Cyngor o ddiwedd Mai tan ddiwedd Medi, er mwyn i’r broses recriwtio gael ei chwblhau. Bydd y Comisiynwyr yn parhau i reoli’r Cyngor yn llwyr tan hynny. Os byddaf i a hwythau yn fodlon bryd hynny bod y tîm o uwch gynghorwyr a swyddogion yn barod i gymryd yr awenau, ac os bydd y cynnydd mewn meysydd eraill yn parhau, byddaf yn dechrau dirwyn fy ymyrraeth i ben.   Byddai hynny’n golygu, i ddechrau, lleihau presenoldeb a chyfrifoldebau’r Comisiynwyr. Byddai’r Cynghorwyr yn ailafael yn yr awenau, ond gallai’r Comisiynwyr wrthdroi unrhyw benderfyniadau y maent yn eu hystyried yn annoeth neu’n afresymol. Byddai’r Comisiynwyr hefyd yn cefnogi’r cynghorwyr a’r swyddogion; a byddent yn parhau i fonitro’r cynnydd a’m cynghori i ar hynny. Byddaf yn trafod gyda fy Nghomisiynwyr beth fydd lefel eu hymwneud personol mewn sefyllfa o’r fath; ond mae’n annhebygol o olygu y bydd y pum Comisiynydd yn bresennol yn barhaus o fewn y Cyngor. O ganlyniad, byddaf yn gofyn hefyd i’r Panel Annibynnol ar Gydnabyddiaeth Ariannol ystyried ailgyflwyno cyflogau uwch ar gyfer aelodau gweithrediaeth y Cyngor. Fe benderfynais dynnu’r rhain yn ôl y llynedd pan drosglwyddais bwerau’r weithrediaeth i’r Comisiynwyr; mae’n briodol felly eu hailgyflwyno mewn rhyw ffordd neu’i gilydd pan drosglwyddir y pwerau hynny yn ôl.   Bydd y dull hwn o weithredu yn caniatáu i ni brofi pa mor gynaliadwy yw’r newid, o fewn amgylchedd sydd wedi’i reoli. Bydd yn golygu y gallwn symud yn gynnar i sefyllfa o wneud penderfyniadau yn lleol, ond gyda dulliau diogelu priodol. Os bydd hynny’n llwyddiannus, dylwn allu dirwyn fy ymyrraeth i ben yn llwyr yn fuan wedi’r etholiadau y flwyddyn nesaf. Cynhelir yr etholiadau hynny gan ddefnyddio’r ffiniau newydd, ac rwy’n disgwyl derbyn cynigion terfynol y Comisiwn Ffiniau Llywodraeth Leol ar y ffiniau hynny yn fuan. Roedd llawer o bobl o fewn y Cyngor yn anghytuno â’u cynigion cychwynnol. Mae rhwydd hynt iddynt wrthwynebu’r cynigion terfynol hefyd, wrth gwrs: bydd ganddynt o leiaf chwe wythnos i gyflwyno eu sylwadau i mi. Byddaf yn rhoi ystyriaeth ddifrifol i bob sylw cadarnhaol; ac rwy’n hyderus y bydd y Cynghorwyr yn dangos yr un aeddfedrwydd wrth ymdrin â’r mater hwn ag wrth ymdrin â materion pwysig eraill yn ddiweddar.   Y cyfan yr wyf yn ei wneud yn awr yw gwneud cynlluniau priodol i ddirwyn fy ymyrraeth i ben gam wrth gam. Gallwn roi’r pwerau llawn yn ôl i’r Comisiynwyr ar unrhyw bryd, a byddaf yn gwneud hynny os bydd yr adferiad yn pallu neu os gwelaf fod y Cynghorwyr yn analluog neu’n anfodlon adennill rheolaeth lawn.   Ar y llaw arall, os bydd y cynnydd yn parhau o dan oruchwyliaeth y Comisiynwyr, ac os bydd y Cynghorwyr a’r swyddogion yn parhau i ddangos yr un ymrwymiad ag y maent wedi’i ddangos hyd yma, byddwn wedi gallu trawsnewid y sefyllfa ar Ynys Môn yn sylfaenol ac mewn cyfnod byr o ychydig dros ddwy flynedd. Rwy’n edrych ymlaen at allu gwneud hynny. Byddaf yn gwneud datganiad pellach i’r Cynulliad yn y man.  

Last February, I updated the Assembly on the progress that the Isle of Anglesey County Council was making under the stewardship of my Commissioners.  I was cautiously optimistic about the prospects for reducing and ending my intervention in the medium term. Events since then have shown that that optimism was justified.  My Commissioners have concluded that while there remain some concerns about the Council’s governance, there are no longer any serious risks.  The Auditor General has reached a similar view, and recommended that I should begin planning how to end my intervention. I agree with and accept the views of both.  There is increasing evidence that a Council that was once a byword for misbehaviour, under\-performance and petty squabbling is now concentrating effectively and consistently on the issues that matter to the island.  Differences remain, as they always will in any democratic organisation.  But the days of petty personal rivalries dominating the Council’s business seem to be largely over.     Recent developments have underlined that.  In March, the Council had to set a budget and council tax rate in very difficult financial circumstances: it has operated on a shoestring for many years and has much less scope to make savings than many other local authorities.  Yet Councillors approached that challenge with real maturity.  They engaged fully with the Commissioners in formulating a draft budget and passed it almost unanimously after a sensible and focused debate.  That would have been impossible just over a year ago. There have also been problems with the proposed development of Wylfa B, when the leading companies withdrew.  The potential that Wylfa B has for the economic regeneration of the island means that is undoubtedly a major setback for the island.  But the response from the Council has been sensible and serious, with a strong mutual interest in securing fresh involvement from another company.  There have been none of the recriminations and accusations that we would have seen in the past.   Finally, Councillors have been working with the Commissioners, the WLGA and my officials to overhaul the Council’s constitution and to make sure that it embeds and sustains some of the improvements we have seen.  Again, those discussions have been highly positive and productive.  They have yielded some radical changes which will strengthen good governance and which other local authorities may well want to emulate.  They have also been free of the jockeying for personal advantage which so bedevilled Council politics in the past.  Indeed, one of the main aims of the changes is to prevent that from ever happening again.  It is clear that almost everyone wants to move on.   That intention is sincere and commendable, but I am not yet convinced that the Council is able to fulfil it alone.  I have said before that the recovery will not be complete until we have renewed democracy on the island, and until elections take place on terms which are more likely to yield a representative and accountable council.  That cannot happen until next year.   The Council also needs to finish recruiting a new and strengthened senior management team to bring stability, capacity and expertise; and to tackle some intractable problems of service delivery.  Progress so far on this has been very good, with a high level of interest from some highly\-qualified and well\-regarded public servants.  But until that team is in place and clearly functioning well, I cannot be sure that the recovery will be sustained.   I will therefore be extending my direction to the Council from the end of May to the end of September, to allow that recruitment to finish.  Commissioners will remain in full control until then.  If at that point they and I are content that the senior team is ready to take charge, and if progress elsewhere continues to be maintained, then I will start bringing my intervention to an end.   That would initially mean reducing the Commissioners’ presence and responsibilities.  Councillors would resume control, subject to being overridden by Commissioners if they proposed to act unwisely or unreasonably.   Commissioners would also support councillors and officers; and they would continue to monitor progress and advise me on that.  I will discuss with my Commissioners the level of their personal involvement under this approach; but it is unlikely to entail having five Commissioners with a continuous presence in the Council. As a consequence, I will also be asking the Independent Remuneration Panel to consider restoring senior salaries for members of the Council’s executive.  I withdrew these last year when I transferred the executive’s powers to Commissioners; it can only be right that they are returned in some form if and when those powers are handed back.   This approach will allow us to test the sustainability of change in a controlled environment.   It will mean an early return to local decision\-making, with appropriate safeguards.    If that proves successful, I should be able to end my intervention completely soon after next year’s elections. Those elections will take place using new boundaries, and I expect to receive the Local Government Boundary Commission’s final proposals on those boundaries shortly.  Many within the Council did not support their initial proposals.  They are of course also free to oppose the final proposals: they will have at least six weeks to make representations to me.  I will consider all constructive representations seriously; and I trust that in approaching this issue, Councillors will display the same maturity as they have on other major issues recently.   All I am doing now is making appropriate plans to phase out my intervention.  I could restore the Commissioners’ full powers at any time, and will do so if the recovery stalls or if Councillors prove unable or unwilling to resume proper control.   On the other hand, if progress continues under the Commissioners’ stewardship, and if Councillors and officers carry on showing the same commitment as they have so far, we will be able to complete a fundamental and swift turnaround on Anglesey in little over two years.  I look forward to being able to do so. I will make a further statement to the Assembly in due course.                                                    

Translate the text from English to Welsh.

The pandemic continues to present challenges to social care. We are determined to support it in the immediate term and to help the sector recover and move forward, in line with the commitments we have set out in our *Programme for Government*. I am today announcing a £40m recovery fund for social care this financial year. Allocations have been made to each local authority for authorities to spend, with partners, on social care recovery activity in line with the priorities set out in the Social Care Recovery Framework, which I published on 22 July. This fund builds on the framework and is intended to support local authorities and partners to address our agreed immediate and short\-term priorities for recovery. The framework expands on **Improving Health and Social Care (COVID\-19 Looking Forward)***,* which was published in March, and which lay the foundations for a strong, positive future for social care in Wales. In addition to the fund, we are investing a further £8m in a series of specific social care recovery activities. These include: * £2\.8m for regional residential services for care\-experienced children and young people with complex needs, extending the availability of this provision across Wales. * £2\.8m for a Family Intervention Fund, which will support child and family wellbeing through a mixture of practical and direct support to safely divert cases from child protection registration. * £1m to continue the Carers Support Fund, which will provide grants of up to £300 to unpaid carers in urgent need across Wales. * £600,000 to support a cluster\-level approach to the delivery of learning disability health checks, increasing health board activity in this area to support the health and wellbeing of individuals and to quickly identify potential health issues as early as possible and help reduce health inequalities. * £220,000 to support older people to re\-engage with communities after the pandemic through social groups. This delivers on the aims of the *Strategy for an Ageing Society* and its vision of an age\-friendly Wales. * £100,000 to promote a rights\-based approach for older people, commissioning work with older people and stakeholders to raise awareness of how to embed a rights\-based approach in the design and delivery of relevant services. * £150,000 to support the COVID\-19 recovery of Hillside Secure Children’s Home. * £190,000 to help improve the wellbeing offer for the social care workforce, to ensure they are supported during and after the pandemic. This funding recognises how critical the social care workforce is and the risks posed by staff shortages. * £140,000 for the Association of Directors of Social Services Cymru to support the delivery of the recovery framework through the coordination and delivery of national activities.

Mae’r pandemig yn parhau i greu heriau i’r sector gofal cymdeithasol, ac rydym yn benderfynol y byddwn yn ei gefnogi yn y tymor uniongyrchol er mwyn ei helpu i adfer a symud ymlaen, yn unol â’r ymrwymiadau yn ein *Rhaglen Lywodraethu*. Heddiw, rwy’n cyhoeddi cronfa adfer gwerth £40 miliwn ar gyfer gofal cymdeithasol yn y flwyddyn ariannol hon. Dyrannwyd cyllid i bob awdurdod lleol ei wario, gyda’i bartneriaid, ar weithgarwch adfer gofal cymdeithasol yn unol â’r blaenoriaethau yn y Fframwaith ar gyfer Adferiad Gofal Cymdeithasol a gyhoeddais ar 22 Gorffennaf: Fframwaith ar gyfer adferiad gofal cymdeithasol: COVID\-19 \| LLYW.CYMRU Mae’r gronfa yn adeiladu ar y fframwaith hwn, a’r nod yw helpu awdurdodau lleol a’u partneriaid i roi sylw i’r blaenoriaethau adfer uniongyrchol a thymor byr cytûn. Mae’r Fframwaith yn ehangu **Iechyd a Gofal Cymdeithasol \- COVID\-19: Edrych tua’r dyfodol** a gafodd ei gyhoeddi ym mis Mawrth, a bydd yn gosod seiliau ar gyfer sicrhau dyfodol cryf a chadarn i ofal cymdeithasol yng Nghymru. Yn ogystal â’r gronfa, rydym yn buddsoddi £8 miliwn ychwanegol mewn cyfres o weithgareddau adfer gofal cymdeithasol penodol, gan gynnwys:   * £2\.8m ar gyfer gwasanaethau preswyl rhanbarthol i blant a phobl ifanc sydd wedi cael y profiad o fyw mewn gofal, ac sydd ag anghenion cymhleth, gan ehangu’r ddarpariaeth hon ar draws Cymru; * £2\.8m ar gyfer cronfa ymyrraeth deuluol i gefnogi llesiant plant a theuluoedd drwy ddarparu cymysgedd o gymorth ymarferol ac uniongyrchol i gyfeirio achosion mewn modd diogel i ffwrdd oddi wrth y gofrestr amddiffyn plant; * £1m i sicrhau parhad y Gronfa Gymorth i Ofalwyr a fydd yn rhoi grantiau hyd at £300 i ofalwyr di\-dâl sydd mewn angen brys ar draws Cymru; * £600,000 i gefnogi dull gweithredu ar lefel clwstwr ar gyfer darparu archwiliadau iechyd anabledd dysgu, gan gynyddu gweithgarwch y byrddau iechyd yn y maes hwn er mwyn cefnogi iechyd a llesiant unigolion a nodi materion iechyd posibl yn gyflym ac yn gynnar, a helpu i leihau anghydraddoldebau iechyd; * £220,000 i helpu pobl hŷn i ail\-ymgysylltu â’u cymunedau ar ôl y pandemig, drwy grwpiau cymdeithasol. Mae hyn yn helpu i gyflawni nodau’r *Strategaeth ar gyfer Cymdeithas sy’n Heneiddio* a gwireddu ei gweledigaeth o greu Cymru oed gyfeillgar * £100,000 i hyrwyddo dull gweithredu’n seiliedig ar hawliau i bobl hŷn, a chomisiynu gwaith gyda phobl hŷn a rhanddeiliaid er mwyn codi ymwybyddiaeth o sut i ymgorffori dull gweithredu’n seiliedig ar hawliau wrth gynllunio a darparu’r gwasanaethau perthnasol; * £150,000 i gefnogi adferiad Cartref Diogel i Blant *Hillside* ar ôl y pandemig COVID\-19; * £190,000 i wella’r cynnig llesiant i’r gweithlu gofal cymdeithasol, er mwyn sicrhau ei fod yn cael ei gefnogi yn ystod ac ar ôl y pandemig. Mae’r cyllid hwn yn cydnabod pa mor hanfodol yw’r gweithlu hwn, a’r risgiau a fyddai’n codi pe bai prinder staff; * £140,000 ar gyfer Cymdeithas Cyfarwyddwyr Gwasanaethau Cymdeithasol Cymru i gefnogi’r gwaith o weithredu’r fframwaith adferiad drwy gydgysylltu a darparu gweithgareddau cenedlaethol.

Translate the text from English to Welsh.

  I am pleased to be able to confirm today that despite the significant service and financial pressures facing the NHS in Wales and the increasing demands being placed on the Welsh Government’s health and social services budget, expenditure for 2013\-14 was successfully managed within the overall resources approved by the National Assembly for Wales. Additional funding of £200m was provided during 2013\-14 to help health boards respond to the recommendations outlined in the Francis report and to support sustainable improvement as a new planning and financial management regime was introduced in NHS Wales. I have said before that the implementation of a new planning framework signals a new era for service planning and financial management within the NHS. The NHS Finance (Wales) Act 2014, which came into force on April 1, 2014 gives health boards the flexibility to manage their finances over a three\-year period and it provides them with a real opportunity to plan more prudently and avoid inappropriate short\-term decisions being taken at the end of the financial year.   I will be issuing a separate written statement to update Assembly Members about the three\-year integrated medium\-term planning arrangements for health boards and NHS trusts in Wales. However, as part of the new arrangements, I have been clear that we will not continue to provide additional funding to organisations which do not have robust plans in place and continue to incur deficits year on year. The final audited accounts for health boards and NHS trusts are being laid in the National Assembly by the Auditor General for Wales. They include three – Cardiff and Vale, Hywel Dda and Powys – which did not achieve their statutory target to maintain expenditure within their resource allocation. The accounts of these three health boards are therefore being qualified.   These three organisations overspent their individual resource allocations in 2013\-14 and this must be addressed. Cardiff and Vale University Health Board has a robust and approved plan going forward and the Welsh Government is continuing to work with Hywel Dda University Health Board to ensure they develop robust plans to improve service and financial planning for the future. The Commission on Public Service Governance and Delivery, led by Sir Paul Williams, has recognised the issues facing Powys teaching Health Board and has made recommendations for the future. As the independent Nuffield report highlighted on June 17,  the NHS must transform the way it provides care to meet demand and financial pressures and ensure its resources are used effectively and efficiently. Improving health board and NHS trust planning arrangements is part of this process.

Yr wyf yn falch o allu cadarnhau heddiw er gwaethaf y pwysau gwasanaeth ac ariannol sylweddol sy'n wynebu'r GIG yng Nghymru a'r galwadau cynyddol a  roddir ar y gyllideb iechyd a gwasanaethau cymdeithasol Llywodraeth Cymru, cafwyd gwariant ar gyfer 2013\-14 ei reoli'n llwyddiannus o fewn yr adnoddau cyffredinol a gymeradwywyd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru. Darparwyd cyllid ychwanegol o £200m yn ystod 2013\-14 i helpu byrddau iechyd yn ymateb i'r argymhellion a amlinellir yn yr adroddiad Francis ac i gefnogi gwelliant cynaliadwy fel cyfundrefn cynllunio a rheoli ariannol newydd ei chyflwyno o fewn GIG Cymru.  Yr wyf eisoes wedi dweud bod y fframwaith cynllunio newydd ar waith yn arwydd o gyfnod newydd ar gyfer cynllunio gwasanaethau a rheolaeth ariannol o fewn y GIG. Mae Deddf Cyllid y GIG (Cymru) 2014, a ddaeth i rym ar 1 Ebrill 2014 yn rhoi'r hyblygrwydd i fyrddau iechyd reoli eu cyllid dros gyfnod o dair blynedd ac mae'n rhoi cyfle gwirioneddol i gynllunio'n fwy doeth ac osgoi penderfyniadau amhriodol byrdymor sy'n cael eu cymryd ar ddiwedd y flwyddyn ariannol. Byddaf yn cyhoeddi datganiad ysgrifenedig ar wahân er mwyn roi'r wybodaeth ddiweddaraf i Aelodau'r Cynulliad am y trefniadau cynllunio tymor\-canolig integredig tair\-blynedd ar gyfer byrddau iechyd ac ymddiriedolaethau'r GIG yng Nghymru. Fodd bynnag, fel rhan o'r trefniadau newydd, yr wyf wedi bod yn glir na fyddwn yn parhau i ddarparu cyllid ychwanegol i sefydliadau nad oes ganddynt gynlluniau cadarn ar waith ac yn parhau i fynd diffygion o flwyddyn i flwyddyn. Bydd cyfrifon archwiliedig terfynol ar gyfer byrddau iechyd ac ymddiriedolaethau GIG yn cael eu gosod yn y Cynulliad Cenedlaethol gan Archwilydd Cyffredinol Cymru. Maent yn cynnwys tri \- Caerdydd a'r Fro, Hywel Dda a Phowys \- nad oedd yn cyrraedd eu targed statudol i gynnal gwariant o fewn eu dyraniad adnoddau. Mae cyfrifon y tri bwrdd iechyd, felly, yn cael eu cymhwyso. Mae'r tri sefydliad wedi gorwario eu dyraniadau adnoddau unigol yn 2013\-14 a rhaid mynd i'r afael ar hyn. Mae gan Fwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro gynllun cadarn wedi eu  cymeradwyo ac mae Llywodraeth Cymru yn parhau i weithio gyda Bwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda er mwyn sicrhau eu bod yn datblygu cynlluniau cadarn i wella gwasanaethau a chynllunio ariannol ar gyfer y dyfodol. Mae'r Comisiwn ar Lywodraethu a Chyflenwi Gwasanaethau Cyhoeddus, dan arweiniad Syr Paul Williams, wedi cydnabod y materion sy'n wynebu Bwrdd addysgu Iechyd Powys ac wedi gwneud argymhellion ar gyfer y dyfodol. Fel amlygwyd yn yr adroddiad Nuffield annibynnol a amlygwyd ar Fehefin 17, rhaid i'r GIG drawsnewid y ffordd y mae'n darparu gofal i ddiwallu pwysau galw ac ariannol a sicrhau y defnyddir ei hadnoddau yn effeithiol ac yn effeithlon. Mae gwella trefniadau cynllunio byrddau iechyd ac ymddiriedolaethau'r GIG yn rhan o'r broses hon.

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, mae Bil Treth Trafodiadau Tir a Gwrthweithio Osgoi Trethi Datganoledig (Cymru), ynghyd â Memorandwm Esboniadol, wedi cael eu gosod gerbron Cynulliad Cenedlaethol Cymru. Bydd y bil yn sefydlu treth newydd ar drafodiadau tir, a'n bwriad yw disodli Treth Dir y Dreth Stamp yng Nghymru gyda'r dreth newydd hon o fis Ebrill 2018\. Awdurdod Cyllid Cymru fydd yn ymgymryd â'r holl swyddogaethau casglu a rheoli mewn perthynas â'r Dreth Trafodiadau Tir. Cafodd fersiwn ddrafft o'r bil ei chyhoeddi ym mis Gorffennaf i roi cyfle i Aelodau'r Cynulliad a rhanddeiliaid eraill sydd â buddiant ymgyfarwyddo â’r darn hir a thechnegol hwn o ddeddfwriaeth. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymgynghori'n eang ar gynllun a datblygiad y Dreth Trafodiadau Tir. Mae rhanddeiliaid wedi galw am gysondeb â Threth Dir y Dreth Stamp oni bai bod achos dros wella effeithlonrwydd ac effeithiolrwydd, neu fynd i’r afael ag anghenion a blaenoriaethau sy’n unigryw i Gymru. Dyma'r trywydd y mae’r bil yn ei ddilyn – ni fydd unrhyw newid dim ond er mwyn newid. Mae'r bil yn cadw prif elfennau Treth Dir y Dreth Stamp, gan gynnwys yr ymagwedd at bartneriaethau, ymddiriedolaethau a chwmnïau, a'r un ymagwedd yn gyffredinol hefyd at ryddhadau ac eithriadau. Mae hyn yn rhoi cysondeb a bydd yn golygu bod y broses o drosglwyddo yn un ddidrafferth i’r farchnad eiddo. Bydd cyfraddau a bandiau y Dreth Trafodiadau Tir yn cael eu pennu drwy is\-ddeddfwriaeth tua mis Ebrill 2018, er mwyn adlewyrchu’r economi a’r farchnad eiddo y pryd hynny. Bydd papur ymchwil yn cael ei gyhoeddi cyn hir a fydd yn rhoi mwy o gefndir cyfraddau a bandiau’r Dreth Dir y Dreth Stamp bresennol yng Nghymru a Lloegr a'r Dreth Trafodiadau Tir ac Adeiladau yn yr Alban. Bydd y papur hefyd yn trafod y materion y bydd angen eu hystyried yng Nghymru, gan gynnwys y cyd\-destun economaidd ehangach, wrth bennu cyfraddau a bandiau’r Dreth Trafodiadau Tir. Bydd trethi yng Nghymru yn deg ac yn symlach; byddant yn rhoi sefydlogrwydd a sicrwydd i drethdalwyr a byddant yn cefnogi gwasanaethau cyhoeddus, swyddi a thwf. Rwy'n edrych ymlaen at weithio gyda'r Cynulliad Cenedlaethol ar ddarpariaethau'r bil hwn yn ystod y broses graffu dros y misoedd sydd i ddod. Mae rhagor o wybodaeth am y bil i'w chael mewn taflen ffeithiau.

Today, the Land Transaction Tax and Anti\-avoidance of Devolved Taxes (Wales) Bill and Explanatory Memorandum, has been laid before the National Assembly for Wales. The bill will establish a new tax on land transactions, which will replace stamp duty land tax in Wales from April 2018\. The Welsh Revenue Authority (WRA) will undertake the collection and management functions for land transaction tax. The bill was published in draft form in July to give Assembly Members and other interested stakeholders the opportunity to familiarise themselves with what is a long and technical piece of legislation. The Welsh Government has engaged widely about the design and development of land transaction tax – stakeholders have asked for consistency with stamp duty land tax unless there is a case for improving efficiency and effectiveness or to address unique Welsh needs and priorities. The bill takes this approach – there will be no change for change’s sake. The bill retains key elements of stamp duty land tax, including the approach to partnerships, trusts and companies and, broadly, to reliefs and exemptions. This provides consistency and will enable a smooth transition for the property market. Rates and bands for land transaction tax will be set through secondary legislation closer to April 2018, in order to reflect the economy and property market at that time. A research paper, which provides wider context about rates and bands for the current stamp duty land tax in England and Wales and land building transaction tax in Scotland, will be published shortly. It will also set out the issues which will need to be taken into account in Wales, including the wider economic context, when setting land transaction tax rates and bands. Welsh taxes will be fair, simpler, will provide stability and certainty to taxpayers and will support public services, jobs and growth. I look forward to working with the National Assembly about the provisions of the bill during scrutiny over the coming months. Further information about the bill is available in a factsheet.

Translate the text from English to Welsh.

As we approach the main summer holiday period, and in the context of requests for additional marketing support at this time from many of our industry stakeholders, I’m pleased to be updating Members on activity currently being delivered by Visit Wales. Implementation, under the Cymru Wales brand, will build on the work already in place, to further assist businesses in their post pandemic recovery. From a fresh marketing campaign, “Croeso,” to tools that will help operators enhance their own promotion and skills, the range of work has been put in place to support the tourism and hospitality sectors that play such significant roles within the wider Welsh economy. This month, the Croeso campaign, using the Cymru Wales brand and its focus on landscape, culture and adventure, is showing those currently considering a break the diversity of experiences on offer in Wales this summer. Welsh Government wants to see a thriving industry and a strong recovery from the pandemic across these sectors that together represent more than a tenth of the Welsh workforce. We are fully aware that there are both short\-term and long\-term challenges facing businesses, such as the cost\-of\-living crisis, energy costs and skills and recruitment gaps and this work has been planned to help keep Wales visible as a potential holiday destination for this year and beyond, stimulating consumer interest and encouraging booking enquiries. The latest Business Barometer https://gov.wales/tourism\-barometer\-june\-wave\-2022published today, shows that over 75% of Welsh tourism businesses saw an increase or maintained visitor levels over the May half term. However, we know from those 900 businesses interviewed that there are also challenges ahead with regard to the outlook this summer, as there are across the UK, for both operators and consumers.  Last year, the sector recovery plan activity delivered raised the importance of both managing and stimulating demand at key periods based on outlook, and following feedback such as the above from stakeholders and a climate of extreme competition from other UK destinations, Croeso campaign activity has been put in place this summer. Running across TV, video on demand and digital across the UK since early June, the Croeso advert  features a “sunrise to sunset” example of a day in Wales. Using locations and products from across the country, the material features a variety of experiences, from dolphin spotting boat trips and great accommodation to eating out and music gigs. Visit Wales has not traditionally run a campaign at this time of year and this additional activity sits alongside our other support for industry in their first year of recovery.  This includes collaboration with Superfast Business Wales to help promote and encourage digital training to enable operators to stay on top of their marketing and, also, enabling the introduction of Tourism Exchange Great Britain (TXGB) for businesses in Wales. TXGB, linked to VisitBritain and also being used by Tourism Northern Ireland, allows the option of better access to online sales channels at lower commission rates, so a business can promote their offering cost\-effectively and drive more direct bookings. Visit Wales activity aims to keep Wales visible all year round. In the last 12 months you will have seen a strong focus, as outlined in the Welcome to Wales strategy and its concentration on addressing the “3 “Ss” (i.e., Seasonality, Spend, Spread) on also promoting visits outside the peak holiday periods .E.g. The Winter campaign drew positive attention from both industry and media for showcasing a winter experience and its approach to highlighting Wales’ welcome and inclusivity. There will also be opportunities to show that welcome in our work to capitalise on major events in forthcoming months, from the internationally renowned WWE wrestling event coming to Cardiff this September to the FIFA World Cup in Qatar in November and December. With football fans across the globe following the tournament, it will be a perfect stage to raise awareness of the fantastic experiences Wales offers to visitors, across all our audiences whether established or new and both at home and abroad.

Wrth i ni nesáu at brif gyfnod gwyliau’r haf, ac yng nghyd\-destun ceisiadau am gymorth marchnata ychwanegol rydym wedi’u cael oddi wrth lawer o’n rhanddeiliaid o ddiwydiant ar yr adeg hon, rwy’n falch o rannu’r wybodaeth ddiweddaraf ag Aelodau ynghylch y gweithgareddau sy’n cael eu cynnal gan Croeso Cymru ar hyn o bryd. Bydd rhoi’r rhain ar waith, o dan y brand Cymru Wales, yn adeiladu ar y gwaith sydd eisoes yn cael ei wneud i gynorthwyo busnesau ymhellach i adfer ar ôl y pandemig. Gan gynnwys ymgyrch marchnata newydd, “Croeso”, ac offerynnau a fydd yn helpu gweithredwyr i wella’u dulliau hyrwyddo a’u sgiliau eu hunain, cyflwynwyd yr ystod hon o waith i gefnogi’r sectorau twristiaeth a lletygarwch sy’n chwarae rhan mor sylweddol yn yr economi ehangach yng Nghymru. Y mis hwn, bydd yr ymgyrch Croeso, gan ddefnyddio brand Cymru Wales, a’i ffocws ar dirwedd, diwylliant ac antur, yn dangos i unrhyw un sy’n ystyried cael gwyliau’r profiadau amrywiol fydd ar gael yng Nghymru yn ystod yr haf hwn. Yn sgil y pandemig, mae Llywodraeth Cymru eisiau gweld diwydiant ffyniannus ac adferiad cryf ar draws y sectorau hyn sydd, gyda’i gilydd, yn cynnwys mwy nag un rhan o ddeg o weithlu Cymru. Rydym yn gwbl ymwybodol bod busnesau’n wynebu heriau dros y tymor byr a’r hirdymor, megis yr argyfwng costau byw, costau ynni, a bylchau mewn sgiliau a swyddi. Cafodd y gwaith hwn ei gynllunio er mwyn helpu i sicrhau bod Cymru’n parhau i fod yn weladwy fel cyrchfan wyliau bosibl ar gyfer eleni a’r tu hwnt, gan ysgogi diddordeb defnyddwyr a hybu ymholiadau ynghylch archebu lleoedd. Mae’r fersiwn ddiweddaraf o’r Baromedr Busnes https://llyw.cymru/baromedr\-twristiaeth\-cam\-yr\-mehefin\-2022, a gyhoeddwyd heddiw, yn dangos bod mwy na 75% o fusnesau twristiaeth yng Nghymru wedi profi nifer tebyg o ymwelwyr, neu gynnydd ynddynt dros hanner tymor mis Mai. Fodd bynnag, rydym yn gwybod o’r 900 o fusnesau hynny y gwnaethom gyfweld â nhw fod heriau ar y gorwel hefyd sy’n gysylltiedig â’r rhagolygon ar gyfer yr haf hwn, fel sy’n wir ledled y DU, o safbwynt gweithredwyr a defnyddwyr. Y llynedd, nododd yr adolygiad o weithgareddau y cynllun adfer bwysigrwydd rheoli ac ysgogi galw yn ystod cyfnodau allweddol ar sail rhagolygon. O ganlyniad i adborth a gafwyd gan randdeiliaid megis yr hyn a nodir uchod, a hinsawdd o gystadleuaeth frwd iawn gan gyrchfannau eraill yn y DU, bydd gweithgareddau ymgyrch Croeso ar waith yn ystod yr haf hwn. Mae hysbyseb Croeso, sydd wedi bod ar y teledu, fideo ar\-alwad a chyfryngau digidol ers dechrau mis Mehefin yn dangos diwrnod enghreifftiol yng Nghymru rhwng toriad y wawr a machlud yr haul. Gan ddefnyddio lleoliadau a chynhyrchion o bob rhan o’r wlad, mae’r cynnwys yn rhoi sylw i amrywiaeth o brofiadau, o fordeithiau gwylio dolffiniaid a llety gwych i fwyta allan a gigiau cerddoriaeth. Yn draddodiadol, nid yw Croeso Cymru wedi cynnal ymgyrch ar yr adeg hon o’r flwyddyn, ac mae’r gweithgareddau ychwanegol hyn yn cyd\-fynd â’r cymorth arall rydym yn ei ddarparu i’r diwydiant yn ei flwyddyn gyntaf o adfer. Mae hyn yn cynnwys cydweithio â Cyflymu Cymru i Fusnesau er mwyn helpu i hyrwyddo ac annog hyfforddiant digidol er mwyn galluogi gweithredwyr i gadw rheolaeth ar eu gweithgareddau marchnata, a hefyd i’w gwneud yn bosibl cyflwyno Cyfnewidfa Dwristiaeth Prydain Fawr (TXGB) ar gyfer busnesau yng Nghymru. Mae TXGB, sy’n gysylltiedig â VisitBritain ac sydd hefyd yn cael ei ddefnyddio gan Tourism Northern Ireland, yn cynnig mynediad gwell at sianelau gwerthu ar\-lein ar gyfraddau comisiwn is, fel y gall busnes hyrwyddo’i gynnig mewn modd costeffeithiol ac ysgogi archebion mwy uniongyrchol. Nod gweithgareddau Croeso Cymru yw sicrhau bod proffil Cymru’n parhau i fod yn amlwg drwy gydol y flwyddyn. Yn ystod y 12 mis diwethaf, byddwch wedi gweld ffocws cryf – fel y nodir yn y strategaeth Croeso i Gymru ynghyd â’i phwyslais ar fynd i’r afael â’r tair prif her (sef natur dymhorol, gwariant a dosbarthiad) – ar hyrwyddo ymweliadau y tu allan i’r cyfnodau gwyliau prysuraf. Er enghraifft, denodd Ymgyrch y Gaeaf sylw cadarnhaol gan y diwydiant a’r cyfryngau am roi sylw i brofiad gaeafol ac am ei dull o amlygu croeso a chynhwysiant Cymru. Bydd cyfleoedd hefyd i ddangos y croeso hwnnw yn ein gwaith i fanteisio i’r eithaf ar ddigwyddiadau mawr dros y misoedd i ddod, o ddigwyddiad reslo rhyngwladol enwog y WWE a fydd yn dod i Gaerdydd fis Medi, i Gwpan y Byd FIFA yn Qatar ym misoedd Tachwedd a Rhagfyr. Wrth i gefnogwyr pêl\-droed wylio’r ornest o bedwar ban byd, bydd yn llwyfan wych ar gyfer codi ymwybyddiaeth o’r profiadau anhygoel y mae Cymru’n eu cynnig i ymwelwyr, ar draws ein holl gynulleidfaoedd p’un ai’n rhai sefydledig neu’n rhai newydd, gartref a thramor.

Translate the text from Welsh to English.

Cadarnhaodd Ysgrifennydd yr Economi, sydd hefyd yn gyfrifol am ddiwylliant a chyhoeddi, y bydd  £151,000 o gyllid cyfalaf yn cael ei  ddyrannu i Gyngor Llyfrau Cymru yn 2016/17 i alluogi’r Cyngor i wella’i bencadlys, datblygu rhagor ar ei systemau TG ac aros ar flaen y gad o ran datblygiadau digidol.  Daw’r buddsoddiad yn ychwanegol at y cyllid cyfalaf o £184,000 a roddwyd gan Lywodraeth Cymru i Gyngor Llyfrau Cymru yn ystod 2015\-16 a’r cyllid refeniw ychwanegol o £123,000 a fydd yn cael ei roi i’r Cyngor yn ystod 2017/18\.  Mae’n adlewyrchuymrwymiad parhaus Ysgrifennydd yr Economi i gefnogi diwydiant cyhoeddi Cymru.   Dywedodd Ken Skates: > “Mae gan Gyngor Llyfrau Cymru rôl hanfodol o ran hybu a chefnogi’r diwydiant cyhoeddi yng Nghymru a sicrhau bod ystod eang o gyhoeddiadau Cymru a Cymru yn cael eu creu. > > “Yn ddiweddar, rydym wedi annog cyhoeddwyr yng Nghymru i groesawu datblygiadau digidol â breichiau agored – ac i fod yn deg, maent wedi gwneud hynny gyda datblygiadau fel e\-lyfrau. Erbyn hyn mae tua 1600 o e\-lyfrau ar gael.”  > > “Pleser i mi, wrth ddathlu Diwrnod y Llyfr, yw cadarnhau bod y cyllid ychwanegol yma ar gael. Bydd yn help i Gyngor Llyfrau Cymru  ddiweddaru ei seilwaith TG a sicrhau bod ganddo’r llwyfannau hygyrch sy’n gyfeillgar i fusnes ac sy’n angenrheidiol i gefnogi’rdiwydiant. Bydd yn hwb sylweddol i Gyngor Llyfrau Cymru ac yn ffordd o gryfhau’r diwydiant cyhoeddi ehangach.” Dywedodd Helgard Krause, Prif Weithredwr Cyngor Llyfrau Cymru: > “Rydym yn croesawu’r cyllid ychwanegol hwn, ac yn arbennig gan y bydd yn ein galluogi i fuddsoddi rhagor yn ein canolfan ddosbarthu. Bydd cyhoeddwyr a hefyd werthwyr llyfrau a llyfrgelloedd yn elwa ar hyn. Mae cefnogaeth o’r fath gan y Llywodraeth yn gwbl allweddol ar gyfer cynnal gwasanaeth effeithlon i’r diwydiant cyhoeddi yng Nghymru ar adeg o newidiadau technolegol cyflym.”

The Economy Secretary, who also has responsibility for Culture and publishing in Wales,  has confirmed that an additional  £151k of capital funding will be allocated to the Welsh Books Council in 2016/17 to enable the Council to make improvements to its headquarters, further develop its  IT systems and keep pace with digital developments.  The investment is in addition to the additional capital funding of £184k provided by the Welsh Government to the Welsh Books Council during 2015\-16 and the additional revenue funding of £123k that the Council will receive during the 2017/18 .  It reflects the Economy Secretary’s ongoing commitment to supporting Wales’ publishing industry.  Ken Skates said: > “The Welsh Books Council plays a crucial role in promoting and supporting Wales’ publishing industry and ensuring the creation of a wide range of  Welsh language and English language publications.  > > “In recent years, we have been encouraging publishers in Wales to embrace digital developments such as e\-books.  This is something they have embraced and there are now approximately 1600 e\-books available.  > > “As we celebrate World Books Day I am pleased to confirm this additional funding which will help the Welsh Books Council to update its IT infrastructure and ensure it has the  business\-friendly and accessible platforms in place to support the industry . It will provide a significant boost to both the Welsh Books Council and help to strengthen Wales’ publishing industry more widely.” Helgard Krause, Chief Executive of the Welsh Books Council said: > “We are delighted to receive this additional funding, especially as it allows us to invest further in our distribution centre to the benefit of not only publishers but also booksellers and libraries. Government support such as this is central to sustaining an efficient service to the publishing industry in Wales offered during times of rapid technological change.”

Translate the text from Welsh to English.

Yn ychwanegol at y ddadl fer ar Chwythu’r Chwiban ym mis Ionawr y llynedd, rwyf bellach yn gallu rhoi’r wybodaeth ddiweddaraf i chi am y camau gweithredu a gymerwyd a’r datblygiadau pellach. Er nad yw Polisi Cyflogaeth a Deddfwriaeth wedi’i ddatganoli, mae Llywodraeth Cymru yn ceisio sicrhau safonau uchel mewn bywyd cyhoeddus a chorfforaethol yng Nghymru ac fel y cyfryw mae’n annog unigolion sydd o’r farn bod camweithredu’n digwydd yn eu gweithle i leisio eu barn a herio’r sefyllfa. Mae’n bwysig eu bod yn teimlo’n sicr ac yn hyderus y caiff yr wybodaeth a ddatgelir ganddynt wrandawiad ac y caiff ei gymryd o ddifrif heb iddynt orfod ofni niwed nac erledigaeth.     Mae Deddf Datgelu Lles y Cyhoedd 1998 yn rhoi amddiffyniad statudol i’r rhai sy’n chwythu’r chwiban. Mae arferion da yn golygu y dylai sefydliadau wneud eu gorau glas i amddiffyn cyfrinachedd y rhai sy’n chwythu’r chwiban a sicrhau na fydd yr wybodaeth a ddatgelir ganddynt yn effeithio’n andwyol arnynt. Rwyf yn croesawu’r cyhoeddiad diweddar gan Weinidog Cysylltiadau Cyflogaeth y DU ei bod yn bwriadu adolygu deddfwriaeth Chwythu’r Chwiban yng ngoleuni’r Ymchwiliad Cyhoeddus i Ymddiriedolaeth Sylfaen GIG Mid Staffordshire i sicrhau ei bod yn addas at ei diben ac yn amddiffyn y rhai sy’n dweud eu dweud. Ysgrifennaf at y Gweinidog i sicrhau yr ymgynghorir â Chymru. Rwyf yn ymwybodol hefyd fod yr elusen Public Concern at Work wedi sefydlu Comisiwn Chwythu’r Chwiban i archwilio’r trefniadau presennol ar gyfer Chwythu’r Chwiban yn y gweithle ac i wneud argymhellion am newid.  http://www.pcaw.org.uk a hoffwn annog unigolion a sefydliadau yng Nghymru i gymryd rhan yn y ddadl hon. Mae Llywodraeth Cymru am roi arweiniad ar fater chwythu’r chwiban yng Nghymru. Rydym yn ceisio sicrhau ein bod yn esiampl o’r radd flaenaf o ran y broses ar gyfer chwythu’r chwiban; bod gan y cyrff y mae gennym atebolrwydd uniongyrchol amdanynt brosesau priodol yn eu lle; ac rydym yn parhau i weithio gyda Swyddfa Archwilio Cymru ac eraill i hybu rhannu arferion da. Yn unol â’m hymrwymiad y llynedd, gofynnais fod Chwythu’r Chwiban yn cael ei godi fel mater yn is\-grwpiau Cyngor Partneriaeth Gweithlu’r Gwasanaeth Cyhoeddus ar gyfer y sector cyhoeddus a hefyd mewn cyfarfod is\-grŵp o’r Cyngor Adnewyddu Economaidd. Cododd yr Ysgrifennydd Parhaol y mater hefyd yn un o gyfarfodydd Cyrff Cyhoeddus a Noddir gan Lywodraeth Cymru.  Yn ogystal cododd y  ddadl nifer o faterion mewn perthynas â phlant, gwasanaethau cymdeithasol ac iechyd a dywedais ei bod yn bwysig i ni ddysgu o’r gwersi hyn. I helpu i hwyluso hyn sicrheais fod y cofnod o’r ddadl yn cael ei rannu ag uwch swyddogion ar draws Llywodraeth Cymru. Mewn datblygiadau pellach, mae aelodaeth panel mewnol Llywodraeth Cymru ar Chwythu’r Chwiban bellach yn cynnwys secondai o Swyddfa Archwilio Cymru ac mae cylch gwaith y panel wedi cael ei ehangu i gynnwys achosion sydd wedi dod i’w sylw lle mae pryderon am y ffordd y mae cronfeydd Llywodraeth Cymru’n cael eu defnyddio gan ei phartneriaid a derbynwyr grant. Ymhellach, trafododd Pwyllgorau Llywodraethu Corfforaethol y Cyfarwyddwyr Cyffredinol yn Llywodraeth Cymru fater chwythu’r chwiban mewn digwyddiad hyfforddiant yn ddiweddar ac fe gaiff mwy o waith ei wneud gyda hwy i ystyried sut y gallent helpu i geisio sicrwydd bod gweithdrefnau priodol a chadarn wedi’u sefydlu. Yng ngoleuni Adroddiad Francis yn sgil yr Ymchwiliad Cyhoeddus i Ymddiriedolaeth GIG Mid Staffordshire mae Llywodraeth Cymru wedi gofyn am sicrwydd gan Brif Weithredwyr y Byrddau Iechyd Lleol ac Ymddiriedolaethau’r GIG fod gan bob un ohonynt bolisïau ar gyfer Chwythu’r Chwiban. Ymhellach, mae’r Pwyllgor Llywodraethu Corfforaethol Gwasanaethau Cymdeithasol wedi ystyried Adroddiad Francis a’r gwersi a allai gael eu dysgu. Er bod Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddarparu arweiniad ar fater chwythu’r chwiban yng Nghymru, ni fyddai’n synhwyrol nac yn ymarferol i Lywodraeth Cymru ddod yn gyfrwng ar gyfer  chwythu’r chwiban i Gymru gyfan. Cyfrifoldeb pob sefydliad yw sefydlu polisi cadarn, hawdd ei ddefnyddio ar gyfer chwythu’r chwiban  a hoffwn eu hannog i gyd i gymryd y cyfrifoldeb hwn o ddifrif, fel y gwn fod llawer ohonynt yn ei wneud , er mwyn i ni gyflawni’r safonau uchel o ran cyflenwi gwasanaethau cyhoeddus ac economi ffyniannus y mae pob un ohonom am eu gweld yng Nghymru.

  Further to the short debate on whistleblowing in January last year, I am now able to provide an update on the actions taken and further developments. Whilst Employment Policy and Legislation is not devolved, the Welsh Government seeks to ensure high standards in public and corporate life in Wales and as such actively encourages individuals who believe that there is wrongdoing in their workplace to speak out and challenge. It is important that they feel assured and confident that their disclosure will be listened to and taken seriously without fear of detriment or victimisation.     The Public Interest Disclosure Act, 1998 gives statutory protection for whistleblowers. Good practice means that organisations should do all they can to protect confidentiality of whistleblowers and to ensure that they are not adversely affected by their disclosures. I welcome the UK Employment Relations Minister’s recent announcement that she intends to review whistleblowing legislation in light of the Mid Staffordshire NHS Foundation Trust Public Inquiry to ensure that it is fit for purpose and protects those who speak out. I will be writing to the Minister to ensure that Wales is consulted. I am also aware that the charity Public Concern at Work has set up a whistleblowing Commission to examine the existing arrangements for workplace whistleblowing and make recommendations for change.  http://www.pcaw.org.uk and I urge individuals and organisations in Wales to engage in this debate. The Welsh Government wants to provide leadership on the issue of whistle blowing in Wales. We seek to ensure that we are an exemplar of the whistleblowing process; that the bodies for which we have direct accountability have the proper processes in place; and we continue to work with the Wales Audit Office and others to promote the sharing of good practice. In line with my commitment last year, I asked that whistleblowing was raised as an issue at the Public Service Workforce Partnership Council subgroups for the public sector and also at a meeting of a subgroup of the Economic Renewal Council. The Permanent Secretary also raised it as an issue at a meeting of the Welsh Government Sponsored Bodies.  In addition the debate raised a number of issues in relation to children, social services and health and I stated it was important that we learn from these lessons. To help facilitate this I ensured that the record of the debate was shared with senior officials across the Welsh Government. In further developments, the membership of the Welsh Government’s internal whistleblowing panel now includes a secondee from the Wales Audit Office and the panel’s remit has been widened to include cases brought to its attention where there are concerns about the way Welsh Government funds are being applied by its partners and grant recipients. Furthermore, the Director General Corporate Governance Committees within the Welsh Government touched on the issue of whistleblowing at a recent training event and more work will be done with them to consider how they might help to seek assurance that appropriate and robust whistle blowing procedures are in place. In light of the Francis Report following the Mid Staffordshire NHS Foundation Trust Public Inquiry the Welsh Government has sought assurance from the Chief Executives of the Local Health Boards and NHS Trusts that they all have Whistleblowing policies in place. Further to this, the Welsh Government’s Health and Social Services Corporate Governance Committee has considered the Francis Report and the lessons that might be learned.   Whilst the Welsh Government is committed to providing leadership on the issue of whistleblowing in Wales, it would not be sensible or practical for the Welsh Government to become the whistleblowing conduit for the whole of Wales. It is the responsibility of each organisation to establish a robust, user friendly, whistleblowing policy and I would urge them all to take this responsibility seriously, as I know many of them do, so that we can achieve the high standards of public service delivery and a thriving economy that we all wish to see in Wales.  

Translate the text from Welsh to English.

Ar hyn o bryd, mae tua 30% o’r tir fferm yng Nghymru yn cael ei rentu naill ai drwy’r Ddeddf Daliadau Amaethyddol, y Ddeddf Tenantiaethau Amaethyddol neu gytundebau anffurfiol mewn perthynas â thrwyddedau pori. Mae’r ymgynghoriad yn edrych am ffyrdd o foderneiddio elfennau o’r deddfau tenantiaeth hyn sy’n hen ffasiwn neu’n cyfyngu ar arferion ffermio modern. Mae’r ymgynghoriad 12 wythnos, sy’n rhedeg ochr yn ochr ag ymgynghoriad arall gan Defra, yn adeiladu ar argymhellion y Grŵp Diwydiant Diwygio Tenantiaeth, a ddarparodd gyngor ar y blaenoriaethau polisi allweddol ar gyfer y sector tenantiaeth wrth i’r Deyrnas Unedig baratoi i ymadael â’r UE. Y nod yw galluogi ffermwyr tenant a landlordiaid amaethyddol i ffynnu trwy sicrhau bod tenantiaethau amaethyddol yn addas i’r dyfodol wrth i ni symud i ffwrdd o’r Polisi Amaethyddol Cyffredin a chyflwyno polisi amaethyddol newydd. Bydd yr ymgynghoriad yn gofyn am farn pobl ar gynigion a allai ddileu rhwystrau canfyddedig i lefelau cynhyrchiant a’i gwneud hi’n haws i wneud newidiadau strwythurol yn y sector ffermio tenant. Nod y newidiadau yw dileu rhwystrau i denantiaid godi neu addasu adeiladau, buddsoddi mewn cyfarpar sefydlog newydd, cymryd mwy o dir neu arallgyfeirio i weithgareddau nad ydynt yn rhai amaethyddol, megis rheoli tir er lles yr amgylchedd, heb gael caniatâd y landlord yn gyntaf. Bydd yr ymgynghoriad, lle bydd ymatebion yn cael eu gwneud o ble mae’r deiliad wedi cofrestru pan fo tir ar y ffin, yn canolbwyntio ar bedwar maes penodol: 1. Cynigion i hwyluso newid strwythurol – mae’r cynigion wedi’u dylunio i alluogi’r tenant i ildio neu drosglwyddo ei hawliau i eraill cyn oedran ymddeol, gan greu cyfleoedd ar gyfer y genhedlaeth iau. 2. Cynigion i hwyluso cynhyrchiant, buddsoddiad a gwelliannau i’r amgylchedd – byddai’r cynigion yn cynnwys llacio’r cymalau cyfyngol safonol mewn prydlesi sy’n atal tenantiaid rhag gwneud buddsoddiadau tymor hwy mewn arferion rheoli tir cynaliadwy a gwelliannau i gynhyrchiant. 3. Opsiynau anneddfwriaethol – gall hyn fod trwy froceru cysylltiadau gwell a mwy cadarn rhwng y tenant a’r landlord a hyrwyddo manteision cytundebau tenantiaeth hwy. 4. Cais am dystiolaeth – mae’r adran hon yn cynnwys galwad agored am dystiolaeth sy’n cwmpasu cyfyngiadau morgeisi ac adfeddiannu busnesau fferm i helpu i ystyried y materion a chamau posibl yn y dyfodol. Bydd yr ymgynghoriad yn gofyn hefyd am dystiolaeth a barn ar a yw’r cyfyngiadau presennol ar forgeisi amaethyddol yn rhwystr i dirfeddianwyr sydd eisiau gosod tir, ynghyd ag a oes angen cyflwyno mesurau ychwanegol mewn achosion adfeddiannu i ddarparu diogelwch i fenthycwyr busnes fferm nad ydynt yn gallu talu’r ad\-daliadau. Y gobaith yw y bydd y cynigion newydd yn sicrhau na fydd deddfau tenantiaeth yn effeithio ar allu tenantiaid a landlordiaid i addasu i newid, i gael mynediad at gynlluniau newydd, i wella cynhyrchiant ac i alluogi newid strwythurol.  Mae’r ymgynghoriad ar agor tan 2 Gorffennaf. Meddai Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig, Lesley Griffiths: > “Rydyn ni’n benderfynol o roi’r diwydiant amaeth yn y sefyllfa orau posibl i ffynnu yn y dyfodol a galluogi landlordiaid a thenantiaid i addasu i heriau a goresgyn pa bynnag faterion y byddan nhw’n eu hwynebu. > > > “Wrth i ni baratoi i ymadael â’r Undeb Ewropeaidd a’r Polisi Amaethyddol Cyffredin, mae’n bwysicach nag erioed ein bod ni’n cefnogi cynigion fel hyn fel y gall ffermwyr tenant fod yn sicr bod eu dyfodol yn gryf a chynaliadwy. > > > “Rydyn ni’n annog pawb yn y sector i rannu eu safbwyntiau fel y gallwn ni gael syniad o’r materion sy’n eu hwynebu a sicrhau bod y rheoliadau newydd yn addas i’r diben. Gyda’r gwaith diwygio hwn, rydyn ni’n benderfynol o helpu busnesau fferm i ddod yn fwy proffesiynol, gwydn a ffyniannus yn y dyfodol.” Meddai Cadeirydd y Grŵp Diwydiant Diwygio Tenantiaeth, Julian Sayers: > “Mae TRIG, fel y Grŵp traws\-ddiwydiant, wedi gweithio’n agos gyda chynrychiolwyr Llywodraeth Cymru i nodi sut i fywiogi’r sector tenantiaeth trwy fesurau deddfwriaethol pellach a mesurau eraill. > > > “Rydyn ni’n wynebu cyfnod o newid sylweddol ar draws y diwydiant ffermio yn ei gyfanrwydd, a rhaid i landlordiaid a thenantiaid fod mewn sefyllfa i addasu dros y blynyddoedd nesaf a thu hwnt.”

Currently around 30% of total land farmed in Wales is rented either through the Agricultural Holdings Act, Agricultural Tenancies Act or informal agreements or grazing licences. The consultation looks for ways to enable this key sector of the agricultural industry to modernise by considering elements of tenancy law which are perceived outdated or restrictive to modern farming practices. The 12\-week consultation, running concurrently with another from Defra, builds on the recommendations of the Tenancy Reform Industry Group, who provided advice on the key policy priorities for the tenanted sector as the United Kingdom prepares to leave the EU. The aim is to enable tenant farmers and agricultural landlords to thrive by ensuring agricultural tenancies are fit for the future as we move away from the Common Agricultural Policy and bring in a new agricultural policy. The consultation will seek views on proposals which could remove perceived barriers to productivity levels and make it easier for structural changes in the tenant farming sector. These changes aim to remove barriers preventing tenants from erecting or alter buildings, invest in new fixed equipment, take on other land or diversify into non\-agricultural activities, such as environmental land management. The consultation, where responses will be made from where the holder is registered when land straddles the border, will focus on four distinct areas; 1. Proposals to facilitate structural change \- the proposals have been designed to enable the incumbent tenant to give up or pass on their rights to others in advance of the retirement age, creating opportunities for the younger generation. 2. Proposals to facilitate productivity, investment and environmental improvements \- the proposals would include loosening standard landlord restrictive clauses in leases preventing tenants from making longer\-term investments in sustainable land management practices and productivity improvements. 3. Non\-legislative options \- this may be through brokering better and more robust relationships between tenant and landlord and promoting the benefits of longer tenancy agreements. 4. Call for evidence \- this section includes an open call for evidence covering mortgage restrictions and repossession of farm businesses to aid consideration of the issues and potential action in the future. The consultation will also seek evidence and views into whether current restrictions on agricultural mortgages are a barrier to landowners wishing to let land, as well as whether there is a need to introduce additional measures into repossession proceedings to provide protection for farm business borrowers who are unable to meet finance repayments. It is hoped the new proposals will assist tenants and landlords to adapt to change, access new schemes, improve productivity and enable structural change by modernising elements of tenancy law. The consultation is open until 2 July. Minister for Environment, Energy and Rural Affairs, Lesley Griffiths, said: > “We are determined to put the agricultural industry in the best possible position to thrive in the future and allow both landowners and tenants to adapt to challenges and overcome whatever issues they face. > > > “As we prepare to leave the European Union and Common Agricultural Policy it is more important than ever that we support proposals like these, so tenant farmers can be safe in the knowledge that their futures are strong and sustainable. > > > “We’re urging everyone in the sector to share their views so we can gain an insight into the issues they’re facing and ensure the new regulations are fit for purpose. With this reform we’re determined to help farm businesses become more professional, resilient and prosperous in the future.” Chairman of The Tenancy Reform Industry Group Julian Sayers said: > "TRIG as the cross industry Group has worked closely with the Welsh Government representatives to identify how to invigorate the tenanted sector through further legislative and other measures. > > > “We face a period of significant change across the whole farming industry, to which both landlords and tenants must be in a position to adapt over the course of the next few years and beyond."

Translate the text from English to Welsh.

The stats also showed that job numbers increased more quickly in Wales than the UK as whole between 2017 and 2018\. Between 2017 and 2018, total workplace employment in Wales was up by 28,000 which represented an increase of 2%. The UK as whole, for the same period, saw a 0\.7% increase. The number of jobs in Wales increased by 15\.9% between 2001 and 2018, similar to the increase across the UK. Economy Minister Ken Skates said: > The Welsh Government has worked hard over a number of years to create growth and provide more employment opportunities across Wales. > > > The figures for 2018 are positive with the number of jobs at its highest ever. It’s also good news that the industry with the largest percentage change in total jobs between 2017 and 2018 in Wales was construction which was up 11\.9%. > > > Growth in jobs in Wales was also stronger than for the UK between 2001 and 2018 in agriculture, forestry and fishing and finance and business activities. > > > Our Economic Action Plan is absolutely key to the future Welsh economic outlook and is clear on the need for us to support all parts of our economy to drive up skills and encourage innovation. > > > There is little doubt we are living in difficult and uncertain economic times, due to the UK Government’s shambolic handling of Brexit, but this Welsh Government will continue to do all we can to build the prosperous Welsh economy that we all want to see.

Mae'r ystadegau hefyd yn dangos bod nifer y swyddi wedi cynyddu'n gyflymach yng Nghymru na'r  DU yn gyffredinol rhwng 2017 a 2018\. Rhwng 2017 a 2018, bu cynnydd o 28,000 yng nghyfanswm cyflogaeth yn y gweithle yng Nghymru oedd yn golygu cynnydd o 2%. Ar gyfer y DU yn gyffredinol, ar gyfer yr un cyfnod, gwelwyd cynnydd o 0\.7%. Bu cynnydd o 15\.9% yn nifer y swyddi yng Nghymru rhwng 2001 a 2018, sy'n debyg i'r cynnydd ledled y DU. Meddai Ken Skates, Ysgrifennydd yr Economi: > Mae Llywodraeth Cymru wedi gweithio'n galed dros nifer o flynyddoedd i greu twf a chynnig mwy o gyfleoedd ar gyfer gwaith ledled Cymru. > > > Mae'r ffigurau ar gyfer 2018 yn bositif gyda nifer y swyddi ar ei uchaf erioed. Mae hefyd yn newyddion da mai'r diwydiant oedd â'r ganran uchaf o newid yng nghyfanswm y swyddi rhwng 2017 a 2018 yng Nghymru oedd y diwydiant adeiladu, ble y gwelwyd cynnydd o 11\.9%. > > > Roedd y twf mewn swyddi yng Nghymru hefyd yn gryfach nag ar gyfer y DU rhwng 2001 a 2018 ym maes amaethyddiaeth, coedwigaeth a physgota a gweithgareddau cyllid a busnes. > > > Mae ein Cynllun Gweithredu Economaidd yn allweddol i ragolygon economaidd Cymru yn y dyfodol, ac mae'n amlwg bod angen inni gefnogi pob rhan o'n heconomi er mwyn gwella sgiliau ac annog arloesi. > > > Does dim amheuaeth ein bod yn byw mewn cyfnod economaidd anodd ac ansicr, oherwydd i Lywodraeth Prydain ddelio gyda Brexit mewn ffordd mor flêr, ond bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i wneud popeth o fewn ei gallu i greu economi lewyrchus yng Nghymru, yr hyn y mae pawb am ei weld.

Translate the text from English to Welsh.

We have today published a framework for COVID\-19 testing for hospital patients in Wales. It builds on our refreshed testing strategy for Wales we published in January, which reiterates our testing priorities including supporting NHS clinical care and protecting our NHS and social care services and people who are among our most vulnerable. The framework sets out five purposes of testing to diagnose, to prevent COVID\-19 from entering hospitals undetected, to prevent its spread within hospitals, to reduce risks to particularly vulnerable cohorts of patients requiring treatment, and to enable the safe discharge of patients to their home or to community care. By enabling those patients admitted to hospital who are infected with COVID\-19 to be rapidly identified, clinical judgements can be made to ensure the best care for them. The ability of our hospitals to safely maintain a full range of clinical services is dependent upon the prevention of transmission of COVID\-19 within hospitals. This requires the separation, so far as possible, of patients with COVID\-19 even if they are asymptomatic. This aim is most likely to be achieved by regular and systematic testing of patients in hospitals. Transmission from and between staff should also be minimised by regular staff testing through the twice\-weekly lateral flow testing of frontline health and social care workers we introduced in December. It is intended that the framework will apply to community hospitals, mental health facilities and independent hospitals, including hospices, as well as NHS hospitals. **Framework for COVID\-19 testing for hospital patients in Wales** https://gov.wales/covid\-19\-hospital\-patient\-testing\-framework\-march\-2021

Heddiw, rydym wedi cyhoeddi fframwaith ar gyfer rhoi profion COVID\-19 i gleifion ysbytai yng Nghymru. Mae’n adeiladu ar ein strategaeth brofi i Gymru, sydd wedi cael ei diweddaru, a’i chyhoeddi fis Ionawr. Mae’n pwysleisio ein blaenoriaethau profi, gan gynnwys yr angen i gefnogi gofal clinigol y GIG, a diogelu’r GIG, ein gwasanaethau gofal cymdeithasol a’r bobl hynny sydd fwyaf agored i niwed. Mae’r fframwaith yn nodi pum diben i’r profion, sef rhoi diagnosis; atal y feirws COVID\-19 rhag mynd i mewn i ysbytai yn ddiarwybod; ei atal rhag lledaenu o fewn ysbytai, lleihau’r risgiau i gohortau o bobl sy’n arbennig o agored i niwed, ond bod angen iddynt gael triniaeth; a sicrhau bod cleifion yn gallu cael eu rhyddhau yn ddiogel i fynd adref neu i ofal cymunedol. Drwy nodi’n brydlon y cleifion hynny sy’n cael eu derbyn i’r ysbyty, ond sydd wedi eu heintio â COVID\-19, bydd yn bosibl gwneud penderfyniadau clinigol i sicrhau eu bod yn cael y gofal mwyaf priodol. Mae gallu ein hysbytai i gynnal ystod lawn o wasanaethau clinigol diogel yn dibynnu ar y gallu i atal COVID\-19 rhag cael ei drosglwyddo o fewn ysbytai. Mae hynny’n gofyn bod cleifion sydd â COVID\-19 yn aros ar wahân cyn belled â phosibl, hyd yn oed os ydynt yn asymptomatig. Mae’n debygol mai’r ffordd fwyaf effeithiol o gyflawni’r nod hwn yw drwy gynnal profion rheolaidd a systematig ar gleifion mewn ysbytai. Hefyd dylid sicrhau bod cyn lleied â phosibl o drosglwyddo’n digwydd gan y staff, a hefyd rhwng yr aelodau o staff, drwy weithredu’r trefniadau a gyflwynwyd gennym ym mis Rhagfyr i gynnal profion llif unffordd ddwywaith yr wythnos ar weithwyr iechyd a gofal cymdeithasol rheng flaen. Bydd y fframwaith hwn ar waith mewn ysbytai cymunedol, cyfleusterau iechyd meddwl, ac ysbytai annibynnol, gan gynnwys hosbisau, yn ogystal ag ysbytai’r GIG. **Fframwaith ar gyfer rhoi profion COVID\-19 i gleifion ysbytai yng Nghymru** https://llyw.cymru/fframwaith\-profi\-cleifion\-mewn\-ysbytai\-am\-covid\-19\-mawrth\-2021

Translate the text from English to Welsh.

The significant investment and working with Wrexham Council will see a multi\-model integrated transport system established which will be a major boost to the area. The Cabinet Secretary shared the news following a visit to Wrexham General Railway Station where proposals for a transport hub are currently being developed. The plans at Wrexham General include better bus and active travel access as well as park and ride opportunities. There will also be improved connectivity between Wrexham General and the main bus station. A review of the bus network to improve connectivity to key locations within and beyond the town centre will also take place and Welsh Government funding will be allocated to improving passenger experience at Wrexham Bus Station. The Cabinet Secretary also announced a commitment to progressing with the development of solutions to improve Junctions 3 to 6 on the A483 to address congestion issues in the area. Developments are continuing in Deeside too on plans to integrate the high and low lines at Shotton stations and develop a new Deeside Parkway. In partnership with Flintshire County Council, measures to improve bus and active travel connectivity are being advanced to actual delivery. The developments are part of ‘Moving North Wales Forward \- Our Vision for North Wales and the North East Wales Metro’ which details the Welsh Government’s commitment to improving the transport network across the region. A further important development is the commitment to establish a Transport for Wales business unit in North Wales to support the delivery of these projects. Funding has also been secured from the UK Government to develop a business case to look at improving journey time and capacity along the North Wales main railway line and the Wrexham\-Bidston route. Ken Skates said: > “I’m delighted to announce £10 million of Welsh Government funding is being invested in Wrexham which will improve transport links and connect people to jobs and services. > > “Work on modernising transport services and infrastructure in Wrexham and Deeside is moving at pace and our focus is now shifting from planning and development into delivery. > > “I am committed to seeing an integrated transport system in the region that works for everyone. A system that will better connect people, improve the journey experience and provide a boost to the North Wales economy. > > “My vision is about spreading prosperity and supporting economic development across all parts of the region including maximising opportunities from the Northern Powerhouse. It will not only deliver growth in our economy, but also achieve social, environmental, health and cultural benefits. > > “Of course, better connectivity is a matter which goes beyond our boundaries as each day thousands of people cross either side of the border for work. As a result, I set up the Transport Steering Group which has brought key partners together from North Wales, Merseyside and Cheshire, and has already proved vital in ensuring our vision becomes a reality. I am also proposing to strengthen our presence in the region by establishing a Transport for Wales business unit to support with delivering our planned transport investments. > > “The North East Wales metro is a significant part of our plans which will make it easier for people to travel using public transport and break the barriers which currently faces them doing so. Early next year I will be focussing on our investments in North West Wales. > > “Over the coming years, the Welsh Government is investing hundreds of millions of pounds in transport infrastructure in North Wales which is a clear demonstration of our commitment to the area.” Cllr Samantha Dixon, Chair of Growth Track 360, the campaign for rail improvements for North Wales and Cheshire, welcomed today’s announcement and said: > “This a huge step forward in bringing our ambitious plans to improve rail and access to rail services to fruition.  These improvements will help deliver real benefits to residents and businesses and help unlock our cross\-border economy. We will continue to make the case for Cheshire, Merseyside and North Wales to attract investment in our transport system.”

Ffrwyth y buddsoddiad sylweddol hwn ynghyd â chydweithio â Chyngor Wrecsam fydd sefydlu system drafnidiaeth gyfunol a fydd yn rhoi hwb mawr i’r ardal. Cyhoeddodd Ysgrifennydd y Cabinet y newyddion ar ôl ymweld â Gorsaf Gyffredinol Wrecsam lle mae cynlluniau i adeiladu canolfan drafnidiaeth yn cael eu llunio ar hyn o bryd. Bydd y ganolfan yn darparu gwasanaethau bysiau a chyfleoedd teithio llesol gwell yn ogystal â safle parcio a theithio. Bydd y cysylltiad rhwng Gorsaf Gyffredinol Wrecsam a’r brif orsaf fysiau yn cael ei wella hefyd. Bydd y rhwydwaith bysiau yn cael ei adolygu hefyd er mwyn gwella’r cysylltiadau â’r prif leoliadau yng nghanol y dref a thu hwnt iddi, a bydd Llywodraeth Cymru yn rhoi arian i wella profiadau teithwyr yng Ngorsaf Fysiau Wrecsam. Cyhoeddodd Ysgrifennydd y Cabinet hefyd y bydd y gwaith yn parhau i ddatblygu atebion i wella cyffyrdd 3 i 6 ar yr A483 er mwyn mynd i’r afael â phroblemau tagfeydd yn yr ardal. Yng Nglannau Dyfrdwy hefyd mae cynlluniau yn cael eu llunio i gyfuno Gorsaf Shotton Uchaf a Gorsaf Shotton Isaf i greu Gorsaf Parcffordd Glannau Dyfrdwy newydd. Rydym wedi cydweithio â Chyngor Sir y Fflint i roi mesurau ar waith i wella’r cysylltiadau rhwng teithiau bysiau a theithiau llesol. Mae’r datblygiadau hyn yn rhan o ’Symud Gogledd Cymru Ymlaen \- Ein Gweledigaeth ar gyfer y Gogledd a Metro Gogledd\-ddwyrain Cymru’ sy’n nodi ymrwymiad Llywodraeth Cymru i wella’r rhwydwaith trafnidiaeth ar draws y rhanbarth. Ymrwymiad pwysig arall yw bod Trafnidiaeth Cymru yn sefydlu uned fusnes yn y Gogledd i gynnal y prosiectau hyn. Mae arian gan Lywodraeth y DU hefyd wedi’i neilltuo i lunio achos busnes ar gyfer lleihau amserau teithio ar hyd prif reilffordd y Gogledd a’r lein Wrecsam\-Bidston. Dywedodd Ken Skates: > “Dw i wrth fy modd yn cael cyhoeddi bod Llywodraeth Cymru yn buddsoddi £10 miliwn yn Wrecsam a fydd yn gwella cysylltiadau trafnidiaeth a chysylltu pobl â swyddi a gwasanaethau. > > “Mae’r gwaith i foderneiddio gwasanaethau trafnidiaeth a seilwaith yn Wrecsam yn symud yn ei flaen yn gyflym ac rydyn ni’n  canolbwyntio nawr ar roi’r cynlluniau ar waith. > > “Rwyf wedi ymrwymo i sicrhau y bydd system drafnidiaeth gyfunol yn y rhanbarth sy’n gweithio i bawb: system fydd yn cysylltu pobl â’i gilydd yn well, gwella profiadau teithio a rhoi hwb i economi’r Gogledd. > > “Mae fy ngweledigaeth yn ymwneud â rhannu ffyniant a datblygu economi’r rhanbarth gan gynnwys gwneud y mwyaf o’r cyfleoedd a ddaw o’r Northern Powerhouse. Bydd yn sicrhau bod ein heconomi’n tyfu a hefyd bod buddion cymdeithasol, amgylcheddol a diwylliannol yn dod ynghyd â buddion iechyd. > > “Wrth gwrs, mae gwella cysylltiadau’n dibynnu ar ffactorau sydd y tu allan i Gymru gan fod miloedd o bobl yn croesi’n ffin bob dydd i weithio. Ac felly, dw i wedi sefydlu Grŵp Llywio Trafnidiaeth sydd wedi dwyn ynghyd bartneriaid allweddol o’r Gogledd, Glannau Mersi ac o Swydd Gaer, ac mae eisoes wedi bod yn hanfodol wrth sicrhau bod ein gweledigaeth yn cael ei gwireddu. Hefyd, dw i’n bwriadu cryfhau’n presenoldeb yn y rhanbarth drwy sefydlu uned fusnes Trafnidiaeth Cymru i gynnal y gwaith o roi’n cynlluniau trafnidiaeth ar waith. > > “Mae Metro Gogledd\-ddwyrain Cymru yn rhan bwysig o’n cynlluniau i sicrhau bod defnyddio trafnidiaeth gyhoeddus yn haws ac i chwalu’r rhwystrau presennol sy’n atal pobl rhag teithio’n rhwydd. Yn gynnar yn y flwyddyn nesaf, byddaf yn canolbwyntio ar ein buddsoddiadau yn y Gogledd\-orllewin. > > “Yn ystod y blynyddoedd sydd i ddod, bydd Llywodraeth Cymru’n buddsoddi cannoedd o filoedd o bunnau yn seilwaith trafnidiaeth Cymru, sy’n dangos yn glir ein hymrwymiad i’r ardal.” Croesawyd y cyhoeddiad heddiw gan y Cynghorydd Samantha Dixon, Cadeirydd Growth Track 360, yr ymgyrch dros wella gasanaethau rheilffyrdd yn y Gogledd a Swydd Gaer, a ddywedodd: > “Mae hwn yn gam mawr ymlaen wrth inni wireddu’n cynlluniau uchelgeisiol i wella pob agwedd ar wasanaethau rheilffordd.  Bydd y gwelliannau hyn yn helpu i ddod â manteision i breswylwyr a busnesau a rhoi hwb i’n heconomi drawsffiniol. Byddwn yn parhau i gyflwyno’r achos i Swydd Gaer, Glannau Mersi a’r Gogledd er mwyn denu buddsoddiad yn ein system drafnidiaeth.”

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw, rwy'n cyhoeddi £25 miliwn ychwanegol ar gyfer awdurdodau lleol yn 2024\-25 i gefnogi'r gweithlu gofal cymdeithasol ac ysgolion, ac i helpu cynghorau i ymateb i bwysau eraill yn eu cymunedau lleol. Bydd y cyllid ychwanegol yn rhan o gynigion Cyllideb Derfynol Llywodraeth Cymru, a gyhoeddir ar 27 Chwefror, sy'n adlewyrchu ein hymrwymiad i dargedu buddsoddiad tuag at ein gwasanaethau cyhoeddus mwyaf gwerthfawr.  Ar 24 Ionawr, cyhoeddodd Llywodraeth y DU gynnydd o £600 miliwn yn ei setliad llywodraeth leol yn Lloegr, yn bennaf er mwyn ymateb i bwysau yn y maes gofal cymdeithasol. Dywedwyd wrthyf y dylai hyn arwain at ddyraniad canlyniadol o tua £25 miliwn i Gymru yn 2024\-25\. Bydd hyn, ynghyd ag unrhyw newidiadau eraill i'n setliad, yn cael ei gadarnhau yng Nghyllideb y Gwanwyn Llywodraeth y DU ar 6 Mawrth yn unig, ochr yn ochr ag unrhyw symudiadau cadarnhaol a/neu negyddol eraill i'n cyllideb. Mae awdurdodau lleol ac aelodau'r Senedd wedi trafod y penderfyniadau anodd y mae awdurdodau lleol yn eu hwynebu y flwyddyn nesaf yn yr hinsawdd ariannol hynod anodd sydd ohoni, hyd yn oed gyda'r cynnydd o 3\.1% i'r grant cynnal refeniw y gwnaethom ei ddarparu yn y Gyllideb Ddrafft ar gyfer 2024\-25\. I roi cymaint o sefydlogrwydd ariannol â phosibl i awdurdodau lleol yn y cyfnod caled hwn \- cyn gynted â phosibl \- rwyf heddiw yn cadarnhau y bydd £25 miliwn ychwanegol yn cael ei ddyrannu i lywodraeth leol yng Nghyllideb Derfynol 2024\-25\.  Bydd rhan o'r cyllid hwn yn cael ei ddefnyddio i adfer grant y gweithlu gofal cymdeithasol i £45 miliwn yn y flwyddyn 2024\-25\. Bydd y £14\.4 miliwn sy'n weddill yn cael ei ddyrannu i'r grant cynnal refeniw fel rhan o'r setliad i gefnogi'r pwysau yn y maes gofal cymdeithasol ac addysg, gan gynnwys cyflogau athrawon. Mae hyn yn cefnogi un o'n hegwyddorion allweddol wrth bennu'r gyllideb ddrafft \- diogelu gwasanaethau cyhoeddus craidd cyn belled ag y bo modd.  Mae'r cyllid gwaelodol, a sefydlais ar gyfer 2024\-25, yn aros yr un fath. Mae'r cyllid cynyddol hwn bellach yn golygu na fydd unrhyw awdurdod unigol yn cael cynnydd o lai na 2\.3%.   

I am today announcing an additional £25m for local authorities in 2024\-25 to support the social care workforce, schools and to help councils respond to other pressures in their local communities. The extra funding will form part of the Welsh Government’s Final Budget proposals, which will be published on 27 February, reflecting our commitment to target investment towards the public services we value the most.  On 24 January, the UK Government announced it would be increasing its local government settlement by £600m in England, largely to respond to pressures in social care. I have been advised this should result in a consequential allocation of around £25m for Wales in 2024\-25\. This, together with any other changes to our settlement, will only be confirmed at the UK Government’s Spring Budget on 6 March alongside any other positive and/or negative movements to our budget. Local authorities and Senedd members have raised the difficult decisions local authorities are facing next year in this extraordinary harsh financial climate, even with the 3\.1% uplift to the revenue support grant we have provided for 2024\-25 in the Draft Budget.  To provide local authorities with as much financial stability as possible in these hard times – as early as possible – I am today confirming an additional £25m will be allocated to local government in the 2024\-25 Final Budget.  Part of this funding will be used to restore the social care workforce grant to £45m in 2024\-25\. The remaining £14\.4m will be allocated to the revenue support grant as part of the settlement to support pressures in both social care and education, including teachers’ pay.  This supports one of the key principles we had in setting the draft budget – to protect core public services as far as possible.  The funding floor, which I put in place for 2024\-25, remains. This increased funding now means that no individual authority has an increase lower than 2\.3%.   

Translate the text from Welsh to English.

### Dogfennau * #### Llythyr i holl denantiaid tai cymdeithasol yng Nghymru (coronafeirws), math o ffeil: pdf, maint ffeil: 343 KB 343 KB

### Documents * #### Letter to all social housing tenants in Wales (coronavirus), file type: pdf, file size: 444 KB 444 KB

Translate the text from English to Welsh.

Today I am announcing the publication of the annual plan for 2024\-2025, produced by Yasmin Kahn and Johanna Robinson, the National Advisers for VAWDASV, which I have approved on behalf of the Welsh Government. The plan is delivered in line with the Violence Against Women, Domestic Abuse and Sexual Violence (Wales) Act 2015\. Section 22 of the Act requires the National Advisers to prepare an annual plan setting out their ambitions for the forthcoming financial year. I have recently reviewed the annual plan and agreed to its publication. The Advisers undertook significant stakeholder engagement during their preparations for delivering the annual plan, ensuring the voices of those who most need access to support and services are heard. I am grateful for all the work they do to support the delivery of our VAWADSV National Strategy and Blueprint.  The plan demonstrates the National Advisers' commitment to supporting Welsh Government’s ambition to make Wales the safest place in Europe to be a woman and to eliminate all forms of gender\-based violence. 

Heddiw rwy’n datgan cyhoeddi’r cynllun blynyddol ar gyfer 2024\-2025, sydd wedi ei gynhyrchu gan Yasmin Kahn a Johanna Robinson, Cynghorwyr Cenedlaethol VAWDASV. Cymeradwyais y cynllun hwn ar ran Llywodraeth Cymru. Mae’r cynllun yn cael ei ddarparu’n unol â Deddf Trais yn erbyn Menywod, Cam\-drin Domestig a Thrais Rhywiol (Cymru) 2015\. Mae adran 22 o’r Ddeddf yn ei gwneud yn ofynnol i’r Cynghorwyr Cenedlaethol baratoi cynllun blynyddol yn nodi eu dyheadau ar gyfer y flwyddyn ariannol sydd i ddod. Rwyf wedi adolygu’r cynllun blynyddol yn diweddar, a chymeradwyo ei gyhoeddi. Bu’r Cynghorwyr yn ymgysylltu’n sylweddol â rhanddeiliaid wrth baratoi ar gyfer darparu’r cynllun blynyddol, gan sicrhau y clywir lleisiau’r rheini sydd â’r mwyaf o angen am fynediad at gymorth a gwasanaethau. Rwy’n ddiolchgar am yr holl waith y maent yn ei wneud i gefnogi’r gwaith o gyflawni ein Strategaeth Genedlaethol a Glasbrint VAWADSV. Mae’r cynllun yn dangos ymrwymiad y cynghorwyr cenedlaethol i gefnogi uchelgais Llywodraeth Cymru i sicrhau mai Cymru yw’r lle mwyaf diogel yn Ewrop i fod yn fenyw ac i ddileu pob ffurf ar drais ar sail rhywedd. 

Translate the text from English to Welsh.

  The Welsh Government recognises the important role that Educational Psychologists play in tackling the challenges encountered by children and young people in education within Wales.  Their work helps to support the wellbeing and enhance learning opportunities for some of our most vulnerable learners. The role of educational psychologists will be as critical to our proposed legislative system for supporting learners with additional learning needs as it is to the current system. It is therefore essential that local authorities across Wales continue to be able to access Educational Psychologists that have been trained within the Welsh education context. Cardiff University are currently the only provider of the Doctorate in Educational Psychology (DEdPsy) Programme in Wales.  Following extensive discussions with the Welsh Local Government Association (WLGA), the Higher Education Funding Council for Wales (HEFCW) and Cardiff University, Welsh Government has agreed to directly fund the provision of the DEdPsy programme at Cardiff University.   This will secure the ongoing provision of training for educational psychologists in Wales for the next three years, with a possibility to extend this arrangement for a further two years. This will ensure a minimum of three new cohorts of prospective trainees entering onto the DEdPsy programme from September 2015\-16\. We are continuing to explore how specialist services and professional training programmes will be delivered in Wales in the future and my officials will continue to work with the WLGA and HEFCW to identify a sustainable model for the longer term provision of educational psychologists in Wales.      

Mae Llywodraeth Cymru yn cydnabod y rôl bwysig sydd gan Seicolegwyr Addysg i'w chwarae i fynd i'r afael â'r heriau y mae plant a phobl ifanc yn eu hwynebu mewn addysg yng Nghymru. Mae eu gwaith yn helpu i gefnogi lles rhai o'n dysgwyr mwyaf agored i niwed ac i wella eu cyfleoedd dysgu. Bydd rôl seicolegwyr addysg mor hanfodol i'r system ddeddfwriaethol yr ydym yn ei chynnig ar gyfer cefnogi dysgwyr ag anghenion dysgu ychwanegol ag y mae i'r system gyfredol. Mae'n hanfodol felly fod awdurdodau lleol ledled Cymru yn gallu parhau i gael gwasanaeth gan Seicolegwyr Addysg sydd wedi cael eu hyfforddi yng nghyd\-destun addysg yng Nghymru. Unig ddarparwr y Rhaglen Doethuriaeth mewn Seicoleg Addysgol (DEdPsy) yng Nghymru ar hyn o bryd yw Prifysgol Caerdydd. Yn dilyn trafodaethau helaeth â Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru, Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru a Phrifysgol Caerdydd, mae Llywodraeth Cymru wedi cytuno i ariannu darpariaeth y rhaglen Doethuriaeth mewn Seicoleg Addysgol ym Mhrifysgol Caerdydd.   Bydd hyn yn sicrhau bod modd i'r hyfforddiant barhau ar gyfer seicolegwyr addysg yng Nghymru ar gyfer y tair blynedd nesaf, ac mae'n bosibl y caiff y trefniant hwn ei ymestyn am ddwy flynedd arall hefyd. O ganlyniad, bydd o leiaf tri cohort newydd o hyfforddeion arfaethedig yn dechrau ar y rhaglen Doethuriaeth mewn Seicoleg Addysg o fis Medi 2015\-16\. Rydym yn dal i ystyried sut y bydd rhaglenni gwasanaethau arbenigol a hyfforddiant proffesiynol yn cael eu cyflenwi yng Nghymru yn y dyfodol. Bydd fy swyddogion i'n parhau i weithio gyda Cymdeithas Llywodraeth Leol Cymru a Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru i ddod o hyd i fodel cynaliadwy ar gyfer darparu seicolegwyr addysg ar gyfer y tymor hwy yng Nghymru.  

Translate the text from Welsh to English.

Pan ddechreuodd y Coronafeirws ledaenu yng Nghymru, cymerwyd camau na welwyd eu tebyg o'r blaen, yn seiliedig ar gyngor Prif Swyddog Meddygol Cymru, i gynghori pobl oedd eisoes â chyflyrau iechyd difrifol i aros gartref a gwarchod eu hunain. Y rheswm dros wneud hynny oedd bod y dystiolaeth yn awgrymu bod y bobl hyn yn fwy agored i ddioddef effeithiau mwyaf difrifol COVID\-19\. Rwy'n falch iawn bod cynifer wedi bod yn gwarchod eu hunain mor ofalus – gan amddiffyn ein Gwasanaeth Iechyd Gwladol yn ogystal â'u hunain. Rydym yn cydnabod bod y misoedd diwethaf hyn wedi bod yn heriol tu hwnt, gydag ychydig iawn o gysylltiad wyneb yn wyneb ag eraill. Rwy'n hynod o falch o bob un sydd wedi bod yn darparu cymorth hanfodol i alluogi pobl i warchod eu hunain, ac sy'n parhau i ddarparu'r cymorth hwnnw. Mae ein partneriaid yn yr Awdurdodau Lleol, fferyllfeydd, gwirfoddolwyr a chwmnïau mawr sy'n manwerthu bwyd wedi dod at ei gilydd i wneud hyn yn bosibl. Bydd y rhai sydd yn gwarchod eu hunain yn gwybod bod y cyngor presennol yn parhau hyd at 15 Mehefin, ac fe fyddant yn eiddgar i wybod beth y gallan nhw ei wneud, ac na allan nhw ei wneud wedi i'r cyfnod hwnnw ddod i ben. Rwy'n awyddus i sicrhau nad ydym yn gofyn i bobl warchod eu hunain am gyfnod hwy nag sy'n gwbl angenrheidiol. Mae gwarchod eich hun yn beth anodd iawn i'w wneud, ac mae goblygiadau ar gyfer iechyd meddwl a chorfforol y rhai sy'n gwneud hynny. Mae'n bwysig i'r cyngor yr ydym yn ei roi gydbwyso holl risgiau a manteision gwarchod.  Yn dilyn trafodaethau gyda Phrif Swyddog Meddygol Cymru, gallaf ddweud wrthych ei fod yn gwneud rhai mân newidiadau i'w gyngor ar gyfer y grŵp hwn o 1 Mehefin ymlaen. Er bod angen edrych yn ofalus ar unrhyw newidiadau, ac y bydd yn rhaid i'r bobl sydd wedi bod yn gwarchod eu hunain ddilyn y mesurau hylendid a chadw pellter cymdeithasol yn gaeth iawn, o 1 Mehefin ymlaen, mae dau newid i'r cyngor ar gyfer y grŵp hwn: 1\)    **Mae'r newid cyntaf yn gysylltiedig ag ymarfer corff.** Hyd yma, y cyngor oedd na ddylai pobl sy'n gwarchod eu hunain adael eu cartrefi. Nawr, gan fod nifer yr achosion o COVID\-19 yn ein cymunedau wedi gostwng, a bod y risg o haint yn is, mae Prif Swyddog Meddygol Cymru wedi cynghori y gall y rhai sy'n gwarchod eu hunain ddechrau gwneud ymarfer corff yn yr awyr agored. Nid oes cyfyngiad ar yr ymarfer corff hwn yn yr awyr agored, ar yr amod eu bod yn cadw at y rheolau cadw pellter cymdeithasol a hylendid yn gaeth pan fyddant allan. Nid oes modd dileu'r risg yn llwyr, ond rydym yn awgrymu y dylai'r rhai sy'n gwarchod eu hunain ymarfer ar adegau llai prysur, fel bod llai o risg o ddod i gysylltiad ag eraill. 2\)    **Mae'r ail newid yn gysylltiedig â'r gallu i gyfarfod ag eraill.** Fel Llywodraeth, rydym wedi cydnabod pwysigrwydd medru cwrdd â theulu a ffrindiau. Rydym eisoes wedi dweud wrth bawb arall yng Nghymru bod modd iddynt gyfarfod ag aelwyd arall o 1 Mehefin ymlaen, cyn belled ag y bo hynny yn yr awyr agored. Felly mae Prif Swyddog Meddygol Cymru nawr yn dweud y dylai fod modd i'r rhai sy'n gwarchod eu hunain fedru cyfarfod â phobl o aelwyd arall yn yr awyr agored ar yr un sail. Fodd bynnag, ni ddylent fynd i mewn i dŷ rhywun arall na rhannu bwyd gyda nhw. Rydym wedi cynghori pawb yng Nghymru i gadw pellter cymdeithasol o 2 fetr a sicrhau arferion hylendid da wrth gyfarfod yn yr awyr agored. Ar gyfer y rhai sy'n gwarchod eu hunain, mae'n hanfodol cadw'n hollol gaeth at y rheolau hynny. Nid oes unrhyw newidiadau eraill yn cael eu gwneud i'r cyngor ar gyfer y rhai sy'n gwarchod eu hunain ar hyn o bryd. Dylai pobl sy'n gwarchod eu hunain barhau i ddilyn yr holl gyngor arall a roddwyd yn flaenorol. Ni ddylent fynd i siopa nac adael y cartref i fynd i'r gwaith. Dylent barhau i gael cyflenwadau o fwyd a meddyginiaeth i'r cartref. Mae Prif Swyddog Meddygol Cymru yn parhau i ddatblygu ei gyngor ar gyfer yr hyn y dylai pobl sy'n gwarchod eu hunain ei wneud, a'r hyn na ddylent ei wneud, ar ôl 15 Mehefin. Bydd pawb sy'n gwarchod eu hunain yn derbyn llythyr oddi wrth Brif Swyddog Meddygol Cymru cyn 15 Mehefin yn nodi'r camau nesaf.

When Coronavirus first started to spread in Wales we took unprecedented action, based on advice from the Chief Medical Officer for Wales, to advise people with serious underlying health conditions to stay at home and shield themselves. We did so as the evidence suggested these people were more susceptible to the most serious effects of COVID\-19\. I am pleased that so many have been shielding so diligently – not only protecting themselves but also helping to protect our NHS. We recognise how challenging these last few months, with minimal face\-to\-face contact with others, has been. I am incredibly proud of all those who have and continue to provide the vital support to enable people to shield. Our Local Authority partners, pharmacies, volunteers and major food retailers have all pulled together to make shielding possible. Those who are shielding will know that the current advice to shield runs until the 15 June and they will be eager to know what they can and cannot do beyond this period. I am keen that we do not ask people to shield for any longer than is absolutely necessary. Shielding is incredibly difficult and has implications for both the mental and physical health of those being asked to do so. It is important the balance of the advice we give takes into account the entirety of the risks and benefits of shielding.  After discussions with the Chief Medical Officer for Wales I can update you that he is making some modest changes to his advice for this group from 1 June. While there is a need to approach any changes with caution, and those who have been shielding will need to be very strict about hygiene and social distancing, from 1 June there are two changes to the advice for this group: 1. **The first change relates to exercise**. Until now those who are shielding have been advised not to leave their homes. Now, as the incidence of COVID\-19 in our communities has gone down and the risk of infection is lowered, the Chief Medical Officer for Wales has advised that those who are shielding can start to take exercise outdoors. This outdoor exercise is unlimited, as long as when they go outside they strictly follow the social distancing rules and hygiene practices. Risk can never be completely eliminated but we advise those shielding to exercise at times that are less busy, so the risk of contact with others is reduced. 2. **The second change relates to the ability to meet others**. As a Government we have recognised the importance of being able to meet with family and friends. Everyone else in Wales has already been advised that they are able to meet with another household from 1 June as long as it is outdoors. Therefore the Chief Medical Officer for Wales is now advising that those who are shielding should be able to meet outside with people from another household on the same basis. However, they must not go into another person’s house or share food with them. We have advised everyone in Wales to maintain social distance of 2 metres and keep good hygiene when meeting outdoors. For those who are shielding, strictly following these rules is vital. There are no other changes being made to the advice for those who are shielding at this stage. People who are shielding should continue to follow all the other advice previously given. They should not go shopping or attend work outside of home. They should continue to have food and medicine delivered to them. The Chief Medical Officer for Wales is continuing to develop his advice for what shielding people should and should not do after the 15 June. All who are shielding will receive a letter from the Chief Medical Officer for Wales before 15 June setting out the next steps.

Translate the text from English to Welsh.

This statement provides an update on the Welsh Government’s plans for a future land management programme. ### Brexit and our land consultation Over 12,000 responses were received and are still being analysed. Once again, I would like to express my gratitude to all of the individuals and organisations who responded to this important consultation. In addition to Welsh Government officials’ consideration of responses, an independent research company has been commissioned to undertake a full analysis. This will ensure a robust and thorough appraisal of the consultation. As the analysis has not yet concluded, I am unable to comment on the content of the responses or future decisions on our proposals. I intend to make an oral statement on this issue in May this year. At the same time I also intend to publish a summary of responses and an initial policy response. It is also my intention to publish the next consultation document before the Royal Welsh Show this year. The time between now and then will be used to undertake further stakeholder engagement and ensure appropriate analysis can be prepared. This revised timing also reflects the continuing and increasing uncertainty over Brexit. I do not want to distract from the necessary contingency planning for “no deal”. I would like to reiterate the 3 commitments I made last autumn. First, no decisions will be made on future schemes until consultation responses have been reviewed and all other relevant considerations have been taken into account. Second, no changes will be made to the existing Basic Payment Scheme without further consultation. To reflect this, I have already announced the Basic Payment Scheme (BPS) will remain unchanged up to and including 2020, and a number of Glastir contract holders have been offered contract renewals until 2021\. Therefore a transition to any new schemes I introduce will not begin until at least 2021\. Third, existing schemes will not be removed before new schemes are ready. ### UK Agriculture Bill I am today announcing I have secured agreement with the UK government on the remaining issue of disagreement in relation to the UK Agriculture Bill. This matter concerns the provisions in the Bill which relate to the World Trade Organisation (WTO) Agreement on Agriculture. My statement of 12 September noted the Welsh Government’s view that the provisions required consent of the National Assembly. This is because of the strong and self\-evident relationship between the WTO powers and devolved responsibilities of agriculture support and the implementation of international obligations. However, the UK government believes the powers relate to international trade and are reserved. Our 2 governments have agreed a governance mechanism on how these powers will be used. This mechanism will sit alongside the provisions in the Bill. In the light of this agreement, the Welsh Government is able to recommend consent to the WTO provisions in the Bill. We have agreed: * the UK government will consult the devolved administrations, guided by the principles set out in the Intergovernmental Agreement before bringing forward regulations under the WTO clause * Ministers will seek to proceed by agreement but in the event of a dispute relevant material will be made available to both Houses of Parliament before Parliament vote on the regulations * Welsh Ministers will be responsible for proposing the initial classification of Welsh agricultural support schemes, and * there will normally be a role for independent advice should the governments disagree on the appropriate classification of schemes or other relevant matters. The Secretary of State should have regard to this advice before making any decision and will share with the Devolved Administrations the advice, the decision and reason for decision. n summary, the clear intent is on seeking agreement. However, where this is not feasible there are strong mechanisms for Welsh Ministers to exert their views. These arrangements will be codified in a Memorandum of Understanding, and the UK government’s Secretary of State for Environment, Fisheries and Rural Affairs has agreed to put this on record in a statement on the floor of the House of Commons. In my statement on 12 September I outlined the Welsh Government’s wish to see arrangements on the face of the Bill which would allow for the redistribution of Red Meat Levy across the UK and enable the Welsh red meat industry to access additional funds to best support the industry’s preparations and ability to react to the opportunities and inevitable change of Brexit. A government\-supported amendment has been made and now forms part of the Bill. The Welsh Government is content the amendment provides appropriate means to resolve the long standing issue of repatriation of the red meat levy. Now these 2 issues are resolved, I will lay a supplementary Legislative Consent Memorandum before the Assembly. Further memoranda may be required if amendments are made to the Bill during the remainder of its Parliamentary passage. We are grateful for the comprehensive reports from the Committees for Climate Change, Environment and Rural Affairs and Legislation and Constitutional Affairs. We are considering questions raised by the Committees and will respond in due course. ### Documents * #### UK and Welsh Government Bilateral Agreement on WTO provisions within the Agriculture Bill, file type: pdf, file size: 384 KB 384 KB * #### A joint statement by the UK Government and the Welsh Government – Bilateral Agreement on the Agriculture Bill and World Trade Organisation (WTO) Agreement on Agriculture, file type: pdf, file size: 187 KB 187 KB

Mae'r datganiad hwn yn nodi'r diweddaraf am gynlluniau Llywodraeth Cymru ar gyfer y rhaglen rheoli tir. ### Ymgynghoriad Brexit a'n Tir Mae dros 12,000 o ymatebion wedi dod i law ac rydym wrthi'n eu dadansoddi. Unwaith eto, hoffwn fynegi fy niolch i bawb, yn unigolion ac yn gyrff a mudiadau, a ymatebodd i'r ymgynghoriad pwysig hwn. Yn ogystal â swyddogion Llywodraeth Cymru, bydd cwmni ymchwil annibynnol yn cael ei gomisiynu i'w dadansoddi hefyd. Bydd hynny'n golygu y caiff yr ymgynghoriad ei astudio'n drylwyr a llawn. Gan nad yw'r dadansoddiad hwnnw wedi'i gwblhau eto, ni allaf gynnig barn am yr ymatebion na sut y dylem fwrw ymlaen â'n cynigion. Byddaf am wneud datganiad llafar ar y mater yn ystod mis Mai eleni. Yr un pryd, byddaf yn cyhoeddi crynodeb o'r ymatebion ac ymateb polisi cychwynnol. Mae'n fwriad gen i hefyd gyhoeddi'r ddogfen ymgynghori nesaf cyn y Sioe Fawr eleni. Byddwn yn treulio'r amser tan hynny'n siarad â'r rhanddeiliaid ac yn sicrhau bod dadansoddiad priodol yn cael ei baratoi. Mae'r amserlen newydd hon yn adlewyrchu hefyd yr ansicrwydd cynyddol a pharhaus ynghylch Brexit. Dw i ddim am dynnu'r sylw oddi wrth yr angen i baratoi cynllun wrth gefn ar gyfer Brexit 'heb gytundeb'. Hoffwn ailadrodd y tri ymrwymiad wnes i Hydref diwethaf. Yn gyntaf, ni chaiff penderfyniadau eu gwneud am gynlluniau'r dyfodol tan y byddwn wedi cael gweld yr ymatebion ac wedi ystyried yr holl ystyriaethau perthnasol. Yn ail, ni chaiff Cynllun y Taliad Sylfaenol ei newid heb ymgynghori ar y mater. I adlewyrchu hynny, rwyf eisoes wedi cyhoeddi y bydd Cynllun y Taliad Sylfaenol (BPS) yn aros fel ag y mae tan ddiwedd 2020, ac rydym wedi cynnig estyniad tan 2021 ar gyfer contractau Glastir. Ni fyddwn felly'n dechrau symud tuag at gynllun newydd tan o leiaf 2021\. Ni fyddwn yn cael gwared ar yr hen gynlluniau tan y bydd y cynlluniau newydd yn barod. ### Bil Amaethyddiaeth y DU Rwyf heddiw'n cyhoeddi mod i wedi cael cytundeb Llywodraeth y DU ar yr un pwnc oedd heb ei unioni ym Mil Amaeth y DU. Sef y darpariaethau yn y Bil sy'n ymwneud â'r Cytundeb Amaeth â'r WTO. Nodais farn Llywodraeth Cymru yn fy natganiad ar 12 Medi fod angen caniatâd y Cynulliad Cenedlaethol cyn bwrw ymlaen â'r darpariaethau. Hynny oherwydd y berthynas gref ac amlwg rhwng pwerau'r WTO a'n cyfrifoldebau datganoledig am gymorth i amaeth a'n hymrwymiadau rhyngwladol. Fodd bynnag, mae Llywodraeth y DU o'r farn bod y pwerau'n ymwneud â masnach rhyngwladol a'u bod felly'n bwerau cadw. Mae'r ddwy lywodraeth wedi cytuno ar drefn ar sut i ddefnyddio'r pwerau hyn. Bydd y drefn honno'n sefyll ochr yn ochr â darpariaethau'r Bil. Yng ngoleuni'r cytundeb hwn, mae Llywodraeth Cymru'n gallu argymell ei chydsyniad i ddarpariaethau'r WTO yn y Bil. Rydyn ni wedi cytuno: * bydd Llywodraeth y DU yn ymgynghori â'r gweinyddiaethau datganoledig, gan ddilyn yr egwyddorion fel y'u ceir yn y Cytundeb Rhynglywodraethol, cyn cyflwyno rheoliadau o dan gymal y WTO * Bydd Gweinidogion am fynd yn eu blaenau gyda chytundeb ond os ceir anghytundeb, bydd deunydd perthnasol ar gael i ddau Dŷ'r Senedd eu gweld cyn bod y Senedd yn pleidleisio ar y rheoliadau * Gweinidogion Cymru fydd yn gyfrifol yn y lle cyntaf am gynnig categoreiddio cynlluniau cymorth amaeth Cymru, a * bydd yna fel arfer rôl i gynghorydd annibynnol os bydd y llywodraethau'n angytuno â chategori'r cynlluniau neu faterion perthnasol eraill. Dylai'r Ysgrifennydd Gwladol roi ystyriaeth i'r cyngor hwn cyn gwneud unrhyw benderfyniad a dylai rannu'r cyngor, y penderfyniad a'r rheswm dros y penderfyniad â'r gweinyddiaethau datganoledig. Yn gryno, y bwriad clir yw ceisio cytundeb. Fodd bynnag, lle na bo hynny'n ymarferol, ceir mecanweithiau cryf lle caiff Gweinidogion Cymru fynegi barn. Caiff y trefniadau hyn eu rhoi ar bapur mewn Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth ac mae Ysgrifennydd Gwladol yr Amgylchedd, Pysgodfeydd a Materion Gwledig Llywodraeth y DU wedi cytuno i roi hyn ar glawr mewn datganiad ar lawr Tŷ'r Cyffredin. Yn fy natganiad ar 12 Medi, esboniais ddymuniad Llywodraeth Cymru i weld trefniadau ar wyneb y Bil a fydd yn caniatáu ailddosbarthu'r Ardoll Cig Coch ledled y DU a galluogi diwydiant cig coch Cymru i gael at arian ychwanegol i gefnogi paratoadau a galluoedd y diwydiant i ymateb i gyfleoedd Brexit a'r newidiadau anorfod a ddaw yn ei sgil. Mae'r Llywodraeth wedi gwneud gwelliant ac mae e nawr yn rhan o'r Bil. Mae Llywodraeth Cymru'n fodlon bod y gwelliant yn cynnig ffordd briodol i ddatrys hen broblem ailwadoli'r ardoll cig coch. Gan fod y ddau fater bellach wedi'u datrys, byddaf yn rhoi Memorandwm Cydsyniad Deddfwriaethol ger bron y Cynulliad. Efallai y bydd angen rhagor o femoranda os caiff gwelliannau eu gwneud i'r Bil yn ystod gweddill ei daith trwy'r Senedd. Rydym yn ddiolchgar i'r Pwyllgor Newid Hinsawdd, yr Amgylchedd a Materion Gwledig a'r Pwyllgor Deddfwriaeth a Materion Cyfansoddiadol am eu hadroddiadau cynhwysfawr. Rydyn ni'n ystyried cwestiynau a godwyd gan y Pwyllgorau a byddwn yn ymateb iddynt maes o law. ### Dogfennau * #### Cytundeb Dwyochrog rhwng Llywodraeth y DU a Llywodraeth Cymru ar ddarpariaethau'r WTO yn y Bil Amaethyddiaeth, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 384 KB 384 KB * #### Datganiad ar y cyd gan Lywodraeth Cymru a Llywodraeth Cymru \- Cytundeb Dwyochrog ar y Bil Amaethyddiaeth a Chytundeb Sefydliad Masnach y Byd (WTO) ar Amaethyddiaeth, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 187 KB 187 KB

Translate the text from Welsh to English.

Rwyf wedi cyflwyno Bil Diddymu'r Hawl i Brynu a Hawliau Cysylltiedig (Cymru), a'i Femorandwm Esboniadol, i'r Cynulliad Cenedlaethol heddiw, 13 Mawrth 2017\. Mae ein tai cymdeithasol yn adnodd gwerthfawr, ond yn un sydd o dan bwysau sylweddol. Mae maint y stoc wedi lleihau'n sylweddol ers 1980 pan gafodd yr Hawl i Brynu ei chyflwyno. Mae nifer y tai a werthwyd yn cyfateb i 45% o'r stoc o dai cymdeithasol yn 1981\. Fel canlyniad i hynny, roedd y rheini yr oedd angen tai arnynt – a nifer yn eu plith yn agored i niwed – yn gorfod aros am gyfnodau hirach i gael cartref yr oeddent yn gallu ei fforddio. Bydd y Bil yn darparu bod yr Hawl i Brynu, yr Hawl i Brynu a Gadwyd a'r Hawl i Gaffael, ar gyfer tenantiaid awdurdodau lleol a landlordiaid cymdeithasol cofrestredig, yn cael eu diddymu ar ôl cyfnod o flwyddyn o leiaf yn dilyn cael y Cydsyniad Brenhinol. Mae'r Bil yn cefnogi nodau ehangach Llywodraeth Cymru yn y gwaith o greu Cymru sy'n decach a mwy llewyrchus. Bydd yn helpu i drechu tlodi drwy ddiogelu ein stoc o dai cymdeithasol rhag lleihau ymhellach, gan sicrhau ei bod ar gael i gynnig tai diogel a fforddiadwy i bobl nad ydynt yn gallu prynu na rhentu cartref drwy'r farchnad dai. Mae'r Bil yn darparu y bydd yr Hawl i Brynu a'r Hawl i Gaffael yn dod i ben ar gyfer tai newydd ddau fis ar ôl cael y Cydsyniad Brenhinol. Bydd hynny'n helpu i annog landlordiaid cymdeithasol i adeiladu cartrefi newydd, o wybod na fyddant mewn perygl o gael eu gwerthu ar ôl cyfnod cymharol fyr. Rwy'n cydnabod bod y cynnig yn effeithio ar denantiaid mewn tai cymdeithasol, a byddwn yn sicrhau bod tenantiaid yn ymwybodol o effaith y Bil mewn da bryd cyn i'r hawliau gael eu diddymu. Bydd y Bil yn cynnwys gofyniad i Lywodraeth Cymru gyhoeddi gwybodaeth, y bydd rhaid i landlordiaid cymdeithasol yn eu tro ddarparu i bob tenant sy'n cael ei effeithio, o fewn dau fis i'r Bil gael y Cydsyniad Brenhinol. Mae'r Bil yn cyd\-fynd â chamau gweithredu eraill sy'n cael eu cymryd gan Lywodraeth Cymru i gynyddu'r cyflenwad o dai. Rydym wedi pennu targed uchelgeisiol o greu 20,000 o dai fforddiadwy yn ystod tymor y llywodraeth hon. Ynghyd â thai cymdeithasol bydd hyn yn cynnwys cynlluniau fel Cymorth i Brynu a Rhentu i Brynu i alluogi pobl sydd ar incwm cymedrol i fod yn berchen ar eu tai eu hunain. Rydym yn cefnogi dulliau rhad o brynu tŷ, ac rydym yn ehangu'r stoc o dai cymdeithasol. Roedd diddymu'r Hawl i Brynu, er mwyn cefnogi pobl y mae angen tai arnynt, yn un o'r ymrwymiadau a wnaed yn ein maniffesto. Rwy'n falch i gyflwyno'r Bil hwn, ac edrychaf ymlaen at weithio ar y cyd â'r Cynulliad Cenedlaethol i graffu arno dros y misoedd nesaf. Byddaf yn cyflwyno Datganiad Llafar ar y Bil i'r Cynulliad yfory, 14 Mawrth 2017\. Ceir manylion am y Bil ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru – www.cynulliad.cymru.  

I have introduced the Abolition of the Right to Buy and Associated Rights (Wales) Bill, with its Explanatory Memorandum, to the National Assembly today, 13 March 2017\. Our social housing is a valuable resource, but it is under considerable pressure. The size of the stock has declined significantly since 1980 when the Right to Buy was introduced. The number of sales is equivalent to 45% of the social housing stock in 1981\. This has resulted in longer waiting times for people in housing need, many of whom are vulnerable, to access a home they can afford. The Bill will provide for the Right to Buy, the Preserved Right to Buy and the Right to Acquire for tenants of local authorities and registered social landlords to be abolished after a period of at least one year following Royal Assent. The Bill supports the Welsh Government’s wider aims of a more prosperous and fairer Wales. It will help to tackle poverty by protecting our stock of social housing from further reduction, ensuring it is available to provide safe, secure and affordable housing for people who are unable to take advantage of the housing market to buy or rent a home. To encourage the development of new social housing, the Bill provides that the Right to Buy and Right to Acquire will end for new homes two months after Royal Assent. This will help encourage social landlords to build new homes safe in the knowledge that they will not be at risk of being sold after only a relatively short period. I recognise the proposal affects tenants in social housing and we will ensure tenants are aware of the effect of the Bill in good time before abolition takes place. The Bill will require the Welsh Government to publish information, which social landlords in turn must provide to every affected tenant, within two months of the Bill receiving Royal Assent. The Bill complements other actions being taken by the Welsh Government to increase the supply of housing. We have set an ambitious target of creating 20,000 affordable homes in this term of government. Alongside social housing this will include schemes such as Help to Buy and Rent to Own to enable people on modest incomes to own their own homes. We are supporting low cost home ownership and we are expanding the social housing stock. Abolishing the Right to Buy, in order to support people in housing need, was one of our manifesto commitments. I am pleased to introduce this Bill and I look forward to working with the National Assembly during scrutiny over the coming months. I will make an Oral Statement on the Bill to the Assembly tomorrow, 14 March 2017\. Details of the Bill are available on the National Assembly for Wales website – www.assembly.wales.  

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Medi, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ei Rhaglen Lywodraethu sy’n cynnwys ein blaenoriaethau ar gyfer darparu gwasanaethau dŵr a charthffosiaeth yng Nghymru.   Mae’r Rhaglen Lywodraethu yn pennu’r prif gamau y byddwn yn eu cymryd mewn perthynas â dŵr, â’r mesurau y byddwn yn eu defnyddio i olrhain unrhyw ddatblygiadau.  Mae hyn yn adeiladu ar yr ymrwymiadau ehangach sy’n gysylltiedig â dŵr a bennwyd yn Strategaeth yr Amgylchedd Cymru 2006, y Cynllun Datblygu Cynaliadwy – Cymru’n Un: Cenedl Un Blaned 2009, Strategaeth Newid Hinsawdd Cymru Hydref 2010 a Datganiad Sefyllfa Polisi Strategol Cymru Chwefror 2011\.   Bu Llywodraeth Cymru yn gweithio â’r sector dŵr i ddatblygu’r ymrwymiadau a bennwyd yn y Rhaglen Lywodraethu.  Rwy’n falch o’r datblygiadau sylweddol yr ydym eisoes wedi’u gwneud ers ei gyhoeddi, ac o’r gwaith y byddwn yn ei wneud dros y misoedd nesaf.   Mae cadw biliau dŵr yn fforddiadwy yn flaenoriaeth allweddol i Lywodraeth Cymru.  Bydd rhoi dewis o opsiynau o godi tâl, amddiffyn grwpiau bregus a lleihau dyledion drwg yn sichrau hyn.   Rhwng 31 Mawrth a 1 Gorffennaf cynhaliwyd ymgynghoriad ar nifer o argymhellion o’r Arolwg Annibynnol i Godi Tâl am Wasanaethau Dŵr a Charthffosiaeth (Adolygiad Walker).  Roedd hyn yn cynnwys opsiynau am fforddiadwyedd dŵr, i roi mwy o gymorth i gartrefi bregus ac incwm isel yng Nghymru, opsiynau ar gyfer codi tâl fydd yn gwella effeithlonrwydd, fyddai’n golygu manteision i bob cwsmer, tra’n amddiffyn grwpiau bregaus, ac opsiynau ar gyfer gosod mesuryddion yn y dyfodol.   Cyhoeddwyd crynodeb gennym o’r ymatebion i’r ymgynghoriad ar 16 Tachwedd, ac rydym bellach yn defnyddio’r ymatebion i’n helpu i ddatblygu polisïau yn y maes hwn yn y dyfodol.   Roedd Deddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010 yn cynnwys darpariaethau i ddelio gyda dyledion drwg ac i annog tariffau cymdeithasol yn y diwydiant dŵr.  Dyma’r ddau argymhelliad a ddeilliodd o Adolygiad Walker, a ddaeth i ben ym mis Rhagfyr 2009\.  Mae’r darpariaethau ar dariffau cymdeithasol yn galluogi ymgymeryddion dŵr a charthffosiaeth i gynnwys tariffau yn eu cynlluniau codi tâl, sydd wedi’u cynllunio i leihau’r taliadau ar gyfer grwpiau cwsmeriaid a fyddai fel arall wedi’i chael yn anodd i dalu biliau dŵr a charthffosiaeth yn llawn.  Rydym am weld opsiynau tariff sydd o fewn cyrraedd cwsmeriaid ac sy’n hawdd eu gweinyddu.  I helpu cwmnïau dŵr a charthffosiaeth i ddatblygu tariffiau priodol ar gyfer cwsmeriaid yng Nghymru, rydym wedi datblygu canllaw tariff cymdeithasol yr ydym yn ymgynghori arno ar hyn o bryd.  Daw’r ymgynghoriad i ben ar 6 Chwefror 2012 ac rwy’n croesawu unrhyw sylwadau.  Rydym yn bwriadu cwblhau’r canllawiau hyn ar ddechrau 2012\. Gan fod pob cwsmer yn talu cost dyledion biliau dŵr, mae’n bwysig bod ymgymerwyr dŵr a charthffosiaeth yn gallu lleihau’r ddyled hon.  Mae’r darpariaethau yn Neddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010 ar ddyledion drwg yn caniatâu i wybodaeth am feddiannwyr nad ydynt yn berchnogion fod ar gael yn uniongyrchol i’r ymgymerwyr dŵr a charthffosiaeth i helpu i fynd i’r afael â dyledion drwg yn y diwydiant dŵr.  Rydym wrthi’n datblygu’r ddarpariaeth hon ac yn bwriadu ymgynghori ar Reoliadau dyledion drwg ar ddechrau 2012\.   Fel rhan o agenda trechu tlodi Llywodraeth Cymru, rydym wedi ymrwymo i leihau canran y bobl sy’n cael eu hadnabod fel pobl sydd â phroblemau fforddiadwyedd yng Nghymru.  Rydym yn bwriadu adeiladu ar y gwaith yr ydym eisoes wedi’i wneud ar dariffau cymdeithasol a dyledion drwg a bydd rhagor o waith yn llunio rhan o’r Cynllun Trechu Tlodi.   Rwy’n credu bod gwneud cwsmeriaid yn ganolog i gyflenwi yn allweddol i ddatblygu gwasanaethau dŵr a charthffosiaeth yng Nghymru.  Ym mis Gorffennaf eleni, cyhoeddodd David Gray ei gasgliadau a’i argymhellion o’i adolygiad annibynnol o Ofwat, rheoleiddiwr economaidd y diwydiant dŵr yng Nghymru a Lloegr, a’r Cyngor Defnyddwyr Dŵr, y corff sy’n cynrychioli buddiannau cwsmeriaid.  Edrychodd yr adolygiad ar swyddogaeth Ofwat, sut oedd yn gweithio ag eraill a sut oedd ei ddull o reoleiddio yn cyflawni disgwyliadau’r llywodraeth a chwsmeriaid.  Roedd yr adolygiad hefyd yn ystyried swyddogaeth bresennol y Cyngor Defnyddwyr Dŵr a threfniadau i gynrychioli defnyddwyr yn y dyfodol o fewn y sector dŵr.   Prif gasgliadau’r adolygiad yw nad oes angen unrhyw adolygiad mawr ar reoleiddio y diwydiant dŵr, ond bod angen i Ofwat barhau â’i raglen i leihau baich rheoleiddio ac i weithio’n fwy adeiladol gyda sefydliadau eraill yn y sector.  Ers Gorffennaf, rydym wedi cysylltu ag Ofwat i helpu i lywio’r cynigion i leihau’r baich rheoleiddiol ac i osod cyfyngiadau pris yn y dyfodol, i sicrhau eu bod yn canolbwyntio ar fuddiannau’r cwsmeriaid.  Byddwn yn parhau i wneud hyn dros y misoedd nesaf wrth ddatblygu’r cynigion hyn.    O ran y Cyngor Defnyddwyr Dŵr, bu tîm adolygu Gray yn argymell yn gryf i Lywodraeth Prydain a Chymru bod angen cynrychioli’r defnyddiwr yn effeithiol o fewn y sector dŵr ar hyn o bryd, ac y dylid cadw swyddogaethau presennnol y Cyngor Defnyddwyr Dŵr.  Rwy’n cytuno â’r safbwynt hwn ac yn gweld gwerth i swyddogaeth y Cyngor Defnyddwyr Dŵr mewn perthynas â chynrychioli cwsmeriaid yng Nghymru.   Bydd y gynrychiolaeth hon yn arbennig o bwysig i gynrychioli’r cwsmer yn y rownd nesaf o osod pris, Adolygiad Pris 2014 (PR14\).  Hefyd, dros y blynyddoedd nesaf, cynhelir adolygiad a bydd newid yn y dull o reoleiddio a’r cynllunio strategol yn y sector dŵr.  Bydd gan y Cyngor Defnyddwyr Dŵr swyddogaeth allweddol o ddarparu mewnbwn critigol i lywio’r newidiadau hyn dros y blynyddoedd nesaf ac i sicrhau bod buddiannau cwsmeriaid, yn ddeiliaid tai a busnesau yng Nghymru yn cael eu cynrychioli yn effeithiol.    Nid yw Llywodraeth Cymru wedi ei hargyhoeddi y bydd rhagor o gystadleuaeth ym myd manwerthu yn rhoi unrhyw fanteision mesuradwy i Gymru.  Fodd bynnag, rydym yn datblygu sylfaen dystiolaeth ar ddulliau fydd yn sbarduno arloesi a gwelliannau yn y diwydiant dŵr er mwyn sicrhau’r canlyniad gorau i Gymru.  Rydym yn bwriadu ystyried opsiynau o ran y polisïau y dyfodol yn yr Ymgynghoriad Strategaeth Dŵr yn ystod gwanwyn 2012\.   Mae amgylchedd dŵr o safon uchel yn hanfodol i gynnal ecosystem iach fydd yn ei thro yn darparu nifer o wasanaethau i bobl a rhywogaethau.  Rydym yn mabwysiadu dull ecosystem o reoli dŵr gan ganolbwyntio ar wasanaethau ecosystem yn ogystal â bodloni ein hymrwymiadau amgylcheddol Ewropeaidd.   Mae’r Gyfarwyddeb Fframwaith Dŵr yn ysgogiad deddfwriaethol ar gyfer dull integredig o reoli dŵr.  Mae cylch cyntaf y Cynlluniau Rheoli Basn Afon wedi dechrau, a phob mesur yn y cynllun i’w roi ar waith erbyn diwedd 2012\.  Ar yr un pryd, rydym wedi gofyn i Asiantaeth yr Amgylchedd ddechrau paratoi ar gyfer ail gylch y Cynlluniau Rheoli Basn Afon, ac i dynnu ar y gwersi sydd eisoes wedi’u dysgu o’r cylch cyntaf.   I gynorthwyo gyda hyn, bydd Llywodraeth Cymru yn gweithio gyda Defra i ddiweddaru’r canllawiau i Asiantaeth yr Amgylchedd i sicrhau bod y cynlluniau hyn yn cydymffurfio â gofynion y Gyfarwyddeb ac yn  adlewyrchu polisïau’r Llywodraeth.   Mae Cynlluniau Rheoli Basn Afon yn tynnu sylw at lygredd gwasgaredig fel rheswm allweddol dros beidio â chyrraedd statws ecolegol da mewn nifer o afonydd ledled Cymru.  Mae Llywodraeth Cymru wedi gofyn i Asiantaeth yr Amgylchedd gynhyrchu Cynllun Gweithredu Llygredd Gwasgaredig er mwyn mynd i’r afael â ffynonellau ystod eang o achosion o lygredd dŵr gwasgaredig; gan amlinellu atebion i fynd i’r afael â’r broblem mewn ardaloedd gwledig a dinesig.  Rydym wedi gofyn i Asiantaeth yr Amgylchedd lunio’r cynllun gweithredu erbyn gwanwyn 2012, er mwyn mynd i’r afael â phroblemau yn y cylch presennol o Gynlluniau Rheoli Basn Afon ac i fwydo i’r ail gylch cynllunio ar gyfer y Gyfarwyddeb Fframwaith Dŵr.   Mae nifer o Gyfarwyddebau Ewropeaidd sy’n gosod safonau a gofynion penodol i ddiogelu ein hamgylchedd, ac rwy’n ystyried cadw at ein rhwymedigaethau Ewropeaidd yn fater difrifol iawn.  Yn gynharach eleni, cynhaliodd Llywodraeth Cymru adolygiad o ddyfroedd penodol ar gyfer pysgod cregyn yng Nghymru o dan Gyfarwyddeb Dyfroedd Pysgod Cregyn Ewrop.  Nod yr adolygiad oedd sicrhau bod yr holl ddyfroedd cynaeafu pysgod cregyn masnachol yn cael eu hamddiffyn yn briodol fel a amlinellir yn y Gyfarwyddeb Dyfroedd Pysgod Cregyn.  Cyhoeddwyd ymgynghoriad gennym ar 5 Rhagfyr sy’n rhoi amlinelliad o’n cynigion i newid y dynodiadau presennol.  Daw’r ymgynghoriad i ben ar 2 Mawrth 2012, ac rwy’n gobeithio y bydd cynrychiolwyr o’r diwydiant pysgod cregyn ac eraill sydd â diddordeb yn cyfrannu at yr ymgynghoriad ac yn llywio’r dynodiadau terfynol.     Er mwyn gweithredu’r Gyfarwyddeb Nitradau yn effeithiol, bu Llywodraeth Cymru yn cynnal adolygiad o’r ardaloedd sydd wedi’u dynodi’n Barthau Perygl Nitradau, er mwyn mynd i’r afael â’r broblem o golli nitradau o ganlyniad i ddŵr ffo amaethyddol i gyrsiau dŵr.  Rydym wedi gofyn i Asiantaeth yr Amgylchedd asesu a chynnig ardaloedd ble y ceir tystiolaeth bod llygredd nitradau yn achosi problemau yng Nghymru.  Rydym yn bwriadu ymgynghori ar yr ardaloedd sydd i’w dynodi yn ogystal â’r cynllun gweithredu i leihau llygredd nitradau o ffynonellau amaethyddol yn ystod gwanwyn 2012, i lwyio’r broses o ddynodi Parthau Perygl Nitradau ym mis Ionawr 2013\.     Mae canlyniadau dŵr ymdrochi ar gyfer 2011 yn dangos bod 87 allan o 88 o ddyfroedd ymdrochi Cymru wedi bodloni’r safon gofynnol ar gyfer iechyd y cyhoedd a’r amgylchedd, o dan y Gyfarwyddeb Dyfroedd Ymdrochi.  Roedd 82 allan o’r 87 o ddyfroedd ymdrochi yn bodloni’r Safon Canllaw Ewropeaidd llymach sy’n cael eu defnyddio wrth roi gwobrau Baner Las.    Eleni cynhaliwyd ymgyghoriad gennym ar godi nifer y dyfroedd ymdrochi dynodedig yn 2012 ac rydym wedi derbyn sawl cais i’w hystyried.   Rydym yn gweithio gyda Defra i symud tuag at safonau dyfroedd ymdrochi newydd fel a bennwyd gan y Gyfarwyddeb Dŵr Ymdrochi ddiwygiedig, ac mae angen eu cyrraedd erbyn tymor ymdrochi 2015\.  Mae’r safonau diwygiedig yn symlach, yn llymach eto ac yn canolbwyntio mwy fyth ar iechyd y cyhoedd.  Bydd y gwaith ar y safon hwn yn debygol o’i gwblhau erbyn y flwyddyn nesaf.   Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i ddatblygu systemau carthffosiaeth a draenio sy’n cael eu cynnal yn dda, sydd â digon o gapasiti i ymdopi â’r galw, ac sydd ddim yn llygru neu’n achosi i’r system garthffosiaeth orlifo yng nghartrefi pobl.    Daeth Rheoliadau’r Diwydiant Dŵr (Cynlluniau Mabwysiadu Carthffosydd Preifat) 2011 i rym ar Orffennaf 2011, gan hwyluso’r broses o drosglwyddo carthffosydd preifat a draeniau ochrol i ymgymerwyr carthffosiaeth yng Nghymru a Lloegr ar 1 Hydref 2011\.  Mae hon yn garreg filltir fawr ac yn golygu cynnydd o 50% yn rhwydwaith carthffosiaeth Dŵr Cymru.  Hyd yma, bu’r broses o drosglwyddo yn llwyddiant yng Nghymru, ac mae wedi cael gwared ar y baich annheg i ddeiliaid tai o gynnal a chadw.    Er mwyn sicrhau nad oes gennym ragor o garthffosydd preifat is na’r safon, cyhoeddodd Llywodraeth Cymru ymgynghoriad ar 31 Hydref 2011, yn holi barn pobl am weithredu Adran 42 Deddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010\.  Roedd hyn yn cynnwys darpariaethau i’w gwneud yn orfodol i gytuno ar broses o fabwysiadu carthffosydd budr ac i gyflwyno safonau gorfodol ar gyfer adeiladu carthffosydd budr disgyrchiant newydd a draeniau ochrol i sicrhau eu bod yn cael eu hadeiladu i safon addas.  Mae hefyd yn cynnwys y safonau adeiladu gorfodol drafft cysylltiedig ar gyfer carthffosydd budr a draeniau ochrol disgyrchiant sy’n cysylltu â’r system garthffosiaeth gyhoeddus.   Bydd safonau gorfodol a safonau mabwysiadu yn sicrhau bod pob carthffos fudr disgyrchiant newydd sy’n cysylltu â’r rhwydwaith carthffosiaeth cyhoeddus yn cael ei hadeiladu i safon y gellir eu mabwysiadu, ac y dont yn gyfrifoldeb yr ymgymerwyr carthffosiaeth i sicrhau safonau cynnal a chadw uchel parhaus.  Daw’r ymgynghoriad i ben ar 23 Ionawr 2012, a bydd yr ymatebion yn allweddol wrth lunio’r safonau terfynol.  Wedi ystyried ymatebion yr ymgynghoriad, rwy’n bwriadu sicrhau bod y safonau adeiladu gorfodol wedi’u pennu erbyn Ebrill 2012\.   Roedd Deddf Rheoli Llifogydd a Dŵr 2010 yn cynnwys darpariaethau pwysig ar draenio cynaliadwy a fyddai’n cyflwyno trefniadau newydd i gymeradwyo a mabwysiadu systemau draenio.  Bydd cynnydd yn nifer y systemau draenio cynaliadwy yn helpu i reoli a lleihau’r llif dŵr wyneb i systemau draenio, yn lliniaru’r perygl o lifogydd ac yn diogelu ansawdd y dŵr.  Rwy’n bwriadu ymgynghori ar y cynigion i ddatblygu’r darpariaethau hyn ar ddechrau 2012\.   Rydym wedi ymrwymo i gyflenwad dŵr diogel sy’n gwrthsefyll peryglon naturiol ac effeithiau y newid yn yr hinsawdd tra’n sicrhau bod mesurau amddiffyn a diogelwch digonol wedi’u pennu.   Mae’r cyfnodau hir o dywydd sych dros y dair mlynedd ddiwethaf yn ein hatgoffa o bwysigrwydd ein hadnoddau dŵr, a’r angen i bawb chwarae eu rhan i ddefnyddio dŵr yn effeithiol i sicrhau bod gennym ddigon o ddŵr yng Nghymru yn awr ac yn y dyfodol.  Mae’n hanfodol i gymryd ymagwedd hirdymor tuag at gynllunio adnoddau dŵr a byddwn yn cydweithio ag Asiantaeth yr Amgylchedd a chwmnïau dŵr i sicrhau bod y mesurau priodol yn cael eu cymeryd, i ystyried effaith y galw yn y dyfodol a’r newid yn yr hinsawdd ar ein hadnoddau dŵr.    Byddaf yn cymryd y cyfle hefyd yn ein Hymgynghoriad ar y Strategaeth Dŵr sydd ar y gweill i ystyried rhai o’r newidiadau sydd eu hangen i’n system bresennol o reoli adnoddau dŵr – sef y drwydded tynnu dŵr – i sicrhau ei fod yn addas at y diben a’i fod yn rhoi’r hyblygrwydd i Asiantaeth yr Amgylchedd i reoli’r broses o dynnu dŵr o’r amgylchedd mewn dull briodol.   Mae gan effeithlonrwydd dŵr ran allweddol i’w chwarae mae’n amlwg wrth reoli dŵr yn gynaliadwy, a bydd angen darparu gwybodaeth a chyngor i annog pobl i fod yn ddoeth wrth ddefnyddio dŵr ar draws bob sector.  Byddwn yn edrych ar ffyrdd o sicrhau bod hyn yn digwydd ledled Cymru y flwyddyn nesaf.       Yn gynharach eleni cafwyd ymgynghoriad ar yr argymhellion ar gyfer effeithlonrwydd dŵr o fewn Adolygiad Walker, gan holi barn am y cynigion i annog pobl i fod yn fwy effeithlon wrth ddefnyddio dŵr, trwy weithgareddau i newid agwedd, trefniadau gwirfoddol gyda gweithgynhyrchwyr a chyflenwyr cynnyrch sy’n defnyddio dŵr, a swyddogaeth rheoleiddio.  Rydym yn ystyried yr ymatebion i’r ymgynghoriad wrth ddatblygu polisïau ar gyfer Cymru yn y maes hwn yn y dyfodol.    Cyhoeddais y Strategaeth Genedlaethol ar gyfer Rheoli Risg Llifogydd ac Erydu Arfordirol ar 14 Tachwedd.  Mae’r Strategaeth Genedlaethol yn pennu pedwar o amcanion i reoli’r perygl o lifogydd ac erydu arfordirol yng Nghymru.  Y rhain yw: lleihau canlyniadau llifogydd ac erydu arfordirol i unigolion, cymunedau, busnesau a’r amgylchedd; codi ymwybyddiaeth pobl, ac ymgysylltu â phobl yn yr ymateb i’r risg o lifogydd ac erydu arfordirol; rhoi ymateb effeithlon a chyson i lifogydd ac achosion o erydu arfordirol; a blaenoriaethu’r buddsoddiad yn y cymunedau sydd mewn mwyaf o berygl.    Bwriad yr amcanion sydd wedi’u hamlinellu o fewn y Strategaeth Genedlaethol hon yw sicrhau ein bod yn datblygu system rheoli risg llifogydd ac erydu arfordirol sy’n addas i Gymru ac yn ddigon hyblyg i addasu i newidiadau yn y dyfodol.   Bum yn cadeirio cyfarfod o Fforwm Diwydiant Dŵr Cymru ar 27 Gorffennaf.  Mae’r Fforwm hwn yn dod â rhanddeiliaid allweddol sydd â diddordeb yn y diwydiant dŵr a gwasanaethau dŵr yng Nghymru at ei gilydd.  Swyddogaeth y fforwm yw nodi ac ystyried sut i fynd i’r afael â’r prif heriau sy’n ein hwynebu yn y sector dŵr yn y dyfodol.  Rwyf am adeiladu ar y dull pwysig hwn o ymgysylltu, gan ganolbwyntio ar effeithlonrwydd dŵr, er enghraifft, yn ogystal â chanolbwyntio’n bennaf ar y broses o adolygu prisiau.   Roedd Rhaglen Lywodraethu Llywodraeth Cymru yn tynnu sylw at ymrwymiad i ddatblygu Strategaeth Dŵr Cymru.  Rwy’n bwriadu ymgynghori ar y cynigion ar gyfer y Strategaeth yn ystod gwanwyn y flwyddyn nesaf.  Bydd y Strategaeth yn adeiladu ar yr ymrwymiadau polisi y tynnir sylw atynt yn y Datganiad Sefyllfa ar y Polisi Strategol a bydd yn pennu camau clir i’w cymeryd i gyflenwi a rheoli adnoddau dŵr yng Nghymru yn awr ac yn y dyfodol.    Cyhoeddir y datganiad hwn yn ystod toriad er mwyn hysbysu’r aelodau.  

In September, the Welsh Government published its Programme for Government which included our priorities for the delivery of water and sewerage services in Wales.   The Programme for Government set out the key actions that we will be taking in relation to water and the measures we will use to track progress.  This builds on the wider commitments in relation to water set out in the Environment Strategy for Wales 2006, the Sustainable Development Scheme – One Wales: One Planet 2009, the Climate Change Strategy for Wales October 2010 and the Strategic Policy Position Statement on Water February 2011\.   The Welsh Government has been working actively with the water sector to take forward the commitments set out in the Programme for Government. I am pleased with the significant progress we have already made since its publication and with the work that we will be taking forward over the coming months.   Keeping water bills at an affordable level is a key priority for the Welsh Government. Providing a choice of charging options, protecting vulnerable groups and reducing bad debt will achieve this.     Between 31 March and 1 July we consulted on a number of recommendations from the Independent Review of Charging for Household Water and Sewerage Services (the Walker Review). This included water affordability options for providing better support for vulnerable and low income households in Wales, options for charging that will drive up efficiencies, reduce debt issues and deliver benefits for all customers while protecting vulnerable groups and future options for metering.   We published a summary of responses to this consultation on 16 November and we are now using the responses to assist us in the development of future policy in this area.   The Flood and Water Management Act 2010 included provisions to deal with bad debt and encourage social tariffs in the water industry.  These were two recommendations that emerged from the Walker Review, which concluded in December 2009\.  The provisions on social tariffs enable water and sewerage undertakers to include tariffs in their charging schemes that are designed to reduce the charges for groups of customers who would otherwise have difficulty in paying water and sewerage bills in full. We want to see tariff options that are accessible to customers and that are simple to administer. To help water and sewerage companies develop appropriate tariffs for customers in Wales we have developed social tariff guidance upon which we are currently consulting. The consultation ends on 6 February 2012 and I would welcome views.  We aim to finalise this guidance in early 2012\.   Because the cost of debt from non\-payment of water bills is borne by all customers it is important that water and sewerage undertakers are able to reduce this level of debt. The provisions in the Flood and Water Management Act 2010 on bad debt allow for information on non\-owner occupiers to be made directly available to the water and sewerage undertakers to assist in tackling the high levels of bad debt within the water industry.  We are making progress in taking forward this provision and we intend to consult on bad debt Regulations in early 2012\.   As part of the Welsh Government’s tacking poverty agenda, we are committed to reducing the percentage of people identified as having water affordability issues in Wales. We will be looking to build on the work we have already carried out on social tariffs and bad debt and further work will form part of the Tackling Poverty Plan.   I believe that putting customers at the heart of delivery is key to the development of water and sewerage services in Wales.  In July this year, David Gray published his conclusions and recommendations from his independent review of Ofwat, the economic regulator of the water industry in Wales and England, and the Consumer Council for Water, the body that represents customer interests.  The review looked at Ofwat’s role, how it worked with others and how its regulatory approach delivered government and customer expectations.  The review also considered the current role of the Consumer Council for Water and arrangements for future consumer representation within the water sector.   The main conclusions of the review are that economic regulation of the water industry does not require any major review but that Ofwat needs to continue its programme to reduce the burden of regulation and to work more constructively with other organisations in the sector.  Since July, we have actively engaged with Ofwat to help steer the direction of the proposals for reducing the regulatory burden and setting future price limits to ensure that they are focused on the best interests of customers. We will continue to do this over the coming months as these proposals are developed.   In relation to the Consumer Council for Water, the Gray review team strongly recommended to the UK and Welsh Government that effective consumer representation is required in the water sector for the foreseeable future and the functions currently undertaken by the Consumer Council for Water should be retained.  I share this view and I value the role of the Consumer Council for Water in relation to consumer representation in Wales.  This representation will be particularly important for providing customer representation for the next price setting planning round, the Price Review 2014 (PR14\).  In addition, over the next few years we will see a considerable review and change in regulation and strategic planning in the water sector.  The Consumer Council for Water will have a key role in providing critical input to inform these changes over the next few years and to ensure that the interests of customers, both householders and businesses in Wales are represented effectively.     The Welsh Government remains to be convinced that increased retail competition will deliver any measurable benefits for Wales.   However, we are developing an evidence base on mechanisms that will drive innovation and improvements in the water industry in order to secure the best outcome for Wales.  We intend to consider future policy options in the Water Strategy Consultation in spring 2012\.   A high quality water environment is essential to support a healthy ecosystem which in turn provides a number of services for people and species.  We are adopting an ecosystem approach to the management of water focusing on ecosystem services in addition to meeting our European environmental obligations.     The Water Framework Directive provides the legislative driver for an integrated approach to water management.  The first cycle of River Basin Management Plans is currently underway with all measures in the plan due to be operational by the end of 2012\.  At the same time we have asked the Environment Agency to start preparing for the second cycle of River Basin Management Plans and to draw on the lessons learned from the first cycle. To support this, the Welsh Government will work with Defra to update the guidance to the Environment Agency to ensure that these plans comply with the Directive’s requirements and reflect Government policies.     The River Basin Management Plans highlight diffuse pollution as a key reason for failure to meet good ecological status in a number of rivers across Wales.  The Welsh Government has tasked the Environment Agency to produce a Diffuse Pollution Action Plan in order to tackle sources on a wide range of diffuse water pollution; outlining solutions to address the problem in both rural and urban areas. We have asked the Environment Agency to produce the action plan by spring 2012, in order to address problems in the current round of River Basin Management Plans and feed into the second cycle of planning for the Water Framework Directive.   There are several European Directives that set standards and specific requirements for the protection of our environment and I take meeting our European obligations very seriously.  Earlier this year, the Welsh Government undertook a review of designated shellfish waters in Wales under the European Shellfish Waters Directive.  The aim of the review was to ensure that all commercial shellfish harvesting waters are given the appropriate level of protection as set out by the Shellfish Waters Direction. We published a consultation on 5 December which sets out our proposals for changes to the current designations.  The consultation ends on 2 March 2012 and I hope that shellfish industry representatives and other interested parties will contribute to the consultation and inform the final designations.   In order to effectively implement the Nitrates Directive, the Welsh Government has undertaken a review of areas designated as Nitrate Vulnerable Zones, in order to tackle nitrate loss from agricultural run off into watercourses.  We have asked the Environment Agency to assess and propose areas where there is evidence that nitrate pollution is causing problems in Wales.  We are aiming to consult on the areas to be designated along with the action plan to reduce nitrate pollution from agricultural sources in spring 2012, to inform designation of Nitrate Vulnerable Zones in January 2013\.     The bathing water results for 2011 show that 87 out of Wales’ 88 designated bathing waters have met the required standard for public health and the environment, under the Bathing Water Directive. Of the 87, a total of 82 bathing waters met the more stringent European Guideline Standards which are used when awarding Blue Flag awards.    This year we consulted on increasing the number of designated bathing waters in 2012 and have received a number of applications for consideration.    We are working with Defra to move towards new bathing water standards as set out by the revised Bathing Water Directive which need to be met by the 2015 bathing season. The revised standards are simpler, more stringent again and have an even greater focus on public health. Work on this standard is likely to be completed next year.   The Welsh Government is committed to the development of sewerage and drainage systems which are well maintained, have sufficient capacity to manage demand and do not cause pollution or sewer flooding of people’s homes.   The Water Industry (Schemes for Adoption of Private Sewers) Regulations 2011 came into force on 1 July 2011 and facilitated the transfer of private sewers and lateral drains to sewerage undertakers in Wales and England on 1 October 2011\.  This is a major milestone and represents an approximate 50% increase to the Dŵr Cymru Welsh Water sewer network.  So far the transfer has been a success in Wales and has removed an unfair burden of maintenance and repair from householders.   In order to ensure that we do not have further proliferation of sub\-standard private sewers, the Welsh Government published a consultation on 31 October 2011, seeking views on the implementation of Section 42 of the Flood and Water Management Act 2010\. This contained provisions for making agreements on the adoption process for foul sewers mandatory and introducing mandatory standards for the construction of new gravity foul sewers and lateral drains to ensure they are built to a suitable standard. It also includes for comment the related draft mandatory build standards for gravity foul sewers and lateral drains connecting to the public sewerage system.    Mandatory standards and adoption will ensure that all new gravity foul sewers connecting to the public sewerage network are constructed to adoptable standards and will become the responsibility of sewerage undertakers to ensure continuing high standards of maintenance.  The consultation closes on 23 January 2012 and the responses to the consultation will be critical in shaping the final standards.  Having reflected on the consultation responses, I intend that the mandatory build standards should be in place in April 2012\.   The Flood and Water Management Act 2010 included important provisions on sustainable drainage which would introduce new arrangements for approval and adoption of sustainable drainage systems.  An increase in the number of sustainable drainage systems will help to manage and reduce the flow of surface water into sewerage systems, alleviate flood risk and protect water quality.  I intend to consult on proposals to take forward these provisions early in 2012\.   We are committed to having a safe and secure supply of water which is resilient to natural hazards and the impacts of climate change whilst ensuring adequate protection and security measures are in place.   The prolonged dry weather periods over the last three years remind us of the importance of our water resources and the need for everybody to play their part in using water efficiently to ensure we have enough water in Wales now and in the future. It is imperative to take a long term approach to water resources planning and we will be working with the Environment Agency and water companies to ensure that appropriate measures are being taken to consider the impacts of future demands and climate change on our water resources.     I will also be taking the opportunity in our forthcoming Water Strategy Consultation to consider some of the changes needed to our existing systems for managing water resources – that is the abstraction licensing system – to ensure it is fit for purpose and affords the Environment Agency the flexibility to manage the abstraction of water from the environment appropriately.   Water efficiency obviously has a key part to play in the sustainable management of water and encouraging the wise use of water across all sectors will need to be supported by the provision of information and advice. We will explore ways to ensure that this happens across Wales in the next year.      Earlier this year we consulted on the water efficiency recommendations within the Walker Review and sought views on proposals for encouraging greater water efficiency through behaviour change activity, voluntary arrangements with manufacturers and suppliers of water using products and the role of regulation.  We are considering the responses to the consultation in the development of future policy for Wales in this area.   I published the National Strategy for Flood and Coastal Erosion Risk Management on 14 November.  The National Strategy sets four objectives for the management of flood and coastal erosion risk in Wales.  These are: reducing the consequences for individuals, communities, businesses and the environment from flooding and coastal erosion; raising awareness of, and engaging people in the response to, flood and coastal erosion risk; providing an effective and sustained response to flood and coastal erosion events; and prioritising investment in the most at risk communities.   The objectives set out within this National Strategy are intended to ensure that we develop a flood and coastal erosion risk management system that is fit for Wales and flexible enough to adapt to future changes.   I chaired a meeting of the Wales Water Industry Forum on 27 July. The Forum brings together key stakeholders with an interest in the water industry and water services in Wales. The forum’s role is to identify and consider how to address the key challenges facing us in the water sector in the future. I want to build on this important engagement mechanism with a focus on water efficiency, for example, as well as a key focus on the price review process.   The Welsh Government Programme for Government highlighted a commitment to develop a Water Strategy for Wales. I intend to consult on proposals for the Strategy in spring next year. The Strategy will build on the policy commitments highlighted in the Strategic Policy Position Statement and will set out clear actions to deliver and manage water resources in Wales now and in the future. This statement is being issued during recess in order to keep members informed.

Translate the text from Welsh to English.

Rwyf newydd fod ar ymweliad 6 diwrnod â Tsieina, a drefnwyd i gryfhau a datblygu cysylltiadau Llywodraeth Cymru â Llywodraethau Dinesig Beijing a Chongqing, ac i hybu buddiannau Cymru ym meysydd busnes, addysg a diwylliant. Tsieina yw’r economi fwyaf ond un yn y byd ac mae’n dal i dyfu. Mae ei photensial yn aruthrol o ran masnach ac addysg yn enwedig, ac mae ysfa am fwy o gysylltiadau diwylliannol. Mae Llywodraeth Cymru yn canolbwyntio ar ddatblygu cysylltiadau ar lefel Llywodraethau Dinesig/Taleithiol er mwyn manteisio ar gyfleoedd busnes a chyfleoedd eraill. Ni ellir goramcanu rôl a dylanwad Llywodraeth yn Tsieina. Cefais gyfarfod briffio â Llysgennad Prydain i Tsieina, â phennaeth Masnach a Buddsoddi y DU (Tsieina), ac â Chyfarwyddwr y Cyngor Prydeinig yn Tsieina i drafod cysylltiadau’r DU a Tsieina, cyfleoedd busnes a materion diwylliannol ac addysgol. Gwnaeth Prif Weinidog Cymru lofnodi Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth â Llywodraeth Ddinesig Beijing (sy’n cynrychioli poblogaeth o ryw 20 miliwn) yn ystod ei ymweliad â Tsieina yn Hydref 2011\. Gwnaeth ein Hadran Busnes, Menter, Technoleg a Gwyddoniaeth lofnodi Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth â Swyddfa Hybu Buddsoddi Llywodraeth Beijing ym Mehefin 2012, ac ers hynny rydym wedi croesawu 5 dirprwyaeth fusnes o Beijing yng Nghymru.   Yn ystod fy ymweliad, gwnaeth fy Adran innau dros Dai, Adfywio a Threftadaeth lofnodi Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth â Swyddfa Ddiwylliant Llywodraeth Beijing i annog mwy o gysylltiadau a chydweithio ym meysydd treftadaeth, celfyddyd a diwylliant, gan adeiladu ar ymgysylltu sydd eisoes wedi cychwyn, er enghraifft y daith lwyddiannus gan Gerddorfa Genedlaethol Gymreig y BBC i Beijing yng Ngorffennaf y llynedd. Yn ogystal gwnaeth fy ymweliad hwyluso llofnodi Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth i sicrhau cydweithio rhwng Amgueddfa Cymru ac Amgueddfa Prifddinas Beijing, un o’r amgueddfeydd celfyddyd mwyaf nodedig yn Tsieina. Gwneuthum gyfarfod â Mme Hou Yulan, Dirprwy Ysgrifennydd Cyffredinol Llywodraeth Ddinesig Beijing, i drafod datblygiad y cysylltiad rhwng Cymru a Beijing a’r posibilrwydd o’i ddatblygu ymhellach. Rhoddais gyfweliad cynhwysfawr i’r cylchgrawn “Economi”, sy’n cael ei gyhoeddi gan y Cyngor Gwladol, gyda mwy na 250,000 o gopïau yn cael eu hanfon at ddarllenwyr dylanwadol gan gynnwys y Llywodraeth Ganolog a Gweinyddiaethau Gwladol, Llywodraethau Dinesig, a Mentrau sy’n Eiddo i’r Wladwriaeth. Ar 1 Mawrth cynhaliais Dderbyniad Gŵyl Dewi i ryw 150 o bobl allweddol ym meysydd Llywodraeth, busnes, addysg a diwylliant, a theithiodd rhai yn bell iawn i fod yno. Roedd y mynychwyr hefyd yn cynnwys aelodau o Gymdeithas Dewi Sant Beijing. Ymwelais hefyd â’r Ddinas Waharddedig ac ardal hutongs (lonydd cul) Beijing, am fod y ddau le ymhlith safleoedd twristiaeth ddiwylliannol pwysicaf Beijing. Trefnwyd yr ymweliadau hynny gan Ffederasiwn Dinasoedd Twristiaeth y Byd, y mae Cymru newydd ddod yn aelod ohono. Mae cysylltiad Cymru â Chongqing (Rhanbarth Dinesig o ryw 33 miliwn o bobl ac un o’r rhannau o Tsieina sy’n datblygu gyflymaf) wedi bod yn ffynnu ers llofnodi’r Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth cyntaf yn 2006\. Y cysylltiad hwn yw’r ehangaf a’r prysuraf rhwng unrhyw ran o’r DU a Tsieina.   Yn Chongqing lansiais Wythnos Cymru yn swyddogol ac agorais arddangosfa Amgueddfa Cymru "Cymru – Gwlad y Ddraig Goch", a fydd yn para am bedwar mis yn Amgueddfa Tri Cheunant Tsieina. Cynhaliais Dderbyniad yn yr un lleoliad i ryw 200 o bobl allweddol ym meysydd Llywodraeth, busnes, addysg a diwylliant, gan gynnwys rhai a oedd wedi treulio 5 awr ar y ffordd i gael bod yno, sy’n dangos cryfder y cysylltiadau yr ydym wedi’u meithrin.   Fe’m syfrdanwyd gan y proffil a’r enw da y mae Cymru wedi’u sefydlu yn y rhanbarth, a chan awydd cynifer o bobl i gydweithio â Chymru. Roedd seremoni agor Wythnos Cymru yn cynnwys llofnodi tri Memorandwm Cyd\-ddealltwriaeth rhwng: * Adran Tai, Adfywio a Threftadaeth Llywodraeth Cymru a Swyddfa Ddiwylliant Llywodraeth Ddinesig Chongqing i gydweithio ym meysydd celfyddyd, treftadaeth a diwylliant; * Adran Busnes, Menter, Technoleg a Gwyddoniaeth Llywodraeth Cymru a Chomisiwn Masnach Dramor ac Economaidd Chongqing i gydweithio i nodi a datblygu cyfleoedd busnes; * Pump o Brifysgolion Cymru (Metropolitan Caerdydd, Casnewydd, Metropolitan Abertawe, Glyndŵr a Morgannwg) a chwmni dylunio creadigol sector preifat i sefydlu consortiwm masnachol yn seiliedig ar ddylunio. Gwneuthum gyfarfod â Ms Tan Jialing, Is\-Faer Llywodraeth Ddinesig Chongqing i drafod y cysylltiad rhwng Cymru a Chongqing a sut i’w ddatblygu ymhellach. Gyda mi yn y cyfarfod roedd staff Llywodraeth Cymru, Prif Gonswl Prydain, yr oeddwn eisoes wedi cael cyfarfod briffio ag ef, a Chyfarwyddwr y Cyngor Prydeinig yn Chongqing. Cynhaliais ginio briffio gyda chyfranogwyr mewn taith fasnach gan Lywodraeth Cymru i Chongqing yn rhan o Wythnos Cymru. Mae’r adborth yn ei chylch wedi bod yn gadarnhaol iawn hyd yma gyda mwy na’r disgwyl yn cael ei gyflawni mewn sawl achos. Rhoddais anerchiad ar adfywio i gynulliad o ryw 65 o fyfyrwyr ym Mhrifysgol Astudiaethau Rhyngwladol Sichuan, ac fe’m synnwyd ar yr ochr orau gan eu diddordeb diffuant yn ein profiad o adfywio yng Nghymru. Ymwelais a chefais drafodaethau â Chyfarwyddwr Gweithredol prosiect adfywio sector preifat sy’n gwario £3 biliwn i droi hen ddiwydiant trwm ac ardal breswyl anghyfannedd yn ddatblygiad preswyl, masnachol a hamdden cymysg, y mae ei faint yn syfrdanol. Lawn mor syfrdanol yw prosiect tai cymdeithasol yr ymwelais ag ef, sy’n datblygu 560,000 o unedau yn ninas Chongqing. Ymwelais ag Amgueddfa Neuadd Tref Huguang Chongqing, ac Amgueddfa a Theatr Tŷ Opera Sichuan, y mae’r ddwy yn adlewyrchu traddodiadau diwylliannol ac ethnig cyfoethog y rhanbarth. Gwneuthum gyfarfod â dirprwyaeth o Swyddfa Ddiwylliant talaith gyfagos Guizhou sy’n awyddus i ddatblygu cysylltiadau ehangach â Chymru. Byddant yn ymweld â Chymru cyn bo hir mewn cydweithrediad ag Amgueddfa Cymru. Agorais "Salon Twristiaeth" a oedd wedi’i drefnu gan staff Llywodraeth Cymru er mwyn i ryw 25 o weithredwyr cyfryngau teithio a thwristiaeth hyrwyddo Cymru fel cyrchfan i’r niferoedd cynyddol o dwristiaid Tsieineaidd sy’n ymweld ag Ewrop. Roedd fy ymweliad â Tsieina yn agoriad llygad mewn sawl ffordd. Mae’r ffordd y mae ein staff ar lawr gwlad wedi datblygu proffil ac enw da Cymru, drwy ein cysylltiadau â Llywodraethau, wedi gwneud argraff fawr arnaf. Cryfder y cysylltiadau hynny ar lefel y Llywodraeth sydd wedi galluogi Cymru ar y cyfan i osgoi cael ei thynnu i’r tensiynau sy’n amlwg ar lefel genedlaethol rhwng y DU a Tsieina.   Rwyf wedi fy narbwyllo o’r cyfleoedd sydd ar gael ym meysydd busnes, addysg a diwylliant, ac o’r angen i ymgysylltu’n rhagweithiol er mwyn manteisio arnynt. Rwy’n credu bod fy ymweliad wedi cyfrannu’n gadarnhaol at yr ymgysylltu hwnnw.

I have recently returned from a 6 day visit to China, the purpose of which was to reinforce and progress the Government\-to\-Government relationships established with the Municipal Governments of Beijing and Chongqing, and to promote Welsh interests in the fields of business, education and culture. China is the second largest economy in the world and is still experiencing growth levels.  It offers huge potential in the trade and education areas in particular, while there is a thirst for more cultural links.  Welsh Government efforts are focused on the development of relationships at the Municipal / Provincial Government level through which to access business and other opportunities.  The role and influence of Government in China cannot be overestimated. I had a briefing meeting with the British Ambassador to China, the head of UK Trade \& Investment China, and the Director British Council China to discuss UK\-China relationships, business opportunities and cultural and educational matters. The First Minister signed a Memorandum of Understanding (MOU) with the Beijing Municipal Government (representing a population of some 20 million) during his visit to China in October 2011\. Our Business, Enterprise, Technology and Science Department (BETS) signed a MOU with the Beijing Government Investment Promotion Bureau in June 2012, following which we have hosted 5 business delegations from Beijing in Wales.   During my visit, my own Department of Housing, Regeneration and Heritage signed a MOU with the Beijing Government's Culture Bureau to promote and encourage greater contact and collaboration in the fields of heritage, art and culture, building on engagement that has already begun, for example the successful tour by the BBC National Orchestra of Wales to Beijing in July last year.  My visit also facilitated the signing of a collaboration MOU between the National Museum Wales and the Beijing Capital Museum, one of the most prestigious art museums in China. I met Mme Hou Yulan, Deputy Secretary General of the Beijing Municipal Government, to discuss progress on the Wales \- Beijing relationship and the scope for its further development.  I gave a wide\-ranging interview to the "Economy" magazine, published by the State Council, with a circulation of over 250,000 to an influential readership including Central Government and State Ministries, Municipal Governments and State\-Owned Enterprises. On 1 March I hosted a St David's Day Reception for around 150 key contacts in the fields of Government, business, education and culture, some of whom had travelled considerable distances to attend.  Attendees also included members of the Beijing St David's Society. I also visited the Forbidden City and the Hutong (narrow lanes) area of Beijing, both being among the most important cultural tourism sites in Beijing.  Those visits were arranged by the World Cities Tourism Federation, of which Wales has recently become a member. Wales' relationship with Chongqing (a Municipality of some 33 million people and amongst the fastest developing parts of China) has been thriving since the signing of the first MOU in 2006\.  The relationship is the most extensive and most active between any part of the UK and China.   In Chongqing I officially launched Wales Week and opened the National Museum Wales' exhibition "Wales \- Land of the Red Dragon", which will run for four months at the China Three Gorges Museum. I hosted a Reception at the same venue for around 200 key contacts in the fields of Government, business, education and culture, including some who had travelled for 5 hours by road to attend, a testimony to the relationships we have built up.   I was taken aback by the profile and reputation that Wales has established in the region, and the eagerness displayed by so many people to work with Wales. The opening ceremony of Wales Week included the signing of three MOUs between:   * the Welsh Government’s Department for Housing, Regeneration \& Heritage and the Chongqing Municipal Government's Culture Bureau to collaborate in the areas of art, heritage and culture; * the Welsh Government’s Department for Business, Enterprise, Technology \& Science and the Chongqing Foreign Trade and Economic Commission (COFTEC) to collaborate in the identification and development of business opportunities; * five Welsh Universities (Cardiff Metropolitan, Newport, Swansea Metropolitan, Glyndwr and Glamorgan) and a private sector creative design company for the establishment of a commercial design\-based consortium.   I met Ms Tan Jialing, Vice Mayor of the Municipal Government of Chongqing to discuss the Wales \- Chongqing relationship and its further development. I was accompanied by Welsh Government staff, the British Consul General, with whom I had already held a briefing meeting, and the Director of the British Council, Chongqing. I held a briefing dinner with participants in a Welsh Government trade mission visiting Chongqing as part of Wales Week, the feedback from which so far has been very positive with expectations exceeded in a number of cases. I addressed a gathering of some 65 students at the Sichuan International Studies University on the subject of regeneration, and was pleasantly surprised by their genuine interest in our regeneration experience in Wales. I visited and held discussions with the Executive Director of a £3billion private sector regeneration project to transform a previous heavy industry and derelict residential area into a mixed residential, commercial and leisure development, the scale of which is breathtaking. Equally breathtaking is a social housing project I visited which is developing 560,000 units within the city of Chongqing. I visited the Chongqing Huguang Guild Hall Museum, and the Sichuan Opera House Museum and Theatre, both reflecting the rich cultural and ethnic traditions of the region. I met a delegation from the Culture Bureau of neighbouring Guizhou Province which is keen to develop wider links with Wales. They will be visiting Wales shortly in collaboration with the National Museums Wales. I opened a "Tourism Salon" organised by our Welsh Government staff involving around 25 travel media and tour operators to promote Wales as a tourist destination for the fast\-increasing numbers of Chinese tourists visiting Europe. My visit to China was an eye\-opening experience in a number of ways. I have been hugely impressed by the way our staff on the ground have built up the profile and reputation of Wales, working through the Government relationships we have established.  It is testament to the strength of those relationships at Government level that Wales has largely been able to avoid getting caught up in the tensions which are apparent at national UK and China levels.   I have been convinced of the opportunities available in the fields of business, education and culture, and of the need to engage pro\-actively to exploit them. I believe my visit has contributed positively to that engagement.

Translate the text from English to Welsh.

Mr Miles, who is responsible for EU funding in Wales, announced a £3\.7 million EU investment to extend the award\-winning BEACON bio economy programme, led by Aberystwyth University, until 2022\.  This funding enables the University of South Wales to join Aberystwyth, Bangor and Swansea Universities as a new partner, bringing further knowledge and expertise to the project, and widening the benefits to cover the whole of Wales, and beyond.  The BEACON team brings business and academic partners together to translate research into product innovation. Physical, chemical and biological technology will be used to transform resources derived or grown in Wales, like plants and biological wastes, into commercial, useful end products including plastics, renewable materials, fuels and speciality chemicals through bio\-refining.  Through the project, energy crops like rye, a high\-sugar grass, can be transformed into biofuels, while derivatives of plants and micro\-organisms can be re\-purposed to create chemicals or building materials for use in the pharmaceutical, transportation, eco\-construction, energy and healthcare economies.  In addition to Aberystwyth University’s research into bio\-refining, Bangor University will work on biobased plastics and packaging, , Swansea University will continue their work in Life Sciences, and the University of South Wales will focus on research into larger scale digestion and fermentation of plant matter by bacteria and fungi within the bio\-refining process. An additional £440,000 EU funds will expand the BEACON project across Wales, tackling specific local challenges, while connecting new partners and making full use of region\-specific natural resources. In total, around 140 businesses in Wales will benefit from the extension to the project. Mr Miles said: > “This project is widening our understanding of the use of natural resources that are readily available or that can be grown in Wales, as well as waste derived from food production and conservation management techniques, to develop new products. It is a highly innovative way to implement green technologies in Wales and boost local resilience by recycling and re\-purposing natural resources. > > > “The Welsh Government has ambitious targets for reducing greenhouse gas emissions and rebalancing the Welsh economy. Wales is leading world class research and innovation into the low carbon economy, while Welsh Universities should be rightly proud of their place at the cutting edge of global academic research into bio\-refining and the bio economy. > > > “This EU funding is enabling essential progress in R\&D, science, infrastructure and skills in Wales, as well as promoting economic growth and creating new jobs. It’s really important that this funding continues, to enable Wales to carry on leading research into new technology systems capable of running on low power, and to progress towards a more equal, more prosperous, and greener Wales.” Professor Iain Donnison, Director of BEACON, said: > “This extended funding is a vote of confidence in BEACON, which has worked successfully with Welsh companies to grow the green economy since 2010\. > > > “Because of climate change, we need to transform our economy from one based on fossil fuels to one based on natural feedstocks, and we will also need to create a ‘circular economy’. > > > “In a circular economy, we think of wastes as resources and we design products and processes that allow materials to remain in use or be recycled rather than being thrown away. > > > “An economy based on natural feedstocks is an opportunity for rural areas of Wales, and will allow farmers to diversify beyond food production.”

Cyhoeddodd Mr Miles, sy'n gyfrifol am gyllid yr UE yng Nghymru, fuddsoddiad o £3\.7m gan yr UE i ymestyn y rhaglen bio\-economi BEACON tan 2022\. Mae’r rhaglen hon wedi ennill gwobrau ac mae’n cael ei harwain gan Brifysgol Aberystwyth. Mae'r cyllid hwn yn caniatáu i Brifysgol De Cymru ymuno â Phrifysgol Aberystwyth, Prifysgol Bangor a Phrifysgol Abertawe fel partner newydd, gan ddod â rhagor o wybodaeth ac arbenigedd i'r prosiect, a sicrhau manteision ehangach a fydd yn cyrraedd gweddill Cymru a thu hwnt. Mae tîm BEACON yn dwyn ynghyd bartneriaid busnes ac academaidd er mwyn troi gwaith ymchwil yn gynnyrch arloesol. Bydd technoleg ffisegol, gemegol a fiolegol yn cael ei defnyddio er mwyn trawsnewid adnoddau sy’n deillio o Gymru neu sydd wedi'u tyfu yma, fel planhigion a gwastraff biolegol, yn gynnyrch terfynol defnyddiol gan gynnwys plastigau, deunyddiau adnewyddadwy, tanwyddau a chemegau arbenigol drwy broses bioburo. Drwy'r prosiect hwn, gellir trawsnewid cnydau ynni fel rhyg, sy'n laswellt siwgraidd iawn, yn fiodanwyddau. Gellir hefyd addasu deilliadau planhigion a micro\-organebau at ddibenion gwahanol i greu cemegau neu ddeunyddiau adeiladu i'w defnyddio yn yr economïau sy'n ymwneud â fferylliaeth, trafnidiaeth, eco\-adeiladu, ynni a gofal iechyd. Yn ogystal â gwaith ymchwil Prifysgol Aberystwyth ar fioburo, bydd Prifysgol Bangor yn gweithio ar blastig a deunydd pacio sy’n seiliedig ar ddeunyddiau biolegol, bydd Prifysgol Abertawe yn parhau â'i gwaith ym maes Gwyddorau Bywyd, a bydd Prifysgol De Cymru yn canolbwyntio ar ymchwil i’r broses ehangach lle mae bacteria a ffwng yn treulio deunydd planhigion yn y broses bioburo, a’r deunydd hwnnw yn ymweithio. Bydd £440,000 arall o gyllid gan yr UE yn ymestyn prosiect BEACON ledled Cymru, gan fynd i'r afael â heriau lleol penodol, yn ogystal â chysylltu â phartneriaid newydd a gwneud defnydd llawn o adnoddau naturiol penodol i ardal. Gyda'i gilydd, bydd tua 140 o fusnesau yng Nghymru yn elwa ar yr estyniad i'r prosiect. Dywedodd Mr Miles: > "Mae'r prosiect hwn yn ehangu ein dealltwriaeth o'r defnydd o adnoddau naturiol sydd ar gael yn rhwydd neu y gellir eu tyfu yng Nghymru, yn ogystal â gwastraff sydd wedi deillio o gynhyrchu bwyd a thechnegau rheoli cadwraeth, i ddatblygu cynnyrch newydd. Mae hi'n ffordd hynod arloesol o roi technolegau gwyrdd ar waith yng Nghymru a rhoi hwb i gadernid lleol drwy ailgylchu ac addasu adnoddau naturiol at ddibenion gwahanol. > > > “Mae gan Lywodraeth Cymru dargedau uchelgeisiol ar gyfer lleihau allyriadau nwyon tŷ gwydr ac adfer cydbwysedd yn economi Cymru. Mae Cymru yn arwain arloesedd ac ymchwil o'r radd flaenaf mewn perthynas ag economi garbon isel, ac mae gan Brifysgolion Cymru le i fod yn falch eu bod yn rhan o ymchwil academaidd flaengar i fioburo a'r bio\-economi. > > > "Mae'r cyllid hwn gan yr UE yn galluogi cynnydd hanfodol mewn perthynas ag ymchwil a datblygu, gwyddoniaeth, seilwaith a sgiliau yng Nghymru, yn ogystal â hybu twf economaidd a chreu swyddi newydd. Mae hi'n bwysig iawn bod y cyllid hwn yn parhau, er mwyn caniatáu i Gymru arwain ar ymchwil ar systemau technoleg sy'n gallu rhedeg ar ychydig iawn o bŵer, ac i sicrhau Cymru fwy cyfartal, fwy ffyniannus a gwyrddach." Dywedodd yr Athro Iain Donnison, Cyfarwyddwr BEACON: > "Mae'r cyllid estynedig hwn yn dangos ymddiriedaeth yn BEACON, sydd wedi gweithio'n llwyddiannus gyda chwmnïau o Gymru i dyfu'r economi werdd ers 2010\. > > > "Yn sgil newid yn yr hinsawdd, rhaid inni drawsnewid ein heconomi o un sy'n seiliedig ar danwyddau ffosil i economi sy'n seiliedig ar ddefnyddiau crai naturiol, a bydd arnom angen creu 'economi gylchol' hefyd. > > > "Mewn economi gylchol, rydym yn ystyried gwastraff fel adnoddau ac rydym yn dylunio cynnyrch a phrosesau sy'n caniatáu i ddeunyddiau ddal i gael eu defnyddio neu gael eu hailgylchu yn hytrach na chael eu taflu. > > > "Mae economi sy'n seiliedig ar ddefnyddiau crai naturiol yn cynnig cyfle gwych i ardaloedd gwledig Cymru, a bydd hyn yn caniatáu i ffermwyr arallgyfeirio y tu hwnt i gynhyrchu bwyd."

Translate the text from Welsh to English.

Roedd Callum Smith o Borth yn cerdded dros bont droed uwchben ffordd osgoi brysur pan welodd y dyn mewn trallod. Er nad oedd ganddo unrhyw hyfforddiant blaenorol i ddelio â sefyllfa fel hon, arhosodd Callum yn bwyllog, siaradodd ag ef ac adeiladu perthynas, cyn ei ddal nes i'r heddlu gyrraedd a chymryd yr awenau. Bellach yn eu hunfed flwyddyn ar ddeg, Gwobrau Dewi Sant yw gwobrau cenedlaethol Cymru, sy'n dathlu pobl o bob cwr o'r wlad ac o bob cefndir sydd wedi'u henwebu mewn categorïau gan gynnwys dewrder, busnes ac ysbryd cymunedol. Canmolodd y beirniaid weithredoedd anodd a chlodwiw iawn Callum gan ddweud ei fod wedi dangos dewrder rhagorol a arweiniodd at achub bywyd. Ymhlith yr enillwyr eraill roedd Alan Bates, y cyn Is\-bostfeistr, a gafodd Wobr Arbennig y Prif Weinidog am arwain yr ymgyrch i ddatgelu sgandal TG Horizon Swyddfa'r Post. Cyflwynodd y Prif Weinidog hefyd Wobr Arbennig i Windrush Cymru Elders, grŵp a sefydlwyd yn 2017 fel rhan o Race Council Cymru i hyrwyddo dealltwriaeth o bryderon henoed ethnig leiafrifol. Wrth siarad yn y seremoni yng Ngholeg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru, dywedodd y Prif Weinidog, Vaughan Gething: > "Am ffordd wych o ddechrau fy nghyfnod fel Prif Weinidog \- cwrdd â'r grŵp gwych hwn o bobl hynod dalentog a dewr. > > "Bob blwyddyn, mae Gwobrau Dewi Sant yn tynnu sylw at rai o'r rhai mwyaf gwych a dewr o bob cwr o'r wlad ac maent yn gyfle i ddangos i weddill y DU y math o bobl sy'n byw yng Nghymru. > > "Bydd gwobrau eleni, y cyntaf i mi fel Prif Weinidog, bob amser yn arbennig iawn i mi, ac mae pob un o'r rhai a gyrhaeddodd y rownd derfynol eleni yn wirioneddol ysbrydoledig. Rydym yn ffodus iawn o'u cael yn byw ac yn gweithio yma, ac mae wedi bod yn fraint dathlu eu cyfraniad i fywyd Cymru." Cafodd pob enillydd dlws Gwobrau Dewi Sant, a ddyluniwyd ac a wnaed gan yr artist cerameg blaenllaw, Daniel Boyle o Geredigion.

Callum Smith from Porth was walking over a footbridge that crossed a busy bypass when he saw the man in distress. Despite having no previous training in dealing with this kind of situation, Callum stayed calm, talked to him and built up a rapport, before holding him until the police arrived and took over. Now in its eleventh year, the St David Awards are the national awards of Wales, celebrating people from across the country and from all walks of life who have been nominated in categories including bravery, business and community spirit. Judges commended Callum’s very difficult and admirable actions saying he demonstrated outstanding bravery which resulted in saving a life. Other winners included Alan Bates, the former Subpostmaster, who was presented the First Minister’s Special Award for leading the campaign to expose the Post Office Horizon IT scandal. The First Minister also presented a Special Award to The Windrush Cymru Elders, a group established in 2017 as part of Race Council Cymru to promote understanding of ethnic minority elders’ concerns. Speaking at the ceremony at the Royal Welsh College of Music and Drama, First Minister, Vaughan Gething said: > “What a wonderful way to start my time as Prif Weinidog – meeting this wonderful group of incredibly talented and courageous people. > > “Each and every year, the St David Awards shine a spotlight on some of the most brilliant and brave from all over the country and are a chance to show the rest of the UK what Wales is made of. > > “This year’s awards, my first as First Minister, will always be particularly special to me, and all this year’s finalists are truly inspirational. We are very lucky to have them living and working here, and it’s been a privilege to celebrate their contribution to Welsh life.” All winners received a St David Awards trophy, designed and made by leading ceramic artist, Daniel Boyle from Ceredigion.

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Rhagfyr y llynedd, ysgrifennais at Aelodau'r Senedd i rannu manylion strategaeth gyfathrebu Tlodi Plant \- y Cynllun Gweithredu Pwyslais ar Incwm. Roedd y strategaeth hon yn nodi ein cynlluniau i sicrhau bod pobl yn ymwybodol o'r cyfleoedd sydd ar gael iddynt i’w helpu i gynyddu incwm eu haelwyd. Ar 1 Mawrth 2021, fel rhan o'r strategaeth gyfathrebu honno, lansiwyd yr ymgyrch gyfathrebu integredig genedlaethol gyntaf (\#hawliadyarian / \#claimwhatsyours) i annog pobl i wirio a hawlio'r budd\-daliadau y mae ganddynt hawl iddynt. Mae'r ymgyrch yn targedu teuluoedd incwm isel ledled Cymru yn ogystal â chynulleidfa ehangach o bobl y gall fod angen cymorth arnynt bellach oherwydd effeithiau ariannol y pandemig. Cynhelir yr ymgyrch o 1 Mawrth hyd at 25 Mawrth gan ddefnyddio negeseuon creadigol a gyflwynir drwy gyfathrebu digidol ar\-lein, hysbysebion mewn papurau newydd a dosbarthu taflenni mewn ardaloedd cod post a dargedir. Byddwn yn hysbysebu ar y cyfryngau cymdeithasol ar Facebook, Instagram a YouTube a bydd hysbyseb sain ar Spotify. Yn ogystal, byddwn yn defnyddio hysbysebion chwilio ac arddangos Google i dargedu'r rhai sy'n ceisio cymorth ariannol yng Nghymru pan fyddant yn chwilio am fudd\-daliadau penodol, swyddi neu hyd yn oed fenthyciadau diwrnod cyflog. Bydd yr ymgyrch yn cyfeirio pobl at adran newydd ar wefan Llywodraeth Cymru (https://llyw.cymru/hawliwch\-yr\-hyn\-syn\-ddyledus\-i\-chi). Mae codi ymwybyddiaeth person ond yn un rhan o'i daith i gael arian ychwanegol. Felly, un o negeseuon cryf yr ymgyrch yw y dylai pobl gysylltu â llinell gymorth Advicelink Cymru am gymorth uniongyrchol ar 0808 250 5700\. Fe fyddant yn cael cyngor cyfrinachol o ansawdd da ar y budd\-daliadau y mae ganddynt hawl iddynt a mynediad i'r ystod lawn o gyngor a chymorth arall sydd ar gael drwy wasanaethau Cronfa Gynghori Sengl Llywodraeth Cymru. Rydym hefyd wedi datblygu pecyn cymorth i'n rhanddeiliaid. Dyma ddolen i’r pecyn hwn er gwybodaeth Pecyn Cymorth yr Ymgyrch Genedlaethol Hawlio Budd\-daliadau. Rwy’n annog pob Aelod ar draws y Siambr i gefnogi'r ymgyrch drwy ddosbarthu gwybodaeth yr ymgyrch yn eich etholaethau a'ch cymunedau. Yn ogystal â'r ymgyrch genedlaethol gyntaf i hawlio budd\-daliadau lles, rydym yn cyflwyno nifer o fentrau i roi cymorth pellach i deuluoedd yng Nghymru hawlio'r holl gymorth ariannol y mae ganddynt hawl iddo. Mae hyn yn cynnwys: **Datblygu a chyflwyno pecynnau gwybodaeth a hyfforddiant i weithwyr rheng flaen** Mae rhaglen codi ymwybyddiaeth yn mynd rhagddi ar gyfer gweithwyr rheng flaen i gynyddu eu dealltwriaeth o'r systemau budd\-dal lles/cymorth ariannol ehangach a'u gallu i gefnogi pobl i hawlio'r holl incwm y mae ganddynt hawl iddo. Caiff 150 o sesiynau ymwybyddiaeth ar\-lein eu cynnal yn ystod cyfnod y contract. Dechreuodd y sesiynau hyn ym mis Ionawr ac rwy'n falch o adrodd eu bod yn boblogaidd ac yn hynod lwyddiannus, ac felly rydym yn cynyddu nifer y sesiynau sy'n cael eu cyflwyno er mwyn ateb y galw a welwyd ar draws Cymru. **Darparu mwy o gyngor a chymorth ar fudd\-daliadau lles drwy fodelau cymorth i deuluoedd presennol, er mwyn helpu i sicrhau'r incwm mwyaf posibl** Mae carfan fach o weithwyr cymorth awdurdodau lleol yn cael hyfforddiant mwy dwys ar fudd\-daliadau, hyd at lefel y cynghorydd budd\-daliadau cyffredinol, er mwyn iddynt allu darparu mwy o gyngor a chymorth i'r teuluoedd y maent yn gweithio gyda nhw. Mae'r gwaith hwn yn ceisio manteisio i'r eithaf ar y cyfleoedd sy’n deillio o’r berthynas ddibynadwy a ddatblygir rhwng y gweithwyr hyn a'r bobl y maent yn eu helpu. Bydd y peilot yn cynnwys gwaith monitro a gwerthuso anffurfiol i asesu'r defnydd a wneir o'r wybodaeth/sgiliau ychwanegol hyn gan gyfranogwyr a, lle bo'n bosibl, yr effaith ddilynol ar unigolion/teuluoedd, a bydd yn llywio'r angen i'w gyflwyno'n genedlaethol. **Darparu system o 'basbortau' rhwng budd\-daliadau awdurdodau lleol gan ei gwneud yn haws ac yn gyflymach i wneud cais am gymorth yng Nghymru.** Ar y cyd ag awdurdodau lleol a rhanddeiliaid perthnasol eraill, rydym wrthi'n ystyried symleiddio’r prosesau ymgeisio ar gyfer budd\-daliadau lles datganoledig. Rydym yn coladu'r hyn a ddysgwyd o'r gwaith hwn i gynhyrchu Pecyn Cymorth Arfer Gorau ar gyfer Awdurdodau Lleol. Bydd hyn yn cynnwys enghreifftiau o'r arferion y mae gwahanol Awdurdodau Lleol wedi'u cyflwyno i helpu i symleiddio'r broses ymgeisio a chynyddu nifer y bobl sy’n hawlio budd\-daliadau. Gwyddom fod y pandemig wedi gwaethygu anghydraddoldebau a oedd eisoes yn bodoli, a'r rhai mwyaf agored i niwed sydd wedi’u taro galetaf. Ymrwymodd Llywodraeth Cymru i liniaru effaith yr argyfwng i deuluoedd sy'n byw mewn tlodi ac rydym yn cymryd cyfres o gamau gweithredu i sicrhau bod teuluoedd yng Nghymru yn ymwybodol o'r holl gymorth ariannol y mae ganddynt hawl iddo ac yn gallu cael gafael arno – mae'r rhain yn gamau ymarferol a fydd yn helpu i gynyddu incwm, yn lleihau costau byw hanfodol ac yn cefnogi teuluoedd i ddatblygu gwytnwch ariannol.

In December last year, I wrote to Members of the Senedd to share details of the Child Poverty – Income Maximisation Action Plan communications strategy. This strategy set out our plans to ensure people are aware of the opportunities available to them to help maximise their household income. On 1 March 2021, as part of that communication strategy we launched the first National integrated benefit take up communication campaign (\#hawliadyarian / \#claimwhatsyours) to encourage people to check and claim the benefits they are entitled to. The campaign is targeting low\-income families across Wales as well as a wider audience of people who may now need support due to the financial impacts of the pandemic. The campaign will run from the 1 March through to the 25 March using creative messaging delivered through online digital communications, newspaper advertisements and leaflet drops in targeted postcode areas. Key channels include social media advertising on Facebook and Instagram, YouTube and an audio advert on Spotify. We will also use Google search and display advertising to target those seeking financial help in Wales when the carry out searches for specific benefits, jobs or even payday loans. The campaign call to action will direct audiences to a new campaign webpage: Claim what's yours. Raising a person’s awareness is only part of their journey to actually having extra money in their pockets. Therefore, a strong message in the campaign is for people to contact Advicelink Cymru’s helpline for direct support on 0808 250 5700\. There they will receive quality assured and confidential advice on their benefit entitlements and access to the full range of other advice and support that is available through the Welsh Government’s Single Advice Fund services. We have also developed a toolkit for our stakeholders. The link to this is attached for your information National Benefit Campaign toolkit. I would encourage all Members across the Chamber to support the campaign by circulating the campaign information within your constituencies and communities. In addition to the first national welfare benefit take up campaign, we are delivering a number of initiatives to further support families in Wales to claim all the financial support they are entitled to. This includes: Developing and delivering information packs and training for frontline workers ------------------------------------------------------------------------------ An awareness\-raising programme accessible to front\-line workers to increase their understanding of the welfare benefit/wider\-financial support systems and their ability to support people to claim all the income they are entitled to is underway. 150 online awareness sessions will be delivered throughout the length of the contract. The sessions commenced in January and I am pleased to report they are proving popular and extremely successful, so much so we are increasing the number of the sessions being delivered to meet the demand shown across Wales. Delivering increased advice and support on welfare benefits through existing family support models, to help maximise income --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- A small cohort of local authority support workers are undergoing more intensive benefits training to enable them to provide increased advice and support to the families they work with, up to the generalist benefits adviser level. This work seeks to maximise the opportunities provided by the trusted relationships developed between these workers and the people they help. The pilot will include monitoring and informal evaluation to assess the use of this increased knowledge/ skills by participants and where possible the subsequent impact on individuals/families and will inform the need for national roll\-out. Delivering a system of ‘passporting’ between local authority benefits making it easier and quicker to apply for support in Wales. --------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------- Together with Local authorities and other relevant stakeholders we are actively looking at simplifying and streamlining application processes for devolved welfare benefits. We are collating the learning from this piece of work to produce a Best Practice Toolkit for Local Authorities. This will include showcasing examples of the practices that different Local Authorities have introduced to help streamlined the application process and increase the take up of benefits. We know the pandemic has exacerbated existing inequalities, and those who are most vulnerable have been hardest hit. This Welsh Government committed to mitigating the impact of the crisis for families living in poverty and we are taking a series of actions to ensure that families in Wales are aware of and are able to access all the financial support they are entitled to, these are practical actions which will help maximise income, reduce essential living costs and provide support to families to build financial resilience.

Translate the text from Welsh to English.

Asiantaeth weithredol yw'r Arolygiaeth Gynllunio sy'n cael ei hariannu gan ac yn atebol i Lywodraeth Cymru a'r Weinyddiaeth Dai, Cymunedau a Llywodraeth Leol. Mae adran Gymreig yr Arolygiaeth yng Nghaerdydd yn rheoli achosion cynllunio, a cheisiadau ac apelau cysylltiedig, gan gynnwys Datblygiadau o Arwyddocâd Cenedlaethol. Gan ddefnyddio tîm penodedig o Arolygwyr a gweinyddwyr, mae'r adran hefyd yn archwilio Cynlluniau Datblygu Lleol sy'n nodi polisïau cynllunio defnydd tir ac y seilir penderfyniadau ar geisiadau cynllunio lleol arnynt. Fis Tachwedd diwethaf, ymrwymodd y cyn Weinidog Ynni, Cynllunio a Materion Gwledig Lesley Griffiths AC yn y Senedd y byddai'n ystyried a oes angen Arolygiaeth Gynllunio ar wahân i Gymru. Mae'r Arolygiaeth yn gorfod gweithio fwyfwy â dwy drefn ddeddfwriaethol a chanddynt flaenoriaethau ac amcanion cynllunio gwahanol. Mae cyfraith a pholisi cynllunio wedi gwahanu ac yn parhau i wahanu'n gyflym oddi wrth gyfraith a pholisi Lloegr, er mwyn diwallu anghenion unigryw cymunedau a busnesau Cymru. Rydym wrthi hefyd yn crynhoi ac yn uno’r gyfraith gynllunio yng Nghymru i greu cod cynllunio ar wahân i Gymru. Ym mis Ebrill, cawsom ysgwyddo'r cyfrifoldeb am ganiatáu prosiectau ynni hyd at 350 Megawatt ar dir a dyfroedd tiriogaethol Cymru a'n nod yw gweld pob penderfyniad ynghylch prosiectau seilwaith ynni yng Nghymru yn cael ei wneud yng Nghymru. Am hynny, rwyf wedi dweud wrth fy swyddogion i ddechrau gweithio ar wasanaeth penodol ar wahân i Gymru. Rwy'n sylweddoli bod angen sicrhau na fyddwn, wrth greu'r gwasanaeth newydd, yn tarfu nac yn arafu cynlluniau seilwaith, apelau cynllunio na'n gwaith o archwilio cynlluniau datblygu lleol. Rhaid gofalu na fydd cymunedau a busnesau'n colli ffydd yng ngallu’r system gynllunio i weithredu. Bydd swyddogion yn cydweithio â'r Arolygiaeth Gynllunio i benderfynu ar y ffordd orau ymlaen ar gyfer y corff newydd, gan ddiogelu yr un pryd enw da adran Gymreig yr Arolygiaeth Gynllunio am uniondeb a rhagoriaeth ac am wneud penderfyniadau yn unol â thargedau Llywodraeth Cymru.

The Planning Inspectorate is an executive agency, which is funded by and reports to the Welsh Government and the Ministry of Housing, Communities and Local Government.  The Inspectorate’s Wales Division, which is based in Cardiff, manages casework on planning and related applications and appeals, including Developments of National Significance.  It also examines Local Development Plans (LDPs), which set out land use planning policies and are the basis of local planning decisions, using a team of dedicated Welsh Inspectors and administrators. Last November the former Minister for Energy, Planning and Rural Affairs Lesley Griffiths AM, gave a commitment in the Senedd to consider the need for a separate Planning Inspectorate for Wales. Increasingly the Inspectorate operates within two legislative regimes, with differing priorities and planning objectives.  Planning law and policy has diverged and continues to diverge at an accelerating rate from planning law and policy in England, in order to meet the unique needs of communities and businesses in Wales.  We are also moving forward to consolidate and unify planning law in Wales to form a separate Welsh planning Code.  Since April we have taken responsibility for consenting energy projects up to 350 Megawatts onshore and in Welsh territorial waters and have aspirations for all energy infrastructure projects to be decided in Wales. For these reasons, I have instructed officials to begin work on a separate, dedicated service for Wales.  I am mindful of the need to ensure applications for infrastructure schemes, planning appeals and the examination of LDPs are not interrupted or delayed, as we move to the new service.  Communities and businesses need to retain confidence that the planning system will continue to deliver.  Officials will work closely with the Planning Inspectorate to devise the most effective way forward for the new organisation, whilst protecting the Planning Inspectorate Wales Division’s reputation for integrity and excellence and delivering decisions in accordance with Welsh Government’s targets.

Translate the text from English to Welsh.

The new augmented adventure has been created by multi award®\-winning animation studio, Aardman, and Fictioneers: which is a collaboration of partners including Newport\-based Tiny Rebel Games, Potato (part of the AKQA network), and Sugar Creative. The activity, funded by UK Research and Innovation (UKRI), follows Fictioneers’ successful launch of The Big Fix Up earlier this year. The project also received support from Welsh Government via Creative Wales. Creative Wales is a Welsh Government internal agency that supports the development of the fast\-growing creative industry in Wales, focused on developing and promoting growth across the screen, digital, music and publishing sectors. Creative Director at Tiny Rebel Games (a co\-founder of Fictioneers), Lee Cummings, said: > “We are so excited to launch Fix Up The City this summer. It’s an experience that puts these cities at the forefront of city scale augmented reality experiences. This project has enabled us to unleash our full ambition and capabilities harnessed during the development of The Big Fix Up...” Welsh Government Deputy Minister for Arts and Sport, Dawn Bowden, said: > “This is such an exciting initiative, and I’m delighted to see an innovative and creative project also acting as an economic boost for the city. Being alongside Bristol and San Francisco really does put Wales’ creative credentials on the map. We look forward to seeing people enjoying Wallace and Gromit adventures over the summer.” Cabinet Member for Culture and Leisure, Cllr Peter Bradbury, said: > “Cardiff’s digital and creative sector is one of its strengths, and Cardiff Bay is one of the city’s prime tourism destinations, making it the perfect location for what promises to be a fantastic experience for visitors from across the region, and beyond. > > > “The augmented reality technology behind this interactive adventure will transform the area into a family friendly story, full of twists and turns, acting as a real draw for visitors, and a boost for the city’s economy as we continue to recover from the impact of the pandemic. There’s a world\-class team working on this project, and we’re delighted to be chosen alongside Bristol and San Francisco, as one of only three city’s worldwide to be hosting this unique event.” Fix Up The City, starring Wallace and Gromit uses the power of AR and hyper\-precise digital scanning to transform the cities Bristol and Cardiff, UK, and San Francisco, into a virtual stage. The Cardiff experience takes place in and around Mermaid Quay in Cardiff Bay. The game, which will take approximately one hour to complete, will involve fun, engaging, large\-scale AR experiences that will play out before fans in a never before seen way. Interact with Wallace’s famous rocket, watch Gromit take off in his iconic plane, and even battle a colossal cleaning robot! Available on iOS and Android smartphones in the UK, the ‘Fix Up the City’ app is available to download from 20 August and free for a limited time. You can watch the teaser clip and for more information about the Cardiff experience visit: Wallace and Gromit: The Big Fix Up.

Mae'r antur estynedig newydd wedi'i chreu gan Aardman, stiwdio animeiddio sydd wedi ennill sawl gwobr, a Fictioneers: sy'n gydweithrediad rhwng partneriaid gan gynnwys Gemau Tiny Rebel o Gasnewydd, Potato (rhan o rwydwaith AKQA), a Sugar Creative. Mae'r gweithgaredd, a ariennir gan UK Research and Innovation (UKRI), yn dilyn lansiad llwyddiannus Fictioneers o The Big Fix Up yn gynharach eleni. Cafodd y prosiect gefnogaeth hefyd gan Lywodraeth Cymru drwy Cymru Greadigol. Mae Cymru Greadigol yn un o asiantaethau mewnol Llywodraeth Cymru sy'n cefnogi datblygiad y diwydiant creadigol sy'n tyfu'n gyflym yng Nghymru, sy'n canolbwyntio ar ddatblygu a hyrwyddo twf ar draws y sectorau sgrin, digidol, cerddoriaeth a chyhoeddi. Meddai Cyfarwyddwr Creadigol Gemau Tiny Rebel (cyd\-sylfaenydd Fictioneers), Lee Cummings: > "Rydym mor gyffrous i lansio Fix Up The City yr haf hwn. Mae'n brofiad sy'n rhoi'r dinasoedd hyn ar flaen y gad o ran profiadau realiti estynedig ar raddfa dinas. Mae'r prosiect hwn wedi ein galluogi i gyflawni ein huchelgais a'n galluoedd llawn a ddefnyddiwyd wrth ddatblygu The Big Fix Up..." Dywedodd Dirprwy Weinidog y Celfyddydau a Chwaraeon Llywodraeth Cymru, Dawn Bowden: > "Mae hon yn fenter mor gyffrous \- ac rwy'n falch iawn o weld prosiect arloesol a chreadigol hefyd yn rhoi hwb economaidd i'r ddinas. Mae bod ochr yn ochr â Bryste a San Francisco yn rhoi Cymru greadigol ar y map.  Edrychwn ymlaen at weld pobl yn mwynhau anturiaethau Wallace a Gromit dros yr haf." Dywedodd yr Aelod Cabinet dros Ddiwylliant a Hamdden, y Cynghorydd Peter Bradbury: > "Mae sector digidol a chreadigol Caerdydd yn un o'i gryfderau, ac mae Bae Caerdydd yn un o brif gyrchfannau twristiaeth y ddinas, gan ei wneud yn lleoliad perffaith ar gyfer yr hyn sy'n addo i fod yn brofiad gwych i ymwelwyr o bob rhan o'r rhanbarth, a thu hwnt. > > > "Bydd y dechnoleg realiti estynedig y tu ôl i'r antur rhyngweithiol hwn yn trawsnewid yr ardal yn stori deuluol, llawn troeon trwstan, fydd yn denu ymwelwyr, ac yn hwb i economi'r ddinas wrth i ni barhau i wella o effaith y pandemig. Mae tîm o safon uchel yn gweithio ar y prosiect hwn, a rydym yn falch iawn o gael ein dewis ochr yn ochr â Bryste a San Francisco, fel un o ddim ond tair dinas ledled y byd i gynnal y digwyddiad unigryw hwn." Mae Fix Up The City, gyda Wallace a Gromit, yn defnyddio pŵer AR a sganio digidol manwl gywir i drawsnewid dinasoedd Bryste a Chaerdydd, y DU, a San Francisco, yn llwyfan rhithwir. Mae profiad Caerdydd yn digwydd o amgylch Cei'r Fôr\-Forwyn ac ym Mae Caerdydd. Bydd y gêm, a fydd yn cymryd tua awr i'w chwblhau, yn cynnwys profiadau AR hwyliog, ar raddfa fawr mewn ffordd nas gwelwyd erioed o'r blaen. Rhyngweithio â roced enwog Wallace, gwylio Gromit yn gadael yn ei awyren eiconig \- a hyd yn oed ymladd robot glanhau anferth! Ar gael ar ffonau clyfar iOS ac Android yn y DU, mae'r ap 'Fix Up the City' ar gael i'w lawrlwytho o 20 Awst ac am ddim am gyfnod cyfyngedig. Gallwch wylio'r darn o ffilm ac i gael rhagor o wybodaeth am brofiad Caerdydd ewch i: Wallace and Gromit: The Big Fix Up.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Lion Laboratories o’r Barri ar fin gwerthu 250 o anadlenyddion is\-goch cludadwy i’w defnyddio gan Heddlu, Gwarchodwyr Ffiniau a Gwasanaethau Carchardai’r Ffindir. Yn ogystal â chyflenwi’r cyfarpar eu hunain, mae’r cytundeb yn gofyn i’r cwmni helpu i’w cyflwyno ac i roi hyfforddiant llawn i wasanaethau cyfraith y wlad. Ymwelodd  Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething, â’r cwmni heddiw yn y Barri i’w longyfarch ac i annog rhagor o gwmnïau o Gymru i allforio. Mae’r cytundeb hwn â’r Ffindir yn un o gyfres o gontractau rhyngwladol y mae Lion Labs wedi’u cipio.  Maen nhw eisoes yn allforio i dros saith deg o wledydd ledled Ewrop, Asia, America, Affrica ac Awstralia. Mae cynnyrch y cwmni’n cael eu defnyddio gan heddluoedd ledled y byd, gan gynnwys yn y DU, Denmarc, Malaysia, Gwlad Thai, Oman, y Swistir, Namibia ac Awstralia. Daeth y cyhoeddiad wrth i Lion Laboratories benodi dosbarthwyr newydd yn Ffrainc, Sbaen ac Awstria yn y 12 mis diwethaf fel rhan o gynllun i gynyddu ei bresenoldeb yn Ewrop. Mae 70% o’r cyfan y mae Lion Laboratories yn ei werthu yn cael ei werthu dramor ac mae ei ymdrechion i sicrhau contractau tramor newydd yn rhan o gynllun i adfer ei fusnes rhyngwladol yn ôl i 85%, yr hyn yr oedd cyn y pandemig. Dywedodd Martin Slade, Pennaeth Gwerthu Lion Laboratories: > “Mae allforio’n hynod bwysig i ni, o ran diogelu dyfodol y cwmni a thwf.  Mae’n ffordd o wneud yn siŵr nad ydyn ni’n gwbl ddibynnol ar un farchnad a thrwy werthu i amrywiaeth o wledydd, rydyn ni’n cynyddu’r cyfleoedd i’r busnes ac yn ein diogelu rhag anawsterau rhanbarthol. > > > “Yr un pryd, trwy weithio gydag amrywiaeth o wledydd, mae hynny’n ein helpu i wella’n cynnyrch wrth i ni eu datblygu i gwrdd â safonau rhyngwladol gwahanol, yn hytrach na dylunio ar gyfer nifer fach o farchnadoedd penodol. Cafodd Lion Laboratories ei sefydlu ym 1967 gan y gwyddonydd o Gymro, y Dr Tom Parry Jones, a weddnewidiodd diogelwch ar y ffyrdd trwy ddyfeisio’r anadlennydd electrogemegol gwreiddiol.  Ers hynny, mae’r cwmni wedi tyfu i fod yn arbenigwr byd\-eang ym maes dadansoddi alcohol mewn anadl gyda’i ystod o offer yn helpu i erlyn gyrwyr sydd dan ddylanwad alcohol ledled y byd. Mae Lion Laboratories wrthi’n tendro am gyfleoedd i gyflenwi heddluoedd gwledydd eraill wrth iddo barhau i ddiwallu anghenion y farchnad. Mae Martin yn credu mai un o’r rhesymau pennaf dros lwyddiant a chynnydd Lion Laboratories yn y maes allforio yn y deng mlynedd diwethaf yw cefnogaeth Llywodraeth Cymru, sydd wedi cynnal ymchwil fanwl i’r farchnad mewn gwledydd newydd a helpu’r cwmni i ymuno â theithiau masnach. Dywedodd Martin hefyd: > “Mae Llywodraeth Cymru wedi bod yn hynod gefnogol trwy’n helpu ni i greu cysylltiadau pwysig dramor sydd wedi arwain at fusnes newydd.  Maen nhw wedi’n helpu i fynd i sioeau masnach i rwydweithio a siarad â chwsmeriaid a dosbarthwyr posib a’n helpu i gysylltu â llysgenadaethau Prydeinig dramor a’n cyflwyno i gysylltiadau mewn sawl gwlad gan gynnwys yr Almaen, Awstria a Sbaen gan sefydlu llwybrau newydd i farchnadoedd. > > > “Yn ystod ei ymweliad â Chymru ym mis Rhagfyr 2021, ymwelodd Llysgennad Hwngari â ffatri Lion Laboratories yn y Barri.  Llywodraeth Cymru drefnodd hyn ac esgorodd ar drafodaethau ynghylch busnes yno hefyd. Dywedodd Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething: > “Rwy’n falch iawn bod Llywodraeth Cymru wedi gallu helpu Lion Labs i sicrhau’r archeb bwysig hon gyda Llywodraeth y Ffindir. > > > “Mae allforio’n dda iawn i fusnes, a dyma enghraifft ragorol arall o gwmni o Gymru’n allforio’n llwyddiannus. > > > “Amcan ein Cynllun Gweithredu ar Allforio yw helpu cwmnïau ledled Cymru i allforio’u nwyddau a’u gwasanaethau i farchnadoedd newydd ym mhedwar ban a helpu i greu rhagor o swyddi yma yng Nghymru.

Barry\-based Lion Laboratories is set to supply 250 portable infrared breathalysing instruments for use by Finland’s Police, Border Guard and Prison Services. As well as providing the devices, the agreement will also see the company assist with their roll out and deliver full technical training to the country’s law enforcement teams. Economy Minister, Vaughan Gething today visited the company’s Barry HQ to congratulate the company on its success, and urged more Welsh firms to consider exporting. The deal with Finland is the latest in a string of international contract wins for Lion Labs, which already exports to over seventy countries across Europe, Asia, America, Africa and Australia. Its products are widely used by Police Forces all over the world including the UK, Denmark, Malaysia, Thailand, Oman, Switzerland, Namibia, and Australia. The announcement comes as Lion Laboratories has also appointed new distributors in France, Spain, and Austria over the last 12 months as part of plans to grow its presence in Europe. International sales currently account for 70% of Lion Laboratories’ trade and its drive on securing new overseas contracts is part of wider plans to grow its export business back to pre\-pandemic levels of 85%. Martin Slade, Head of Sales at Lion Laboratories, said: > “Exporting is extremely important to us, both in terms of our security and growth. It ensures that we are not purely reliant on one market and, by covering a wide range of countries, broadens our business opportunities and protects us in the case of any regional dips. > > > “At the same time, working with a spread of countries helps us to continually improve our products as they are developed to meet various international requirements, rather than being designed for a small number of specific markets. Established in 1967, Lion Laboratories was founded by Welsh scientist Dr Tom Parry Jones, who revolutionised road safety with the invention of the original electrochemical breathalyser. Since then, the company has grown to become a global expert in the field of alcohol in breath analysis with its range of instruments helping to prosecute millions of drink drivers worldwide. Lion Laboratories is currently preparing to participate in several procurement tender opportunities with police forces in other export territories as it continues to support the needs of the market. Martin believes that one of the key drivers behind Lion Laboratories’ success and export growth over the last ten years has been support from the Welsh Government, which has provided comprehensive market research into new territories and assisted the company in attending trade missions. Martin added: > “The Welsh Government has been extremely supportive in helping us to make key contacts overseas which have directly led to new business. They have helped us to attend trade shows to network and communicate with potential clients and distributors, supported us to reach out to British embassies overseas, and have introduced us to connections in several regions including Germany, Austria and Spain, which have resulted in the establishment of new routes to market.  > > > “During his visit to Wales in December 2021, the Hungarian Ambassador visited Lion Laboratories at our facility in Barry. This was organised and arranged by the Welsh Government and has opened\-up talks for potential business there also. Economy Minister Vaughan Gething said: > “I am really pleased the Welsh Government has been able to support Lion Labs to win this significant order with the Finnish Government. > > > “Exporting is great for business, and this is another great example of a Welsh company’s exporting success. > > > “Our Export Action Plan aims to support more companies across Wales to export their goods and services to new markets internationally and help to create more jobs here in Wales.

Translate the text from Welsh to English.

Dyma'r rhai sydd wedi cyrraedd y rhestr fer ar gyfer gwobr Llywodraeth Cymru 'Ffyrdd Newydd o Weithio': * Y Gwasanaeth Gastroenteroleg dan arweiniad Uwch\-ymarferydd Deietegol Clinigol ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr * Y Prosiect QuicDNA yng Ngwasanaeth Genomeg Meddygol Cymru Gyfan (AWMGS) * Alison Jones, Deietegydd Rheoli Meddyginiaethau \- Arweinydd Clinigol a Thîm Rheoli Meddyginiaethau Hywel Dda o Fwrdd Iechyd Prifysgol Hywel Dda * Y Gwasanaeth Rhyddhau dan Arweiniad Radiograffydd Mân Anafiadau ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Caerdydd a'r Fro Dyma'r rhai sydd wedi cyrraedd y rhestr fer ar gyfer gwobr Llywodraeth Cymru 'Gwella Mynediad at Iechyd a Gofal': * Gwasanaeth Seicoleg y Ganolfan Blant: Cymorth Ymyrraeth Gynnar i Blant ag Anghenion Ychwanegol a'u teuluoedd ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan * Y Prosiect 'Dewch i Goginio gyda’ch Plentyn', Adran Deieteg Bwrdd Iechyd Prifysgol Betsi Cadwaladr * Y Cynllun PIPYN (Pwysau Iach Plant yng Nghymru) Merthyr ym Mwrdd Iechyd Prifysgol Cwm Taf Morgannwg Mae gwasanaeth cymorth ymyrraeth gynnar a ddyluniwyd i roi profiadau ac anghenion teuluoedd plant ag anghenion ychwanegol yn ganolog i'w waith hefyd wedi'i enwebu am wella mynediad teuluoedd at gymorth sy'n seiliedig ar dystiolaeth ac sydd wedi'i lywio gan seicoleg. Dywedodd Rebekah Sutherland, o wasanaeth Seicoleg y Ganolfan Blant: Tîm Cymorth Ymyrraeth Gynnar i Blant ag Anghenion Ychwanegol a'u teuluoedd, a Seicolegydd Clinigol Bwrdd Iechyd Prifysgol Aneurin Bevan:  > Ry'n ni wrth ein bodd ein bod wedi cyrraedd rhestr fer Gwobrau Arloesi mewn Gofal Iechyd  Cymru o dan y categori 'Gwella Mynediad at Iechyd a Gofal. Ry'n ni'n hynod o falch o'r daith ry'n ni wedi bod arni i ddatblygu gwasanaeth ymyrraeth gynnar i blant ag anghenion ychwanegol sy'n ymateb i'r hyn y mae teuluoedd yn dweud sydd ei angen arnynt o'r dechrau.  > > > Ry'n ni wedi gweithio'n galed i sicrhau bod pob teulu yn gallu cael gafael ar wybodaeth a chymorth sy'n seiliedig ar seicoleg yn brydlon ac sy'n mynd i'r afael ag anghenion llesiant y teulu cyfan ac yn eu grymuso i greu eu datrysiadau eu hunain. Mae'r prosiect QuicDNA wedi'i enwebu am ei arloesedd o ran helpu i wneud diagnosis o ganser a'i drin yn gyflymach, a hynny drwy dechneg biopsi hylif newydd sy'n cynnwys prawf gwaed syml. Mae hyn, o ganlyniad, yn gwella mynediad at driniaethau canser gwell sydd wedi'u targedu. Dywedodd Sian Morgan, Gwyddonydd Clinigol Ymgynghorol a Chyfarwyddwr Labordy Gwasanaeth Genomeg Meddygol Cymru Gyfan: > Dw i'n wirioneddol ddiolchgar bod Prosiect QuicDNA yn un o'r rhai sydd wedi cyrraedd y rhestr fer ar gyfer gwobr 'Ffyrdd Newydd o Weithio' yng Ngwobrau Arloesi mewn Gofal Iechyd Cymru eleni. Mae'n anrhydedd mawr imi fod QuicDNA yn cael ei gydnabod fel hyn. > > > Mae prosiect QuicDNA wir yn brosiect o gydweithio rhwng y Gwasanaeth Iechyd, y trydydd sector, gwasanaethau fferyllol a'r diwydiant. Ry'n ni'n ddiolchgar bod y prosiect ry'n ni mor angerddol amdano hefyd yn un y mae eraill yn gweld gwerth ynddo.  > > > Ry'n ni'n gobeithio bydd y gydnabyddiaeth hon gan Wobrau Arloesi mewn Gofal Iechyd Cymru yn ysbrydoliaeth i eraill ym maes gofal iechyd. Ry'n ni hefyd yn falch y bydd y prosiect yn galluogi cleifion canser sydd â chanser yr ysgyfaint i gael triniaethau yn gyflymach yn y dyfodol. Dywedodd Eluned Morgan, y Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol: > Dw i'n hapus iawn ac yn falch o weld gwaith caled ac ymroddiad gweithwyr proffesiynol perthynol i iechyd a gwyddonwyr gofal iechyd, sy'n helpu i gyflawni Cymru Iachach, yn cael eu dathlu a'u cydnabod yng Ngwobrau Arloesi mewn Gofal Iechyd Cymru.  > > > Er gwaetha'r pwysau enfawr maen nhw'n eu hwynebu bob dydd, mae ymrwymiad cydweithwyr ar draws y Gwasanaeth Iechyd yng Nghymru i feddwl mewn modd arloesol ac i ddarparu'r gofal o'r ansawdd uchaf i bobl Cymru yn eithriadol. > > > Mae nifer yr arferion newydd ac arloesol sy'n cael eu dangos gan y rhai sydd wedi cyrraedd y rhestr fer yn dystiolaeth o gyfraniadau hanfodol y proffesiynau hyn i gadw pobl yn iach. Dywedodd Ruth Crowder, Prif Gynghorydd Proffesiynau Perthynol i Iechyd Cymru:  > Dw i'n falch iawn o weld y ceisiadau i'r holl wobrau hyn sy'n dangos arloesedd a gwaith caled gweithwyr proffesiynol perthynol i iechyd a gwyddonwyr gofal iechyd i wella gwasanaethau a chanlyniadau i bobl Cymru.  > > > Dylai pob ymgeisydd a phob un sydd wedi cyrraedd y rhestr fer fod yn falch o'r arbenigedd maen nhw wedi'i ddangos. Dywedodd Rob Orford, y Prif Gynghorydd Gwyddonol dros Iechyd: > Nid yn unig y mae Gwobrau Arloesi mewn Gofal Iechyd Cymru yn dathlu gwaith hanfodol gwyddonwyr gofal iechyd, gweithwyr proffesiynol perthynol i iechyd a'r rhai sy'n eu cynorthwyo, ond maen nhw hefyd yn gyfle i rannu arloesi, gan roi sylw i ffyrdd newydd o weithio ac arferion gorau.  > > > Mae wedi bod yn brofiad ysbrydoledig iawn cael dysgu rhagor am y gwaith rhagorol sydd ar waith ar lefel unigol ac ar y cyd ledled y system iechyd a gofal cymdeithasol yng Nghymru. Bydd enillwyr gwobrau Arloesi mewn Gofal Iechyd Cymru yn cael eu cyhoeddi ar 20 Hydref 2023\.

The finalists for the Welsh Government award for ‘New Ways of Working’ are: * Advanced Clinical Practitioner Dietitian Led service for Gastroenterology, at Betsi Cadwaladr UHB * The QuicDNA Project at the All Wales Medical Genomics Service (AWMGS) * Alison Jones, Clinical Lead Medicines Management Dietitian and Hywel Dda Medicines Management Team from Hywel Dda UHB * Minor Injuries Radiographer\-Led Discharge Service, at Cardiff and Vale UHB The finalists for the Welsh Government award for ‘Improving Access to Health and Care’ are: * Children’s Centre Psychology: Early Intervention Support for Children with Additional Needs and their families, at Aneurin Bevan UHB * Come and Cook With Your Child project by the Dietetics Department at Betsi Cadwaladr UHB * Merthyr PIPYN (Pwysau Iach Plant Yng Nghymru / Healthy Children Healthy Weight in Wales) at Cwm Taf Morgannwg UHB An early intervention support service designed to place the experiences and needs of families of children with additional needs at the centre of their work, has also been nominated for improving families’ access to evidence\-based, psychologically informed support. Rebekah Sutherland, from the ‘Children’s Centre Psychology: Early Intervention Support for Children with Additional Needs and their families’ team, and Clinical Psychologist at Aneurin Bevan UHB said:  > We are thrilled to be a finalist in the AHAs Cymru in the Improving Access to Health and Care category. We are immensely proud of the journey we have been on to develop an early intervention service for children with additional needs that responds to what families say they need from the beginning.  > > > We have worked hard to ensure that that every family has access to timely psychologically informed information and support which addresses the wellbeing needs of the whole family and empowers them to create their own solutions. The QuicDNA project has been nominated for its innovation in helping to diagnose and treat cancer faster, through a new liquid biopsy technique involving a simple blood test, thus, improving access to better and more targeted cancer treatments. Sian Morgan, Consultant Clinical Scientist and Laboratory Director for All Wales Medical Genomics Service (AWMGS) said: > I am overwhelmed with gratitude that the QuicDNA Project is one of the finalists for the ‘New Ways of Working’ award at this year’s AHA Cymru Awards. I am so honoured to have QuicDNA recognised in this way. > > > The QuicDNA project is a truly collaborative project between the NHS, third sector, pharmaceutical and industry. We are grateful that the project which we are so passionate about also resonates with others.  > > > We hope that this recognition by the AHAs Cymru can serve as an inspiration to others within healthcare, and we’re proud that the project will allow cancer patients with lung cancer to access treatments faster in the future. The Minister for Health and Social Services, Eluned Morgan said: > I am really pleased and proud to see the hard work and dedication of allied health professionals and healthcare scientists, in delivering a Healthier Wales, being celebrated, and recognised at the Welsh AHAs.  > > > Despite the huge pressures they face every day, the commitment of colleagues across NHS Wales in thinking innovatively, to deliver the highest quality of care to the people of Wales, is exceptional. > > > The breadth of the new and innovative practices on display from our finalists just shows the vital contributions of these professions, in keeping people well. Ruth Crowder, Wales’ Chief Allied Health Professions Adviser said:  > I am delighted to see the submissions to this wide range of awards, demonstrating the innovation and hard work that allied health professionals and healthcare scientists are putting into improving services and outcomes for the people of Wales.  > > > Every entrant and shortlisted finalist should be proud of the expertise they have demonstrated. Rob Orford, Wales’ Chief Scientific Adviser for Health said: > The AHAs Cymru not only celebrates the vital work of healthcare scientists, allied health professionals and those who support them, but also provides an opportunity to share innovations, highlighting new ways of working and best practice.  > > > It has been so inspiring to learn more about the excellent work taking place individually and collaboratively across the Welsh health and social care system. The winners of the AHA Cymru awards will be announced on 20 October 2023\.

Translate the text from Welsh to English.

Yn dilyn trafodaethau â’r heddlu a’r comisiynwyr heddlu a throseddu, mae’r Gweinidogion yn diwygio rheoliadau’r coronafeirws er mwyn gwahardd trefnu digwyddiad cerddorol i fwy na 30 o bobl, heb drwydded. Digwyddiadau yw’r rhain nad ydynt wedi’u trwyddedu na’u hawdurdodi fel arall o dan Ddeddf Trwyddedu 2003\. Os bydd rhywun yn mynd yn groes i’r gwaharddiad hwn gellir ei gosbi drwy euogfarn a dirwy diderfyn neu, fel dewis arall yn lle euogfarn, cosb benodedig o £10,000\. Mae hyn yn rhoi pwerau i’r heddlu yng Nghymru sy’n gyfwerth, yn fras, â’r pwerau sy’n cael eu cyflwyno yr un pryd yn Lloegr. Bydd yr heddlu’n gweithredu mewn modd cymesur gan ddefnyddio’r egwyddorion Ymgysylltu, Esbonio, Annog a Gorfodi. Dywedodd y Gweinidog Iechyd, Vaughan Gething: > Mae ymgynnull yn anghyfreithlon yn peryglu iechyd pobl yn ddiangen. Mae'r newidiadau i'r rheoliadau yr ydyn ni’n eu cyflwyno yn rhoi pwerau newydd i'r heddlu i atal y digwyddiadau hyn rhag cael eu cynnal. > > > Mae'r ddirwy ddiderfyn neu’r gosb benodedig sylweddol i drefnwyr y digwyddiadau anghyfreithlon hyn yn adlewyrchu'r effaith ddifrifol y gallai’r rhain ei chael o ran iechyd y cyhoedd.  > > > Nid yw’r coronafeirws wedi diflannu – mae cyfrifoldeb arnom ni oll yn barhaus i ddiogelu Cymru. Nid yw Llywodraeth Cymru wedi gwneud newidiadau i’r rheolau ynglŷn ag ymgynnull yng Nghymru yn ddiweddar. Ni ddylai pobl ymgynnull mewn grwpiau o fwy na 30 o bobl yn yr awyr agored na chwrdd o dan do â phobl nad ydynt yn rhan o’u haelwyd neu eu haelwyd estynedig. Felly mae’n drosedd gwneud hynny heb esgus rhesymol, sef yr amgylchiadau cyfyngedig a nodir yn y rheoliadau. Daw’r newidiadau yn y rheoliadau i rym yfory (dydd Gwener 28 Awst 2020\).

Following discussions with the police and police and crime commissioners, Ministers are amending Coronavirus regulations to prohibit the organising of an unlicensed music event of more than 30 people. These are events that are not licensed or otherwise authorised under the Licensing Act 2003\. A breach of this prohibition will be an offence punishable by conviction and an unlimited fine or, as an alternative to conviction, by a fixed penalty set at £10,000\. This provides police in Wales with broadly equivalent powers to those being introduced at the same time in England. The police will still utilise the four Es approach of Engage, Explain, Encourage, Enforce in acting proportionately. Health Minister Vaughan Gething said: > Illegal gatherings put people’s health needlessly at risk. The changes to the regulations we are introducing give the police new powers to stop these events taking place. > > > The unlimited fine or significant fixed penalty for organisers of these illegal events reflects the potentially serious public health consequences. > > > Coronavirus has not gone away – we all have a shared and ongoing responsibility to keep Wales safe. The Welsh Government has not made any recent changes to the rules around gatherings in Wales. People should not gather in groups of more than 30 people outdoors or meet with people outside of their household or extended household indoors. It is therefore an offence to do otherwise without a reasonable excuse, such as the limited cases set out in the regulations. The change in the regulations come into force tomorrow (Friday 28th August 2020\).

Translate the text from Welsh to English.

Ar 12 Mawrth 2024, gwnaed **datganiad llafar yn y Senedd: Ail Gartrefi a Fforddiadwyedd (dolen allanol)**.

On 12 March 2024, an oral statement was made in the Senedd: **Second Homes and Affordability (external link)****.**

Translate the text from English to Welsh.

  I am pleased to advise that the report produced by the RSPCA Cymru and key stakeholders on responsible dog ownership in Wales has now been submitted to the Welsh Government for consideration. It will also be published, with my agreement, on the RSPCA’s website. The findings of the review which was commissioned in 2015 span a range of different policy areas including Housing, Social Services and Education. It is important that all of the findings are taken into account and I have tasked the Chief Veterinary Officer to work with the policy leads in considering next steps. I am grateful to the RSPCA Cymru, the Core Group and all of the stakeholders who engaged in this process. Their findings will assist in policy development considerations for the next Government to take forward. This Review is the culmination of a much wider suite of policies aimed at improving dog welfare in Wales and will signpost possible next steps. Other policies have included new, improved standards for licensed dog breeders and the introduction of compulsory microchipping for all dogs in Wales. The report ‘A Review of Responsible Dog Ownership in Wales’ can be accessed at the following web link: http://politicalanimal.org.uk/wp\-content/uploads/2016/03/Responsible\-Dog\-Ownership\-Review\-March\-2016\.pdf      

Mae’n dda iawn gen i ddweud bod adroddiad RSPCA Cymru a rhanddeiliaid pwysig eraill ar sut i fod yn berchennog cyfrifol ar gi yng Nghymru bellach wedi’i gyflwyno ger bron Llywodraeth Cymru iddi ei hystyried.  Caiff hefyd ei gyhoeddi, gyda fy nghaniatâd, ar wefan yr RSPCA.  Mae canfyddiadau’r adolygiad gafodd ei gomisiynu yn 2015 yn rhychwantu ystod o feysydd polisi gwahanol gan gynnwys Tai, Gwasanaethau Cymdeithasol ac Addysg.  Mae’n bwysig ein bod yn ystyried yr holl ganfyddiadau ac rwyf wedi gofyn i’r Prif Swyddog Milfeddygol i weithio gydag arweinwyr polisi i ystyried y camau nesaf. Rwy’n ddiolchgar i RSPCA Cymru, y Grŵp Craidd a’r holl randdeiliaid sydd wedi bod yn rhan o’r broses. Bydd eu canfyddiadau’n ein helpu’r Llywodraeth nesaf i ddatblygu polisi. Yr Adolygiad hwn yw penllanw cyfres lawer ehangach o bolisïau ar gyfer gwella lles cŵn yng Nghymru a bydd yn ein rhoi ar ben ffordd ar gyfer ein camau posibl nesaf.  Bydd polisïau eraill gan gynnwys safonau newydd a gwell ar gyfer trwyddedu bridwyr cŵn a mesur i’w gwneud yn orfodol rhoi microsglodyn ar bob ci yng Nghymru. I weld yr adroddiad ‘A Review of Responsible Dog Ownership in Wales’, ewch i: http://politicalanimal.org.uk/wp\-content/uploads/2016/03/Responsible\-Dog\-Ownership\-Review\-March\-2016\.pdf

Translate the text from English to Welsh.

The proposed changes will see the Welsh Government increase its share of the funding through the Mutual Investment Model (MIM) from 75% to 81%. This means local authorities and further education institutions delivering the new buildings using the MIM will only pay 19% towards the annual ongoing costs of the design, construction, funding and maintenance of the new facilities. This is the final step in a suite of changes to the funding provided by the Welsh Government in the 21st Century Schools and Education programme. When combined, these changes will allow local authorities and further education institutions to make better informed decisions about how they invest in school and college buildings in the longer term. Minister for Education Kirsty Williams said: > “Our flagship 21st Century Schools and Education programme represents the largest investment in our schools and colleges since the 1960s. > > “Changing the intervention rate will provide our delivery partners with vital support in these times of austerity and help us to attain our goal of creating sustainable learning environments across Wales, which also cater for the wider needs of our communities.” Minister for Finance Rebecca Evans said: > “This is a real opportunity to help transform learning environments across Wales. These changes will help to release additional funding in local authorities in these times of austerity.”

Golygai’r newidiadau fod Llywodraeth Cymru yn cynyddu’r gyfran o gyllid a roddwyd drwy'r Model Buddsoddi Cyfnewidiol (MIM) o 75% i 81%. Golygai hyn bydd awdurdodau lleol a sefydliadau addysg bellach sydd yn defnyddio’r MIM ond yn talu 19% tuag at gostau parhaus blynyddol ar gyfer dyluniad, adeiladu ac ariannu, a chynnal a chadw'r cyfleusterau newydd. Dyma'r cam olaf mewn cyfres o newidiadau i'r cyllid a ddarperir gan Lywodraeth Cymru drwy’r Rhaglen Gyfalaf i Sicrhau Addysg ac Ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif. Bydd y newidiadau hyn yn caniatáu i awdurdodau lleol a sefydliadau addysg bellach wneud penderfyniadau gwell a fwy gwybodus am sut y maent yn buddsoddi mewn adeiladau ysgolion a cholegau yn yr hir dymor. Dywedodd y Gweinidog Addysg Kirsty Williams: > "Mae ein Rhaglen Gyfalaf i Sicrhau Addysg ac Ysgolion ar gyfer yr 21ain Ganrif yn cynrychioli'r buddsoddiad mwyaf yn ein hysgolion a'n colegau ers y 1960au. > > "Bydd newid y gyfradd ymyrryd yn rhoi cefnogaeth hanfodol i'n partneriaid darparu yn yr amserau anodd hyn ac yn ein helpu i gyrraedd ein nod o greu amgylcheddau dysgu cynaliadwy ledled Cymru, sydd hefyd yn darparu ar gyfer anghenion ehangach ein cymunedau." Dywedodd y Gweinidog dros Gyllid a’r Trefnydd, Rebecca Evans: > "Mae hwn yn gyfle da i helpu i drawsnewid amgylcheddau dysgu ledled Cymru. Bydd y newidiadau hyn yn helpu i ryddhau cyllid ychwanegol mewn awdurdodau lleol yn yr amserau anodd hyn."

Translate the text from Welsh to English.

Yn 2020, fe ofynnodd Gweinidogion Cymru i Gomisiwn y Gyfraith Cymru a Lloegr gynnal adolygiad manwl o'r ddeddfwriaeth bresennol sy'n ymwneud â diogelwch tomennydd glo yng Nghymru. Mae ymateb Llywodraeth Cymru i adolygiad Comisiwn y Gyfraith a gyhoeddwyd heddiw wedi defnyddio elfennau o ymgynghoriad y Papur Gwyn a lansiwyd yr haf diwethaf, a’r gwaith o dreialu cydrannau allweddol o'r drefn arfaethedig, gan weithio'n agos gyda'r Awdurdod Glo, awdurdodau lleol a Chyfoeth Naturiol Cymru.    Dywedodd Julie James, y Gweinidog Newid Hinsawdd: > "Rwy'n croesawu adolygiad Comisiwn y Gyfraith a oedd yn cadarnhau yr angen am fframwaith modern.    > > > "Mae canlyniad yr adolygiad yn helpu i lywio’r gwaith o ddatblygu fframwaith modern, addas i'r diben a fydd o fudd i domennydd sborion segur Cymru yr ydym wedi ymrwymo iddynt yn y Rhaglen Lywodraethu. > > > > "Ar ran Llywodraeth Cymru, hoffwn ddiolch i Gomisiwn y Gyfraith am ei adroddiad manwl a'i gefnogaeth barhaus i ddarparu'r maes polisi pwysig hwn.    > > > “Rwyf hefyd yn ddiolchgar i bawb sydd wedi ymgysylltu â Chomisiwn y Gyfraith a  Llywodraeth Cymru i helpu i wella ein dealltwriaeth o domennydd sborion segur, y risgiau cysylltiedig ac i helpu i lunio deddfwriaeth newydd ar gyfer lleihau risgiau diogelwch i’r cyhoedd yn y dyfodol.”

In 2020, the Welsh Ministers asked the Law Commission for England and Wales to undertake a detailed review of the current legislation relating to coal tip safety in Wales.   The Welsh Government’s response to the Law Commission’s review announced today has drawn on the White Paper consultation launched last summer, and the trialling of key components of the proposed regime, working closely with the Coal Authority, local authorities and Natural Resources Wales.   Climate Change Minister Julie James said: > “I welcome the Law Commission’s review which confirmed the need for a modern framework.   > > > “The result of the review helps to inform the development of a modern, fit\-for\-purpose framework that will benefit Wales’s disused spoil tip to which we have committed in the Programme for Government.  > > > “On behalf of the Welsh Government, I would like to thank the Law Commission for its detailed report and ongoing support in delivering this important policy area.   > > > “I am also grateful to all those who have engaged with the Law Commission and the Welsh Government to help improve our understanding of disused spoil tips, the associated risks and in helping shape new legislation for reducing public safety risks in future.

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Mai, adroddais ar gynnydd gwaith y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru. Cyfarfu'r Prif Weinidog, arweinydd Plaid Cymru a minnau â'r Cyd\-gadeiryddion y mis hwn am ddiweddariad rheolaidd ar y gwaith sy’n parhau. Mae’r adroddiad cynnydd diweddaraf oddi wrth y Cyd\-gadeiryddion i’w weld yma: Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru: adroddiad cynnydd – Gorffennaf 2023. Cawsom ein calonogi'n arbennig o glywed am y ffordd y mae’r Comisiwn wedi ymgysylltu â'r cyhoedd ac am eu hymdrechion i sicrhau y bydd yr amrediad llawn o safbwyntiau ar draws y ddadl ynghylch dyfodol cyfansoddiadol Cymru yn cael ei ystyried wrth lunio’r adroddiad terfynol. Caiff y datganiad hwn ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i’r aelodau. Os bydd yr aelodau eisiau imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.

In May I provided a progress report on the work of the Independent Commission on the Constitutional Future of Wales. The First Minister, the leader of Plaid Cymru and I met the Co\-chairs this month for a regular update on their continuing work. This is the latest progress report received from the Co\-chairs: Independent Commission on the Constitutional Future of Wales: progress report. We were particularly encouraged to hear about the Commission’s engagement with the public and their efforts to ensure the final report is informed by the full range of opinions across the debate on Wales’ constitutional future. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so.    

Translate the text from English to Welsh.

In March of this year, I and the then Minister for Health and Social Services informed the Senedd of our plans to develop a broader role for the Fire and Rescue Service (FRS), in particular to support the NHS. Discussions between senior FRS and NHS managers had identified clear potential for firefighters to respond to certain medical emergencies and to people who had fallen but were uninjured, and to help prevent falls in the home. Doing so should lead to better health outcomes and yield significant savings. Since then, detailed discussions have continued on the vital scoping and specification of this role. We, the FRS and the NHS, need to be absolutely clear about the tasks which firefighters might be called upon to do, that they can carry out those tasks effectively, and that them doing so will yield positive outcomes. I remain confident that we and our partners will produce a comprehensive specification that will make a real and beneficial difference. We also need to be assured that the FRS has the capacity to take on a broader role without jeopardising its core functions. Without that assurance there would be a potential risk to the safety both of firefighters and of those to whom they respond. To address that, our Chief Fire and Rescue Advisor, Dan Stephens, has recently completed an in\-depth review of the FRS’s capacity and capability to assume a broader role. We are publishing the report today, and it is available at Fire and rescue service capacity: thematic review \| GOV.WALES Dan Stephens’ report concludes that there is clear scope for broadening the role. Even at our busiest fire stations, appliances are deployed to emergency calls for around 7\-8% of the time. That is, of course, something to be proud of; it reflects the great success the FRS has had in preventing fires in recent years. But it also makes clear that there is, in principle, scope to build on this. The report also shows that fire incidents peak during the evening, for instance as a result of domestic cooking fires. By contrast, cardiac arrests and falls tend to occur more in the morning. Falls prevention work – which would be a natural extension of the FRS’s current programme of home fire safety visits – would also take place mostly during the daytime. Accommodating such a role may look relatively straightforward. However, the challenge that the Chief Advisor has analysed in detail, is that firefighters’ jobs encompass much more than simply responding to fires. They need recurrent training to ensure high levels of competence in the wide range of equipment and techniques they need to use, and to maintain that equipment in prime condition. Firefighters also need to undertake risk reduction work, including fire safety visits to homes, schools and other places, and gathering information about premises at particular risk of fire. All of this is essential for the FRS to provide a swift, safe and effective response to fires and other emergencies. Currently, this activity can be, and is, conducted in between emergency responses; taking on a broader role could, potentially, significantly reduce the time available for these essential tasks. One way to resolve this would be to undertake training and other station\-based activities during the quieter periods of the night shift. Currently, wholetime firefighters work a 15\-hour night shift, and within that there is a 7\-hour period between midnight and 7am when firefighters may rest if they are not responding to emergency calls. This time could be used for training, freeing up time during the day shift to discharge a broader role. To do that would necessitate shortening the length of the night shift, as without the current rest period the 9\-hour interval between successive night shifts would create an unacceptable risk of fatigue. Consequently, changes to current working practices may be necessary if the FRS is to take on a broader role safely. Indeed, the Chief Advisor’s report has concluded that such changes may be necessary in any event, as the report presents evidence that not enough time currently is given to training and risk reduction work. There are also concerns that existing shift patterns may not comply with HSE guidance on managing the risk of fatigue that need to be considered urgently. These are matters for our Fire and Rescue Authorities, not for the Welsh Government. But I would expect them to consider the findings of the review carefully, and to take all appropriate action arising from it. Keeping our firefighters safe is clearly among their top priorities, and this report contains important recommendations in that respect. The changes that the report considers and outlines would also be significant for the workforce. Accordingly, both myself and my officials have already discussed these issues with the Fire Brigades Union and with other representative bodies and will continue to work with them and the FRAs in our wider aim of broadening the Service’s role. I would expect Fire and Rescue Authorities to agree any changes to working practices with firefighters and their representative bodies, in a clear spirit of social partnership. This is a challenging and ambitious agenda, but one which offers real potential to maximise the public value of our Fire Service. I will provide Members with a further update in due course.

Ym mis Mawrth eleni, rhoddais i a’r Gweinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ar y pryd wybod i’r Senedd am ein cynlluniau i ddatblygu rôl ehangach ar gyfer y Gwasanaeth Tân ac Achub, a hynny’n benodol er mwyn cefnogi’r Gwasanaeth Iechyd. Roedd trafodaethau rhwng uwch\-reolwyr y Gwasanaeth Tân ac Achub a’r GIG wedi nodi posbilrwydd clir y gallai diffoddwyr tân ymateb i rai argyfyngau meddygol, ymateb pan fo pobl wedi cwympo ond ddim wedi'u hanafu, a chynorthwyo i atal cwympiadau yn y cartref. Dylai hyn arwain at well canlyniadau iechyd a chreu arbedion sylweddol. Ers hynny, mae trafodaethau manwl ynglŷn â sgôp hanfodol a manyleb y rôl hon wedi parhau. Mae angen i ni, y Gwasanaeth Tân ac Achub, a’r GIG fod yn gwbl glir ynghylch y tasgau y gall diffoddwyr tân gael eu galw i’w gwneud, eu bod yn gallu cwblhau’r tasgau hynny yn effeithiol, a bod y ffaith eu bod yn gwneud hynny yn sicrhau canlyniadau cadarnhaol. Rwy’n parhau i fod yn hyderus y byddwn ni a’n partneriaid yn creu manyleb rôl gynhwysfawr a fydd yn sicrhau gwahaniaeth gwirioneddol a buddiol. Yn ogystal, mae angen inni fod yn sicr bod gan y Gwasanaeth Tân ac Achub y gallu i ysgwyddo rôl ehangach heb amharu ar ei swyddogaethau craidd. Heb y sicrwydd hwn, byddai posibilrwydd o risg i ddiogelwch y diffoddwyr tân ac i’r rheini y maent yn eu cynorthwyo. I fynd i’r afael â hyn, mae Dan Stephens, ein Prif Gynghorydd Tân ac Achub wedi cwblhau arolwg manwl yn ddiweddar ynghylch capasiti a gallu’r Gwasanaethau Tân ac Achub i ymgymryd â rôl ehangach. Rydym yn cyhoeddi’r adroddiad heddiw, ac mae’r adroddiad hwn ar gael yn Capasiti’r gwasanaeth tân ac achub: adolygiad thematig \| LLYW.CYMRU. Mae adroddiad Dan Stephens yn dod i’r casgliad bod sgôp clir i ehangu’r rôl. Hyd yn oed yn ein gorsafoedd tân prysuraf, caiff cyfarpar eu defnyddio i ymateb i alwadau brys oddeutu 7\-8% o’r amser. Wrth gwrs, mae hynny yn rhywbeth i fod yn falch ohono; mae hyn yn adlewyrchu’r llwyddiant mawr y mae’r Gwasanaeth Tân ac Achub wedi ei gael wrth atal tanau yn y blynyddoedd diwethaf. Ond mae’n dangos hefyd, mewn egwyddor, bod sgôp i wneud mwy. Mae’r adroddiad hefyd yn dangos bod digwyddiadau tân ar eu huchaf gyda’r nos, er enghraifft o ganlyniad i danau coginio domestig. Mewn cyferbyniad, mae digwyddiadau o ataliad ar y galon yn dueddol o ddigwydd fwy yn y boreau. Byddai gwaith atal cwympiadau – a fyddai’n ehangiad naturiol o raglen gyfredol ymweliadau diogelwch tân yn y cartref y Gwasanaethau Tân ac Achub – yn cael eu cynnal hefyd gan amlaf yn ystod y dydd. Gallai ymgymryd â rôl o’r fath fod yn gymharol ddidrafferth. Fodd bynnag, yr her y mae’r Prif Gynghorydd wedi’i dadansoddi yn fanwl, yw bod swyddi diffoddwyr tân yn cwmpasu llawer mwy nag ymateb i danau. Mae angen hyfforddiant rheolaidd arnynt i sicrhau lefelau uchel o gymhwysedd i ddefnyddio’r ystod eang o gyfarpar a thechnegau, ac i sicrhau bod y cyfarpar hwnnw mewn cyflwr ardderchog. Yn ogystal, mae angen i ddiffoddwyr tân wneud gwaith lleihau risg, gan gynnwys ymweliadau diogelwch tân mewn cartrefi, ysgolion a lleoedd eraill. Rhaid casglu gwybodaeth ynghylch safleoedd sydd mewn perygl penodol o dân hefyd. Mae hyn oll yn hanfodol er mwyn sicrhau bod y Gwasanaeth Tân ac Achub yn darparu ymateb cyflym, diogel ac effeithiol i danau ac argyfyngau eraill. Ar hyn o bryd, gellir cwblhau’r gweithgareddau hyn rhwng ymateb i argyfyngau. Mae’n bosibl y gallai ymgymryd â rôl ehangach leihau’r amser sydd ar gael ar gyfer y tasgau hanfodol hyn yn sylweddol. Un ffordd o ddatrys hyn fyddai ymgymryd ag hyfforddiant a gweithgareddau eraill yn yr orsaf yn ystod cyfnodau distaw y sifft nos. Ar hyn o bryd, mae diffoddwyr tân amser llawn yn gweithio sifft nos 15 awr, ac yn ystod yr amser hwn, mae cyfnod o 7 awr rhwng hanner nos a 7am pan gall diffoddwyr tân orffwys os nad ydynt yn ymateb i alwadau argyfwng. Gallai’r amser hwn gael ei ddefnyddio’n hawdd ar gyfer hyfforddiant gan ryddhau amser yn ystod y sifft dydd i gyflawni rôl ehangach. Fodd bynnag, byddai’n angenrheidiol cwtogi hyd y sifft nos, oherwydd heb y cyfnod gorffwys presennol, byddai’r cyfnod o 9 awr rhwng sifftiau nos sy’n dilyn ei gilydd yn creu risg o flinder annerbyniol. O ganlyniad, felly, mae’n bosibl y bydd newidiadau i’r arferion gwaith presennol yn angenrheidiol os yw’r Gwasanaeth Tân ac Achub am ymgymryd a rôl ehangach yn ddiogel. Yn wir, mae adroddiad y Prif Gynghorydd wedi dod i’r casgliad y gallai newidiadau o’r fath fod yn angenrheidiol beth bynnag, gan fod yr adroddiad yn cyflwyno tystiolaeth sy’n dangos nad oes digon o amser yn cael ei glustnodi ar hyn o bryd ar gyfer hyfforddiant a gwaith lleihau risg. Yn ogystal, mae yna bryderon nad yw’r patrwm sifftiau presennol o bosibl yn cydymffurfio â chanllawiau’r Awdurdod Gweithredol Iechyd a Diogelwch ynglŷn a rheoli’r risg o flinder. Mae angen ystyriaeth i hyn ar frys. Mae’r rhain yn faterion i’n Hawdurdodau Tân ac Achub, ac nid i Lywodraeth Cymru. Fodd bynnag, buaswn yn disgwyl iddynt ystyried canfyddiadau’r adolygiad yn ofalus, a chwblhau’r holl gamau gweithredu priodol sy’n deillio ohono. Yn amlwg, mae sicrhau diogelwch ein diffoddwyr tân ymhlith eu prif flaenoriaethau, ac mae’r adroddiad yn cynnwys argymhellion pwysig i’r perwyl hwnnw. Byddai’r newidiadau sy’n cael eu hystyried a’u hamlinellu yn yr adroddiad yn arwyddocaol i’r gweithlu yn ogystal. Felly, rwyf i a’m swyddogion eisoes wedi trafod y materion hyn gydag Undeb y Brigadau Tân a chyrff cynrychiolwyr eraill a byddwn yn parhau i weithio gyda hwy a’r Awdurdodau Tân ac Achub yn ein nod ehangach o ehangu rôl y Gwasanaeth. Buaswn yn disgwyl i’r Awdurdodau Tân ac Achub i gytuno ar unrhyw newidiadau i arferion gweithio gyda’r diffoddwyr tân a’u cyrff cynrychiolwyr yn ysbryd partneriaeth gymdeithasol. Mae hon yn agenda heriol ac uchelgeisiol, ond yn un sydd yn cynnig gwir botensial i wneud y mwyaf o werth cyhoeddus ein Gwasanaeth Tân. Byddaf yn rhoi diweddariad pellach i’r Aelodau maes o law.

Translate the text from Welsh to English.

Yn ystod Wythnos Gofalwyr, rwyf bob amser yn falch iawn o dynnu sylw at y gofal a’r ymroddiad y mae cymaint o ofalwyr yn eu darparu ledled Cymru. Rwy’n credu hefyd ei bod yn adeg briool i Lywodraeth Cymru amlinellu’r camau y mae’n eu cymryd i gefnogi gofalwyr di\-dâl. Mae gan Lywodraeth Cymru hanes balch o weithio gyda gofalwyr di\-dâl a'u cefnogi ond rydym yn awyddus i wneud mwy – ers mis Ionawr 2022 rydym wedi dyrannu dros £42 miliwn o gyllid ychwanegol i helpu gofalwyr di\-dâl o bob oed a chefndir. Heddiw rwy’n cyhoeddi £4\.5 miliwn i barhau â’n Cronfa Gymorth i Ofalwyr dros y tair blynedd nesaf. Sefydlwyd y Gronfa Gymorth i Ofalwyr, a weinyddir gan Ymddiriedolaeth Gofalwyr Cymru, yn 2020 ac mae wedi helpu dros 10,000 o ofalwyr ar incwm isel i brynu eitemau hanfodol y mae arnynt eu hangen. Mae’r Gronfa hefyd wedi helpu i nodi nifer sylweddol o ofalwyr nad oeddent yn hysbys i wasanaethau cyn hynny – mewn rhai ardaloedd roedd 70% o’r ymgeiswyr yn ofalwyr anhysbys yn flaenorol – y ffigur cyfartalog ar draws Cymru yw 29%. Nid yw’r cymhwystra ar gyfer y grantiau yn gysylltiedig â hawl i fudd\-dal. Fis diwethaf, fe wnaethom fuddsoddi £29 miliwn i roi taliad untro o £500 i 57,000 o ofalwyr di\-dâl yng Nghymru. Gall gofalwyr di\-dâl a oedd yn derbyn Lwfans Gofalwr ar 31 Mawrth 2022 nawr gofrestru gyda’u hawdurdod lleol i hawlio’r taliad. Mae’r cyfnod cofrestru yn gorffen ar 15 Gorffennaf. Yn aml mae angen i bobl sydd â chyfrifoldebau gofalu gymryd seibiant i gael ymlacio a chanolbwyntio ar eu lles eu hunain. Er mwyn darparu mwy o gyfleoedd i ofalwyr di\-dâl ‘gymryd amser i’w hunain’, mae £9 miliwn ar gael dros dair blynedd i sefydlu cynllun seibiant byr cenedlaethol. Rydym wedi gwahodd sefydliadau’r trydydd sector sydd ag arbenigedd mewn cefnogi gofalwyr i gyflwyno datganiad o ddiddordeb ar gyfer y rôl corff cydgysylltu cenedlaethol er mwyn goruchwylio’r cynllun ac annog arloesi. Yn olaf, am y tro cyntaf bydd Cymru yn cynnal Gŵyl Gofalwyr Ifanc ei hun yr haf hwn. Bydd yr ŵyl yn cynnig cyfle i ofalwyr ifanc gyfarfod a siarad â’u cyfoedion a chael tridiau o ymlacio a hwyl. Mae’r gefnogaeth ariannol sydd wedi’i hamlinellu uchod yn dangos bod Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i wella bywydau gofalwyr di\-dâl ac yn anfon neges glir i bawb bod gofalwyr di\-dâl yng Nghymru yn hollbwysig ac yn weladwy a’u bod yn cael eu cydnabod a’u gwerthfawrogi.

During Carers Week, I am always delighted to highlight the care and dedication which so many unpaid carers provide across Wales. I believe it should also be a time for the Welsh Government to set out the action they are taking to support unpaid carers. Welsh Government has a proud history of working with and supporting unpaid carers but we are keen to do more \- since January 2022 we have allocated over £42million of additional funding to help unpaid carers of all ages and backgrounds.  Today I am announcing £4\.5million to continue our Carers Support Fund over the next three years. The Support Fund, administered by Carers Trust Wales, was established in 2020 and has helped over 10,000 carers on low incomes to buy basic essential items that they need. The Fund has also helped to identify a substantial number of carers who were previously unknown to services – in some areas 70% of the applicants were previously unknown carers \- the average figure across Wales is 29%.  Eligibility for the grants is not linked to benefit entitlement. Last month, we invested £29million to provide 57,000 unpaid carers in Wales with a one\-off payment of £500\. Unpaid carers who were in receipt of Carers Allowance on March 31st2022 can now register with their local authority to claim the payment. The registration period ends on July 15th.   People with caring responsibilities often need to take a break to recharge and focus on their own well\-being. To provide more opportunities for unpaid carers to ‘take time for me’, £9million has been made available over three years to establish a national short breaks scheme. We have invited third sector organisations with expertise in supporting carers to submit an expression of interest for the role of national coordinating body to oversee the scheme and encourage innovation. Finally, for the first time Wales will be hosting its own Young Carers’ Festival this summer. The festival will offer young carers a chance to meet and talk with their peers and have three days of relaxation and fun. The financial support highlighted above demonstrates that Welsh Government is committed to improving the lives of unpaid carers and sends a clear message to all that unpaid carers in Wales are hugely important, recognised, valued and visible.

Translate the text from English to Welsh.

  A Green Paper to collect views about whether a Public Health Bill is needed in Wales was published on 29 November 2012 for a twelve week consultation, which ended on 20 February 2013\. I am today issuing a summary report of the responses to the consultation. I would like to take this opportunity to thank all those who provided responses to the Green Paper. I have been encouraged by the number of responses received from across different sectors and members of the public, which I believe demonstrates a strong desire to consider all the tools available to us for continuing to improve the health and wellbeing of the people of Wales. The consultation sought to collect views from a broad range of stakeholders and the public about whether introducing new legislation would be an effective way of addressing some of the main health challenges facing Wales. The purpose was therefore to collect general views rather than to consult on detailed legislative proposals. The consultation was facilitated by a ‘Big Health Debate’ to consider the role of legislation as well as alternative approaches for improving public health. In order to aid discussion, the Green Paper was structured around four early ideas for areas which could potentially be explored further. These areas were:   * A duty on Welsh Ministers to consider health issues in policy making; * A duty on a range of bodies to reduce health inequalities; * Requirements on bodies to strengthen the emphasis given to the prevention of poor health; and * Strengthening community action around health protection and health improvement. However, it was also emphasised that these ideas were intended to start discussion around the issues, and others were also welcomed.   We received a very encouraging response to the consultation, with 371 replies received from across a number of different sectors. A clear majority of respondents were supportive of the general policy direction and subjects explored in the Green Paper. There was particular support for achieving a ‘Health in All Policies’ approach in Wales, in order to address the various factors across policy areas which can impact on overall health and wellbeing. A number of responses also offered more general views or focused on particular areas of public health, such as tackling tobacco use or addressing obesity. Overall, the responses provided a wealth of comments, ideas and suggestions about the role legislation could have in improving and protecting health in Wales. A Green Paper consultation summary report is available online. I will continue to reflect on the consultation responses as we consider the next steps in this important work. I will ensure Members are kept informed of progress.        

Ar 29 Tachwedd 2012, am gyfnod ymgynghori o ddeuddeg wythnos, cyhoeddwyd Papur Gwyrdd i gasglu barn pobl ynghylch a oes angen Bil Iechyd y Cyhoedd yng Nghymru. Daeth y cyfnod ymgynghori i ben ar 20 Chwefror 2013\. Heddiw, rwy’n cyhoeddi adroddiad cryno o’r ymatebion i’r ymgynghoriad.   Hoffwn achub ar y cyfle hwn i ddiolch i bawb a anfonodd eu hymatebion i’r Papur Gwyrdd. Rwyf wedi cael fy nghalonogi gan nifer yr ymatebion a ddaeth i law o’r gwahanol sectorau ac oddi wrth aelodau’r cyhoedd. Yn fy marn i mae hyn yn dangos awydd cryf i ystyried yr holl adnoddau sydd ar gael i ni barhau i wella iechyd a lles pobl Cymru. Aeth yr ymgynghoriad ati i gasglu safbwyntiau gan ystod eang o randdeiliaid ac aelodau’r cyhoedd ynghylch a fyddai cyflwyno deddfwriaeth newydd yn ffordd effeithiol o roi sylw i rai o’r prif heriau iechyd sy’n wynebu Cymru. Felly, y diben oedd casglu safbwyntiau cyffredinol yn hytrach nag ymgynghori ar gynigion deddfwriaethol manwl. Cafodd yr ymgynghoriad ei hwyluso gan y Drafodaeth Fawr ar Iechyd i ystyried rôl deddfwriaeth yn ogystal â dulliau amgen o wella iechyd y cyhoedd. Er mwyn llywio’r drafodaeth, cafodd y Papur Gwyrdd ei seilio ar bedwar syniad cynnar ar gyfer meysydd y gellid o bosib eu harchwilio ymhellach. Y meysydd oedd: * Y ddyletswydd ar Weinidogion Cymru i ystyried materion iechyd wrth lunio polisi; * Y ddyletswydd ar ystod o gyrff i leihau anghydraddoldebau iechyd; * Ei gwneud yn ofynnol i sefydliadau gryfhau’r pwyslais a roddir ar atal iechyd gwael; * Cryfhau gweithredu cymunedol o ran diogelu a gwella iechyd . Fodd bynnag, pwysleisiwyd hefyd mai bwriad y syniadau hyn oedd cychwyn trafodaeth, ac roedd croeso i syniadau eraill hefyd.Cafwyd ymateb calonogol iawn i’r ymgynghoriad, gyda 371 o ymatebion yn dod i law gan nifer o sectorau gwahanol. Roedd mwyafrif clir o’r ymatebwyr yn gefnogol i’r cyfeiriad polisi cyffredinol a’r testunau a archwiliwyd gan y Papur Gwyrdd. Roedd cefnogaeth yn arbennig i gyflawni dull o weithredu ‘Iechyd ymhob Polisi’ yng Nghymru, er mwyn rhoi sylw i’r amrywiol ffactorau ar draws meysydd polisi a all effeithio ar iechyd a lles yn gyffredinol. Roedd nifer o ymatebion hefyd yn cynnig safbwyntiau mwy cyffredinol neu’n canolbwyntio ar feysydd penodol o iechyd cyhoeddus, fel mynd i’r afael â’r defnydd o dybaco neu ymdrin â gordewdra. Ar y cyfan, roedd yr ymatebion yn cynnig cyfoeth o sylwadau, syniadau ac awgrymiadau am y rôl y gallai deddfwriaeth ei chwarae o ran gwella a diogelu iechyd yng Nghymru. Mae adroddiad cryno o’r ymgynghoriad Papur Gwyrdd ar gael ar\-lein. Byddaf yn parhau i ystyried yr ymatebion i’r ymgynghoriad wrth feddwl am y camau nesaf yn y gwaith pwysig hwn. Byddaf yn gwneud yn siŵr fod Aelodau’n cael gwybod am unrhyw gynnydd. 

Translate the text from English to Welsh.

To mark International Day of Older Persons (Monday 1st October), the Minister has reaffirmed the Welsh Government’s commitment to putting the human rights of older people in Wales at the heart of Welsh public services and make Wales the best place in the world to grow old. Wales has a long history of working with and for older people from the introduction of the first Strategy for Older People in Wales in 2003, to establishing the world’s first Older People’s Commissioner in 2008\. The Welsh Government’s determination to improve lives for older people continues today. Earlier this year, the Minister publicly committed to reinvigorate the Welsh Government’s focus on older people’s issues. Ministers are working closely with older people and their representatives, the Older People’s Commissioner and other interested groups to co\-produce a framework for an ageing society.  Huw Irranca\-Davies said: > “To mark International Day of Older Persons, I want to reaffirm the Welsh Government’s determination to put the human rights of older people in Wales at the heart of Welsh public services. Growing older should not erode an individual’s human rights. > > “Raising awareness of human rights can empower older people to play an active role in ensuring the care they receive upholds their fundamental right to be treated with dignity and respect. However, we must also raise awareness of human rights among the public bodies and organisations that work with older people every day. > > “Celebrating Older People’s Day can encourage people of all ages to look forward with positivity and embrace growing older. My aim is to make Wales the best place in the world to grow old and I look forward to working with key stakeholders, the Older People’s Commissioner and, most importantly, older people themselves, to realise this aim.”

I nodi Diwrnod Rhyngwladol Pobl Hŷn (Dydd Llun 1af o Orffennaf 2018\), mae’r Gweinidog wedi ailddatgan ymrwymiad Llywodraeth Cymru i roi lle canolog i hawliau dynol pobl hŷn yng ngwasanaethau cyhoeddus Cymru ac i sicrhau mai Cymru yw’r lle gorau yn y byd i heneiddio ynddo. Mae gan Gymru hanes hir o weithio gyda phobl hŷn ac ar eu rhan – o gyflwyno’r strategaeth gyntaf ar gyfer pobl hŷn yng Nghymru yn 2003 i sefydlu Comisiynydd Pobl Hŷn cyntaf y byd yn 2008\. Mae Llywodraeth Cymru yn dal yn benderfynol o wella bywydau pobl hŷn. Yn gynharach eleni, gwnaeth y Gweinidog ymrwymiad cyhoeddus y bydd Llywodraeth Cymru yn rhoi sylw o’r newydd i faterion pobl hŷn. Mae’r Gweinidogion yn cydweithio’n agos â phobl hŷn a’u cynrychiolwyr, y Comisiynydd Pobl Hŷn a grwpiau eraill sydd â diddordeb, i lunio fframwaith ar gyfer cymdeithas sy’n heneiddio.  Dywedodd Huw Irranca\-Davies: > “I nodi Diwrnod Rhyngwladol Pobl Hŷn, rwy am bwysleisio eto bod Llywodraeth Cymru yn benderfynol o roi lle canolog i hawliau dynol pobl hŷn yng ngwasanaethau cyhoeddus Cymru. Ni ddylai’r ffaith fod unigolyn yn heneiddio olygu bod ei hawliau dynol yn lleihau. > > “Gall codi ymwybyddiaeth o’u hawliau dynol rymuso pobl hŷn i gymryd rhan weithredol y broses o sicrhau bod y gofal y maen nhw’n ei gael yn bodloni eu hawl sylfaenol i gael eu trin ag urddas a pharch. Ond rhaid inni hefyd godi ymwybyddiaeth o hawliau dynol ymhlith y cyrff a’r sefydliadau cyhoeddus sy’n gweithio gyda phobl hŷn bob dydd. > > “Trwy ddathlu Diwrnod Pobl Hŷn, mae pobl o bob oed yn cael eu hannog i fod yn gadarnhaol eu hagwedd wrth wynebu mynd yn hŷn. Fy nod yw sicrhau mai Cymru yw’r lle gorau yn y byd i heneiddio ynddo ac rwy’n edrych ymlaen at gydweithio â rhanddeiliaid allweddol, y Comisiynydd Pobl Hŷn ac, yn bwysicaf oll, y bobl hŷn eu hunain, i wireddu’r nod hwn."

Translate the text from English to Welsh.

The report about the Welsh Government’s progress in implementing its Child Poverty Strategy shows Welsh Ministers’ actions to create a strong economy and tackle worklessness, improve skills, tackle inequalities and increase household income are all making a difference in mitigating the impact of poverty. But it shows the Welsh Government’s ability to prevent a rise in overall levels of child poverty, in the face of actions and policy choices by the UK Government, coupled with the prevalence of insecure and low paid work, has been limited. The analysis of the Family Resource Survey (2015\-16 to 2017\-18\) shows there are more children living in relative income poverty in working households than there are in workless households – 67% of children living in relative income poverty are in households where at least one person is working. As a result, 29% of children in Wales live in poverty. The report says this is largely because of UK Government austerity cuts and reforms to tax and welfare policies, such as universal credit, the benefit freeze and the two child cap. Single working parent households are particularly susceptible to poverty. The Welsh Government continues to take clear and decisive action to tackle poverty, by helping create jobs and economic growth, and helping people deal with the cost of living, by putting more money back into their pockets. Wales is maintaining an employment rate well above its historical average, with more than 263,000 more people in work since 1999\. The number of workless households in Wales has fallen more than 18%, from 223,000 to 182,000, since devolution and the number of children living in workless households has fallen from 100,600 in 2010 (18\.8%) to 68,700 in 2018 (12\.6%). Welsh Government policies and initiatives such as free prescriptions, free school meals, the education maintenance allowance (EMA) and a generous childcare offer, means some Welsh families are more than £2,000 a year better off. Minister for Housing and Local Government, Julie James, who has responsibility for co\-ordinating Welsh Government action to tackle child poverty said: > We have always made tackling child poverty a priority and we have made significant resources available to help those children and families most in need. > > > We have seen a near 20% drop in the number of workless households in Wales – a clear demonstration our economic policies are delivering for the people of Wales. As well as helping tens of thousands into work, we are supporting families with the costs of day to day life, by putting up to £2,000 a year back in people’s pockets, through policies such as free prescriptions, the childcare offer and many other policies, which help people make ends meet in these toughest of times. > > > But despite the progress we have made, this report shows just how much more there is to do. But it also shows that many of the most important levers to lift children and families out of poverty are not in our hands. > > > As a UN report recently highlighted, a decade of UK Government\-driven austerity, and tax and welfare reforms, have landed most damagingly on those who are least able to manage. In addition, we are already feeling the repercussions of our decision to leave the European Union and expect to see levels of poverty in Wales increase as a result. > > > For many people work alone is not enough to lift families out of poverty. This is largely due to a combination of the impact of UK Government\-driven austerity cuts and tax and welfare reforms combined with the rise in insecure, low paid work in recent years. > > > We want to see child poverty reducing – not increasing. But these figures are a reflection of the policies of inequality which have been allowed to develop over the last decade by the UK Government. We will continue to do everything we can to tackle poverty and its toxic effects.

Mae'r adroddiad yn trafod y gwaith a wneir gan Lywodraeth Cymru i weithredu ei Strategaeth Tlodi Plant, ac yn dangos bod y camau y mae Gweinidogion Cymru yn eu cymryd er mwyn creu economi gref a mynd i'r afael â diweithdra, gwella sgiliau, taclo anghydraddoldeb a chynyddu incwm aelwydydd, oll yn lliniaru effeithiau tlodi. Ond mae hefyd yn dangos bod gallu Llywodraeth Cymru i atal y cynnydd yn y lefelau cyffredinol o dlodi plant wedi bod yn gyfyngedig iawn, a hynny’n bennaf oherwydd dewisiadau polisi a chamau gweithredu gan Lywodraeth  y Deyrnas Unedig a'r ffaith bod gwaith ansicr ac am gyflog isel yn fwyfwy cyffredin. Mae dadansoddiad o'r Arolwg o Adnoddau Teulu (2015\-16 i 2017\-18\) yn dangos bod mwy o blant yn byw mewn tlodi incwm cymharol ar aelwydydd sy'n gweithio nag mewn aelwydydd di\-waith – mae 67% o blant sy'n byw mewn tlodi incwm cymharol ar aelwydydd lle mae o leiaf un person yn gweithio. O ganlyniad, mae 29% o blant yng Nghymru yn byw mewn tlodi. Dywed yr adroddiad mai'r rheswm am hyn yw toriadau cynni Llywodraeth y Deyrnas Unedig yn bennaf ochr yn ochr â'r diwygiadau i’r polisïau treth a lles, megis credyd cynhwysol, rhewi budd\-daliadau a'r cap dau blentyn. Mae aelwydydd un rhiant sy'n gweithio mewn perygl mawr o fod mewn tlodi. Mae Llywodraeth 'n parhau i gymryd camau clir a phendant i fynd i'r afael â thlodi drwy helpu i greu swyddi a thwf economaidd, a helpu pobl i ymdopi â chostau byw drwy roi mwy o arian yn ôl yn eu pocedi. Mae Cymru'n cynnal cyfradd cyflogaeth sydd cryn dipyn yn uwch na'i chyfartaledd hanesyddol, gyda thros 263,000 yn fwy o bobl mewn gwaith ers 1999\. Mae nifer yr aelwydydd heb waith yng Nghymru wedi gostwng mwy na 18%, o 223,000 i 182,000, ers datganoli ac mae nifer y plant sy'n byw ar aelwydydd heb waith wedi gostwng o 100,600 yn 2010 (18\.8%) i 68,700 yn 2018 (12\.6%). Mae polisïau a chymhelliannau Llywodraeth Cymru, megis presgripsiynau am ddim, prydau ysgol am ddim, y Lwfans Cynhaliaeth Addysg (LCA) a chynnig gofal plant hael, yn golygu bod rhai teuluoedd yng Cymru dros £2,000 y flwyddyn yn well eu byd. Dywedodd Julie James, y Gweinidog Tai a Llywodraeth Leol, sy'n gyfrifol am gydlynu camau gweithredu Llywodraeth Cymru i  fynd i'r afael â thlodi plant: > Mae mynd i'r afael â thlodi plant wastad wedi bod yn flaenoriaeth i ni ac rydym wedi sicrhau bod adnoddau ar gael er mwyn helpu'r plant a'r teuluoedd hynny sydd fwyaf anghenus. > > > Rydym wedi gweld gostyngiad o bron i 20% yn nifer yr aelwydydd heb waith yng Nghymru – sy'n dangos yn glir bod ein polisïau economaidd ni yn gweithio i bobl Cymru. Yn ogystal â helpu degau o filoedd i gael gwaith, rydym yn rhoi help i deuluoedd ymdopi â chostau bywyd o ddydd i ddydd, drwy roi hyd at £2,000 y flwyddyn yn ôl ym mhocedi pobl. I bolisïau fel presgripsiynau am ddim, y cynnig gofal plant a nifer o bolisïau cyffelyb eraill y mae'r diolch am hyn. Maent yn helpu pobl yn i gael deupen llinyn ynghyd yn yr adegau anodd sydd ohoni. > > > Ond er gwaethaf yr holl waith da, mae'r adroddiad hwn yn dangos bod cymaint o waith i'w wneud eto. Mae'n dangos hefyd nad yw llawer o'r arfau pwysicaf i godi plant a theuluoedd allan o dlodi yn ein dwylo ni. > > > Fel y nodwyd yn ddiweddar mewn adroddiad gan y Cenhedloedd Unedig, mae degawd o gyni a ysgogwyd gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig a diwygiadau’n ymwneud â threth a lles, wedi bod yn fwyaf niweidiol i’r rhai sy'n ei chael yn anodd cael deupen llinyn ynghyd. At hynny, rydym eisoes yn gweld sgil\-effeithiau ein penderfyniad i ymadael â'r Undeb Ewropeaidd ac rydym yn disgwyl gweld lefelau tlodi yng Nghymru yn cynyddu yn sgil hynny. > > > I lawer, nid yw gwaith ar ei ben ei hun yn ddigon i sicrhau bod teuluoedd yn osgoi tlodi. Mae hyn wedi digwydd yn bennaf oherwydd cyfuniad o effaith toriadau cyni a'r ddiwygiadau’n ymwneud â threth a lles a gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig, ynghyd â'r cynnydd mewn swyddi ansicr sydd â chyflog isel yn y blynyddoedd diwethaf. > > > Rydym am weld tlodi plant yn lleihau yn hytrach nac chynyddu. Ond mae'r ffigurau hyn yn adlewyrchiad o'r polisïau o anghydraddoldeb y caniatawyd iddynt ddatblygu dros y degawd diwethaf gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig. Byddwn yn parhau i wneud popeth o fewn ein gallu i fynd i'r afael â thlodi a'i effeithiau gwenwynig.

Translate the text from Welsh to English.

Cyhoeddais ym mis Rhagfyr fy mod wedi rhoi’r gorau i geisio’r brechlyn BCG Moch Daear ar gyfer brechu moch daear yng Nghymru yn sgil prinder byd eang o’r brechlyn. Roeddem bedair blynedd i mewn i brosiect pum mlynedd o fewn yr Ardal Triniaeth Ddwys a dwy flynedd i mewn i’r grant brechu moch daear ar draws Cymru.   Cafodd yr Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion ei chomisiynu i fodelu effeithiau posibl gwahanol drefniadau ar gyfer brechu moch daear ar TB gwartheg mewn moch daear a gwartheg, gan ddefnyddio terfynau a oedd yn benodol i’r Ardal Triniaeth Ddwys. Ystyriwyd lleoliadau ffermydd, maint buchesi a grwpiau cymdeithasol moch daear. Trwy’r gwaith modelu hwn nodwyd effaith debygol diffyg brechlyn BCG ar gyfer moch daear yn 2016 ar y prosiect brechu moch daear o fewn yr Ardal Triniaeth Ddwys. Mae’r gwaith yma bellach wedi’i gwblhau ac mae wedi’i gyhoeddi ar wefan Llywodraeth Cymru. Er nad yw’r flwyddyn olaf wedi’i chwblhau mae’r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion wedi dod i’r casgliad y byddai pedair blynedd o frechu moch daear yn lleihau amlder TB mewn moch daear o fewn yr Ardal Triniaeth Ddwys. Dangosodd y gwaith modelu nad yw bwlch o flwyddyn ar ôl y bedwaredd flwyddyn ac ailddechrau brechu yn y chweched blwyddyn yn wahanol i frechu am 5 mlynedd yn olynol. Hoffwn ddiolch i’r Asiantaeth Iechyd Anifeiliaid a Phlanhigion am gwblhau’r gwaith modelu a hoffwn ddiolch i’r tirfeddiannwyr o fewn yr Ardal Triniaeth Ddwys am eu cydweithrediad parhaus. Byddwn yn parhau i ymgynghori â’r diwydiant amaeth, cymunedau gwledig ehangach, y proffesiwn milfeddygol, Byrddau Dileu TB a Grŵp Cynghori’r Diwydiant o fewn yr Ardal Triniaeth Ddwys. Byddwn hefyd yn parhau i werthuso effaith pob ymyrraeth o fewn yr Ardal Triniaeth Ddwys, gan gynnwys brechu, rheoli a chadw golwg ar wartheg a’r mesurau bioddiogelwch manylach. Yn unol â’r arfer caiff adroddiad blynyddol yr Ardal Triniaeth Ddwys/Cymharu Gwartheg ei gyhoeddi yn yr haf.

In December I announced that due to a global shortage of the BCG vaccine, I had suspended sourcing of Badger\-BCG for vaccinating badgers in Wales.  We were 4 years into a 5 year project within the Intensive Action Area (IAA) and 2 years into the badger vaccination grant across Wales.   The Animal and Plant Health Agency (APHA) was commissioned to model simulations of the effect of different badger vaccination regimes on bovine TB in badgers and cattle, applying IAA\-specific parameters. These took into account farm locations, herd size and badger social groups. This modelling identified the likely impact that the non\-availability of Badger\-BCG in 2016 would have on the badger vaccination project within the IAA. This work has now been delivered and has been published on the Welsh Government website. APHA’s conclusion is that despite not being able to complete the final year, 4 years of badger vaccination would achieve a reduction in prevalence of TB in badgers in the IAA.  The modelling showed that a one year gap after year 4 and returning to vaccinate in year 6 is not different from vaccinating for 5 years consecutive years. I am grateful to APHA for completing the modelling work and to landowners within the IAA for their continued co\-operation. We will continue to consult with the agriculture industry, wider rural communities, veterinary profession, TB Eradication Boards, and the Industry Advisory Group in the Intensive Action Area. We will continue to evaluate the impact of all interventions within the IAA, including vaccination, cattle surveillance and controls and the enhanced biosecurity measures. As usual, the annual IAA / Comparison Cattle report will be published in the summer.

Translate the text from Welsh to English.

Gall heintiau anadlol, fel y ffliw a COVID\-19, ledaenu’n hawdd rhwng pobl. Mae symptomau’n amrywio o beswch parhaus, gwres neu deimlo’n oer, poenau yn y cyhyrau neu boenau nad ydyn nhw o ganlyniad i ymarfer corff, dolur gwddf, trwyn yn llawn neu’n rhedeg, dolur rhydd, teimlo’n sâl a thaflu i fyny. Nid yw COVID\-19 wedi diflannu ac mae’n parhau i ddatblygu a newid. Dywedodd y Dirprwy Brif Swyddog Meddygol, Dr Chris Jones: > Mae heintiau anadlol yn lledaenu’n hawdd rhwng pobl yr adeg hon o’r flwyddyn. Mae’n bwysig bod yn ymwybodol o’r symptomau er mwyn ichi allu cymryd y camau i leihau’r risg o ledaenu eich haint i bobl eraill. > > > Dylai pob un ohonom fod yn ofalus a chymryd camau synhwyrol i ddiogelu ein hunain ac eraill rhag COVID\-19 a feirysau anadlol eraill. Os ydych chi’n teimlo’n sâl, dylech osgoi cyswllt ag eraill a dweud wrth y bobl rydych chi wedi bod mewn cysylltiad â nhw yn ddiweddar, fel y gallan nhw fod yn ymwybodol o arwyddion neu symptomau. > > > Mae golchi dwylo’n aml a gorchuddio’ch ceg a’ch trwyn â hances tafladwy wrth besychu a thisian hefyd yn cael eu hannog. > > > Os ydych chi’n byw neu’n ymweld â rhywun sydd â chyflwr iechyd cronig neu system imiwnedd wan, dylech ystyried gwisgo masg ac osgoi ymweld ag ysbytai a lleoliadau gofal os oes gennych symptomau. > > > Cael ein brechu yw un o’r pethau pwysicaf y gallwn ni ei wneud o hyd i ddiogelu ein hunain rhag y ffliw a COVID\-19\. Felly, os ydych chi’n gymwys, manteisiwch ar eich cynnig o frechlyn. Mae rhaglen frechu’r hydref yng Nghymru yn dechrau ar 11 Medi. Bydd brechiadau rhag y ffliw a COVID\-19 yn cael eu cyflwyno i bobl dros 65 oed, pobl yn y grwpiau risg a’r rhai sy’n gweithio neu’n byw gyda phobl sy’n agored i niwed. Dywedodd Dr Christopher Johnson, Dirprwy Gyfarwyddwr Diogelu Iechyd a Phennaeth Rhaglen Frechu yn erbyn Clefydau Ataliadwy Iechyd Cyhoeddus Cymru: > Er nad yw COVID\-19 ar flaen meddyliau pawb, neu efallai ei fod hyd yn oed yn rhywbeth y byddai’n well gan bobl ei anghofio, mae’n bwysig cofio bod y feirws yn dal gyda ni. > > > Mae camau syml ond pwysig y gall pawb eu cymryd i ddiogelu eu hunain, eu hanwyliaid, a’r Gwasanaeth Iechyd, yn enwedig gyda mwy o gymysgu cymdeithasol wrth i ysgolion ddychwelyd, a chynnydd yn y niferoedd.  > > > Os ydych chi’n teimlo’n sâl, dylech aros gartref ac osgoi cyswllt ag eraill, fel y byddech chi’n ei wneud er mwyn osgoi lledaenu unrhyw haint anadlol arall, fel y ffliw. Pan fyddwch chi’n pesychu neu’n tisian, gwnewch hynny mewn hances bapur tafladwy, a golchwch eich dwylo’n aml er mwyn osgoi trosglwyddo germau. Dylid cymryd gofal arbennig o amgylch pobl sy’n agored i niwed neu bobl oedrannus, felly ceisiwch osgoi cyswllt â’r bobl hyn os ydych chi’n sâl. Ac wrth gwrs, manteisiwch ar y cynnig o frechiad rhag y ffliw a brechlyn COVID\-19 os cewch eu cynnig. > > > Dyma’r ffyrdd gorau o atal lledaeniad y feirws, diogelu’ch hun a’ch teulu a helpu’r Gwasanaeth Iechyd.

Respiratory infections, like flu and COVID\-19, can spread easily between people, with symptoms ranging from a continuous cough, fever or chills, muscle aches or pains that are not due to exercise, a sore throat, stuffy or runny nose, diarrhoea and sickness. COVID\-19 has not gone away and continues to evolve and mutate.  Deputy Chief Medical Officer Dr Chris Jones said: > Respiratory infections spread easily between people at this time of year. It is important to be aware of symptoms so you can take action to reduce the risk of spreading your infection to other people. > > > We should all take sensible precautionary measures to protect ourselves and others from COVID\-19 and other respiratory viruses. If you’re feeling unwell you should avoid contact with others and tell people you have recently been in contact with, so they can be aware of signs or symptoms. > > > Frequent hand washing and covering your mouth and nose with a disposable tissue when coughing and sneezing are also encouraged. > > > If you live with or are visiting someone with a chronic health condition or a weakened immune system, consider wearing a face mask and avoid visiting hospitals and care settings if you have symptoms. > > > Vaccination remains our key defence for flu and COVID\-19\. So if your eligible please take up your offer of a vaccine. The autumn vaccination programme for Wales starts on 11 September. Vaccinations are to be rolled out to over 65s, at risk groups and those working or living with vulnerable people for flu and COVID\-19\. Dr Christopher Johnson, Deputy Director of Health Protection and Head of Vaccine Preventable Disease Programme at Public Health Wales, said: > While COVID\-19 may not be at the forefront of everyone’s minds, or may even be something that people would rather forget, it is important to remember that the virus is still with us.  > > > There are simple but important steps that everyone can take to protect themselves, their loved ones, and the NHS, especially as we see increased social mixing as schools return, and an increase in numbers.  > > > If you feel unwell, stay home and avoid contact with others, as you would to avoid spreading any other respiratory infection, like flu.  > > > When you cough or sneeze, do so into a disposable tissue, and wash your hands frequently to avoid passing on germs. Special care should be taken around vulnerable or elderly people, so avoid contact with these if you are ill.  > > > And of course, please take up the offer of a COVID\-19 and flu vaccine if you are offered them. These are the best ways to prevent the spread of the virus and protect yourself, your family, and to help the NHS.

Translate the text from English to Welsh.

On 13 May 2014, the Minister for Natural Resources and Food made an oral Statement in the Siambr on: The Water Strategy for Wales. The Statement can be accessed on the National Assembly for Wales website (external link).   If you have difficulty accessing the statement via the hyperlink then you can access it on the National Assembly for Wales website by selecting the following: www.assemblywales.org/ Assembly Business/Plenary Meetings/Records of Plenary Proceedings/Plenary meetings/select relevant date of plenary meeting from the drop down menu/select statement from the contents page. 

Ar 13 Mai 2014, gwnaeth y Gweinidog Cyfoeth Naturiol a Bwyd Ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Strategaeth Ddŵr i Gymru. Gallwch weld y datganiad ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru (dolen allanol). Os ydych yn cael anhawster i fynd at y datganiad drwy'r hyperddolen yna gallwch ei weld ar wefan Cynulliad Cenedlaethol Cymru drwy ddewis y canlynol: www.cynulliadcymru.org/ Busnes y Cynulliad/Cyfarfodydd Llawn/Cofnodion o drafodion y Cyfarfodydd Llawn/Cyfarfodydd Llawn/dewiswch ddyddiad perthnasol y cyfarfod llawn o'r gwymplen/dewiswch ddatganiad o'r dudalen gynnwys. 

Translate the text from Welsh to English.

Rydym yn ysgrifennu atoch i roi’r newyddion diweddaraf i Aelodau’r Cynulliad ynghylch ychwanegu at y cyfleoedd presennol  i gynyddu cynhyrchiant a thwf yn y Sector Diwydiannau Creadigol yng Nghymru.   Dros y 5 mlynedd ddiwethaf, mae cynyrchiadau ffilm a theledu sy’n cael eu ffilmio  yng Nghymru ac yn cael eu hariannu gan Lywodraeth Cymru wedi gwario dros £100 miliwn yng Nghymru.  Mae hyn yn fuddsoddiad mewn economïau lleol, gan ddarparu gwaith o safon uchel i gannoedd o fusnesau ac unigolion yng Nghymru.   Roedd cyflwyno cyllid masnachol drwy’r Gyllideb Buddsoddi yn y Cyfryngau yn 2014 yn hwb ychwanegol i’r diwydiant ac mae wedi ariannu deg o gynyrchiadau ac un prosiect gemau hyd yma.   Roedd y rhain yn cynnwys Their Finest, ddaeth â llawer o arian i sinemâu ac a gafodd dderbyniad gwych gan y beirniaid, a Journey’s End, yn seiliedig ar y ddrama adnabyddus am y Rhyfel Byd Cyntaf gan R C Sherriff, ddangoswyd yn gyntaf yng Ngŵyl Ffilmiau Ryngwladol Toronto, a’i dangos yng Ngŵyl Ffilmiau Llundain y mis diwethaf. Am sawl blwyddyn, mae ein strategaeth a’n dull o ddarparu cymorth i’r Sector Diwydiannau Creadigol wedi canolbwyntio ar ddarparu cyllid trwy grantiau, benthyciadau a buddsoddiadau masnachol, i ddarparu blaenoriaethau strategol gan gynnwys:   • cytundeb cydweithio gyda Pinewood, gan gynnwys y Gyllideb Buddsoddi yn y Cyfryngau; • dod â ffilm a theledu o safon uchel i Gymru drwy anogaethau ariannol Llywodraeth Cymru; ac • ariannu prosiectau gwerth uchel ar brosiectau y cyfryngau digidol.   Mae’r blaenoriaethau hyn wedi ei cyflawni gyda chymorth o ran logisteg ar gyfer cynyrchiadau drwy wasanaeth Sgrîn Cymru, a chymorth i ddatblygu ystod o gyfleusterau stiwdio ar hyd goridor yr M4 rhwng Casgwent ac Abertawe.  Yn benodol, yn Stiwdio Blaidd Cymru yng Nghaerdydd gaiff cynhyrchiad cyntaf Bad Wolf Production ei ffilmio, ac mae nifer o gynyrchiadau ar y gweill, fydd yn golygu gwariant o o leiaf £108 miliwn yng Nghymru. Mae’r twf yn y diwydiant yn parhau i newid y tirwedd creadigol ac rydym bellach yn gweithio tuag at gyflawni ein haddewid yn ein maniffesto i gynnig dull o weithio mwy holistaidd yn y sector.  Bydd ein model newydd o gymorth hyblyg a phwrpasol, ac yn sicrhau bod dulliau priodol wedi’u sefydlu i sicrhau twf ar gyfer busnesau masnachol o fewn y diwydiannau creadigol cystadleuol.   Byddwn yn helpu i flaenoriaethu a chyflymu twf o fewn y sector drwy:   • ddatblygu sgiliau a’r gadwyn gyflenwi; • gwella rhwydweithiau a mynediad i gyngor arbenigol o fewn y diwydiant;   • defnyddio mwy ar y cyfryngau cymdeithasol a dulliau digidol o ddarparu gwasanaethau; a • gwella gallu y busnesau creadigol i greu, cadw a defnyddio eu heiddo deallusol o fewn economi Cymru.   Un o’r newidiadau o fewn y sector fu’r penderfyniad masnachol gan Pinewood i dynnu yn ôl o reoli cyllid cronfeydd trydydd parti, ac felly o’i swyddogaeth gyda’r Gyllideb Buddsoddi yn y Cyfryngau.  Mae hyn wedi rhoi’r cyfle inni ail\-drafod telerau ein cydweithrediad gyda Pinewood i wasanaethu’r diwydiant yng Nghymru yn well.   Er bod telerau llawn ein cytundeb newydd yn gyfrinachol, mae’n golygu bod Pinewood wedi ymrwymo’n llawn i weithredu’r stiwdio yng Ngwynllŵg, a’u bod yn parhau i hyrwyddo Cymru yn rhyngwladol fel cyrchfan ar gyfer cynhyrchu teledu a ffilmiau o safon uchel.   Rydym yn falch o bartneriaeth Llywodraeth Cymru gyda Pinewood. Mae cael brand mor eiconig yng Nghymru wedi bod yn hynod werthfawr i’r sector ffilm a theledu, gan helpu inni hyrwyddo Cymru fel lleoliad delfrydol ar gyfer cynhyrchu, a sicrhau mantais i Gymru dros  ranbarthau eraill.   Byddwn yn parhau i adeiladu ar y llwyddiant hwn, i sicrhau bod Sector y Diwydiannau Creadigol yn gryfach hyd yn oed ar gyfer y dyfodol.  

We are writing to update Assembly Members on the opportunities to build on existing advantages to increase productivity and growth in the Creative Industries Sector in Wales. Over the last 5 years, film and TV productions shot in Wales and funded by Welsh Government have spent in excess of £100m in Wales. This is investment into local economies, providing hundreds of Welsh businesses and individuals with high quality work. The introduction of commercial funding via the Media Investment Budget in 2014 provided an additional boost to the industry and has funded ten productions and one games project to date. These included Their Finest, which saw excellent box office takings and received a warm reception from critics, and Journey’s End, based on the famous World War One play by R C Sherriff, which recently premiered at the Toronto International Film Festival and had its gala screening at the London Film Festival last month. For a number of years, our strategy and delivery of support for the Creative Industries Sector has focused on the provision of funding through grants, loans and commercial investments, to deliver strategic priorities including: • a collaboration agreement with Pinewood, including the Media Investment Budget; • bringing high value film and TV to Wales through Welsh Government financial incentives; and • funding of high value digital media projects. These priorities have been accompanied by logistical support for productions through the Wales Screen service, and a push to develop a range of studio facilities along the M4 corridor between Chepstow and Swansea.  In particular, the new Wolf Studios Wales in Cardiff is now home to the first Bad Wolf production and they have a future pipeline of productions that will spend at least £108m in the Welsh economy. Industry growth continues to change the creative landscape and we are now working towards delivery of our manifesto pledge to provide a more holistic approach to the sector. Our new model of flexible and bespoke support will ensure appropriate mechanisms are in place for commercial business growth in a fast paced creative industries environment. We will help prioritise and accelerate sector growth through: • skills and supply chain development; • improving networks and access to specialist industry\-led advice; • better exploitation of social media and digital platforms for service provision; and • improving creative businesses’ ability to create, retain and exploit their intellectual property in the Welsh economy. One of the changes to the landscape has been a commercial\-based decision by Pinewood to withdraw from third party fund management, and therefore from its Media Investment Budget role. This has presented us with the opportunity to renegotiate the terms of our collaboration with Pinewood to better serve the industry in Wales. Whilst the full terms of our new agreement are in confidence, it means that Pinewood remains fully committed to operating the studio in Wentloog and is continuing to promote Wales internationally as a destination for high end TV and film production. We are proud of Welsh Government’s partnership with Pinewood. Having such an iconic brand in Wales has been invaluable for the Welsh film and television sector, helping us to elevate Wales as a premier production location and giving Wales a global advantage over other regions. We will continue to build on this success, to deliver an even stronger Creative Industries Sector for the future.  

Translate the text from Welsh to English.

Ar 20 Tachwedd 2018, gwnaeth y Prif Gweinidog Ddatganiad Lafar yn y Siambr: Cytundeb Drafft ar Ymadawiad y DU â’r UE.

On 20 November 2018, the First Minister made an Oral Statement in the Siambr on: Draft Agreement on the Withdrawal of the UK from the EU.

Translate the text from English to Welsh.

Winning Blend, which trades under The Welsh Pantry brand, was supported by £340,000 from the Wales Economic Growth Fund to create 34 jobs and safeguard a further 10 jobs. The company exceeded its targets and created 55 jobs, bringing the headcount to 156 Cabinet Secretary for Economy and Infrastructure Ken Skates visited the Llantrisant site today to see at first hand how the £1\.1m investment in advanced manufacturing equipment in the bakery and packaging facility is benefiting the business and creating jobs. During a tour of the facility he heard that it has already  increased throughput, reduced waste, improved efficiencies and quality and increased the competitiveness of the business. Mr Skates said:  > “It’s excellent news and I am delighted  support from the Welsh Government has helped the company expand its facility in Wales, broaden its capabilities  and create a significant number of news jobs. > > “The company’s investment and success also has a significant wider impact on the economy as Welsh Pantry’s policy of buying locally whenever possible, means it regularly purchases from more than 100 local businesses and last year spent in excess of £3\.2m with its local supply chain.” Group Finance Director Mark Sommers said:  > “The investment has helped us retain existing business and win new business from existing customers, along with launching new products into a new customer. It has also enabled us to launch 22 new products which have been very well received.” > > “Support from the Welsh Government was pivotal in enabling us to expand when we need to as these opportunities could have been lost.” Mark Sommers said that in the twelve months to January 2016 turnover increased to £18m with a forecast growth of a further £2m in the year ahead. He added:  > “This increase is on the back of a period of unprecedented growth – manufactured turnover in the year to January 2012 amounted to just £3\.8m – representing a compound growth rate of 48% over a four year period.” The bakery operates three shifts, 5 days a week and manufactures 64 different products, producing around 95 million items a year. The business specialises in producing savoury products as well as some ready meals and has its own development kitchen to test and produce innovative new recipes. Its own brand The Welsh Pantry label is sold in Morrisons, Sainsbury and Tesco, with own label brands for national multiples including Iceland, Asda, Aldi and Lidl.  It is Winning Blend’s second successful funding round from the Economic Growth Fund – in 2013 it was awarded £300,000 which created 34 new jobs and led to significant new own label business predominantly from Aldi, Lidl and Iceland.

Cafodd £340,000 o Gronfa Twf Economaidd Cymru ei neilltuo i Winning Blend sy’n masnachu o dan yr enw The Welsh Pantry/Y Pantri Cymreig, i greu 34 o swyddi a diogelu 10 swydd arall.  Llwyddodd y cwmni i wneud yn well na hynny a chreu 55 o swyddi, gan ddod â nifer ei weithwyr i 156\.  Ymwelodd Ysgrifennydd y Cabinet dros yr Economi a Seilwaith, Ken Skates, â’r safle yn Llantrisant heddiw i weld drosto’i hun sut mae’r buddsoddiad o £1\.1m mewn offer cynhyrchu modern yn y becws a’r uned bacio wedi bod o les i’r busnes ac wedi creu swyddi.  Yn ystod ei daith o gwmpas y ffatri, clywodd ei fod eisoes wedi cynyddu llif, lleihau gwastraff, gwella effeithlonrwydd ac ansawdd a chynyddu gallu'r cwmni i gystadlu.  Dywedodd Mr Skates:  > “Dyma newyddion rhagorol ac rwy’n falch iawn bod gallu Llywodraeth Cymru wedi helpu’r cwmni i ehangu, i wella’i fedrau a chreu nifer sylweddol o swyddi newydd.  > > “Mae buddsoddiad a llwyddiant y cwmni wedi cael effaith sylweddol hefyd ar yr economi gan fod polisi Welsh Pantry/Y Pantri Cymreig o brynu nwyddau lleol pan all yn golygu ei fod yn prynu nwyddau’n rheolaidd oddi wrth dros 100 o fusnesau lleol.  Llynedd, gwariodd dros £3\.2m yn ei gadwyn cyflenwi leol." Meddai Mark Sommers, Cyfarwyddwr Cyllid y Grŵp:  > "Mae'r buddsoddiad wedi ein helpu i gynnal busnes presennol ac ennill busnes newydd gan gwsmeriaid presennol, ynghyd â lansio cynhyrchion newydd i gwsmeriaid newydd. Mae hefyd wedi ein galluogi i lansio 22 o gynhyrchion newydd sydd wedi cael ymateb da iawn." > > "Roedd y gefnogaeth gan Lywodraeth Cymru yn ganolog i'n galluogi i ehangu ar yr adeg iawn, a sicrhau nad oeddem yn colli cyfleoedd." Dywedodd Mark Sommers fod trosiant wedi cynyddu i £18 miliwn, yn y deuddeg mis hyd at fis Ionawr 2016 a rhagwelir twf pellach gwerth £2 miliwn yn ystod y flwyddyn sydd i ddod. Ychwanegodd:  > "Daw'r cynnydd hwn yn sgil cyfnod o dwf digynsail – roedd trosiant gweithgynhyrchu yn y flwyddyn hyd at fis Ionawr 2012 ychydig dros £3\.8 miliwn – sy'n  gyfradd twf gyfansawdd o 48% dros gyfnod o bedair blynedd." Mae'r becws yn gweithredu system tair shifft, 5 diwrnod yr wythnos, ac mae'n cynhyrchu 64 o gynhyrchion gwahanol, gan gynhyrchu tua 95 miliwn o eitemau y flwyddyn.  Mae'r busnes yn arbenigo ar gynhyrchu cynhyrchion sawrus, yn ogystal â rhai prydau parod, ac mae ganddo ei gegin ddatblygu ei hun er mwyn profi a chynhyrchu ryseitiau newydd arloesol.  Mae ei frand label ei hun The Welsh Pantry/Y Pantri Cymreig yn cael ei werthu yn Morrisons, Sainsbury a Tesco, ac mae hefyd yn cynhyrchu brandiau label ar gyfer archfarchnadoedd cenedlaethol, yn cynnwys Iceland, Asda, Aldi a Lidl. Dyma ail ymgais lwyddiannus Winning Blend i sicrhau cyllid gan y Gronfa Twf Economaidd – yn 2013 dyfarnwyd £300,000 iddo er mwyn creu 34 o swyddi newydd, ac arweiniodd hyn at fusnes newydd sylweddol, yn bennaf ar gyfer brandiau  Aldi, Lidl ac Iceland.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 10 Mai 2022, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Safon Ansawdd Tai Cymru 2 (dolen allanol).

On 10 May 2022, an oral statement was made in the Senedd: Welsh Housing Quality Standard 2 (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Heddiw rydym yn nodi Wythnos Ymwybyddiaeth o Droseddau Casineb, ymgyrch flynyddol i godi ymwybyddiaeth, annog pobl i gofnodi troseddau casineb, ac ysbrydoli pobl i gydweithio i atal yr amarch hwn. Cymru gynhwysol yw gweledigaeth Llywodraeth Cymru lle gall pobl o bob cefndir ffynnu, a lle nad oes lle i senoffobia, hiliaeth na chulni. Rydym yn benderfynol o gael gwared ar droseddau casineb a sicrhau nad yw pobl yn dioddef yn dawel. Thema Wythnos Ymwybyddiaeth o Droseddau Casineb 2019 yw 'Gwell Cariad na Chasineb'. Mae hon yn neges berthnasol i'w hystyried yng nghyd\-destun y ffaith ein bod ar fin ymadael â'r UE a'r drafodaeth gynyddol gynhennus ym maes gwleidyddiaeth ac yn y cyfryngau. Mae ymddygiad hiliol neithiwr yn y gêm bel\-droed gymhwyso Ewropeaidd ym Mwlgaria yn enghraifft arall o agweddau atgas, ac rydym yn ei gondemnio'n llwyr. Ers Refferendwm yr UE, gwelwyd cynnydd nodedig yn yr adroddiadau sy'n ymwneud â throseddau casineb. Mae'r cynnydd hwn wedi'i weld yn nifer y troseddau casineb a gofnodwyd gan heddluoedd a Chanolfan Genedlaethol Adrodd am Droseddau Casineb a Chymorth a gyllidir gan Lywodraeth Cymru, ac yn nifer yr adroddiadau anecdotaidd lle mae unigolion yn dweud nad ydynt wedi rhoi gwybod amdanynt am nad oedd ganddynt ffydd y byddai erlyniad yn dilyn. Ar 15 Hydref, cyhoeddodd y Swyddfa Gartref Ystadegau Troseddau Casineb Cymru a Lloegr ar gyfer 2018/2019\. Mae'r ystadegau yn dangos cynnydd o 17% yn y troseddau casineb a gofnodwyd ledled Cymru o gymharu â 2017/2018\. Mae hyn yn cymharu â chynnydd cyffredinol o 10% ar draws Cymru a Lloegr. Cofnodwyd 3,932 o droseddau casineb ar draws pedair ardal yr Heddlu yng Nghymru, ac o'r troseddau hyn: * roedd 2,676 (68%) ohonynt yn droseddau casineb a oedd yn ymwneud â hiliaeth; * roedd 751 (19%) ohonynt yn droseddau casineb a oedd yn ymwneud â chyfeiriadedd rhywiol; * roedd 206 (5%) ohonynt yn droseddau casineb a oedd yn ymwneud â chrefydd; * roedd 443 (11%) ohonynt yn droseddau casineb a oedd yn ymwneud ag anabledd; * roedd 120 (3%) ohonynt yn droseddau casineb a oedd yn ymwneud â phobl drawsryweddol. Mae'r ystadegau yn adlewyrchu'r gwaith caled sy'n cael ei wneud ledled Cymru gan heddluoedd, y Trydydd Sector a Chanolfan Genedlaethol Adrodd am Droseddau Casineb a Chymorth (sy'n cael ei rhedeg gan Gymorth i Ddioddefwyr Cymru) er mwyn cynyddu hyder dioddefwyr a'u hannog i roi gwybod am y digwyddiadau hyn. Fodd bynnag, mae'r ystadegau hefyd yn tynnu sylw at yr angen i awdurdodau cyhoeddus gydymdrechu, gan gynnwys Llywodraeth Cymru, i gywiro canfyddiadau negyddol o gymunedau lleiafrifol, mynd i'r afael â throseddu casineb, a chefnogi dioddefwyr. Rydym yn cydnabod y gallai ansicrwydd Brexit heb gytundeb waethygu'r tensiynau o fewn ein cymunedau ymhellach. Rydym wedi cymryd camau i liniaru'r risg hon cyn gynted â phosibl drwy ddefnyddio Cronfa Bontio Ewropeaidd Llywodraeth Cymru ac ysgogi ein rhwydweithiau presennol i fynd i'r afael â throseddau casineb a hyrwyddo cydlyniant cymunedol yn y ffyrdd canlynol: * Mae Canolfan Genedlaethol Adrodd am Droseddau Casineb a Chymorth yn darparu gwasanaeth eirioli a chymorth annibynnol i ddioddefwyr troseddau casineb yng Nghymru. Ehangwyd y gwasanaeth hwn ym mis Ebrill 2019 drwy £360,000 ychwanegol i sicrhau bod gan y Ganolfan y capasiti mwy i gefnogi dioddefwyr troseddau casineb tan fis Mawrth 2021\. * Yn ogystal, ym mis Mawrth, cyhoeddais 'Grant Cymunedau Lleiafrifol i fynd i’r afael â Throseddau Casineb' – a oedd yn gyllid grant untro i gefnogi sefydliadau cymunedol sy'n cydweithio'n agos â chymunedau lleiafrifoedd ethnig a chymunedau ffydd sydd mewn perygl o ddioddef troseddau casineb. Cafodd y Grant ei ddatblygu yn dilyn trafodaethau â Fforwm Hil Cymru. Rwy newydd gymeradwyo £330,000 o gyllid ar gyfer Rhwydwaith Cydraddoldeb Hiliol Gogledd Cymru, Dangos y Cerdyn Coch i Hiliaeth, Bawso, Tîm Cymorth Ieuenctid Ethnig Cymru, Race Council Cymru, Race Equality First, a Women Connect First. Bydd y sefydliadau hynny'n rhoi amrywiaeth o brosiectau ar waith dros y 18 mis nesaf, gan gynnwys gwella dealltwriaeth o droseddau casineb a magu hyder o ran sut i adrodd amdanynt, gweithio i herio agweddau negyddol mewn ysgolion a cholegau, edrych ar ffyrdd o weithio gyda chyflawnwyr gan ddefnyddio dulliau cyfiawnder adferol, ac ymgymryd â mentrau ymgysylltu â'r gymuned. * Ar hyn o bryd, rydym yn datblygu ymgyrch genedlaethol i geisio lleihau mynychder a nifer yr achosion o droseddau casineb yng Nghymru, a fydd yn cael ei lansio yn 2020\. Rydym yn casglu safbwyntiau  rhanddeiliaid, aelodau o'r cyhoedd, a dioddefwyr troseddau casineb ar hyn o bryd er mwyn iddynt fynd yn sail i'r gwaith o ddatblygu'r ymgyrch a'i hamcanion. Bydd yr ymgyrch honno'n ein helpu i hyrwyddo negeseuon cadarnhaol drwy gydol y flwyddyn. * Rydym yn ehangu ein Rhaglen Cydlyniant Cymunedol, sydd wedi derbyn £1\.5 miliwn o gyllid ychwanegol o'r Gronfa Bontio Ewropeaidd hyd at fis Mawrth 2021\. Mae'r cyllid hwn yn cefnogi timau bach ym mhob rhanbarth o Gymru i sicrhau bod mwy o gydweithio â chymunedau lleol a gwasanaethau cyhoeddus, ac i ymateb i'r holl densiynau a allai godi wrth i'r Deyrnas Unedig ymadael â'r Undeb Ewropeaidd. Dros y blynyddoedd diwethaf, mae'r ffaith ein bod yn ariannu'r Rhaglen wedi sicrhau bod Llywodraeth Cymru yn gweithio ochr yn ochr â phartneriaid allweddol i feithrin cydlyniant, gan helpu i fynd i'r afael â throseddau casineb a gwrthsefyll y bygythiad o eithafiaeth. Mae wedi bod yn hanfodol bod capasiti'r rhaglen hon sydd wedi'i hen sefydlu yn cael ei gryfhau yn ystod y cyfnod ansicr hwn i Gymru. Ochr yn ochr â'r prosiectau hyn, bydd Llywodraeth Cymru yn parhau i gynnal Bwrdd Cyfiawnder Troseddol Cymru ar gyfer Troseddau Casineb er mwyn sicrhau bod fforwm effeithiol ar gyfer rhanddeiliaid allweddol sy'n gweithio i fynd i'r afael â throseddau casineb ledled Cymru. Ers wythnos ymwybyddiaeth o droseddau casineb y llynedd, bu nifer o achosion terfysgol proffil uchel ledled y byd, a oedd yn amlwg yn deillio o gasineb tuag at gymunedau ethnig, ffydd neu bobl lesbiaidd, hoyw, ddeurywiol a thrawsrywiol. Rydym am roi sicrwydd i bawb o gefndiroedd amrywiol, sy'n byw yng Nghymru, ein bod yn sefyll ynghyd â nhw i wrthwynebu unrhyw weithredoedd o'r fath sy'n rhai ffiaidd a llawn casineb. Yn dilyn yr ymosodiadau yn Christchurch ym mis Mawrth, ysgrifennais at Imams i fynegi'r farn honno ac rwy wedi ysgrifennu at Rabbis yn dilyn yr ymosodiad ar Synagog yn yr Almaen yr wythnos diwethaf. Mae gweithredoedd o'r fath yn gwbl groes i'n gwerthoedd yng Nghymru, a byddwn yn eu condemnio'n gadarn os byddant yn digwydd. Mae gan Gymru hanes hir o groesawu cymunedau amrywiol a llewyrchus, ac ar y cyfan mae'r cymunedau hynny'n byw yn gytûn. Ond ni ellir cymryd hynny'n ganiataol. Eleni, rydym wedi coffáu 100 mlynedd ers terfysgoedd hil 1919\. Mae hynny'n amserol o ran ein hatgoffa bod anoddefgarwch a rhagfarnau'n bodoli o hyd yn ein cymunedau, a bod rhaid inni fynd i'r afael â hynny dros y misoedd nesaf.

Today we mark Hate Crime Awareness Week, an annual campaign to raise awareness, encourage hate crime reporting, and inspire people to work together to combat this affront to victims of hate crime. The Welsh Government’s vision is an inclusive Wales in which people from all backgrounds can thrive, and where there is no room for xenophobia, racism or bigotry. We are determined to drive out hate crime and ensure victims do not suffer in silence. The theme for Hate Crime Awareness Week 2019 is ‘Spread Love, Not Hate’. This is a pertinent message to reflect upon in the context of imminent EU withdrawal and the increasingly divisive political and media discourse which surrounds it. The racist abuse at last night’s European qualifying match in Bulgaria is another example of the rise of hateful attitudes and we utterly condemn it. Since the EU Referendum, there has been a marked increase in reports relating to hate crimes and incidents. This increase has been both quantitative in terms of hate crime reports to Police forces and the Welsh Government\-funded National Hate Crime Report and Support Centre and anecdotal reports where individuals claim that they did not report incidents due to a lack of faith that a prosecution would follow. The 2018/2019 Hate Crime Statistics for England and Wales were published by the Home Office on 15 October. The statistics show a 17% increase in recorded hate crimes across Wales compared to 2017/2018\. This compares to an overall 10% increase across the whole of England and Wales. There were 3,932 recorded hate crimes across the four Welsh Police Force Areas of which: * 2,676 (68%) were race hate crimes; * 751 (19%) were sexual orientation hate crimes; * 206 (5%) were religion hate crimes; * 443 (11%) were disability hate crimes; and * 120 (3%) were transgender hate crimes. The statistics reflect the hard work being done across Wales by Police Forces, the Third Sector and the National Hate Crime Report and Support Centre (run by Victim Support Cymru) to increase the confidence of victims and encourage them to report these incidents. However, the statistics also illustrate the need for concerted effort on the part of public authorities, including the Welsh Government, to counter negative perceptions of minority communities, tackle hate crime where it occurs, and support victims. We recognise the risk the uncertainty of a ‘no deal’ Brexit may bring which could further exacerbate tensions in our communities. We have acted to mitigate these risks as far as possible through utilising the Welsh Government’s European Transition Fund and mobilising our existing networks to tackle hate crime and promote community cohesion in the following ways: The National Hate Crime Report and Support Centre provides independent advocacy and support for victims of hate crime in Wales. This service was expanded in April 2019 by an additional £360,000 to ensure the Centre has increased capacity to support victims of hate crime until March 2021\. In March, I also announced the ‘Hate Crime Minority Communities Grant’ – a one\-off grant fund to support community organisations who are working closely with ethnic minority and faith communities who are at risk of experiencing hate crime. The Grant was developed following engagement with the Wales Race Forum. I have recently approved £330,000 of funding to the North Wales Regional Equality Network (NWREN), Show Racism the Red Card, Bawso, EYST Wales, Race Council Cymru, Race Equality First, and Women Connect First. These organisations will implement a range of projects over the next 18 months, including increasing understanding of hate crime and confidence in how to report, work to challenge negative attitudes in schools and colleges, explore restorative justice approaches with perpetrators, and undertake community engagement initiatives. We are currently developing a national campaign to try to reduce the incidence of hate crimes and incidents in Wales, to be launched in 2020\. We are currently gathering the views of stakeholders, members of the public, and victims of hate crimes to inform the development of the campaign and its aims. This campaign will help us to promote positive messaging throughout the year. We are expanding our Community Cohesion Programme with an additional £1\.5million of European Transition Funding until March 2021\. This funding is supporting small teams in each region of Wales to enable increased engagement with local communities and public services, and to respond to whatever tensions may arise as the UK leaves the EU. In recent years our funding of the Programme has ensured the Welsh Government is working alongside key partners to foster cohesion, and help tackle hate crime and counter the threat of extremism. It has been essential that the capacity of this well\-established programme has been bolstered during this uncertain period for Wales. Alongside these projects, the Welsh Government will continue to convene the Hate Crime Criminal Justice Board Cymru to ensure an effective forum for key stakeholders working to address hate crime across Wales. Since last year’s hate crime awareness week, there have been a number of high profile terrorist incidents around the world clearly motivated by hatred for ethnic, faith or LGBT\+ communities. We want to reassure anyone from diverse backgrounds, living in Wales, that we are united with them in opposing such vile and hateful acts. After the Christchurch attacks in March, I wrote to Imams to express this sentiment and I have written to Rabbis after the attack on a Synagogue in Germany just last week. Such acts are fundamentally opposed to Welsh values and we will be steadfast in condemning them when they occur. Wales has a long history of welcoming diverse and vibrant communities, much of it harmonious, but this cannot be taken for granted. This year we commemorated the 100th anniversary of the 1919 race riots. This is a timely reminder of how intolerance and prejudice still resides in our communities and we must address this over the coming months.

Translate the text from English to Welsh.

Following the three week review of the restrictions on international travel we are following the same traffic\-light approach to international travel as the rest of the UK. Portugal has been moved from green to the amber list to safeguard public health against variants of concern.  Seven countries – Afghanistan, Sudan, Sri Lanka, Bahrain, Trinidad and Tobago and Costa Rica and Egypt – have also been added to the red list. All changes to the lists will come into effect at 4am on Tuesday 8 June.   The decision to move Portugal (including Madeira and the Azores) to the amber list follows increased concern in the spread of variants of coronavirus, including a mutation of the Delta variant, and the risk that is posed of bringing these back to the UK if people are not required to quarantine.   Our message is clear – this is the year to holiday at home. We’re calling on people to only travel overseas for essential reasons. We have all sacrificed so much to control the pandemic in Wales, we do not want to see the virus re\-imported – or new variants come into the country \- as a result of overseas travel.

Yn dilyn yr adolygiad tair wythnos ar gyfyngiadau teithio rhyngwladol, rydyn ni’n dilyn yr un system golau traffig ar gyfer teithio rhyngwladol â gweddill y DU. Er mwyn diogelu iechyd y cyhoedd yn erbyn amrywiolion sy’n peri pryder, mae Portiwgal wedi’i symud o’r rhestr werdd i’r rhestr oren.   Mae saith gwald – Afghanistan, Swdan, Sri Lanka, Bahrain, Trinidad a Thobago, Costa Rica a’r Aifft – hefyd wedi’u hychwanegu i’r rhestr goch. Bydd yr holl newidiadau i’r rhestrau yn dod i rym o 04:00 dydd Mawrth 8 Mehefin. Mae ein penderfyniad i symud Portiwgal (gan gynnwys Madeira a’r Azores) i’r rhestr oren yn dilyn cynnydd mewn pryderon am ledaeniad amrywiolion o’r coronafeirws sy’n peri pryder, gan gynnwys mwtaniad o amrywiolyn Delta, a’r risg o ddychwelyd â’r rhain i’r DU pe na fyddai angen i bobl dreulio amser mewn cwarantin.    Mae ein neges yn glir – dyma'r flwyddyn i gael gwyliau gartref. Rydyn ni'n galw ar bobl i deithio dramor am resymau hanfodol yn unig. Rydyn ni i gyd wedi aberthu cymaint i reoli'r pandemig yng Nghymru, dydyn ni ddim eisiau gweld y feirws yn cael ei ail\-fewnforio – neu amrywiolion newydd yn dod i mewn i'r wlad \- o ganlyniad i deithio dramor.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd Ken Skates, Ysgrifennydd yr Economi, yn croesawu gwesteion i'r digwyddiad, gan gynnwys yr actor Bill Nighy. Bydd yr actor yn ymuno â chynhyrchydd y ffilm, Amanda Posey, y sgriptiwr Gaby Chiappe a Lissa Evans, awdur y llyfr gwreiddiol 'Their Finest Hour and a Half' i gael sgwrs ag Owen Sheers ar ôl y ffilm. Ariannwyd y ffilm gan Gyllideb Buddsoddi yn y Cyfryngau Llywodraeth Cymru ynghyd â BBC Films a Pinewood Group, gyda Pinewood Pictures yn noddi'r ymddangosiad cyntaf. Chwaraeodd Sgrîn Cymru, sy'n rhan o dîm diwydiannau creadigol y Llywodraeth, ran allweddol yn y broses o ddod o hyd i'r lleoliadau perffaith ac ymwelwyd â sawl man cyn dechrau ar y gwaith ffilmio Ymhlith y lleoliadau yn ne\-orllewin Cymru y mae Neuadd y Ddinas Abertawe – sy'n ymddangos fel y Weinyddiaeth Wybodaeth a Whitehall yn y ffilm – ynghyd â sawl lleoliad yn Sir Benfro gan gynnwys Dyffryn Trecŵn, Freshwater West, Harbwr Porth\-gain, Sinema'r Palas yn Hwlffordd a'r Cresselly Arms yng Nghei Cresswell.    Dywedodd Ken Skates, Ysgrifennydd yr Economi:  > "Mae Their Finest yng enghraifft wych o'r manteision eang i Gymru sy'n deillio o'r diwydiant cynhyrchu ffilmiau a rhaglenni teledu. Mae’n darparu gwaith a phrofiad i weithwyr yn y maes, yn cynnal amrywiaeth o fusnesau cymorth arbenigol, yn hybu'r sector lletygarwch ac yn rhoi sylw i'r arbenigedd sydd gennym yma yng Nghymru.  > > "Mae'r diwydiant hwn yn un o'r sectorau sydd â blaenoriaeth, ac rwy'n hynod falch o weld bod y defnydd eang o leoliadau ledled Cymru yn chwarae rôl allweddol yn nhwf economïau rhanbarthol a swyddi, ac yn hybu ein diwydiant twristiaeth ar yr un pryd." Bydd Their Finest ym ymddangos mewn sinemâu ar draws y DU ar 21 Ebrill. Rhoddodd y ffilm hon gyfle i’r cyfarwyddwr, Lone Scherfig, ymuno unwaith eto â’r cynhyrchydd, Amanda Posey (An Education), ac i gydweithio am y tro cyntaf â'r cynhyrchydd o fri, Stephen Woolley. Mae'r ffilm yn olrhain hanes criw ffilmio o Brydain sy'n ei chael yn anodd creu ffilm wladgarol i godi ysbryd yng nghyfnod y Blitz yn Llundain yn yr Ail Ryfel Byd. Yn ogystal â'r prif actor, Gemma Aterton, mae aelodau'r cast yn cynnwys Sam Claflin fel ei chyd sgriptiwr a Bill Nighy, sy'n chwarae rôl gefnogol, fel actor matinée aflwyddiannus sy'n ymuno o'i anfodd â'u cynhyrchiad. Mae Richard E Grant, Rachael Stirling, Jeremy Irons a Helen McCrory yn rhan o'r cast. Dywedodd Hannah Raybould, Cyfarwyddwr BAFTA Cymru:  > "Rydym yn hynod falch o gynnal y digwyddiad hwn i ddathlu ffilm a gynhyrchwyd gan dîm o Gymru, sy'n cynnwys cymaint o leoliadau ysblennydd Cymru ac actorion o fri. Bydd y digwyddiad yn uchafbwynt arbennig yn ein rhaglen ddigwyddiadau ac rydym wrth ein bodd cynnig cyfle i'n haelodau fod ymhlith y bobl gyntaf i weld y ffilm." Yn ystod y noson, bydd derbyniad i'r gwesteion gael rhwydweithio a fydd yn cynnwys aelodau o Banel Cynghori'r Diwydiant Creadigol, darlledwyr, cwmnïau cynhyrchu o Gymru a Llundain, cwmnïau cyfleuster, aelodau BAFTA a myfyrwyr gradd meistr Coleg Brenhinol Cerdd a Drama Cymru.

Economy Secretary Ken Skates will welcome guests to the event, which will be attended by actor Bill Nighy who will join the film’s producer Amanda Posey, screenwriter Gaby Chiappe and Lissa Evans, author of the original book ‘Their Finest Hour and a Half’, in conversation with Owen Sheers following the screening. The film was funded by the Welsh Government’s Media Investment Budget alongside BBC Films and Pinewood Group, with Pinewood Pictures a sponsor of the Welsh Premiere. Wales Screen, part of the Welsh Government’s creative industries team, played a key role in finding the perfect locations and hosted numerous recces before filming began. The locations in south west Wales feature Swansea’s Guildhall – which doubles as the Ministry of Information and Whitehall \- alongside a number of locations in Pembrokeshire including Trecwn Valley, Freshwater West, Porthgain Harbour, Haverfordwest’s Palace Cinema and the Cresselly Arms in Cresswell Quay. Economy Secretary Ken Skates said:  > “Their Finest is a great example of the widespread benefits that TV and film production can bring to Wales – providing work and experience for crews, sustaining a range of specialist support businesses, boosting the hospitality sector and highlighting the expertise we have within Wales.  > > “Film and TV production is one of our priority sectors and I am particularly pleased that the extensive use of locations around Wales is playing a key role in supporting regional economies and jobs while also providing an invaluable promotion for our tourism industry.” > > Their Finest opens in cinemas across the UK on 21 April and sees director Lone Scherfig reunite with producer Amanda Posey (An Education) and collaborate for the first time with award\-winning producer Stephen Woolley. The film follows the misadventures of a British film crew struggling to make a patriotic film to boost morale during the London Blitz in World War II. Alongside lead Gemma Arterton, the cast members include Sam Claflin as her fellow fellow screenwriter and Bill Nighy as a fading matinee idol who reluctantly joins their production in a supporting role. Richard E Grant, Rachael Stirling, Jeremy Irons and Helen McCrory round out the cast. Hannah Raybould, Director of BAFTA Cymru said:  > “We are thrilled to host this event to celebrate a film which was shot extensively in Wales with Welsh crew and showcases our stunning Welsh locations alongside such a star\-studded cast. The event promises to be a special highlight in our events programme and we’re delighted to offer our members the chance to be among the first to see the film.” The evening includes a networking reception for guests that will include members of the Creative Industry Advisory Panel, broadcasters, production companies from Wales and London, facility companies, BAFTA members and Royal Welsh College of Music and Drama MA students.

Translate the text from English to Welsh.

On 16 June I wrote to members to set out the current position in respect of the current programme of Electoral Arrangements Reviews. I also set out the process by which I intend to communicate my decisions about each area. This included my commitment to provide regular updates to members through written statements.  This is the fifth of these updates. On 11 August I wrote to the Leader and Chief Executive of the County Borough of Merthyr Tydfil to confirm my decision to accept the recommendations of the Local Democracy and Boundary Commission for Wales with modifications, in respect of the County Borough of Merthyr Tydfil. The Local Democracy and Boundary Commission for Wales Final Recommendations Report for the County Borough of Merthyr Tydfil can be found here.  The modifications made to these recommendations are set out in the annex to this statement In addition, I wrote to the Leader and Chief Executive of the County of Ceredigion to confirm the decision to accept the recommendations of the Local Democracy and Boundary Commission for Wales, with modifications, in respect of the County of Ceredigion. The Local Democracy and Boundary Commission for Wales Final Recommendations Report for the County of Ceredigion can be found here. The modifications made to these recommendations are set out in the annex to this statement. Work will now be taken forward to implement these decisions by Order. Further information will be provided once I have made decisions about other areas. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so. Annex Modifications made to the Commission’s Final recommendations for electoral arrangements in the following areas. County Borough of Merthyr Tydfil * The Commission proposed the electoral ward of Park is given the Welsh language name of Parc. The electoral ward will be given the Welsh language name of Y Parc. * The Commission proposed no change to the electoral ward of Bedlinog. The electoral ward will be given the English language name of Bedlinog and Trelewis and the Welsh language name of Bedlinog a Threlewis. County of Ceredigion * The Commission proposed the electoral ward of Ceulanamaesmawr is given the single name of Ceulanamaesmawr. The electoral ward will be given the single name of Ceulan a Maesmawr. * The Commission proposed the electoral ward of     Llanarth be given the single name of Llanarth. The electoral ward will be given the single name of Llannarth. * The Commission proposed the electoral ward of Aberporth and Y Ferwig is given the Welsh language name of Aberporth a’r Ferwig. The electoral ward will be given the Welsh language name of Aber\-porth a’r Ferwig. * The Commission proposed the electoral ward of Llandysul North and Troedyraur be given the Welsh language name of  Gogledd Llandysul a Throedyraur. The electoral ward will be given the Welsh language name of  Gogledd Llandysul a Throed\-yr\-aur

Ar 16 Mehefin, ysgrifennais at yr Aelodau i amlinellu sefyllfa bresennol y rhaglen o Adolygiadau Trefniadau Etholiadol sy’n mynd rhagddi. Nodais hefyd sut yr oeddwn yn bwriadu cyfathrebu fy mhenderfyniadau ynglŷn â phob ardal. Roedd hyn yn cynnwys fy ymrwymiad i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau yn rheolaidd drwy ddatganiadau ysgrifenedig. Dyma’r pumed o’r diweddariadau hynny. Ar 11 Awst, ysgrifennais at Arweinydd a Phrif Weithredwr Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful i gadarnhau fy mhenderfyniad i dderbyn argymhellion Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru gydag addasiadau, mewn perthynas â Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful. Mae Adroddiad Argymhellion Terfynol Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru ar gyfer Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful ar gael yma. Mae’r addasiadau i’r argymhellion hyn wedi’u nodi yn yr atodiad i’r datganiad hwn. Yn ogystal, ysgrifennais at Arweinydd a Phrif Weithredwr Sir Ceredigion i gadarnhau fy mhenderfyniad i dderbyn argymhellion Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru gydag addasiadau, mewn perthynas â Sir Ceredigion. Mae Adroddiad Argymhellion Terfynol Comisiwn Ffiniau a Democratiaeth Leol Cymru ar gyfer Sir Ceredigion ar gael yma. Mae’r addasiadau i’r argymhellion hyn wedi’u nodi yn yr atodiad i’r datganiad hwn. Bydd gwaith yn mynd rhagddo yn awr i roi’r penderfyniadau hyn ar waith drwy Orchymyn. Bydd rhagor o wybodaeth yn cael ei darparu unwaith y byddaf wedi gwneud penderfyniadau ynglŷn ag ardaloedd eraill. Caiff y datganiad hwn ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau. Os bydd yr Aelodau eisiau imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ynglŷn â hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny. Atodiad Addasiadau a wnaed i Argymhellion Terfynol y Comisiwn ar gyfer trefniadau etholiadol yr ardaloedd canlynol. Bwrdeistref Sirol Merthyr Tudful * Cynigiodd y Comisiwn y dylid rhoi i ward etholiadol Parc yr enw Cymraeg Parc. Bydd yr enw Cymraeg Y Parc yn cael ei roi i’r ward etholiadol. * Cynigiodd y Comisiwn na ddylid newid ward etholiadol Bedlinog. Bydd yr enw Cymraeg Bedlinog a Threlewis a’r enw Saesneg Bedlinog and Trelewis yn cael ei roi i’r ward etholiadol. Sir Ceredigion * Cynigiodd y Comisiwn y dylid rhoi i ward etholiadol Ceulanamaesmawr yr enw unigol Ceulanamaesmawr. Bydd yr enw unigol Ceulan a Maesmawr yn cael ei roi i’r ward etholiadol. * Cynigiodd y Comisiwn y dylid rhoi i ward etholiadol  Llanarth yr enw unigol Llanarth. Bydd yr enw unigol Llannarth yn cael ei roi i’r ward etholiadol. * Cynigiodd y Comisiwn y dylid rhoi i ward etholiadol Aberporth a’r Ferwig yr enw Cymraeg Aberporth a’r Ferwig. Bydd yr enw Cymraeg Aber\-porth a’r Ferwig yn cael ei roi i’r ward etholiadol. * Cynigiodd y Comisiwn y dylid rhoi i ward etholiadol Gogledd Llandysul a Throedyraur yr enw Cymraeg Gogledd Llandysul a Throedyraur. Bydd yr enw Cymraeg Gogledd Llandysul a Throed\-yr\-aur yn cael ei roi i’r ward etholiadol.

Translate the text from Welsh to English.

Mae Llywodraeth Cymru wedi datgelu newidiadau sy’n mynd i gael eu cyflwyno ar gyfer hyfforddiant cychwynnol i athrawon. Mae’r newidiadau yn cynnwys cryfhau sut mae ysgolion a phrifysgolion yn cydweithio a chynyddu rôl gwaith ymchwil. Mae’r meini prawf achredu diweddaraf yn rhan o ymgyrch genedlaethol Llywodraeth Cymru i ddiwygio addysg. Maent yn cynnwys: * Rôl fwy i ysgolion. * Rôl gliriach i brifysgolion. * Cyfleoedd strwythuredig i gysylltu dysg ysgolion a phrifysgolion. * Mwy o bwyslais ar waith ymchwil. Daw’r newidiadau hyn yn sgil y safonau proffesiynol ar gyfer addysgu ac arweinyddiaeth a gyhoeddwyd yn ddiweddar. Dywedodd Kirsty Williams: > “Dwi am i addysgu fod yn ddewis cyntaf i bobl wrth ystyried gyrfa, er mwyn inni allu denu’r goreuon. Er mwyn gwneud hyn, mae’n rhaid i’r addysg gychwynnol rydyn ni’n ei chynnig i athrawon fod yn iawn. > > “Mae’r safonau achredu newydd yn rhan o’n hymgyrch genedlaethol i godi safonau a statws y proffesiwn. > > “Dim ond os yw ein hyfforddiant cychwynnol i athrawon yn cynnig y sgiliau a’r wybodaeth ofynnol, ac yn ennyn y dymuniad i arwain y newid sy’n ofynnol, y gall y proffesiwn addysgu gyfrannu’n briodol at y broses o godi safonau addysg yn ein hysgolion. > > “Mae angen i’n hysgolion a’n prifysgolion gydweithio, gan ddefnyddio’r gwaith ymchwil gorau sydd ar gael, fel bod gan ein hathrawon y sgiliau iawn i gyflwyno ein cwricwlwm newydd er budd ein holl ddisgyblion.” Cyhoeddodd yr Ysgrifennydd Addysg hefyd y bydd Cyngor y Gweithlu Addysg, drwy sefydlu Pwyllgor Hyfforddiant Cychwynnol Athrawon Ysgol (y Bwrdd), yn achredu rhaglenni addysg gychwynnol athrawon (AGA) unigol. Ychwanegodd: > “Dwi wrth fy modd yn cael dweud bod swyddi Cadeirydd a Dirprwy Gadeiryddion ‘Bwrdd’ Cyngor y Gweithlu Addysg wedi’u cyhoeddi bellach. Bydd sefydlu’r Bwrdd yn golygu bod modd ystyried yn fwy penodol sut y bydd y rhaglenni AGA yn codi safon y ddarpariaeth – gan ddenu’r bobl iawn i’r proffesiwn, sydd â’r cymwysterau iawn a’r ddawn i addysgu.” Mae’r Ysgrifennydd Addysg am i dystiolaeth ac arferion gorau rhyngwladol helpu i lywio ein gwaith diwygio addysg yng Nghymru. O heddiw ymlaen, bydd y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd yn cynnal gweithdy rhyngwladol yng Nghaerdydd i helpu i ddatblygu AGA ymhellach yng Nghymru.

The Welsh Government has revealed changes for initial teacher education (ITE) that include strengthening how schools and universities work together and increasing the role of research. The latest accreditation criteria are part of the Welsh Government’s national mission to reform education and include: * An increased role for schools. * A clearer role for universities. * Structured opportunities to link school and university learning. * A greater emphasis on research. The changes come after the recently published new professional teaching and leadership standards. Kirsty Williams said: > “I want teaching in Wales to be a first choice profession so that we can attract the very best. For this to happen, we must get our initial teacher education offer right. > > “The new accreditation standards are part of our national mission to raise the standards and standing of the profession. > > “The teaching profession can only make its proper contribution to raising standards of education in our schools if our initial teacher training offers our future teachers the skills, knowledge and appetite to lead the change required. > > “This is about our schools and universities working together, using the best research available, so our teachers have the right skills to deliver our new curriculum for the benefit of all our pupils.” The Education Secretary also announced that the Education Workforce Council (EWC), through the establishment of the Initial School Teacher Training Committee (the Board) will accredit individual ITE programmes. She added: > “I am delighted to announce that the public appointment process for the Chair, and Deputy Chair, of the EWC ‘Board’ is now open. The establishment of the Board will enable more specific consideration of how ITE programmes will raise the quality of provision – attracting the right people with the right qualifications and an aptitude for teaching, to enter the profession.” The Education Secretary wants international evidence and best practice to help guide Wales’ education reforms. From today the OECD will be holding an international workshop in Cardiff to help further develop ITE in Wales.

Translate the text from Welsh to English.

Roedd data'r Cyfrifiad a gyhoeddwyd yn gynharach eleni yn dangos bod pobl LHDTC\+ yn byw ac yn cymryd rhan ym mhob rhan o Gymru, ac felly mae Cronfa Balchder Llawr Gwlad Llywodraeth Cymru yn cynnig cymorth i ddatblygu a threfnu digwyddiadau Balchder llai o faint i sicrhau eu bod yn ffynnu. O'r Barri i Fangor, mae dathliadau Balchder bellach yn cael eu cynnal ledled Cymru bob blwyddyn gan helpu mwy o bobl i deimlo'n rhydd, yn ddiogel ac wedi’u cefnogi wrth i'r genedl barhau i geisio cyrraedd ei nod o fod y genedl fwyaf cyfeillgar yn Ewrop i bobl LHDTC\+. Mae digwyddiadau fel Balchder y Bont\-faen yn dod â phobl at ei gilydd, yn cynyddu gwelededd ac yn lleihau ynysu gwledig. Dywedodd y trefnydd Ian 'H' Watkins ei fod yn teimlo'n angerddol am gynnig cynrychiolaeth i'r rhai a oedd ei angen yn ei gymuned: > Fy nhref leol i yw hi a lle mae fy mhlant yn tyfu i fyny, ac roeddwn yn teimlo bod llawer o bobl yn y gymuned LHDTC\+ nad oedden nhw'n cael eu cynrychioli ac felly fe wnes i benderfynu bod yn llais iddynt. > > > Y digwyddiadau Balchder mewn trefi a dinasoedd mawr yw’r uchafbwyntiau, ond yn fy marn i y rhai pwysicaf yw'r rhai sy'n digwydd mewn trefi bach. > > > Fel dyn hoyw, rwyf wedi tyfu fyny ar adeg o newidiadau niferus yn y gymuned LHDTC\+. Gallwn ddod i arfer â phobl yn galw enwau arnom a chael ein gwthio i gefn y ciw a gorfod magu croen trwchus, ond fe wnaeth y gefnogaeth a'r cyfeillgarwch i'r holl gymuned LGBTQ\+ yn y nigwyddiad Balchder y Bont\-faen wneud cryn argraff arnaf. > > > Roeddwn i’n methu credu’r peth ac fe aeth y tu hwnt i fy nisgwyliadau i gyd. Mae hawliau LHDTQ\+ wedi'u gwreiddio yn Rhaglen Lywodraethu Llywodraeth Cymru, ac mae Gweinidogion wedi ymrwymo i sicrhau newid ystyrlon ar gyfer pob cymuned LHDTC\+. Mae Diwrnod Rhyngwladol Dathlu Trawsrywedd yn benodol i ddathlu pobl draws ac mae digwyddiadau Balchder yn enghraifft berffaith o fannau diogel lle gall pobl fyw a dathlu fel nhw eu hunain. Roedd digwyddiad Balchder y Bont\-faen y llynedd yn cynnwys sioe ffasiwn a wnaeth gynnwys modelau traws yn benodol. Ychwanegodd Ian: > Roedd yr ymateb yn anhygoel. Ni chafodd y rhai a gymerodd ran eu barnu ond yn hytrach eu cofleidio â chariad, fel rhan o gymuned a theulu hyfryd. Rwy'n falch iawn o hynny. Yn gynharach eleni, lansiwyd y Cynllun Gweithredu LHDTC\+ fel rhan o Raglen Lywodraethu Llywodraeth Cymru a’r Cytundeb Cydweithio â Phlaid Cymru, a ddangosodd ymrwymiad clir i amddiffyn a hyrwyddo hawliau ac urddas pobl draws ac anneuaidd. Mae'r Cynllun yn tanlinellu bwriad Cymru i hybu cydraddoldeb a chynhwysiant, ac roedd cefnogaeth barhaus i sefydliadau balchder a digwyddiadau balchder lleol yn un o'i gamau gweithredu. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Partneriaeth Gymdeithasol, Hannah Blythyn: > Yma yng Nghymru, rydym eisiau sicrhau bod cynrychiolaeth ym mhob tref, dinas a phentref fel rhan o'n huchelgais i fod y genedl fwyaf cyfeillgar yn Ewrop i bobl LHDTC\+. I chwarae ein rhan i ddarparu llwyfan i sicrhau y gall pob person LHDTC\+ gymryd rhan a mwynhau popeth sydd gan ddigwyddiadau Balchder i'w gynnig. > > > Rwy'n gwybod o brofiad personol y gwahaniaeth mae digwyddiadau Balchder mewn cymunedau lleol ar draws y wlad yn ei wneud. Pan oeddwn i’n tyfu fyny yng Ngogledd Cymru, ni fyddwn byth wedi gallu dychmygu digwyddiad Balchder lleol ac mae gweld digwyddiadau Balchder yn cael eu cynnal ar draws y wlad nawr yn golygu llawer i mi.

As Census data released earlier this year showed LGBTQ\+ people live and participate in every part of Wales, the Welsh Government’s Grassroots Pride Fund offers support for the development and organisation of smaller Pride events to ensure they thrive. From Barry to Bangor, Pride celebrations now take place across Wales each year, helping more people to feel free, supported and safe, as the nation continues towards its goal of becoming the most LGBTQ\+ friendly place in Europe. Events like Cowbridge Pride bring people together, increase visibility and reduce rural isolation. Organiser Ian ‘H’ Watkins said he felt passionate about offering representation to those who needed it in his community: > It’s my local town, it’s where my children are growing up and there are lots of people within the LGBTQ\+ community that I felt weren’t championed so I took it upon myself to be that voice. > > > Pride events in big towns and cities are the jewels in the crown but in my opinion, the really important ones are the ones that happen in small towns. > > > As a gay man, I’ve grown up through lots of change in the LGBTQ\+ community. We can get used to being called names, being pushed to the back of the queue and growing a thick skin, but I was completely overwhelmed with the support and comradery for the whole LGBTQ\+ community at Cowbridge Pride. > > > It absolutely blew me away and exceeded all of my expectations. LGBTQ\+ rights are embedded in the Welsh Government’s Programme for Government with Ministers committed to meaningful change for all LGBTQ\+ communities. International Transgender Day of Visibility is dedicated to celebrating transgender people and Pride events are the perfect example of safe spaces where people can live and celebrate as their authentic selves. Cowbridge Pride included a fashion show at last year’s event which specifically included trans models. Ian added: > The response was just incredible. Those involved weren’t judged and instead enveloped in love, part of a community and a beautiful family. I’m really proud of that. Earlier this year, the LGBTQ\+ Action Plan was launched as part of the Welsh Government’s Programme for Government and the Co\-operation Agreement with Plaid Cymru, which showed a clear commitment to defending and promoting the rights and dignity of trans and non\-binary people. The Plan underlines Wales’ intention to advance equality and inclusion and the continued support of local pride organisations and pride events was one its actions. Deputy Minister for Social Partnership, Hannah Blythyn said: > Here in Wales, we want to ensure there’s representation in every town, city, and village as part of our ambition to be the most LGBTQ\+ friendly nation in Europe. To play our part in providing a platform to make sure every LGBTQ\+ person can take part in and enjoy all that Prides have to offer. > > > I know from personal experience the difference Pride events in local communities across the country make. When I was growing up in North Wales, I could never have imagined a local Pride event and to see Prides happening across the country today means a lot to me.

Translate the text from English to Welsh.

I am pleased to appoint Professor Calvin Jones, Mark McKenna and Paul Griffiths and to the board of Natural Resources Wales (NRW). I would like to thank Chris Blake, Elizabeth Haywood and Howard Davies for their service and commitment to NRW. They leave the board after serving six years. I attach great importance to the role of NRW and the work of its board members. Calvin, Mark and Paul each bring their own skills and experiences, which will help strengthen the board and help NRW to grow and play its full role in achieving our climate change objectives. The NRW board will need to make important decisions in the coming months as it progresses with our *Programme for Government* commitments. I made the decision to directly appoint Calvin, Mark and Paul to ensure effective board functioning and governance at this crucial time. They will serve for a 12\-month period and be remunerated at £350 a day for between 36 to 48 days per year, starting on 1 September 2021\. A new recruitment campaign for the three board positions will take place after 12 months.  These appointments have been overseen by the Commissioner for Public Appointments, who ensures they are made in accordance with the Governance Code and the principles of public appointments. This statement is being issued during recess in order to keep members informed. Should members wish me to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns I would be happy to do so. ### Documents * #### Biographies, file type: pdf, file size: 154 KB 154 KB

Mae'n bleser gennyf benodi'r Athro Calvin Jones, Mark McKenna a Paul Griffiths i fwrdd Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC). Hoffwn ddiolch i Chris Blake, Elizabeth Haywood a Howard Davies am eu gwasanaeth a'u hymrwymiad i CNC. Maen nhw'n gadael y bwrdd ar ôl gwasanaethu am chwe mlynedd. Rwy'n rhoi pwys mawr ar rôl CNC a gwaith aelodau ei fwrdd. Mae Calvin, Mark a Paul i gyd yn dod â'u sgiliau a'u profiadau eu hunain, a fydd yn helpu i gryfhau'r bwrdd ac yn helpu CNC i dyfu a chwarae ei rôl lawn wrth gyflawni ein hamcanion ar gyfer y newid yn yr hinsawdd. Bydd angen i fwrdd CNC wneud penderfyniadau pwysig yn ystod y misoedd nesaf wrth iddo fwrw ymlaen ag ymrwymiadau ein Rhaglen Lywodraethu. Penderfynais benodi Calvin, Mark a Paul yn uniongyrchol er mwyn sicrhau bod y bwrdd yn gweithio'n effeithiol ac yn llywodraethu ar yr adeg dyngedfennol hon. Byddant yn gwasanaethu am gyfnod o 12 mis ac yn cael eu talu £350 y dydd am rhwng 36 a 48 diwrnod y flwyddyn, gan ddechrau ar 1 Medi 2021\. Bydd ymgyrch recriwtio newydd ar gyfer y dair swydd ar y bwrdd yn cael ei chynnal ar ôl 12 mis.  Goruchwyliwyd y penodiadau hyn gan y Comisiynydd Penodiadau Cyhoeddus, sy'n sicrhau eu bod yn cael eu gwneud yn unol â'r Cod Llywodraethu ac egwyddorion penodiadau cyhoeddus. Mae'r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad er mwyn rhoi'r wybodaeth ddiweddaraf i'r aelodau. Pe bai'r aelodau'n dymuno imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ar hyn pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny. ### Dogfennau * #### Bywgraffiadau, math o ffeil: pdf, maint ffeil: 152 KB 152 KB

Translate the text from English to Welsh.

On 19 June 2018, the Cabinet Secretary for Health and Social Services made an oral statement in the Siambr on: The Autistic Spectrum Disorder Strategic Action Plan (external link).

Ar 19 Mehefin 2018, gwnaeth y Ysgrifennydd y Cabinet dros Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol ddatganiad llafar yn y Siambr ar: Y Cynllun Gweithredu Strategol ar gyfer Anhwylderau'r Sbectrwm Awtistig (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

I wish to outline steps I have taken to enhance the arrangements in Wales for protecting our front line health and social care staff who are caring for suspected or confirmed COVID\-19 patients.  We are in a rapidly changing situation as we move from efforts to contain a ‘high consequence infection’ to the need to delay the community transmission of the COVID\-19 pandemic. This development has resulted in the need for new revised guidance on Personal Protective Equipment (PPE), which has been agreed across all UK nations and which is consistent with guidance from the World Health Organisation. It is important now we all share the same understanding of this guidance and that we procure and provide the PPE that our staff require for their protection. To support the use of this equipment, Public Health Wales has provided advice on infection prevention and control for healthcare settings and advice on the correct use of personal protective equipment has also been issued to specific groups of healthcare workers. I must stress the importance of following the guidance in order to protect staff and also to ensure that the appropriate PPE is used for each healthcare setting. Let me again make clear that this personal protective equipment is for the use of front line health and social care staff, specifically as they deal with confirmed or suspected COVID\-19 patients. Turning now to some specific measures I have authorised: 1. Personal protective equipment from the pandemic stockpile has been released to the NHS and to social care to reinforce the regular NHS supply routes that have come under substantial pressure. 2. Health Boards have continued to be able to draw on supplies through Shared Services. However, as a result of a significant increase in demand for Type 11 R fluid resistant facemasks and FFP3 respirators, I have authorised a significant push of PPE to the 7 Health Boards, Welsh Ambulance Service and Velindre. 3. I know that it isn’t normal for GPs to hold large stocks of PPE at their clinics other than for business as usual. That is why I also authorised from the pandemic stockpile a distribution of PPE (facemasks, gloves and aprons) to all 640 GP clinics and the 40 GP out of hours services in Wales. 4. Since that first GP distribution took place, the guidance for GPs has changed and there is now the need for GPs to wear eye protection when dealing with a suspected or confirmed COVID\-19 patients. I have, therefore authorised a second distribution of PPE to all GPs clinics, to take place this week. 5. Pharmacies are often the first point of contact for people looking for advice on treatments before going to their GP. It was essential that we took steps to protect these key front line healthcare workers dealing every day with people who may be unwell. I authorised a distribution of PPE for all pharmacies in Wales and all 715 pharmacies will have received this equipment. 6. Social care has an essential role in our response to COVID\-19\. I have authorised PPE to also be released for use by social care providers. Health Boards have been providing PPE to support care centres dealing with suspected or confirmed COVID\-19 cases. This week we will be enhancing those arrangements by putting in place a contingency plan for social care access to PPE through local authorities’ Directors of Social Services and also put in place arrangements to monitor the use of PPE and top up these supplies when needed. I appreciate that there are and will be continuing issues concerning personal protective equipment and healthcare supplies. I want to make three further points: 1. The re\-supply timeframe in respect of some of our PPE is uncertain. We must, therefore, use the stock we have efficiently and appropriately until resupplies become more certain. We have a health countermeasures group in place, including Shared Services that is networking at a UK level to ensure that these essential supplies continue to be accessed. 2. We also do need to ensure that the access to this PPE stock is reserved for the use of our frontline healthcare staff and that those staff have the appropriate infection control guidance to provide the personal protection that provides the fundamental basis for the use of PPE. Where voluntary bodies are helping the NHS or social services in caring for suspected or confirmed COVID\-19, those bodies should be able to access the appropriate PPE by making contact with the NHS or local authority organisation they are supporting. 3. Finally, to provide re\-assurance and support our healthcare organisations, I have asked that a hotline telephone and email contact is provided to the Welsh Government Emergency Co\-ordination Centre. This can be used in an emergency where PPE supplies have been disrupted or there has been an unplanned and unforeseen surge in use. This line should not be needed but will be put in place and operate 7 days a week.

Rwyf am amlinellu’r camau rwyf wedi’u cymryd i wella'r trefniadau yng Nghymru ar gyfer diogelu ein staff iechyd a gofal cymdeithasol rheng flaen sy'n gofalu am gleifion lle mae COVID\-19 wedi ei dybio neu wedi ei gadarnhau.  Rydym mewn sefyllfa sy’n newid yn gyflym wrth i ni symud o ymdrechion i gynnwys ‘haint o ganlyniad uchel’ i’r angen i oedi trosglwyddiad cymunedol o’r pandemig COVID\-19\. Mae’r datblygiad hwn wedi creu’r angen am ganllawiau diwygiedig newydd ar Gyfarpar Diogelu Personol, rhai sydd wedi cael eu cytuno ar draws holl wledydd y DU ac sydd yn gyson â chanllawiau Sefydliad Iechyd y Byd. Mae’n bwysig ein bod ni i gyd yn rhannu'r un ddealltwriaeth o'r canllawiau hyn a'n bod yn caffael ac yn darparu y Cyfarpar Diogelu Personol sydd ei angen ar ein staff er mwyn eu diogelu. Er mwyn cefnogi’r defnydd o’r cyfarpar hwn, mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi darparu cyngor ar atal a rheoli heintiau ar gyfer lleoliadau gofal iechyd ac mae cyngor ar ddefnyddio offer diogelu personol yn gywir wedi’i roi hefyd i grwpiau penodol o weithwyr gofal iechyd. Rhaid i mi bwysleisio pwysigrwydd dilyn y canllawiau er mwyn diogelu staff a hefyd i sicrhau bod y Cyfarpar Diogelu Personol priodol yn cael ei ddefnyddio ar gyfer pob lleoliad gofal iechyd. Gadewch i mi ei gwneud yn eglur unwaith eto bod yr offer diogelu personol hwn ar gyfer staff rheng flaen iechyd a gofal cymdeithasol, yn benodol wrth iddynt ddelio â chleifion sydd wedi’u cadarnhau neu eu hamau o fod yn glaf i COVID\-19\. Gan droi nawr at rai mesurau penodol rwyf wedi awdurdodi: 1. Mae Cyfarpar Diogelu Personol o’r stoc pandemig wedi cael ei ryddhau i’r Gwasanaeth Iechyd Gwladol (GIG) ac i’r sector gofal cymdeithasol i atgyfnerthu llwybrau cyflenwi rheolaidd y GIG sydd wedi dod o dan bwysau sylweddol. 2. Mae Byrddau Iechyd wedi parhau i allu defnyddio cyflenwadau drwy’r Cydwasanaethau. Fodd bynnag, o ganlyniad i gynnydd sylweddol yn y galw am fygydau wyneb gwrth\-hylif Math 11 R ac anadlyddion FFP3, rwyf wedi awdurdodi cynnydd sylweddol o Gyfarpar Diogelu Personol i’r 7 Bwrdd Iechyd, i’r gwasanaeth ambiwlans Cymru ac i Felindre. 3. Rwy’n gwybod nad yw’n arferol i feddygon teulu ddal stociau mawr o Gyfarpar Diogelu Personol yn eu clinigau oni bai am ar gyfer busnes cyffredin. Dyna pam yr wyf hefyd wedi awdurdodi dosbarthu Cyfarpar Diogelu Personol (masgiau wyneb, menig a ffedogau) i bob un o’r 640 clinig meddygon teulu a’r 40 o wasanaethau meddygon teulu y tu allan i oriau yng Nghymru. 4. Ers gwneud y dosbarthiad cyntaf hwnnw i feddygon teulu, mae’r canllawiau i feddygon teulu wedi newid ac erbyn hyn mae angen i feddygon teulu wisgo cyfarpar diogelwch llygaid wrth ymdrin â chleifion mewn achosion lle mae COVID\-19 wedi ei amau neu ei gadarnhau. Felly rwyf wedi awdurdodi ail ddosbarthiad o Gyfarpar Diogelu Personol i bob clinig meddygon teulu, a bydd hynny’n digwydd yr wythnos hon. 5. Yn aml, fferyllfeydd yw'r pwynt cyswllt cyntaf i bobl sy'n chwilio am gyngor ar driniaethau cyn mynd at eu meddyg teulu. Roedd yn hanfodol ein bod yn cymryd camau i ddiogelu’r gweithwyr gofal iechyd rheng flaen allweddol hyn sy’n delio bob dydd â phobl a allai fod yn sâl. Rhoddais ganiatâd i ddosbarthu Cyfarpar Diogelu Personol i bob fferyllfa yng Nghymru a bydd pob un o’r 715 fferyllfa wedi derbyn yr offer hwn. 6. Mae gan ofal cymdeithasol rôl hanfodol i’w chwarae yn ein hymateb i COVID\-19\. Rwyf wedi awdurdodi bod ddarparwyr gofal cymdeithasol hefyd yn derbyn Cyfarpar Diogelu Personol. Mae Byrddau Iechyd wedi bod yn darparu Cyfarpar Diogelu Personol er mwyn cefnogi canolfannau gofal sy'n ymdrin ag achosion lle mae COVID\-19 wedi’i dybio neu ei gadarnhau. Yr wythnos hon byddwn yn ehangu’r trefniadau hynny drwy weithredu cynllun wrth gefn i alluogi bod y sector gofal cymdeithasol yn cael gafael ar Gyfarpar Diogelu Personol, a hynny drwy Gyfarwyddwyr Gwasanaethau Cymdeithasol yr awdurdodau lleol. Hefyd bydd trefniadau yn cael eu rhoi ar waith i fonitro'r defnydd o Gyfarpar Diogelu Personol ac i ychwanegu at y cyflenwadau hyn yn ôl yr angen. Rwy’n sylweddoli fod yna broblemau o ran offer diogelu personol a chyflenwadau gofal iechyd, ac y bydd y rhain yn parhau. Hoffwn wneud tri phwynt pellach: 1. Mae’r amserlen ail\-gyflenwi mewn perthynas â rhai o'n Cyfarpar Diogelu Personol yn ansicr. Felly, rhaid inni ddefnyddio'r stoc sydd gennym yn effeithlon ac yn briodol nes bod ailgyflenwadau yn dod yn fwy sicr.  Mae gennym grŵp gwrth\-fesurau iechyd ar waith, gan gynnwys Cydwasanaethau sy'n rhwydweithio ar lefel y DU i sicrhau bod y cyflenwadau hanfodol hyn yn parhau i gael eu defnyddio. 2. Mae angen i ni hefyd sicrhau bod y mynediad i’r stoc Cyfarpar Diogelu Personol hwn yn cael ei gyfyngu at ddefnydd ein staff gofal iechyd rheng flaen. Mae angen sicrhau bod gan y staff hynny y canllawiau priodol ar reoli heintiau er mwyn darparu’r diogelwch personol sy’n sail i ddefnyddio’r Cyfarpar Diogelu Personol.  Pan fo cyrff gwirfoddol yn helpu'r GIG neu’r gwasanaethau cymdeithasol i ofalu am gleifion lle mae COVID\-19 wedi ei amau neu ei gadarnhau, dylai’r cyrff hynny allu cael gafael ar y Cyfarpar Diogelu Personol priodol drwy gysylltu â’r GIG neu’r sefydliad awdurdod lleol y maent yn cynorthwyo. 3. Yn olaf, i ddarparu sicrwydd a chymorth i’n sefydliadau gofal iechyd, rwyf wedi gofyn fod llinell ffôn gymorth a system gymorth e\-bost yn cael eu darparu i Ganolfan Cydgysylltu Argyfyngau Llywodraeth Cymru. Gellir defnyddio’r rhain mewn argyfwng lle amharwyd ar gyflenwadau Cyfarpar Diogelu Personol neu lle bu ymchwydd nas cynlluniwyd ac nas rhagwelwyd o ran ei ddefnyddio. Ni ddylai fod angen y llinell hon ond bydd yn cael ei rhoi ar waith 7 diwrnod yr wythnos.

Translate the text from Welsh to English.

O dan Ddeddf Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2016, mae Cyngor Gofal Cymru yn cael enw newydd, sef Gofal Cymdeithasol Cymru, ac mae’r corff hefyd yn cael pwerau newydd. Yn ogystal â rheoleiddio a datblygu’r gweithlu, bydd Gofal Cymdeithasol Cymru yn gyfrifol am gyflwyno gwelliannau ar draws y sector gofal cymdeithasol – bydd hyn yn newid mawr i’r maes gofal cymdeithasol yng Nghymru.   Bydd Gofal Cymdeithasol Cymru yn dod i rym ym mis Ebrill y flwyddyn nesaf. Dywedodd Rebecca Evans, Gweinidog Iechyd y Cyhoedd a Gwasanaethau Cymdeithasol: > “Bydd Gofal Cymdeithasol Cymru yn gweithio gyda phobl sy’n defnyddio gwasanaethau gofal a chymorth, ac amrywiaeth eang o sefydliadau, i arwain ar welliannau mewn gofal cymdeithasol. Rydyn ni’n recriwtio bwrdd o aelodau a fydd yn frwdfrydig am wella gofal cymdeithasol yng Nghymru, ac wedi ymrwymo i wneud hynny. > > “Nod y Bwrdd fydd sicrhau bod pobl Cymru yn gallu dibynnu ar weithlu gofal cymdeithasol o ansawdd uchel, a fydd yn darparu gwasanaethau i ddiwallu eu hanghenion yn llawn. Bydd yn diogelu’n well y bobl hynny sy’n defnyddio gwasanaethau gofal cymdeithasol, yn cefnogi’r gweithlu i ddatblygu ac yn gwella ansawdd gofal a chymorth yng Nghymru.   > > “Rwyf am weld Bwrdd sydd mor amrywiol â phobl Cymru, sy’n cynnwys unigolion gydag amrywiaeth eang o arbenigedd, sgiliau a phrofiad o ofal cymdeithasol. Rydym yn chwilio am ofalwyr, defnyddwyr gwasanaethau, gweithwyr gofal cymdeithasol ac aelodau o’r cyhoedd a all helpu i wella gofal cymdeithasol yng Nghymru. Os ydych chi’n bodloni’r gofynion hyn, neu os ydych chi’n adnabod rhywun sy’n eu bodloni, byddwn yn eich annog i ymweld â’r wefan.” Pwysleisiodd Arwel Ellis Owen, Cadeirydd Cyngor Gofal Cymru, a fydd hefyd yn Gadeirydd Gofal Cymdeithasol Cymru am y ddwy flynedd gyntaf, alwad y Gweinidog i amrywiaeth eang o aelodau posibl fynegi diddordeb. Dywedodd: > “Mae’n amser cyffrous i gymryd rhan mewn polisi cyhoeddus yng Nghymru. Bydd Gofal Cymdeithasol Cymru yn adeiladu ar lwyddiant Cyngor Gofal Cymru a nod y corff hwnnw o ddarparu sicrwydd i’r cyhoedd a gweithlu gofal cymdeithasol a blynyddoedd cynnar proffesiynol a chynaliadwy, gyda chefnogaeth dysgu o’r radd flaenaf. > > “I wireddu hyn, mae arnom ni angen Bwrdd cadarn ac annibynnol. Bydd y Bwrdd yn gyrru’r agendau gwella amrywiol, fel gofal a chymorth yn y cartref, plant sy’n derbyn gofal ac unigolion â dementia. > > “Dw i wir yn gobeithio y bydd pobl yn cael eu hysbrydoli i fod yn rhan o Fwrdd Gofal Cymdeithasol Cymru. Bydd gan y Bwrdd ddim mwy na 14 o aelodau, a fydd yn dod o bob cwr o Gymru, a chanddynt bob math o gefndir a phrofiad bywyd. Mae’n gyfle unigryw i ddod yn aelod o gorff newydd a fydd yn gyfrifol am arwain y sector gofal.” I ddysgu mwy am y corff Gofal Cymdeithasol Cymru ac i wneud cais, ewch i: www.llyw.cymru/penodiadaucyhoeddus

The Regulation and Inspection of Social Care (Wales) Act renames the Care Council for Wales as Social Care Wales and gives the organisation new powers.  As well as workforce regulation and workforce development, Social Care Wales will be responsible for improvement across the social care sector \- a major change for social care in Wales.   Social Care Wales will come into force in April next year.   Minister for Social Services and Public Health Rebecca Evans said: > “Social Care Wales will work with people who use care and support services, and a broad range of organisations, to lead improvements in social care.  We are recruiting a board of members who will be passionate about and committed to improving social care in Wales.   > > “The board will aim to make sure that the people of Wales can call on a high\-quality social care workforce that provides services to fully meet their needs.  It will strengthen the protection of people who use social care services, support the workforce to develop, and improve the quality of care and support in Wales.     > > “I want to see a board that is as diverse as the people of Wales, made up of individuals with a wide range of expertise, skills and experience of social care.  We are actively seeking carers, service users, social care workers and members of the public who can help to improve social care in Wales.  If that is you, or someone you know, please take a look at the website.” Arwel Ellis Owen, Care Council for Wales Chair who will Chair Social Care Wales for its first two years, reiterated the Minister’s call for a broad range of potential members to come forward. He said: > “These are exiting times to be involved in public policy in Wales. Social Care Wales will build on the success of the Care Council and its aims of providing public assurance and a professional and sustainable social care and early years workforce, supported by high\-quality learning. > > “To achieve this, we need a strong, independent Board. The Board will drive the various improvement agendas, such as care and support at home, looked\-after children and dementia. > > “I do hope people are inspired to be part of the Social Care Wales Board. There will be no more than 14 Members from all corners of Wales, and from all walks of life and experiences. It is a unique opportunity to become a new member of a body that will have responsibility for leading the care sector.” To find out more about Social Care Wales and to apply, visit: www.wales.gov.uk/publicappointments

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Mehefin y llynedd, sefydlais Grŵp Gorchwyl a Gorffen Ardal Twf Lleol Dyffryn Teifi i archwilio sut y gellid defnyddio’r model ardal twf lleol a oedd yn cael ei roi ar waith ym Mhowys yn Nyffryn Teifi. Rwy’n falch o fod yn ymateb yn gadarnhaol i’r adroddiad ac i gyhoeddi fy mod i wedi cytuno i sefydlu Ardal Twf Lleol yn Nyffryn Teifi. Gofynnais i’r Grŵp Gorchwyl a Gorffen ystyried sut i annog a chefnogi swyddi, ysgogi twf economaidd a phrofi gwahanol fathau o ymyriadau a oedd yn ystyriol o amgylchiadau economaidd a heriau twf lleol y Dyffryn, a’r defnydd amlwg o’r Gymraeg. Cyflwynodd y Grŵp, a gadeiriwyd gan Delyth Humfryes MBE, Cadeirydd Undeb Credyd Gorllewin Cymru, ei adroddiad i mi ym mis Rhagfyr 2013 ynghyd â dogfen ategol yn nodi’r dystiolaeth helaeth a gasglwyd gan y Grŵp. Cyhoeddais Adroddiad y Grŵp a’r ddogfen tystiolaeth ategol ar wefan Llywodraeth Cymru yn gynharach eleni a gwahoddais sylwadau ar y 26 Argymhelliad a wnaed gan y Grŵp Gorchwyl a Gorffen. Archwiliais argymhellion y Grŵp gyda Chadeirydd y Grŵp Gorchwyl a Gorffen, gyda chyd\-Weinidogion a chydag eraill. Roedd rhai o’r argymhellion i gynghorau Sir Gaerfyrddin, Ceredigion a Sir Benfro eu datblygu. Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i wneud yr hyn a all i wella’r amgylchedd cystadleuol i fusnesau ledled Cymru a bydd gan Ardal Twf Lleol Dyffryn Teifi swyddogaeth bwysig i’w chyflawni. Bydd ein hymateb i’r adroddiad hwn yn helpu i greu ysgogiad lleol i gefnogi busnesau yn well ac i annog swyddi a thwf y gellir eu datblygu mewn mannau eraill yn y dyfodol. Hoffwn ddiolch i Delyth Humfryes, MBE, ac aelodau’r Grŵp Gorchwyl a Gorffen am baratoi adroddiad mor drylwyr, a roddodd lawer i ni ei ystyried ac sydd wedi derbyn cefnogaeth eang o bob cwr. Mae gwaith ar y gweill erbyn hyn i sefydlu’r strwythur Llywodraethu priodol ar gyfer yr Ardal Twf Lleol a byddaf yn darparu diweddariadau pellach wrth i’r gwaith hwn ddatblygu.

In June last year, I established the Teifi Valley Local Growth Zone Task and Finish Group to explore how the local growth zone model being implemented in Powys may also be applied to the Teifi Valley area. I am pleased to be responding positively to the report and to announce that I have agreed to establish a Local Growth Zone in the Teifi Valley. I asked the Task and Finish Group to consider how to encourage and support jobs, to stimulate economic growth and to test different types of interventions sensitive to the Valley’s local economic circumstances, growth challenges and prominent use of the Welsh language. The Group, Chaired by Delyth Humfryes MBE, Chair of the West Wales Credit Union, presented their report to me in December 2013 accompanied by a supporting document detailing the extensive evidence gathered by the Group. I published the Group’s Report and supporting evidence document on the Welsh Government website earlier this year and invited comment on the 26 Recommendations identified by the Task and Finish Group. I explored the Group’s recommendations with the Chair of the task and Finish Group, with Ministerial colleagues and with others. Some of the recommendations were for Carmarthenshire, Ceredigion and Pembrokeshire councils to take forward. The Welsh Government is committed to doing what it can to improve the competitive environment throughout Wales for businesses, and the Teifi Valley Local Growth Zone will have a significant part to play. Our response to this report will help create a local stimulus to better support business and to encourage jobs and growth which can be applied elsewhere in future. I would like to thank Delyth Humfryes, MBE, and the members of the Task and Finish Group for preparing such a thorough report, which gave us much to consider and which has received broad support from all quarters. Work is now underway to establish the appropriate Governance structure for the Local Growth Zone and I will provide further updates as this work progresses.

Translate the text from Welsh to English.

Hoffwn ddiolch i'r holl fyfyrwyr ledled Cymru a oedd mewn sefyllfa i gynnig cefnogi ein gwasanaethau iechyd a gofal cymdeithasol yn ystod pandemig COVID\-19\. Roedd yn briodol y byddai'r rhai a ddewisodd weithio mewn ymarfer clinigol o dan oruchwyliaeth yn ystod yr argyfwng yn cael eu talu am eu gwaith. Rydym yn ddiolchgar dros ben am eu cyfraniad ac rwy'n falch iawn o'r rhan y mae myfyrwyr nyrsio a bydwreigiaeth wedi'i chwarae yn cefnogi gwasanaethau iechyd a gofal yng Nghymru, a hynny wrth iddynt barhau i ddilyn eu rhaglenni addysg. Ar ddechrau'r pandemig hwn, ymrwymodd Cymru mai ein blaenoriaeth oedd sicrhau na fyddai unrhyw fesurau brys yn amharu ar allu myfyrwyr i gwblhau eu rhaglenni addysg ac y byddai modd iddynt gofrestru fel gweithwyr proffesiynol fel yr oeddent wedi'i gynllunio a'i ddisgwyl ar ddechrau eu cwrs. Gwnaethom sefydlu contract Cymru gyfan ar gyfer myfyrwyr i sicrhau profiad cyson tra'r oeddent ar leoliadau clinigol â thâl ac rwy'n ddiolchgar i Bartneriaeth Cydwasanaethau GIG Cymru am ei gwaith yn rhoi'r trefniadau hyn ar waith. Rydym wedi'i gwneud yn glir y byddai angen i'r trefniadau ddod i ben ar adeg briodol fel y gallai'r myfyrwyr fynd yn ôl at eu hastudiaethau arferol ac yn ôl at fod yn ychwanegol ac o dan oruchwyliaeth mewn lleoliadau clinigol. Rwyf wedi'i gwneud yn gwbl glir y bydd pob contract lleoli myfyriwr yng Nghymru yn cael ei anrhydeddu hyd nes iddynt ddod i ben ymhen naill ai dri mis neu chwe mis. Ar ddiwedd y contractau hyn, bydd myfyrwyr naill ai'n symud i swyddi fel gweithwyr proffesiynol cofrestredig neu’n cael eu cefnogi i ailgydio ym mhob agwedd ar eu rhaglenni nyrsio a bydwreigiaeth. Ar gyfer y rhai ar gontractau chwe mis, rydym yn cydnabod y bydd angen bod yn hyblyg o ran dyddiad terfyn y contractau hyn er mwyn hwyluso'r broses o symud drwy ein cynllun symleiddio i fyfyrwyr at swyddi parhaol fel gweithwyr proffesiynol cofrestredig. Ers dechrau'r pandemig, rydym wedi bod yn gweithio'n agos gydag Addysg a Gwella Iechyd Cymru, ein partneriaid iechyd a gofal cymdeithasol, ein Prifysgolion a'n cyrff proffesiynol (RCN ac RCM) i gefnogi myfyrwyr o dan drefniadau brys rhaglen y Cyngor Nyrsio a Bydwreigiaeth ac rwy'n ddiolchgar iawn i bawb cysylltiedig am eu holl waith caled. Wrth inni baratoi rhag ofn y bydd cynnydd pellach yn nifer yr achosion, bydd angen inni barhau i ystyried sut i wneud y defnydd gorau o sgiliau ac ymroddiad nyrsys a myfyrwyr gofal iechyd eraill, gan hefyd ddiogelu eu lles a'u gyrfaoedd at y dyfodol ar yr un pryd.

I want to thank all of the students across Wales who were in a position to come forward and support our health and care services during the Covid\-19 outbreak. It was right that those opting to work in clinical practice under supervision during the outbreak would be paid for their work. Their contribution is hugely appreciated and valued and I am very proud of the part that student nurses and midwives have made in supporting health and care services in Wales, whilst also continuing with their education programmes. Wales committed at the outset of this pandemic that our priority was to ensure any emergency measures would not unduly affect students’ ability to complete their education programmes and that they would be in a position to register as professionals as they had planned and expected at the start of their course. We established an all Wales contract for students here to ensure consistent experience while on paid clinical placements and I am grateful to the NHS Wales Shared Services Partnership for their work in implementing these arrangements.  We have been clear that the arrangements would need to come to an end at an appropriate point so that students could return to their normal studies and return to being supernumerary and supervised while in clinical placements. I have been very clear that in Wales all student deployment contracts will be honoured until they come to their conclusion at either three or six months. On completion of these contracts students will either transition into roles as registrants or where students will be supported to resume all aspects of their nursing and midwifery programmes. We recognise that for those on six month contracts there will be some flexibility required in respect of the end date of these contracts to facilitate movement through our student streamlining scheme into substantive posts as registrants. Since the start of the pandemic we have been working closely with Health Education and Improvement Wales (HEIW,) our health and social care partners, our Universities and our professional bodies (RCN and RCM) to support students under the emergency Nursing and Midwifery Council programme arrangements and I am very grateful for all the hard work by all of those involved. As we prepare for possible further peaks, we will need to continue to consider how we can make best use of the skills and commitment of nurses and other health care students whilst protecting their wellbeing and future careers.

Translate the text from English to Welsh.

The fund will look to support publications that are independent of political, commercial, and religious interests; are community\-focused and produce contemporary news content and will be made available to eligible Welsh based print and online publications who have been actively publishing for six months or more in Wales.    Economy Minister Ken Skates said: > “We live in a world of unprecedented exposure to news and information, with hyper\-local media expected to evolve and stay current, often with very little financial or human resource. These are small businesses, generally employing fewer than four people, but that provide a vital local service to communities the length and breadth of Wales.  > >   > > “This new funding will build on our commitment to supporting journalists seeking to set up their own business in hyper\-local news and will, I hope, through the further development of skills and networks help to sustain and grow the sector, allowing existing hyper\-local journalists to broaden their scope and reach within their communities.  > >   > > “These are important services which deserve our recognition and support and I’m delighted, today, to be able to do just that.” Director of the Independent Community News Network (ICNN), Emma Meese praised the government on its commitment to hyperlocal news.  She said:  > “This is a major step forward in recognising the invaluable work of independent community journalists across Wales. Investing in this sector could have a great impact on local journalism, local enterprise and social cohesion. > > > “We are delighted to be working with Welsh Government to ensure the Independent Community Journalism Fund rewards innovation in the sector and is accessible to those which are most deserving in order to help the sustainability, development and growth of their publication.” The grant funding is available from 1 April 2019 for one year and is additional to the existing support for businesses through Business Wales.

Nod y gronfa fydd rhoi cymorth i gyhoeddiadau sy'n annibynnol o fuddiannau gwleidyddol, masnachol a chrefyddol; sy'n canolbwyntio ar y gymuned ac yn cynhyrchu newyddion cyfoes. Bydd y cyllid ar gael i gyhoeddiadau Cymraeg argraffedig ac ar\-lein sy'n gymwys, sydd wedi bod yn cyhoeddi'n weithredol yng Nghymru ers o leiaf chwe mis.    Dywedodd Ken Skates, Ysgrifennydd yr Economi: > "Rydyn ni'n byw mewn byd lle mae mwy o newyddion a gwybodaeth ar gael nag erioed, gyda disgwyl y bydd y cyfryngau hyperleol yn datblygu ac yn cael eu diweddaru, yn aml heb lawer o adnoddau ariannol neu ddynol. Mae'r rhain yn fusnesau bach sydd fel arfer yn cyflogi llai na phedwar o bobl – ond maen nhw'n darparu gwasanaeth hanfodol i gymunedau hyd a lled Cymru.  > >   > > "Bydd y cyllid newydd hwn yn adeiladu ar ein hymrwymiad i gefnogi newyddiadurwyr sydd am sefydlu eu busnesau eu hunain ym maes newyddion hyperleol, ac rwy'n gobeithio, drwy ddatblygu sgiliau a rhwydweithiau ymhellach, y byddwn yn helpu i gynnal a thyfu'r sector, gan alluogi newyddiadurwyr hyperleol i ehangu eu cwmpas a'u cyrhaeddiad o fewn eu cymunedau. > >   > > "Mae'r rhain yn wasanaethau pwysig sy'n haeddu cael eu cydnabod, ac rwyf wrth fy mod ein bod yn gallu gwneud hynny heddiw." Gwnaeth Cyfarwyddwr y Rhwydwaith Newyddion Cymunedol Annibynnol (ICNN), Emma Meese, ganmol y Llywodraeth am ei hymrwymiad i newyddion hyperleol.  Dywedodd:  > "Mae hyn yn gam mawr ymlaen wrth gydnabod gwaith amhrisiadwy newyddiadurwyr cymunedol annibynnol yng Nghymru. Gallai buddsoddi yn y sector hwn gael effaith wych ar newyddiaduraeth leol, mentrau lleol a chydlyniad cymdeithasol. > > > "Rydyn ni wrth ein bodd ein bod yn gweithio gyda Llywodraeth Cymru i sicrhau bod y Gronfa Newyddiaduriaeth Gymunedol Annibynnol yn cydnabod arloesi yn y sector a'i bod ar gael i'r rhai sy'n ei haeddu fwyaf, er mwyn helpu i gynnal, datblygu a thyfu eu cyhoeddiad." Mae'r cyllid grant ar gael o 1 Ebrill 2019 am un flwyddyn, ac mae'n ychwanegol at y cymorth cyfredol sydd ar gael i fusnesau drwy Busnes Cymru.

Translate the text from Welsh to English.

Ar 20 Rhagfyr 2020, gwnaeth y Cwnsler Cyffredinol a’r Gweinidog Pontio Ewropeaidd datganiad llafar: Diwedd Cyfnod Pontio'r UE (dolen allanol).

On 15 December 2020, the Counsel General and Minister for European Transition made an oral statement: The End of the Transition Period (external link).

Translate the text from Welsh to English.

Mae naw cwch gwenyn newydd wedi cael eu gosod ar do'r swyddfeydd ym Mharc Cathays. Mae'r cychod gwenyn yn rhan o Pharmabees, prosiect gan Brifysgol Caerdydd sydd wedi ennill gwobrau ac sydd am gynnal cymuned o wenyn ar adeiladau yng nghanol y ddinas. Mae cychod gwenyn eraill ar doeon Amgueddfa Genedlaethol Cymru, Canolfan Siopa Dewi Sant, adeiladau Prifysgol Caerdydd ac ym Mharc Bute.  Bydd pob cwch yn gartref i hyd at 50,000 o wenyn yn ystod yr haf ac yn cael ei reoli gan wenynwyr lleol. Mae gan Lywodraeth Cymru wenynfeydd hefyd yn ei swyddfeydd ym Merthyr Tudful, Cyffordd Llandudno ac Aberystwyth, ynghyd â phrosiectau eraill yn ymwneud â bioamrywiaeth ar ei hystad.  Mae'r fenter yn rhan o nifer o brosiectau bioamrywiaeth sy’n rhan o Gynllun Gweithredu Llywodraeth Cymru ar gyfer Pryfed Peillio yng Nghymru. Mae peillio yn hanfodol hefyd er mwyn cynhyrchu cnydau ac yn werth mwy na £690 miliwn i amaethyddiaeth yn y DU bob blwyddyn. Mae llawer o flodau gwyllt hefyd yn dibynnu ar bryfed peillio er mwyn atgynhyrchu. Dywedodd Gweinidog yr Amgylchedd, Hannah Blythyn: > “Mae gwenyn yn rhan hollbwysig o'r gadwyn fwyd, gan beillio amrywiaeth enfawr o blanhigion a'u helpu i ffynnu, Ond rydyn ni wedi gweld poblogaethau gwenyn yn crebachu yn ystod y blynyddoedd diwethaf a rhaid inni weithredu i wrthdroi'r tueddiadau hynny.  > > “Mae'n Cynllun Gweithredu ar gyfer Pryfed Peillio yng Nghymru yn nodi sut byddwn ni'n darparu cynefinoedd amrywiol, cysylltiedig a llawn blodau ar gyfer pryfed peillio ac yn codi ymwybyddiaeth am eu pwysigrwydd.  > > “Mae gosod cychod gwenyn ar adeiladau cyhoeddus yn un ffordd o dynnu sylw at bwysigrwydd pryfed peillio, ac mae'r ffaith eu bod yn cynhyrchu mêl bendigedig yn fantais ychwanegol!”

Nine new hives have been installed on the roof of the Cathays Park offices. The hives are part of Pharmabees, Cardiff University’s award\-winning project which aims to host a community of bees on buildings in the city centre. There are other hives on the roofs of the National Museum of Wales, the St David’s Shopping Centre, Cardiff University buildings and in Bute Park.  Each hive will be home to up to 50,000 bees during the summer and will be managed by local bee keepers. The Welsh Government also has apiaries at its offices in Merthyr Tydfil, Llandudno Junction and Aberystwyth, along with other biodiversity projects on its estate.  The initiative is part of a number of Welsh Government biodiversity projects as part of its Action Plan for Pollinators. Pollination is also vital for crop production and worth more than £690 million to agriculture in the UK each year. Many wild flowering plants also rely on insect pollination for reproduction. The Environment Minister, Hannah Blythyn, said: > “Bees are a crucial component of the food chain, acting as pollinators for a huge variety of plants and helping them flourish. But we’ve seen a decline in bee populations in recent years and we must take steps to reverse these trends.  > > “Our Action Plan for Pollinators in Wales sets out how we will provide diverse and connected flower\-rich habitats for pollinators and raise awareness of their importance.  > > “Installing bee hives on public buildings is one way to highlight the importance of pollinators, with the added bonus of producing amazing honey at the same time!”

Translate the text from English to Welsh.

Welsh Government funding of more than £1m has already helped progress the redevelopment, including maximising museum space for collections and activities and ensuring there is appropriate office space for employees. The Museum has also secured funding from the National Lottery Heritage Fund to continue redevelopment plans as a main interpretation site for the Slate Landscape of Northwest Wales UNESCO World Heritage Site, including the aim of developing new creative spaces. Based at the foot of what was one of the largest slate quarries in the world, Dinorwig Quarry, the museum is housed in what were the original engineering workshops, built in 1870, which once employed well over 3,000 workers. The quarry closed in 1969 before reopening as a museum in 1972\. It was redeveloped in 1999 with new facilities and plans for a further redevelopment are progressing. Cabinet Secretary for Culture and Social Justice, Lesley Griffiths said:  > “The Bank Holiday presents a great opportunity for people to visit our museums and learn more about the incredibly interesting stories they have to tell. > > “The slate industry is an important part of the communities, landscapes and heritage of this part of Wales and the National Slate Museum offers a unique opportunity to glimpse into the lives of the slate workers and their families. > > “I have been very impressed with what I’ve seen, and I am pleased the Welsh Government, along with the National Lottery Heritage Fund, has been able to provide funding towards its redevelopment and ensure it continues to offer great experiences for all visitors. > > “I would encourage everybody to visit the Museum and learn more about the fascinating history of the area’s slate industry.” Chief Executive of Amgueddfa Cymru, Jane Richardson said:  > "We were delighted to welcome Cabinet Secretary for Culture and Social Justice, Lesley Griffiths MS to Amgueddfa Lechi Cymru – National Slate Museum, to show the breadth and depth of our work in north Wales and the innovative ways we can tell the story of slate. > > “We’re excited to work with the Welsh Government and our partners, Cyngor Gwynedd and National Lottery Heritage Fund, as we redevelop the Museum into a UNESCO World Heritage site hub. This transformational project will allow us to create spaces to support traditional skills, learning and wellbeing and better connect with everyone, from local communities to those from further afield, enabling them to find their story through our national collection.”

Mae cyllid Llywodraeth Cymru o fwy na £1m eisoes wedi helpu i symud y gwaith ailddatblygu yn ei flaen, gan gynnwys gwneud y mwyaf o ofod amgueddfa ar gyfer casgliadau a gweithgareddau, a sicrhau bod swyddfeydd priodol ar gael i weithwyr. Mae'r Amgueddfa hefyd wedi sicrhau cyllid gan Gronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol i barhau â'r cynlluniau ailddatblygu fel prif safle dehongli ar gyfer Safle Treftadaeth y Byd UNESCO Tirwedd Llechi Gogledd\-orllewin Cymru, gan gynnwys y nod o ddatblygu gofodau creadigol newydd. Wedi'i lleoli wrth droed yr hyn a oedd yn y gorffennol yn un o'r chwareli llechi mwyaf yn y byd, Chwarel Dinorwig, mae'r amgueddfa wedi'i lleoli yn y gweithdai peirianneg gwreiddiol, a adeiladwyd ym 1870, a oedd unwaith yn cyflogi ymhell dros 3,000 o weithwyr. Caeodd y chwarel yn 1969 cyn ailagor fel amgueddfa yn 1972\. Cafodd ei hailddatblygu yn 1999 gyda chyfleusterau newydd ac mae cynlluniau ar gyfer ailddatblygu pellach yn mynd rhagddynt. Dywedodd Ysgrifennydd y Cabinet dros Ddiwylliant a Chyfiawnder Cymdeithasol, Lesley Griffiths:  > "Mae Gŵyl y Banc yn gyfle gwych i bobl ymweld â'n hamgueddfeydd a dysgu mwy am yr hanesion hynod ddiddorol sydd ganddyn nhw i'w hadrodd. > > "Mae'r diwydiant llechi yn rhan bwysig o gymunedau, tirweddau a threftadaeth y rhan yma o Gymru ac mae Amgueddfa Lechi Cymru yn cynnig cyfle unigryw i gael cipolwg ar fywydau'r gweithwyr llechi a'u teuluoedd. > > "Mae'r hyn a welais wedi creu argraff fawr arnaf, ac rwy'n falch bod Llywodraeth Cymru, ynghyd â Chronfa Treftadaeth y Loteri Genedlaethol, wedi gallu darparu cyllid tuag at ei hailddatblygu a sicrhau ei bod yn parhau i gynnig profiadau gwych i bob ymwelydd. > > "Byddwn yn annog pawb i ymweld â'r Amgueddfa a dysgu mwy am hanes diddorol diwydiant llechi yr ardal." Dywedodd Prif Weithredwr Amgueddfa Cymru, Jane Richardson:  > "Roeddem yn falch iawn o groesawu Ysgrifennydd y Cabinet dros Ddiwylliant a Chyfiawnder Cymdeithasol, Lesley Griffiths AS i Amgueddfa Lechi Cymru i ddangos ystod a dyfnder ein gwaith yng ngogledd Cymru a'r ffyrdd arloesol y gallwn adrodd hanes llechi. > > "Rydym yn edrych ymlaen i weithio gyda Llywodraeth Cymru a'n partneriaid, Cyngor Gwynedd a Chronfa Dreftadaeth y Loteri Genedlaethol, wrth i ni ailddatblygu'r Amgueddfa yn ganolbwynt Safle Treftadaeth y Byd UNESCO. Bydd y prosiect trawsnewidiol hwn yn ein galluogi i greu lleoedd i gefnogi sgiliau traddodiadol, dysgu a lles a chysylltu'n well â phawb, o gymunedau lleol i'r rhai o bell, gan eu galluogi i ddod o hyd i'w stori trwy ein casgliad cenedlaethol."

Translate the text from Welsh to English.

Ledled Cymru daeth pobl at ei gilydd i rannu beth bynnag oedd ganddynt – siwgr, bisgedi neu gwrw – i ddathlu ar eu strydoedd.    Mae’n sicr bod y diwrnod cofiadwy hwnnw wedi ymddangos yn bell iawn yn ystod y blynyddoedd maith o wrthdaro a dogni llym.  Heddiw, rydyn ni’n talu teyrnged i bawb wnaeth fyw drwy’r Ail Ryfel Byd. I holl aelodau’r lluoedd gwasanaethu, yn ddynion a merched, a fu’n brwydro, i’r mamau a ofalodd am eu plant yn ystod y cyrchoedd awyr, y teuluoedd a roddodd loches i blant oedd yn efaciwîs ac i bawb gartref a gadwodd ymdrech y rhyfel i fynd – yn gweithio ar y tir, yn y ffatrïoedd, yn y pyllau; yn ein cymunedau ni. I bawb a wasanaethodd yn ystod y rhyfel.        Hefyd rydym yn cofio undod gwledydd y Gymanwlad a ddaeth at ei gilydd er mwyn brwydro yn erbyn lledaeniad ffasgiaeth. Heddiw, oherwydd y coronafeirws, ni fyddwn yn ail\-greu’r partïon stryd a gynhaliwyd 75 mlynedd yn ôl. Ond gallwn droi at genhedlaeth y rhyfel am gryfder ac ysbrydoliaeth i’n helpu ni drwy’r cyfnod yma. O’n cartrefi ein hunain, fe safwn ni’n unedig ac yn ddiolchgar am y gymdeithas hon rydyn ni’n elwa ohoni heddiw. Gadewch i ni adlewyrchu ar beth gyflawnwyd yn sgil yr Ail Ryfel Byd. A chofio’r rhai a garwyd ac a gollwyd.          Rydym yn eich cofio chi. Rydym yn diolch i chi. Ni fydd eich aberth yn cael ei anghofio fyth.

Across Wales people came together to share whatever they had –sugar, biscuits or beer – to celebrate in the streets. That momentous day must have seemed very far away during the long years of conflict and strict rationing. Today, we pay tribute to all those who lived through the Second World War. Seventy\-five years ago today, the nation celebrated Victory of Europe. Across Wales people came together to share whatever they had –sugar, biscuits or beer – to celebrate in the streets. That momentous day must have seemed very far away during the long years of conflict and strict rationing. Today, we pay tribute to all those who lived through the Second World War. To all the Servicemen and women who fought, to the mothers who cared for their children during air raids, the families who sheltered evacuated children and all those on the home front who kept the war effort going \- working on the land, in factories, in mines; in our communities. To all those who served, during the war. We also remember the unity of the Commonwealth nations, who joined together to fight the spread of fascism. Today, because of coronavirus, we won’t be re\-creating the street parties of 75 years ago. But we can look to the war generation for strength and inspiration to help us through this period. From our own homes, let’s stand united and thankful for this society which we benefit from today. Let’s reflect on what was achieved in the wake of the Second World War. And let’s remember those who were loved and lost. We remember you. We thank you. Your sacrifices will never be forgotten.

Translate the text from English to Welsh.

Special Advisers add a political dimension to the advice and assistance available to Ministers while reinforcing the political impartiality of the permanent Civil Service by distinguishing the source of political advice and support. They are appointed by the First Minister to help Ministers on matters where the work of Government and the work of the Government Party overlap and where it would be inappropriate for permanent civil servants to become involved. They are an additional resource for the Minister providing assistance from a standpoint that is more politically committed and politically aware than would be available to a Minister from the permanent Civil Service. There were 15 Special Advisers in post for all or part of the 2018/19 financial year, as set out in the table below | Special Adviser | Pay Band | | --- | --- | | David Costa **(left on 8/4/18\)** | PB2 | | Kate Edmunds **(left on 12/12/18** | PB2 | | Matt Greenough **(left on 12/12/18**) | PB3 | | Rachel Maycock (**left on 12/12/18\)** | PB2 | | Huw Price **(left on 12/12/18\)** | PB2 | | Alex Rawlin **(left on 12/12/18\)** | PB2 | | Madeleine Brindley | PB2 | | Andrew Johnson | PB2 | | Jane Runeckles \* | PB2/PB3 | | Gareth Williams \*\* | PB3 | | Tom Woodward | PB2 | | David Davies \*\* | PB1 | | Daniel Butler \*\* | PB1 | | Paul Griffiths \*\* † | PB1 | | Clare Jenkins \*\* † | PB3 | \* PB2 part\-time up to 12/12/18; PB3 full time from 13/12/18 \*\* Part time † Temporary The paybill cost for the period 1 April 2018 to 31 March 2019 totalled £814,069\. This includes salary, employers’ national insurance contributions and pension contributions. In addition, upon the resignation of the former First Minister the contracts for all Special Advisers ceased and severance payments of £259,988 were made, in line with the terms of the Model Contract for Special Advisers. Severance payments are recovered from Special Advisers reappointed by the incoming First Minister, in line with the terms of the Model Contract for Special Advisors. Recoverable payments total £140,352\. **Special Adviser Pay Bands for 2018\-19** The pay bands and pay ranges for Special Advisers for 2018\-19 were as follows: | * **PB1** \- up to £52,999 * **PB2** \- £53,000 \- £69,999 * **PB3** \- £70,000 \- £94,999 | | | --- | --- |

Mae cynghorwyr arbennig yn rhoi dimensiwn gwleidyddol i'r cyngor a'r gefnogaeth sydd ar gael i Weinidogion ac yn atgyfnerthu hefyd ddidueddrwydd gwleidyddol y Gwasanaeth Sifil parhaol drwy fod yn ffordd arall o roi cyngor a chymorth gwleidyddol. Fe'u penodir gan y Prif Weinidog i helpu Gweinidogion i ymateb i faterion pan fo gwaith y Llywodraeth a'r blaid sy'n llywodraethu yn gorgyffwrdd a phan na fyddai'n briodol i weision sifil parhaol gymryd rhan. Maent yn adnodd arall i'r Gweinidog ac yn rhoi cefnogaeth a ddaw o safbwynt sy'n fwy ymroddedig ac ymwybodol yn wleidyddol nag y byddai modd i'r Gwasanaeth Sifil parhaol ei gynnig i Weinidog. Roedd 15 o Gynghorwyr Arbennig yn gweithio yn ystod y cyfan neu ran o'r flwyddyn ariannol 2018/19, fel y nodir isod. | Cynghorydd Arbennig | Band Cyflog | | --- | --- | | David Costa **(gadawodd ar 8/4/18\)** | PB2 | | Kate Edmunds **(gadawodd ar 12/12/18\)** | PB2 | | Matt Greenough **(gadawodd ar 12/12/18\)** | PB3 | | Rachel Maycock **(gadawodd ar 12/12/18\)** | PB2 | | Huw Price **(gadawodd ar 12/12/18\)** | PB2 | | Alex Rawlin **(gadawodd ar 12/12/18\)** | PB2 | | Madeleine Brindley | PB2 | | Andrew Johnson | PB2 | | Jane Runeckles \* | PB2/PB3 | | Gareth Williams \*\* | PB3 | | Tom Woodward | PB2 | | David Davies \*\* | PB1 | | Daniel Butler \*\* | PB1 | | Paul Griffiths \*\* † | PB1 | | Clare Jenkins \*\* † | PB3 | \* PB2 rhan\-amser hyd at 12/12/18; PB3 amser llawn hyd o 13/12/18 \*\* Rhan\-amser † Dros dro Roedd cyfanswm cost y bil cyflogau ar gyfer y cyfnod 1 Ebrill 2018 i 31 Mawrth 2019 yn £814,069\. Mae hyn yn cynnwys cyflogau, cyfraniadau yswiriant gwladol a chyfraniadau pensiwn cyflogeion. At hynny, pan ymddiswyddodd y cyn\-Brif Weinidog cafodd contractau pob Cynghorydd Arbennig eu dirwyn i ben a gwnaed taliadau diswyddo o £259,988, yn unol â thelerau'r Contract Enghreifftiol ar gyfer Cynghorwyr Arbennig. Caiff taliadau diswyddo eu hadfer oddi wrth Gynghorwyr Arbennig a ail\-benodir gan y Prif Weinidog newydd, yn unol â thelerau'r Contract Enghreifftiol ar gyfer Cynghorwyr Arbennig. Roedd cyfanswm y taliadau adferadwy yn £140,352\. **Bandiau Cyflog Cynghorwyr Arbennig ar gyfer 2018\-19** Roedd y bandiau cyflogau ac ystod cyflogau ar gyfer Cynghorwyr Arbennig yn 2018\-19 fel a ganlyn: | * **PB1** \- hyd at £52,999 * **PB2** \- £53,000 \- £69,999 * **PB3** \- £70,000 \- £94,999 | | | --- | --- |

Translate the text from English to Welsh.

In August of last year I asked Gareth Williams, as my independent adviser, to consider and report back to me on whether the regulatory framework that governs agriculture in Wales was measured and appropriate. In December Gareth presented his findings in a report containing 74 recommendations. I accepted all 74 recommendations with the majority accepted in full and a small number accepted in part. The Working Smarter report and the Welsh Government’s response were published on 31st January and a debate followed on 7 February in the National Assembly.   In February of this year, Defra published its full response to the Macdonald recommendations on better regulation in farming in England. Working Smarter and Macdonald share many common themes and consequently my officials are working closely with the Macdonald implementation team in Defra. It is now time to reflect on progress. I am pleased to report that a number of recommendations are complete while many more are being progressed and well on the way to completion. Gareth outlined a demanding delivery timetable \- twenty recommendations were to be delivered before this summer’s recess.  Some are still in progress while other recommendations, timetabled for much later delivery, are already complete. This was inevitable as delivery of some recommendations proved more complex than first thought once implementation commenced, but at the same time others proved easier to deliver than was first anticipated. On 3 July, I announced the outcome of my Glastir Stocktake. Much of that work has a direct read\-across to Working Smarter, including the abolition of the Glastir application window, simplified processes, improved communications and the re\-naming of the different elements of the Glastir scheme to help the farming community better understand and engage with the process. Effective communication is a vital part of everything we do. The Working Smarter report emphasised the importance of good communication and we have much work to do to improve our performance. I am expanding the Farm Liaison Service as Gareth Williams recommended. The process is underway to recruit additional staff and this will help us improve geographical coverage providing more farmers with easy access to first class information and guidance. Written communications to customers will improve following the issuing of new staff guidance advising the avoidance wherever possible of technical terminology and the use of jargon, as well as introducing glossaries as standard in scheme documents to aid understanding. Gareth was shocked, and so was I, at the near 3,000 pages of information that regulators might potentially send to farmers every year and we are working to reduce this; the complete SAF guidance pack will no longer routinely issue to all customers every year. This is in response to the wishes of farmers who have said to us that we should only advise them on changes. The Welsh Government website now includes a helpful and easy to follow checklist to ease concerns and ensure that farmers are able to prepare properly for a cross compliance inspection. Through working side by side with other regulators and the Better Regulation Delivery Office, we are planning to enhance and develop this approach for all farm inspections. The excellent support delivered to farmers via our Farming Connect Programme which includes on\-farm knowledge transfer events, will now include ‘mock inspection’ events.  A programme of livestock market visits is planned for this coming autumn to disseminate information and guidance on the management of animal identification (sheep EID). This will supplement the approach we are increasingly taking whereby well received services such as the Farm Liaison Service take their excellent services out to where farmers are; livestock markets and village halls for example. Single Payment Scheme (SPS) customers will in future receive an explanatory letter when their payment does not arrive at the expected time due to an outstanding query so that they are able to plan their finances accordingly. The Welsh Government’s first annual farming conference will take place in May of next year and will be an open invitation to the farming industry to hear first hand how farming policy has developed and to question me and partner organisations on our performance, as well as to offer positive input on future priorities. The development of our on\-line services is moving forward apace; the first prototype of the service was demonstrated to the User Working Group which includes farmers and farmer representative bodies in May.  The Single Application Form (SAF) element will go\-live in 2014 and bring greater accuracy and make completing the application form much easier for farmers.   In his report, Gareth highlighted the need for a consistent approach to farm inspections across all farming regulators.  In the spring we delivered a leadership programme and business workshop involving lead officials from all farm regulatory bodies. The workshops included farm visits and a plenary session with farmers, so that regulators could experience regulation from the farmer’s perspective. We are working with regulators to develop a skills and competency framework, supported by a comprehensive training programme, which will ensure that farmers consistently receive a professional service from all regulators. This I believe will help to overcome customer’s fears, suspicion and sometimes resentment of the regulatory process. A Task \& Finish Group will be working this autumn to rationalise farm inspections and record keeping.  It is increasingly apparent that there is some very good practice out there which needs to be shared more widely among regulators. The Government is joined\-up in its approach to Working Smarter. Building on the success of a TB passport sticker scheme in helping farmers to inform their cattle purchases, John Griffiths, Minister for Environment and Sustainable Development, is preparing to review Pre\-Movement Testing exemptions with key stakeholders during the autumn of 2012\. The County Parish Holding (CPH) project is advising on improvements to the system of CPH number allocation and will remove the many complexities and confusions including Single Occupancy Agreements (SOA) and Cattle Tracing System Links (CTS).  This complexity has contributed on occasions to customers inadvertently breaking the rules. The Chief Veterinary Officer for Wales has, in consultation with industry stakeholders and Defra, been considering options for simplifying the current 6\-day standstill rules.  In particular quarantine arrangements may provide an opportunity to replace the current derogations without increasing the risk of spreading disease. This is proving to be complex work.  It is essential that we do not increase the risks of disease outbreaks and their rapid spread and we must also have an alignment of policy between Wales and England to maintain the very many cross border livestock movements that occur each year with the minimum of disruption.   I have taken the decision to develop EIDCymru, an electronic movement reporting service for Wales incorporating an individual sheep database. I am committed to delivering a system that is compatible with developments in England and Scotland, whilst also supporting Welsh Lamb as a brand. Also in John Griffiths area of responsibility, an Independent Advisory Group submitted its report in June on the delivery of planning policy in Wales and their report will help inform a White Paper and subsequent planning bill. A second report, ‘Delivery of Planning in Special Designated Areas’ will also inform this process. John Griffiths intends to publish these reports in the autumn.  Standardising the planning application process has progressed well with legislation introduced on 30 April to introduce the use of the National Standard Application Form (1 APP).  Guidance to support these changes to regulation has also been issued.  A best practice guide has been produced to advise local planning authorities and applicants on effective pre\-application discussions. In support of Technical Advice Note (TAN) 6 Planning for Sustainable Rural Communities a practice guide on One Planet Development is currently being prepared, and will be published in the Autumn.  This will sit alongside the Rural Enterprise Dwelling Practice Guide, which was published in December last year.   TAN 6 also requires local authorities to monitor Rural Enterprise Dwellings, and a summary of these statistics will be published on the Welsh Governments web site later in the summer. We are amending our policy development checks and balances across the Welsh Government, including our regulatory impact assessments, to ensure that the administrative burden on customers is fully considered.   Officials working with the Countryside \& Community Research Institute and Wales Rural Observatory have completed a pilot study on alternative segmentation of the farming industry which includes an interpretation of attitudes and perceptions as drivers of change.  Further work is planned with the ultimate goal of targeted and bespoke policies that are better fitted to customer groups and types. Gareth Williams emphasised the importance of closer partnership working with the industry to develop policy, and that task and finish groups with direct communication links to Ministers would be an essential part of this process. A number of these groups are now in place and working hard, including ‘On\-line applications’, ‘Livestock ID’, ‘Commons Act 2006 Advisory Group’; and more groups are planned as, and when, required. In conclusion, I have asked Gareth Williams to return this autumn to provide me with his independent view of the progress we have made towards better regulation in Wales. From the Welsh Government’s perspective, I believe that the recommendations are being implemented as intended and that milestones are being achieved.  It has become apparent that in respect of a number of recommendations, there is not an end point but instead a progressive change process and the opportunity for ongoing continuous improvement.  The direction of travel must be right and the momentum sustained.  All 74 recommendations are annexed to this statement together with an update on progress against each individual recommendation. 

Ym mis Awst llynedd, gofynnais i’m cynghorydd annibynnol, Gareth Williams, ystyried a oedd y fframwaith rheoliadol sy’n rheoli amaethyddiaeth yng Nghymru yn gymesur ac yn addas, ac i baratoi adroddiad ar y mater imi.  Ym mis Rhagfyr yr un flwyddyn, cyhoeddodd Gareth ei gasgliadau ar ffurf adroddiad ag ynddo 74 o argymhellion.  Derbyniais bob un, gan dderbyn y rhan fwyaf ‘yn llawn’ a rhai ohonynt ‘yn rhannol’.  Cyhoeddwyd adroddiad Hwyluso’r Drefn ac ymateb Llywodraeth Cymru iddo ar 31 Ionawr a chafwyd trafodaeth amdano yn y Cynulliad Cenedlaethol ar 7 Chwefror. Ym mis Chwefror eleni, cyhoeddodd Defra ei ymateb llawn i argymhellion Macdonald ar wella rheoliadau ffermio yn Lloegr.  Mae Hwyluso’r Drefn ac adroddiad Macdonald yn trafod llawer o’r un themâu ac o’r herwydd, mae fy swyddogion yn cydweithio’n glos â thîm Macdonald yn Defra.   Mae’n bryd bellach edrych ar yr hyn sydd wedi’i wneud hyd yma.  Mae’n dda gennyf ddweud bod nifer o’r argymhellion eisoes wedi’u rhoi ar waith ond mae llawer mwy yn destun sylw ac ar eu ffordd i gael eu cwblhau.  Creodd Gareth amserlen dynn gan ofyn am gael gweld ugain o argymhellion yn cael eu rhoi ar waith cyn gwyliau’r haf.  Rydym yn dal i weithio ar rai o’r rhain ond mae rhai argymhellion eraill, nad oedd disgwyl eu cyflawni tan lawer diweddarach, eisoes wedi’u cyflawni. Roedd hyn yn anorfod o weld bod rhai argymhellion yn gymhlethach na’r disgwyl ond yr un pryd, roedd rhai argymhellion eraill yn haws a symlach. Ar 3 Gorffennaf, cyhoeddais ganlyniad fy ymarferiad Pwyso a Mesur Glastir.  Mae llawer o hwnnw yn effeithio’n uniongyrchol ar Hwyluso’r Drefn, gan gynnwys cael gwared ar gyfnod ymgeisio Glastir, creu prosesau symlach, cyfathrebu’n well ac ail\-enwi gwahanol elfennau Glastir i bobl allu’u deall yn well ac ymwneud â’r broses yn fwy effeithiol.   Mae cyfathrebu’n hanfodol i bopeth a wnawn.  Roedd adroddiad Hwyluso’r Drefn yn rhoi cryn sylw i bwysigrwydd cyfathrebu’n dda ac mae gennym lawer i’w wneud i wella yn hyn o beth.   Rwy’n ehangu’r Gwasanaeth Cysylltwyr Fferm fel y mae Gareth Williams yn ei argymell.  Rydym wrthi’n recriwtio rhagor o staff i’n helpu i gynnig y gwasanaeth mewn mwy o ardaloedd er mwyn i fwy o ffermwyr allu manteisio ar wybodaeth a chyngor o’r radd flaenaf.  Bydd y deunydd ysgrifenedig i gwsmeriaid yn gwella hefyd yn sgil rhoi canllawiau newydd i staff i’w hannog i osgoi defnyddio termau technegol a jargon yn ogystal â chynnwys rhestrau termau yn nogfennau’r cynlluniau i helpu ffermwyr i’w deall.  Cafodd Gareth ei synnu, a finnau hefyd, o ddeall y gallai ffermwr gael cymaint â 3,000 o dudalennau o wybodaeth gan reoleiddwyr bob blwyddyn.  Rydym yn gweithio i leihau hyn; ni fydd pecyn y SAF yn cael eu hanfon at bob cwsmer bob blwyddyn, hynny fel ymateb i ffermwyr sydd wedi dweud mai dim ond y newidiadau y maen nhw am gael gwybod amdanynt. Mae rhestr wirio hwylus a rhwydd ar wefan Llywodraeth Cymru i dawelu ofnau ffermwyr a sicrhau eu bod yn gallu paratoi’n iawn ar gyfer archwiliad trawsgydymffurfio.  Trwy weithio law yn llaw â rheoleiddwyr eraill a’r Swyddfa Rheoleiddio Gwell, rydym yn bwriadu gwella a datblygu rhestrau o’r fath ar gyfer pob archwiliad fferm. Bydd y rhaglen ardderchog o gymorth sy’n cael ei rhoi i ffermwyr trwy Cyswllt Ffermio yn cynnwys digwyddiadau ar y fferm a hefyd, erbyn hyn, ‘archwiliadau ffug’.   Mae rhaglen o ymweliadau â marchnadoedd da byw hefyd yn yr arfaeth yr hydref hwn i rannu gwybodaeth a chyngor ar adnabod anifeiliaid (EID defaid). Bydd hyn yn ategu’r hyn rydym yn gwneud fwyfwy ohono sef mynd â gwasanaethau rhagorol y rhaglenni y cafwyd ymateb da iddynt, fel Gwasanaeth Cysylltwyr Fferm, at y ffermwyr eu hunain: marchnadoedd da byw a neuaddau pentref er enghraifft. Yn y dyfodol, bydd cwsmeriaid Cynllun y Taliad Sengl (SPS) yn cael llythyr esboniadol pan na fydd y taliad yn cyrraedd ar y dyddiad y dywedwyd y byddai oherwydd cwestiwn sydd heb ei ateb, er mwyn iddyn nhw allu cynllunio’u harian yn unol â hynny. Bydd cynhadledd ffermio flynyddol gyntaf Llywodraeth Cymru yn cael ei chynnal fis Mai blwyddyn nesaf a bydd yna wahoddiad agored i’r diwydiant ffermio ddod i glywed sut mae’r polisi ffermio wedi datblygu ac i’m holi i a’m partneriaid am ein perfformiad ac i gynnig cyfraniad adeiladol at ein blaenoriaethau yn y dyfodol. Rydym wrthi’n datblygu’n gwasanaethau ar\-lein; cafodd prototeip cynta’r gwasanaeth ei ddangos i’r Gweithgor Defnyddwyr sy’n cynnwys ffermwyr a chynrychiolwyr ffermwyr ym mis Mai.  Aiff elfen y Ffurflen Cais Sengl (y SAF) yn ‘fyw’ yn 2014 gan wneud pethau’n gywirach a hwylusach o lawer i ffermwyr.   Yn ei adroddiad, tynnodd Gareth ein sylw at yr angen i gynnal yr holl archwiliadau fferm yn yr un ffordd.  Yn y gwanwyn, cynhalion ni raglen i arweinwyr a gweithdy i fusnesau gyda phrif swyddogion o’r holl gyrff rheoleiddio ffermydd yn cymryd rhan.  Roedd y gweithdai’n cynnwys ymweliadau â ffermydd a sesiwn trafod â ffermwyr, er mwyn i reoleiddwyr allu gweld eu rheoliadau trwy lygaid ffermwyr. Rydym yn gweithio gyda rheoleiddwyr i ddatblygu fframwaith sgiliau a chymwyseddau ynghyd â rhaglen hyfforddi i’w gefnogi er mwyn sicrhau bod rheoleiddwyr yn rhoi gwasanaeth proffesiynol bob tro i ffermwyr.  Bydd hynny yn fy marn i yn lleddfu ofnau, amheuon a drwgdybiaeth ffermwyr ynghylch y broses reoleiddio. Bydd Grŵp Gorchwyl a Gorffen yn gweithio’r hydref hwn i symleiddio archwiliadau fferm a’r gofynion ynghylch cadw cofnodion.  Mae’n amlwg bod yna arfer da iawn mewn rhai mannau ac mae’n bwysig bod pob rheoleiddiwr yn cael gwybod amdano ac yn ei efelychu. Mae’r Llywodraeth am fynd ati mewn ffordd gydgysylltiedig i roi Hwyluso’r Drefn ar waith.  Gan ddatblygu llwyddiant y cynllun sticeri TB ar basbortau gwartheg i helpu ffermwyr wrth brynu gwartheg, mae John Griffiths, Gweinidog yr Amgylchedd a Datblygu Cynaliadwy, yn paratoi adolygiad yn ystod Hydref 2012 gyda’i brif randdeiliaid o’r rheini y gellid eu heithrio rhag y o’r Profion Cyn Symud. Mae’r prosiect Rhif y Daliad (CPH) yn rhoi cyngor ar wella’r system neilltuo rhifau CPH gan obeithio cael gwared ar agweddau cymhleth a dryslyd y system gan gynnwys Cytundebau Meddiannaeth Unigol (SOA) a chysylltiadau â’r System Olrhain Gwartheg (CTS).  Oherwydd y cymhlethdodau hyn, mae ambell gwsmer yn anfwriadol wedi torri’r rheolau. Mae Prif Swyddog Milfeddygol Cymru, ar ôl ymgynghori â rhanddeiliaid y diwydiant a Defra, wedi bod yn ystyried opsiynau ar gyfer symleiddio’r rheol gwahardd symud 6 niwrnod.  Yn arbennig, gallai unedau cwarantin gymryd lle’r rhanddirymiad presennol heb gynyddu’r perygl o ledaenu’r clefyd.  Mae hwn yn waith cymhleth.  Mae’n hanfodol nad ydym yn gwneud unrhyw beth allai cynyddu’r clefyd a rhaid creu polisi sy’n gydnaws ag un Lloegr er mwyn i’r symudiadau niferus iawn sy’n digwydd dros y ffin bob blwyddyn allu parhau yn esmwyth a didrafferth. Rwyf wedi penderfynu datblygu EIDCymru, gwasanaeth electronig ar gyfer cofnodi symudiadau sy’n ymgorffori’r gronfa ddata o ddefaid unigol. Rwyf wedi ymrwymo i ddatblygu system sy’n gyson â’r hyn sy’n cael ei ddatblygu yn Lloegr a’r Alban ond a fydd hefyd yn hybu Cig Oen Cymru fel brand. Hefyd o dan ofal John Griffiths, cyflwynodd Grŵp Cynghori Annibynnol ei adroddiad ym mis Mehefin ar bolisïau cynllunio yng Nghymru a bydd yr adroddiad yn helpu i ddylanwadu ar y Papur Gwyn a’r bil cynllunio fydd yn ei ddilyn.  Bydd ail adroddiad ar Gynllunio mewn Ardaloedd Dynodedig Arbennig hefyd yn bwydo’r broses.  Mae John Griffiths am gyhoeddi’r adroddiadau hyn yn yr Hydref.  Mae’r gwaith o safoni’r broses caniatâd cynllunio yn mynd rhagddo gyda chyflwyno deddfwriaeth ar 30 Ebrill i gyflwyno’r Ffurflen Gais Safonol Genedlaethol (1 APP).  Mae canllawiau wedi’u cyhoeddi hefyd ynghylch y newidiadau hyn i’r rheoliadau.  Mae canllaw defnydd gorau wedi’i gynhyrchu i gynghori awdurdodau cynllunio lleol ac ymgeiswyr ar drafodaethau cyn ymgeisio. Er mwyn cefnogi Nodyn Cyngor Technegol (TAN) 6 Cynllunio ar gyfer Cymunedau Gwledig Cynaliadwy, mae cyfarwydd ymarfer ar Ddatblygiadau Un Blaned wrthi’n cael ei baratoi a chaiff ei gyhoeddi yn yr Hydref.  Caiff ei ddefnyddio law yn llaw â’r Cyfarwyddyd Ymarfer ar gyfer Anheddau Mentrau Gwledig a gyhoeddwyd fis Rhagfyr diwethaf.  Mae TAN 6 yn gofyn i awdurdodau lleol fonitro Anheddau Mentrau Gwledig a chaiff crynodeb o’r ystadegau hyn ei gyhoeddi ar wefan Llywodraeth Cymru nes ymlaen yr haf hwn. Rydym yn diwygio canllawiau holl adrannau Llywodraeth Cymru ar gyfer datblygu polisïau, gan gynnwys yr asesiadau o effaith rheoliadau, er mwyn sicrhau bod y baich gweinyddol ar gwsmeriaid yn cael ei ystyried.Mae swyddogion sy’n gweithio gyda’r Countryside \& Community Research Institute ac Arsyllfa Wledig Cymru wedi cynnal astudiaeth beilot ar ffyrdd newydd o segmentu’r diwydiant ffermio sy’n cynnwys dehongli ymagweddau a chanfyddiadau fel ffactorau sy’n sbarduno newid.  Mae rhagor o waith yn yr arfaeth ar lunio polisïau sydd wedi’u targedu a’u teilwra i ateb anghenion grwpiau a mathau penodol o gwsmeriaid.Pwysleisiodd Gareth Williams ei bod yn bwysig iawn ein bod yn cydweithio’n glos â’r diwydiant wrth ddatblygu polisïau ac y byddai grwpiau gorchwyl a gorffen â chysylltiadau cyfathrebu uniongyrchol â Gweinidogion yn rhan hanfodol o’r broses.  Mae nifer o’r grwpiau hyn bellach wedi’u sefydlu ac yn gweithio’n galed, gan gynnwys ‘Ceisiadau ar\-lein’, ‘Adnabod Da Byw’ a Grŵp Cynghori ar Ddeddf Tir Comin 2006\. Caiff rhagor o grwpiau eu creu yn ôl yr angen.I gloi, rwyf wedi gofyn i Gareth Williams ddod yn ôl ataf yn yr hydref i roi ei farn am hynt y gwaith ar reoleiddio Cymru’n well.  O safbwynt Llywodraeth Cymru, rwy’n credu bod yr argymhellion yn cael eu rhoi ar waith yn unol â’r bwriad a’n bod yn bwrw ein cerrig milltir.  O safbwynt rhai argymhellion, mae’n amlwg nad oes pwynt terfyn a’u bod yn broses o newid parhaus ac o ddatblygu parhaus.  Rhaid gofalu ein bod yn teithio tua’r cyfeiriad iawn a bod y momentwm yn cael ei gynnal.  Rwyf wedi atodi pob un o’r 74 argymhelliad wrth y datganiad hwn ac rwyf wedi nodi hanes pob argymhelliad unigol. 

Translate the text from English to Welsh.

The review will consider the incidence of peer\-on\-peer sexual harassment and how schools’ safeguarding culture encourages and empowers pupils to stand up to their peers and report all forms of sexual harassment. Inspectors will visit schools in late September and early October, with a report to be published in December 2021\. Inspectors from Care Inspectorate Wales (CIW) will also contribute to visits to independent schools with boarding provision. The Minister said: > Any form of sexual harassment is completely unacceptable and should not be tolerated. It remains a priority across the Welsh Government that every child and young person is supported, and that they feel able to report any concerns they may have. > > > Estyn inspectors will visit schools during the autumn term, and we will await the conclusions outlined in their review. The Minister added: > The outcome of the review will guide our work as we look to do more to keep children and young people safe – including the statutory addition of Relationship and Sexuality Education (RSE) to the new Curriculum for Wales, from 2022\. ### **Aims of the review** To consider: * the incidence of peer\-on\-peer sexual harassment in schools in Wales * how schools’ safeguarding cultures encourage and empower pupils to stand up to their peers and report all forms of sexual harassment * existing guidance and support for schools and other relevant agencies who work directly with children and young people * effective practice seen by inspectors during visits to help schools as they prepare for the new curriculum \- especially for relationships and sexuality education (RSE) The evidence base: * Visits to a representative sample of secondary and independent boarding schools across Wales. These schools will not be named in the report. Inspectors will meet with headteachers, senior leaders, teachers, support staff and pupil focus groups and ask pupils to complete a short questionnaire. * Interviews with agencies that work with children and young people/ support schools. * A comprehensive review of research, guidance, toolkits available to support victims, perpetrators and school staff.

Bydd yr adolygiad yn ystyried achosion o aflonyddu rhywiol rhwng cyfoedion, a’r modd y mae diwylliant diogelu ysgolion yn annog a grymuso disgyblion i wrthwynebu eu cyfoedion a rhoi gwybod am bob math o aflonyddu rhywiol. Bydd arolygwyr yn ymweld ag ysgolion ddiwedd mis Medi a dechrau mis Hydref, gan gyhoeddi adroddiad ym mis Rhagfyr 2021\. Hefyd, bydd arolygwyr o Arolygiaeth Gofal Cymru (AGC) yn cyfrannu at ymweliadau ag ysgolion annibynnol â darpariaeth breswyl. Dywedodd y Gweinidog: > Mae unrhyw fath o aflonyddu rhywiol yn gwbl annerbyniol, ac ni ddylid ei oddef.  Mae’n parhau i fod yn flaenoriaeth ar draws Llywodraeth Cymru fod pob plentyn a pherson ifanc yn cael ei gefnogi, a’u bod yn teimlo y gallan nhw roi gwybod am unrhyw bryderon sydd ganddynt. > > > Bydd arolygwyr Estyn yn ymweld ag ysgolion yn ystod tymor yr hydref, a byddwn ni’n aros am y casgliadau a amlinellir yn eu hadolygiad. Ychwanegodd y Gweinidog: > Bydd canlyniad yr adolygiad yn arwain ein gwaith wrth i ni geisio gwneud mwy i gadw plant a phobl ifanc yn ddiogel \- yn cynnwys ychwanegiad statudol Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb at y Cwricwlwm newydd i Gymru, o 2022\. ### **Nodau’r adolygiad** Ystyried: * achosion o aflonyddu rhywiol rhwng cyfoedion mewn ysgolion yng Nghymru * sut mae diwylliannau diogelu ysgolion yn annog a grymuso disgyblion i wrthwynebu eu cyfoedion a rhoi gwybod am bob math o aflonyddu rhywiol * canllawiau a chymorth presennol ar gyfer ysgolion ac asiantaethau perthnasol eraill sy’n gweithio’n uniongyrchol gyda phlant a phobl ifanc * arfer effeithiol a welir gan arolygwyr yn ystod ymweliadau i helpu ysgolion wrth iddynt baratoi ar gyfer y cwricwlwm newydd – yn enwedig ar gyfer Addysg Cydberthynas a Rhywioldeb Sail y dystiolaeth: * Ymweliadau â sampl gynrychioliadol o ysgolion uwchradd ac ysgolion preswyl annibynnol ledled Cymru. Ni fydd yr ysgolion hyn yn cael eu henwi yn yr adroddiad.  Bydd arolygwyr yn cyfarfod â phenaethiaid, uwch arweinwyr, athrawon, staff cymorth a grwpiau ffocws disgyblion, ac yn gofyn i ddisgyblion lenwi holiadur byr. * Cyfweliadau ag asiantaethau sy’n gweithio gyda phlant a phobl ifanc / yn cefnogi ysgolion. * Adolygiad cynhwysfawr o ymchwil, arweiniad, pecynnau cymorth sydd ar gael i gefnogi dioddefwyr, cyflawnwyr a staff ysgolion.

Translate the text from Welsh to English.

Mewn llythyr at Brif Ysgrifennydd newydd y Trysorlys, Stephen Barclay, mae’r Gweinidog Cyllid Rebecca Evans, Gweinidog yr Alban ar gyfer Cyllid Cyhoeddus a’r Economi Ddigidol, Kate Forbes, a Gweinidog Cyllid Gogledd Iwerddon, Conor Murphy, yn galw am gyfarfod ar y cyd i drafod effaith Cyllideb y Deyrnas Unedig ar y llywodraethau datganoledig ac i egluro’r cynlluniau ar gyfer yr Adolygiad Cynhwysfawr o Wariant sydd i’w gynnal maes o law. Maent yn dweud: > “Byddai cyfarfod brys yn rhoi’r cyfle i’r Prif Ysgrifennydd newydd roi awgrym cynnar o’r meysydd lle bydd goblygiadau i’r gweinyddiaethau datganoledig yn sgil Cyllideb y DU. Byddai hyn yn arbennig o dderbyniol o gofio’r amgylchiadau penodol a achoswyd eleni gan yr oedi cyn cyhoeddi Cyllideb y DU a’r newidiadau hwyr i’n cyllidebau ninnau ar gyfer 2019\-20 o ganlyniad i hynny. > > > “Byddem hefyd yn gwerthfawrogi cael eglurder ynglŷn ag Adolygiad Cynhwysfawr o Wariant y DU, yn enwedig yr amserlen debygol a pha ymgysylltu a fydd yn digwydd â’r llywodraethau datganoledig.” Maent yn nodi hefyd bod cynnal trafodaeth a bod yn dryloyw ynglŷn â chyllid ar ôl ymadael â’r UE yn flaenoriaeth o ran y materion pwysig sydd i’w trafod. > “Bydd yn bwysig trafod yr heriau i wariant cyhoeddus o ganlyniad i ymadael â’r Undeb Ewropeaidd, a thrafod hefyd sut yr ydym am weithio gyda’n gilydd i sicrhau ein bod yn gallu trosglwyddo’n esmwyth at fframwaith cyllido newydd ar ôl ymadael â’r UE – fframwaith sy’n cyflawni’r gofynion ar gyfer holl rannau’r DU ac yn adlewyrchu realiti datganoli. > > > “Un elfen allweddol fydd cwblhau ein gwaith ar y cyd i adolygu a gwella’r Datganiad Polisi Cyllido, sy’n hanfodol i’n gallu i gynllunio a rheoli cyllidebau, a rhoi statws ffurfiol i Gyfarfod Pedairochrog y Gweinidogion Cyllid fel fforwm rheolaidd i drafod a datrys materion cyllidol sy’n effeithio ar bob rhan o’r DU.”

In a letter to the new Chief Secretary to the Treasury Stephen Barclay, Finance Minister, Rebecca Evans, Scotland’s Minister for Public Finance and Digital Economy, Kate Forbes and the Northern Ireland Finance Minister, Conor Murphy call for a joint meeting to discuss the impact of the UK Budget on devolved governments and clarify plans for the forthcoming UK Comprehensive Spending Review. They say: > “An urgent meeting would provide the opportunity for the new Chief Secretary to cover the likely implications for the devolved governments from the UK Budget. This would be especially welcome given the challenges this year created by the delay in the UK Budget and the late consequential changes to our 2019\-20 budgets. > > > “We would also value clarity in relation to plans for the forthcoming UK Comprehensive Spending Review, in particular its likely timing and engagement with the devolved governments.” Transparency and engagement on post\-EU funding was also on the list of pressing issues to discuss. > “It will be important to discuss the challenges for public spending as a result of  leaving the European Union  and how we work together to ensure as smooth a transition as possible to a UK funding framework which delivers for all parts of the UK and respects devolution. > > > “A key test of this will be to complete our joint work to review and improve the Statement of Funding Policy, which is integral to our ability to plan and manage budgets, and to formalise the Finance Ministers’ Quadrilateral as a regular forum to resolve fiscal issues that impact on all parts of the UK.”

Translate the text from English to Welsh.

A consultation document seeking views on the draft Senedd Cymru (Disqualification) Order 2020 has been published today on the Welsh Government website. Section 16 of the Government of Wales Act 2006 allows an Order in Council to designate particular offices so that, if a person holds one of those offices, they are disqualified from being a Member of the Senedd.  The draft Order would designate offices the holders of which would be disqualified from being a Member of the Senedd (but not from being a candidate to be a Member of the Senedd). The proposed offices are described in the Schedule to the draft Order. Additional disqualifying offices, together with categories of person disqualified from being a Member of the Senedd, are prescribed by section 16 of, and Schedule 1A to, the Government of Wales Act 2006\. The draft Order should be read with those provisions. This draft Order would revoke and replace the National Assembly for Wales (Disqualification) Order 2015 with effect from an election at which the poll is held on or after 5 April 2021\. This consultation seeks views on which offices should be included in the draft Senedd Cymru (Disqualification) Order 2020\. I am keen to hear the views of stakeholders and will consider these carefully before the final draft of the Order is prepared. The consultation on these proposals will run until 1 September 2020\. Details of how to respond are set out in the consultation document. Following consideration of the responses, the draft Order will be brought forward for the Senedd’s approval before formal submission to Her Majesty in Council.

Mae dogfen ymgynghori, sy’n ceisio sylwadau ar fersiwn ddrafft Gorchymyn Senedd Cymru (Anghymhwyso) 2020, wedi cael ei chyhoeddi heddiw ar wefan Llywodraeth Cymru. Mae Adran 16 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 yn caniatáu i Orchymyn yn y Cyfrin Gyngor ddynodi swyddi penodol, fel bod deiliaid y swyddi hynny’n cael eu hanghymhwyso rhag bod yn Aelodau o’r Senedd.  Mae’r Gorchymyn drafft yn dynodi swyddi y byddai eu deiliaid wedi eu hanghymhwyso rhag bod yn Aelodau o’r Senedd (ond nid rhag bod yn ymgeisydd i fod yn Aelod o’r Senedd). Mae’r swyddi arfaethedig wedi eu disgrifio yn yr Atodlen i’r Gorchymyn drafft. Mae swyddi eraill sy’n anghymhwyso, ynghyd â chategorïau o berson sydd wedi eu hanghymhwyso rhag bod yn Aelodau o’r Senedd, wedi eu rhagnodi gan Adran 16 o Ddeddf Llywodraeth Cymru 2006 ac Atodlen 1A iddi. Dylai’r Gorchymyn drafft gael ei ddarllen gyda’r darpariaethau hynny. Byddai’r Gorchymyn drafft yn dirymu ac yn disodli Gorchymyn Cynulliad Cenedlaethol Cymru (Anghymhwyso) 2015, gan ddod i effaith o etholiad a gynhelir ar 5 Ebrill 2021, neu ar ôl y dyddiad hwnnw. Mae’r ymgynghoriad hwn yn ceisio sylwadau ynglŷn â pha swyddi y dylid eu cynnwys yn y fersiwn ddrafft o Orchymyn Senedd Cymru (Anghymhwyso) 2020\. Rwy’n awyddus i gael barn rhanddeiliaid, a byddaf yn ystyried eu sylwadau’n ofalus cyn paratoi’r fersiwn ddrafft derfynol o’r Gorchymyn. Bydd yr ymgynghoriad ar y cynigion hyn ar agor tan 1 Medi 2020\.  Mae’r manylion ynglŷn â sut i ymateb ar gael yn y ddogfen ymgynghori. Ar ôl ystyried yr ymatebion a ddaw i law, caiff y Gorchymyn drafft ei ddwyn ymlaen ar gyfer cael cymeradwyaeth gan y Senedd cyn iddo gael ei gyflwyno’n ffurfiol gerbron Ei Mawrhydi yn y Cyfrin Gyngor.

Translate the text from English to Welsh.

Since coming into this role I have embarked on a mission to reform education in Wales. This has become our national mission, shared by government and professionals. I have been delighted by the way in which professionals and learners/students alike have been open to our new ways of working. I want to stress today that the reform of the post\-compulsory education, training and research sector is part of this bigger mission. Not a bolt on to our major curriculum reforms, but a real extension of this vision. And the underlying principle of all these reforms is that teaching, learning, and research, can and will give Wales a real advantage on the world stage. And let me be very clear, our national mission and our ambitions for Wales do not stop at the school gates. As a nation we must deliver excellence at all levels of education, and continue to build on current achievements and enable all learners to fulfil their potential. The post compulsory education and training sector, like many others, is facing unprecedented challenges. Our population is ageing, working lives are getting longer and jobs are changing rapidly. The final shape of Brexit, whatever that may be, is sure to have an impact on how we fill our skills shortages in Wales. The potential of green growth to provide economic benefits to Wales when reacting to climate change depends in part on us \- preparing people for new roles and new technologies that haven’t even been invented yet. Advances in digital innovation will also have a profound and long term impact on Wales’ skills system and we doknow skilled workers are better able to adapt to new technologies and market opportunities. Higher levels of skills drive innovation, facilitate investment and improve leadership and management. Businesses in Wales must be able to draw on a flexible, skilled workforce. That is why this Government is  committed to delivering an equitable, excellent, engaged, and enterprising post\-compulsory education and training system. One that enjoys public confidence and, crucially, prepares people for the future. A system that encourages people to learn and acquire skills throughout their careers: ensuring high\-quality options and outcomes for all. The Personal Learning Account pilot launched in September. This has been designed to support employed individuals gain higher level skills in ICT, construction, engineering and Health. This will enable a range of learners to enter these valuable roles at a higher level than they previously could have.  And in Higher Education \- I have already delivered innovative and unique reforms to student support, including maintenance support equivalent to the national living wage, parity of support for part time and post graduates – the first of its type in the EU.  I believe that this provides new and exciting opportunities for our universities and our students. In addition, I am also delivering on the promise to deliver the final phase of the Diamond reforms – a sustainable funding settlement for our higher education. The draft budget confirmed that the allocation going to the higher education funding council will increase significantly in 2020/21 and will allow the funding council to prioritise part time, Quality Research, expensive subject premium and innovation and engagement.     We have also been able to identify the skills demand across Wales by working closely with the three Regional Skills Partnerships. Their work with employers helps us better understand and address skills shortages and gaps. Which means we are able to direct skills funding to the priorities highlighted in employment and skills plans. I want to see more of this type of collaboration. Welsh institutions, employers, and partnerships working together to respond to regional demands for employment and skills. This helps Government in setting funding priorities, it helps employers, but crucially it helps the learner \- by providing good quality training and education in skills which employers need. Learners need access to a broad and appropriate range of clear pathways which must allow access to all levels of learning. There needs to be a smooth transition between vocational, technical and academic routes.  Pathways need to be clear, meet the needs of the individual but also take account of Welsh economic and social priorities. Choices made by learners need to be based on sound and well timed advice. These priorities are fundamental to our reforms, which have significantly progressed and developed from Professor Hazelkorn’s review and subsequently, the Welsh Government’s commitments in Prosperity for All, and through my agreement with the First Minister. I have been clear from the start that I wanted your views and your ideas throughout. And I am very grateful that you have given them so generously. Be assured I have listened to what you have said. And to the feedback and broadly supportive comments, received from learners of all ages, learning providers and your representative bodies. We’ve used it to draft legislation to enable the establishment of a new Commission \- the Commission for Tertiary Education and Research, otherwise known as CTER. I will have the privilege of introducing this legislation before the Senedd later this year and look forward to doing everything possible to ensure we get it absolutely right.   It needs to work operationally, and provide the framework to set a sustainable path for the future ahead. If the legislation is successfully passed by the Senedd, as I hope it will be, then CTER is expected to be established during 2023\. The Higher Education Funding Council for Wales, established almost 30 years ago, in, and for very different times, will be replaced by this Commission. So what will the new Commission do differently? CTER will have a much wider remit. A remit designed to equip them to provide the framework Wales needs to allow all learners to achieve their aspirations and to have a voice in how they do it.  CTER will plan for an integrated sector. It will do this by enabling a system to incentivise and facilitate collaboration between providers across the post\-16 sector. The aim will be to serve the needs of learners, employers, the wider community and the economy. This can only be achieved through a stronger, more integrated and responsive planning and funding system. For the first time we will bring higher education, further education, mainstream sixth form provision and work\-based learning under the auspices of one organisation. We want to see greater diversity of opportunity for learners, and we want them to be able to move seamlessly through the different parts of the sector. I recognise there has been an increasing effort to achieve collaboration between providers and I welcome all that’s been done so far. It’s time for the organisational framework to catch up, join up and be enabled to set the ambitious new agenda. CTER’s new framework for this broad sector will contribute to the goals set out in the Wellbeing of Future Generations Act and Welsh Government will expect it to be: * A future proof framework equipped to strengthen Wales’ economic and social foundations in changing times; * A flexible framework which responds to learner interests and employer needs for high quality education and training, research and innovation. * A framework embedded in, and adding value to the communities it serves whilst being international in its outlook, contributing to the civic mission you have heard me speak of so often. CTER working closely in partnership with the sectors will have the tools to help create a highly skilled society. One which is equitable, that produces excellence and one where your background, geography or circumstances do not determine your future. This is an ambitious vision, and rightly so. But we recognise that, even with the right legislative framework and any amount of future outstanding leaders, CTER will not achieve this on its own. A large part of its work will be in facilitating collaboration, and seeking improvements and benefits for learners. This will need to come from learning providers across the whole sector, alongside our well\-established and internationally renowned research community. They in turn will need to work in partnership with their workforce and learners. Everyone has a role to play. That role could be delivering an evening course in a community centre, one of the extensive range of degrees on offer, a blended distance learning approach or an apprenticeship in a work place. We must ensure that Further and Higher Education and Apprenticeships are even better connected, and more flexible. There must be clear routes into higher level learning and employment. Everyone will need to understand how their contribution links with that of others. CTER will have a role to play in making sure they do. We want to ensure that during the next decade and beyond, the people of Wales have the knowledge, skills and support which leads to individual and national success and prosperity. And we will continue to use and support the excellent provision that we already have in Wales.  And other countries are watching with interest and respect. In 2019, the Organisation for Economic Co\-operation and Development agreed that the reforms we have underway, including our new curriculum and professional learning approach, are heading in the right direction. And many of our flagship developments here in Wales have been shaped by a truly international perspective. Learning from others is an approach I have taken since I started this job and I have encouraged my officials to seek out ideas and evidence from across the world. I believe that the high standards our secondary schools are striving for are producing young adults well prepared for the challenges of adult life, both academically and socially, equipped for their next stage in their journey.  My ambition is to develop a joined up post compulsory education and training system in Wales that is easy for our learners to navigate and that supports our future competitiveness on the world market. I am determined that these reforms will make a large contribution in achieving those aims. We have an exciting year ahead with the introduction of the Tertiary Education and Research Bill and I look forward to working with you as we develop and take forward our mission for education in Wales.

Ers dechrau yn y rôl hon, rydw i wedi bod ar genhadaeth i ddiwygio addysg yng Nghymru. Mae hyn wedi dod yn genhadaeth ein cenedl, sy’n cael ei rhannu gan lywodraeth a gweithwyr proffesiynol. Rwy’ wrth fy modd gyda’r ffordd mae gweithwyr proffesiynol a dysgwyr/myfyrwyr fel ei gilydd wedi bod yn agored i’n ffyrdd newydd o weithio. Rwy’ am bwysleisio heddiw bod diwygio’r sector ymchwil, addysg a hyfforddiant ôl\-orfodol yn rhan o’r genhadaeth ehangach hon. Nid rhywbeth ychwanegol at ein diwygiadau sylweddol i’r cwricwlwm, ond estyniad gwirioneddol o’r weledigaeth hon. Egwyddor sylfaenol y diwygiadau hyn yw y gall addysgu, dysgu ac ymchwil roi mantais sylweddol i Gymru ar y llwyfan byd\-eang. Gadewch i mi ddweud yn glir, dydy cenhadaeth ein cenedl a’n dyheadau ar gyfer Cymru ddim yn stopio wrth glwyd yr ysgol. Fel cenedl, rhaid i ni sicrhau rhagoriaeth ar bob lefel o addysg, a pharhau i adeiladu ar lwyddiannau presennol a galluogi pob dysgwr i gyflawni eu potensial. Mae’r sector addysg a hyfforddiant ôl orfodol, fel cynifer o rai eraill, yn wynebu heriau na welwyd eu tebyg o’r blaen. Mae’n poblogaeth ni yn heneiddio, mae’n bywydau gwaith yn mynd yn hirach ac mae swyddi yn newid yn sydyn. Bydd ffurf derfynol Brexit, beth bynnag fydd hwnnw, yn siŵr o gael effaith ar y ffordd rydyn ni’n llenwi bylchau o ran sgiliau yng Nghymru. Mae potensial twf gwyrdd i ddarparu manteision economaidd i Gymru wrth ymateb i’r newid yn yr hinsawdd yn dibynnu’n rhannol arnom ni – i baratoi pobl am swyddogaethau newydd a thechnolegau newydd sydd heb eu dyfeisio eto. Bydd datblygiadau o ran arloesi digidol hefyd yn cael effaith ddwys a hirdymor ar system sgiliau Cymru ac rydyn ni’n gwybod bod gweithwyr medrus yn fwy abl i addasu i dechnolegau newydd a chyfleoedd sy’n codi yn y farchnad. Mae lefelau uwch o sgiliau yn ysgogi arloesi, hwyluso buddsoddiad a gwella arweinyddiaeth a rheolaeth. Rhaid i fusnesau Cymru fedru manteisio ar weithlu hyblyg, medrus. Dyna pam mae’r Llywodraeth hon wedi ymrwymo i sicrhau system addysg a hyfforddiant ôl\-orfodol sy’n deg, yn rhagorol, yn ennyn diddordeb ac yn fentrus. Un sy’n ennyn hyder y cyhoedd ac, yn hanfodol, yn paratoi pobl at y dyfodol. System sy’n annog pobl i ddysgu ac ennill sgiliau drwy gydol eu gyrfaoedd: gan sicrhau opsiynau a chanlyniadau o ansawdd uchel i bawb. Lansiwyd cynllun peilot y Cyfrif Dysgu Personol ym mis Medi. Cafodd ei lunio i helpu unigolion cyflogedig i gael sgiliau lefel uwch mewn TGCh, adeiladu, peirianneg ac iechyd. Bydd hyn yn galluogi amrywiol ddysgwyr i ymgymryd â’r swyddogaethau gwerthfawr hyn ar lefel uwch na’r hyn fyddai wedi bod yn bosib yn flaenorol.  Ac mewn Addysg Uwch – rwy’ eisoes wedi cyflawni diwygiadau arloesol ac unigryw i gymorth i fyfyrwyr, gan gynnwys cymorth cynhaliaeth sy’n cyfateb i’r cyflog byw cenedlaethol, a chymorth cyfatebol i fyfyrwyr rhan amser ac ôl raddedig – y cyntaf o’i fath yn yr Undeb Ewropeaidd. Rwy’n credu bod hyn yn darparu cyfleoedd newydd a chyffrous i’n prifysgolion a’n myfyrwyr. Ar ben hynny, rwy’ hefyd yn cyflawni fy addewid i gyflawni cam terfynol diwygiadau Diamond – setliad cyllid cynaliadwy ar gyfer addysg uwch. Mae’r gyllideb ddrafft wedi cadarnhau y bydd y dyraniad sy’n mynd i’r cyngor cyllido addysg uwch yn cynyddu’n sylweddol yn 2020/21 gan ganiatáu i’r cyngor cyllido roi blaenoriaeth i astudiaeth rhan amser, ymchwil o ansawdd, premiymau pynciau drud ac arloesi ac ennyn diddordeb.     Rydyn ni hefyd wedi medru adnabod y galw am sgiliau ar draws Cymru drwy gydweithio’n agos gyda’r tri o Bartneriaethau Sgiliau Rhanbarthol. Mae eu gwaith gyda chyflogwyr yn ein helpu i ddeall y prinder a’r bylchau sgiliau yn well, a rhoi sylw iddynt. Sy’n golygu bod modd i ni gyfeirio cyllid sgiliau at y blaenoriaethau sy’n cael eu hamlygu mewn cynlluniau cyflogaeth a sgiliau. Rwyf am weld mwy o gydweithio o’r fath. Sefydliadau, cyflogwyr a phartneriaethau Cymru yn cydweithio i ymateb i alw rhanbarthol am gyflogaeth a sgiliau. Mae hyn yn helpu’r Llywodraeth i osod blaenoriaethau cyllid, mae’n helpu cyflogwyr, ond yn fwy na dim mae’n helpu’r dysgwyr – drwy ddarparu hyfforddiant ac addysg o ansawdd uchel mewn sgiliau sydd eu hangen ar gyflogwyr. Rhaid i ddysgwyr gael mynediad at gyfres o lwybrau eang a phriodol sy’n caniatáu mynediad at ddysgu ar bob lefel. Rhaid pontio’n esmwyth rhwng llwybrau galwedigaethol, technegol ac academaidd. Rhaid i lwybrau fod yn glir, diwallu anghenion yr unigolyn, ac ystyried blaenoriaethau economaidd a chymdeithasol Cymru. Rhaid i ddewisiadau dysgwyr fod yn seiliedig ar gyngor cadarn ac amserol. Mae’r blaenoriaethau hyn yn rai sylfaenol ar gyfer ein diwygiadau, sydd wedi symud ymlaen a datblygu’n sylweddol ers adolygiad yr Athro Hazelkorn ac, yn dilyn hynny, ymrwymiadau Llywodraeth Cymru yn Ffyniant i Bawb, a thrwy gytundeb rhyngof a’r Prif Weinidog. Rwy’ wedi dweud yn glir o’r cychwyn fy mod am glywed eich sylwadau a’ch syniadau drwy gydol y broses. Ac rwy’n ddiolchgar iawn i chi am eu rhannu mor hael. Rwy’n eich sicrhau fy mod i wedi gwrando ar eich sylwadau. A’r adborth a'r sylwadau cefnogol yn gyffredinol a gafwyd gan ddysgwyr o bob oed, darparwyr addysg a chyrff sy’n eich cynrychioli. Rydyn ni wedi eu defnyddio i ddrafftio deddfwriaeth i alluogi sefydlu Comisiwn newydd – y Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil, neu CTER. Byddaf yn cael y fraint o gyflwyno’r ddeddfwriaeth hon gerbron y Senedd yn ddiweddarach eleni, ac rwy’n edrych ymlaen at wneud popeth posib i sicrhau ein bod yn ei chael yn iawn. Rhaid iddi weithio yn ymarferol a darparu fframwaith i osod llwybr cynaliadwy at y dyfodol. Os bydd y ddeddfwriaeth yn pasio’n llwyddiannus drwy’r Senedd, fel yr wyf yn gobeithio, disgwylir i CTER gael ei sefydlu yn ystod 2023\. Bydd Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru, a sefydlwyd bron i 30 mlynedd yn ôl mewn byd gwahanol iawn, yn cael ei ddisodli gan y Comisiwn hwn. Felly beth fydd y Comisiwn newydd yn ei wneud yn wahanol? Bydd gan CTER gylch gorchwyl llawer ehangach. Cylch gorchwyl a fydd yn eu harfogi i ddarparu’r fframwaith sydd ei angen ar Gymru i ganiatáu i bob dysgwr gyflawni ei ddyheadau a chael llais yn y ffordd bydd hyn yn digwydd.   Bydd CTER yn cynllunio ar gyfer sector integredig. Bydd yn gwneud hyn drwy alluogi system i hybu a hwyluso cydweithio rhwng darparwyr ar draws y sector ôl\-16\. Y nod fydd gwasanaethu anghenion dysgwyr, cyflogwyr, y gymuned ehangach a’r economi. Yr unig ffordd o gyflawni hyn fydd drwy system gynllunio a chyllido sy’n gryfach, yn fwy integredig ac yn fwy ymatebol. Am y tro cyntaf, byddwn yn dwyn ynghyd addysg uwch, addysg bellach, darpariaeth chweched dosbarth prif ffrwd a dysgu yn seiliedig ar waith dan fantell un sefydliad. Rydym am weld mwy o amrywiaeth o gyfleoedd i ddysgwyr, ac am iddynt fedru symud yn ddirwystr rhwng gwahanol rannau o’r sector. Rwy’n cydnabod bod ymdrech gynyddol i sicrhau cydweithio rhwng darparwyr, ac rwy’n croesawu’r hyn a wnaed hyd yma. Mae’n bryd i’r fframwaith sefydliadol ddal i fyny, cysoni a medru sefydlu’r agenda newydd uchelgeisiol hon. Bydd fframwaith newydd CTER ar gyfer y sector eang yma yn parhau i gyfrannu at y nodau sydd wedi’u gosod yn Neddf Llesiant Cenedlaethau’r Dyfodol ac mae Llywodraeth Cymru yn disgwyl y bydd yn: * Fframwaith parod at y dyfodol sy’n medru cryfhau sylfeini economaidd a chymdeithasol Cymru mewn cyfnod o newid * Fframwaith hyblyg sy’n ymateb i ddiddordebau dysgwyr ac anghenion cyflogwyr am addysg a hyfforddiant, ymchwil ac arloesi o ansawdd uchel * Fframwaith sy’n rhan annatod o’r cymunedau mae’n eu gwasanaethu, ac yn ychwanegu gwerth atynt, gan gyfrannu at y genhadaeth ddinesig rydych chi wedi fy nghlywed yn siarad amdani mor aml. Bydd gan CTER, gan weithio mewn partneriaeth agos gyda’r sectorau hyn, yr arfau sydd eu hangen i greu cymdeithas hynod fedrus. Un deg, sy’n cynhyrchu rhagoriaeth a lle nad yw eich cefndir, daearyddiaeth nac amgylchiadau yn pennu eich dyfodol. Dyma weledigaeth uchelgeisiol, ac mae hynny i’w ddisgwyl. Ond hyd yn oed gyda’r fframwaith deddfwriaethol cywir ac unrhyw nifer o arweinwyr rhagorol yn y dyfodol, rydym yn cydnabod na fydd CTER yn medru cyflawni hyn wrth ei hun. Bydd rhan fawr o’r gwaith yn hwyluso cydweithrediad, yn chwilio am welliannau a manteision i ddysgwyr. Bydd angen i hyn ddod oddi wrth ddarparwyr dysgu o bob cwr o’r sector, ynghyd â’n cymuned ymchwil sefydledig, sydd ag enw da yn rhyngwladol. Bydd angen iddynt, yn eu tro, weithio mewn partneriaeth gyda’r gweithlu a’r dysgwyr. Mae gan bawb ran i’w chwarae. Gallai’r rhan honno fod yn ddarparu cwrs gyda’r hwyr mewn canolfan gymunedol, un o’r ystod eang o raddau sydd ar gael, cwrs dysgu o bell neu yn brentisiaeth mewn gweithle. Rhaid i ni sicrhau cysylltiad gwell fyth rhwng Addysg Bellach ac Addysg Uwch a Phrentisiaethau, a bod y cysylltiad hwnnw yn fwy hyblyg. Rhaid sicrhau llwybrau clir i addysg lefel uwch a chyflogaeth. Rhaid i bawb ddeall y cysylltiad rhwng eu cyfraniad nhw ac eraill. Bydd gan CTER ran i’w chwarae wrth sicrhau hynny. Rydym am sicrhau, dros y degawd nesaf a thu hwnt, bod gan bobl Cymru yr wybodaeth, y sgiliau a’r cymorth priodol i arwain at lwyddiant a ffyniant unigol a chenedlaethol. Ac fe fyddwn yn parhau i ddefnyddio a chefnogi’r ddarpariaeth ardderchog sydd eisoes gennym yng Nghymru.  Mae gwledydd eraill yn gwylio yn llawn diddordeb a pharch. Yn 2019, cytunodd y Sefydliad ar gyfer Cydweithrediad a Datblygiad Economaidd bod y diwygiadau sy’n mynd rhagddynt ar hyn o bryd, gan gynnwys ein cwricwlwm newydd a’r dull dysgu proffesiynol, yn mynd i’r cyfeiriad cywir. Mae nifer o’n datblygiadau arloesol yma yng Nghymru wedi’u ffurfio gan bersbectif gwirioneddol ryngwladol. Rwy’ wedi ceisio dysgu gan eraill ers dechrau yn y swydd hon, ac wedi annog fy swyddogion i chwilio am syniadau a thystiolaeth o bob cwr o’r byd. Rwy’n credu bod y safonau uchel y mae ein hysgolion uwchradd yn ymdrechu i’w cyrraedd yn cynhyrchu oedolion ifanc sydd wedi paratoi’n dda iawn at heriau bywyd fel oedolyn, yn academaidd ac yn gymdeithasol, yn barod am y cam nesaf ar eu taith.  Fy uchelgais yw datblygu system addysg a hyfforddiant ôl orfodol i Gymru sy’n hawdd i’n dysgwyr ei thramwyo ac sy’n cefnogi ein gallu i gystadlu yn y dyfodol ar lwyfan y byd. Rwy’n benderfynol o weld y diwygiadau hyn yn gwneud cyfraniad mawr i gyflawni’r nodau hyn. Mae gennym flwyddyn gyffrous o’n blaenau gyda chyflwyno’r Bil Addysg Drydyddol ac Ymchwil, ac rwy’n edrych ymlaen at gael cydweithio gyda chi wrth i ni ddatblygu a symud ymlaen gyda’n cenhadaeth ar gyfer addysg yng Nghymru.

Translate the text from English to Welsh.

The Regulation and Inspection of Social Care (Wales) Act renames the Care Council for Wales as Social Care Wales and gives the organisation new powers.  As well as workforce regulation and workforce development, Social Care Wales will be responsible for improvement across the social care sector \- a major change for social care in Wales.   Social Care Wales will come into force in April next year.   Minister for Social Services and Public Health Rebecca Evans said: > “Social Care Wales will work with people who use care and support services, and a broad range of organisations, to lead improvements in social care.  We are recruiting a board of members who will be passionate about and committed to improving social care in Wales.   > > “The board will aim to make sure that the people of Wales can call on a high\-quality social care workforce that provides services to fully meet their needs.  It will strengthen the protection of people who use social care services, support the workforce to develop, and improve the quality of care and support in Wales.     > > “I want to see a board that is as diverse as the people of Wales, made up of individuals with a wide range of expertise, skills and experience of social care.  We are actively seeking carers, service users, social care workers and members of the public who can help to improve social care in Wales.  If that is you, or someone you know, please take a look at the website.” Arwel Ellis Owen, Care Council for Wales Chair who will Chair Social Care Wales for its first two years, reiterated the Minister’s call for a broad range of potential members to come forward. He said: > “These are exiting times to be involved in public policy in Wales. Social Care Wales will build on the success of the Care Council and its aims of providing public assurance and a professional and sustainable social care and early years workforce, supported by high\-quality learning. > > “To achieve this, we need a strong, independent Board. The Board will drive the various improvement agendas, such as care and support at home, looked\-after children and dementia. > > “I do hope people are inspired to be part of the Social Care Wales Board. There will be no more than 14 Members from all corners of Wales, and from all walks of life and experiences. It is a unique opportunity to become a new member of a body that will have responsibility for leading the care sector.” To find out more about Social Care Wales and to apply, visit: www.wales.gov.uk/publicappointments

O dan Ddeddf Rheoleiddio ac Arolygu Gofal Cymdeithasol (Cymru) 2016, mae Cyngor Gofal Cymru yn cael enw newydd, sef Gofal Cymdeithasol Cymru, ac mae’r corff hefyd yn cael pwerau newydd. Yn ogystal â rheoleiddio a datblygu’r gweithlu, bydd Gofal Cymdeithasol Cymru yn gyfrifol am gyflwyno gwelliannau ar draws y sector gofal cymdeithasol – bydd hyn yn newid mawr i’r maes gofal cymdeithasol yng Nghymru.   Bydd Gofal Cymdeithasol Cymru yn dod i rym ym mis Ebrill y flwyddyn nesaf. Dywedodd Rebecca Evans, Gweinidog Iechyd y Cyhoedd a Gwasanaethau Cymdeithasol: > “Bydd Gofal Cymdeithasol Cymru yn gweithio gyda phobl sy’n defnyddio gwasanaethau gofal a chymorth, ac amrywiaeth eang o sefydliadau, i arwain ar welliannau mewn gofal cymdeithasol. Rydyn ni’n recriwtio bwrdd o aelodau a fydd yn frwdfrydig am wella gofal cymdeithasol yng Nghymru, ac wedi ymrwymo i wneud hynny. > > “Nod y Bwrdd fydd sicrhau bod pobl Cymru yn gallu dibynnu ar weithlu gofal cymdeithasol o ansawdd uchel, a fydd yn darparu gwasanaethau i ddiwallu eu hanghenion yn llawn. Bydd yn diogelu’n well y bobl hynny sy’n defnyddio gwasanaethau gofal cymdeithasol, yn cefnogi’r gweithlu i ddatblygu ac yn gwella ansawdd gofal a chymorth yng Nghymru.   > > “Rwyf am weld Bwrdd sydd mor amrywiol â phobl Cymru, sy’n cynnwys unigolion gydag amrywiaeth eang o arbenigedd, sgiliau a phrofiad o ofal cymdeithasol. Rydym yn chwilio am ofalwyr, defnyddwyr gwasanaethau, gweithwyr gofal cymdeithasol ac aelodau o’r cyhoedd a all helpu i wella gofal cymdeithasol yng Nghymru. Os ydych chi’n bodloni’r gofynion hyn, neu os ydych chi’n adnabod rhywun sy’n eu bodloni, byddwn yn eich annog i ymweld â’r wefan.” Pwysleisiodd Arwel Ellis Owen, Cadeirydd Cyngor Gofal Cymru, a fydd hefyd yn Gadeirydd Gofal Cymdeithasol Cymru am y ddwy flynedd gyntaf, alwad y Gweinidog i amrywiaeth eang o aelodau posibl fynegi diddordeb. Dywedodd: > “Mae’n amser cyffrous i gymryd rhan mewn polisi cyhoeddus yng Nghymru. Bydd Gofal Cymdeithasol Cymru yn adeiladu ar lwyddiant Cyngor Gofal Cymru a nod y corff hwnnw o ddarparu sicrwydd i’r cyhoedd a gweithlu gofal cymdeithasol a blynyddoedd cynnar proffesiynol a chynaliadwy, gyda chefnogaeth dysgu o’r radd flaenaf. > > “I wireddu hyn, mae arnom ni angen Bwrdd cadarn ac annibynnol. Bydd y Bwrdd yn gyrru’r agendau gwella amrywiol, fel gofal a chymorth yn y cartref, plant sy’n derbyn gofal ac unigolion â dementia. > > “Dw i wir yn gobeithio y bydd pobl yn cael eu hysbrydoli i fod yn rhan o Fwrdd Gofal Cymdeithasol Cymru. Bydd gan y Bwrdd ddim mwy na 14 o aelodau, a fydd yn dod o bob cwr o Gymru, a chanddynt bob math o gefndir a phrofiad bywyd. Mae’n gyfle unigryw i ddod yn aelod o gorff newydd a fydd yn gyfrifol am arwain y sector gofal.” I ddysgu mwy am y corff Gofal Cymdeithasol Cymru ac i wneud cais, ewch i: www.llyw.cymru/penodiadaucyhoeddus

Translate the text from English to Welsh.

First Minister Mark Drakeford announced last month that recycling centres could reopen as part of the easing of coronavirus (COVID\-19\) restrictions. More than 3,000 bookings were made on the first day when they reopened in the Vale of Glamorgan – 10 bookings were made every minute. The Zipporah app called 'Generic', is helping people in the county to book an appointment. This is proving vital in helping recycling centres manage attendance, maintain physical distancing and reduce queuing. Residents are also provided with clear instructions and procedures to follow before arriving and during their visit to a recycling centre. The app has also been taken up by local authorities outside Wales. Zipporah is providing it to all free of charge. Economy, Transport and North Wales Minister, Ken Skates said: > This is a fantastic example of a Welsh company taking action in a time of crisis to introduce a new product for the benefit of public services and local residents. > > > Indications show the Generic app has already proved a success at recycling centres in the Vale of Glamorgan. This is absolutely essential in ensuring physical distancing rules are maintained and people can come and go with confidence and ease. > > > I’d like to thank Zipporah and the Vale of Glamorgan council for working collaboratively to bring a successful solution into the public domain. Zipporah’s technical director Scott Burton said: > Our appointment solution has already been incredibly effective especially in facilitating the organised re\-opening of recycling centres – not only in Wales but also across England and Scotland. > > > As well as keeping recycling centres running smoothly, Zipporah technology has been crucial in allowing social distancing to be maintained – upholding the safety of both the public and staff alike. > > > We’re delighted with how successful the system has been in benefiting those using during this challenging period. Deputy Minister for Housing and Local Government, Hannah Blythyn said: > We have had to adapt our ways of working, since the coronavirus outbreak and it is fantastic to see local authorities and businesses coming together and using innovative technology to ensure key public services are maintained. > > > Ensuring the safety of staff and the public at recycling centres is vital. The Generic app has not only helped to achieve this but has allowed recycling centres to run smoothly while adopting social distancing. I hope we’ll see more of this collaborative working in the future as we respond to the pandemic. Peter King, Vale of Glamorgan Council Cabinet Member for Neighbourhood Services and Transport, said: > We’re delighted with how smoothly our Household waste Recycling Centres have been able to reopen after a period of closure. > > > As anticipated demand for these facilities was extremely high, but thanks to proper planning and the hard work of Council staff many potential problems relating to queuing and waiting times have been avoided. > > > The implementation of a booking system was crucial to the reopening operation and we’d like to thank Zipporah for their support. They’ve provided us with reliable and robust software that has stood up well to significant pressure. Vale of Glamorgan resident Stuart Evans said: > After a couple of months of having a full garden of shelving units, carpet, underlay etc, I was so grateful to be able to get to the recycling centre in Barry. > > > Time slots worked perfectly and it felt so ‘normal’. Staff were very organised and helpful. Great work Vale of Glamorgan Council.

Cyhoeddodd y Prif Weinidog, Mark Drakeford, fis diwethaf y byddai canolfannau ailgylchu yn cael ailagor fel rhan o’r llacio ar gyfyngiadau’r coronafeirws (COVID\-19\). Cafodd mwy na 3,000 o apwyntiadau eu gwneud i ymweld â chanolfannau ailgylchu Bro Morgannwg ar ddiwrnod cyntaf eu hailagor – 10 apwyntiad bob munud. Enw ap Zipporah yw ‘Generic’ a bydd yn helpu pobl y sir i wneud apwyntiad. Mae’n profi ei hun yn hanfodol i helpu canolfannau ailgylchu i drefnu ymweliadau, cadw pellter a lleihau’r angen i giwio. Hefyd, mae’n rhoi cyfarwyddiadau clir ar beth i’w wneud cyn ac ar ôl cyrraedd y ganolfan ailgylchu. Mae awdurdodau lleol y tu allan i Gymru yn defnyddio’r ap hefyd. Mae Zipporah yn ei gynnig i bawb yn gwbl ddi\-dâl. Dywedodd Gweinidog yr Economi, Trafnidiaeth a’r Gogledd, Ken Skates: > Dyma enghraifft wych o gwmni o Gymru yn gweithredu yn y cyfnod hwn o argyfwng i gyflwyno cynnyrch newydd er lles gwasanaethau cyhoeddus a phobl leol. > > > Mae’r arwyddion yn dangos bod Generic eisoes yn llwyddiant yng nghanolfannau ailgylchu’r Fro. Mae’n gwbl hanfodol i sicrhau bod pobl yn cadw at y rheolau cadw pellter a’u bod yn gallu mynd a dod yn hyderus a hwylus. > > > Hoffwn ddiolch i Zipporah a chyngor Bro Morgannwg am gydweithio i ddyfeisio ateb llwyddiannus er lles y cyhoedd. Dywedodd Scott Burton, cyfarwyddwr technegol Zipporah: > Mae ein ap apwyntiadau eisoes wedi bod yn hynod effeithiol, yn enwedig o ran helpu i agor canolfannau ailgylchu – nid yng Nghymru yn unig, ond yn Lloegr a’r Alban hefyd. > > > Yn ogystal â rhedeg canolfannau ailgylchu’n esmwyth, mae technoleg Zipporah wedi bod yn hanfodol hefyd i helpu pobl i gadw pellter cymdeithasol – gan eu cadw eu hunain a’r staff yn ddiogel. > > > Rydyn ni’n hapus iawn bod y system wedi bod yn gymaint o lwyddiant a lles i’r rheini sy’n ei defnyddio yn y cyfnod anodd hwn. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Tai a Llywodraeth Leol, Hannah Blythyn: > Rydym wedi gorfod addasu’r ffordd rydym yn gweithio ers i’r coronafeirws gyrraedd, ac mae’n wych gweld awdurdodau a busnesau lleol yn dod ynghyd ac yn defnyddio technoleg arloesol i wneud yn siŵr bod gwasanaethau cyhoeddus yn cael eu cynnal. > > > Mae’n hanfodol cadw’r staff a’r cyhoedd mewn canolfannau ailgylchu’n ddiogel. Yn ogystal â sicrhau hynny, mae Generic wedi’i gwneud yn bosib i ganolfannau ailgylchu gael eu rhedeg yn esmwyth ac yn ddiogel i bawb. Gobeithio y gwelwn ragor o’r math hwn o gydweithio yn y dyfodol wrth inni ymateb i’r pandemig. Dywedodd Peter King, Aelod Cabinet Cyngor Bro Morgannwg dros Wasanaethau Cymdogaeth a Thrafnidiaeth: > Rydym yn falch o weld pa mor ddidrafferth y mae Canolfannau Ailgylchu Gwastraff Cartref wedi gallu ail\-agor ar ôl iddynt fod ar gau am gyfnod. > > > Fel y rhagwelwyd, roedd y galw am y cyfleusterau hyn yn uchel iawn, ond diolch i gynllunio da a gwaith caled staff y Cyngor, rydym wedi llwyddo i osgoi llawer o broblemau posib o ran ciwio ac amserau aros. > > > Roedd gweithredu system archebu yn hanfodol i ail\-agor y cyfleusterau a hoffem ddiolch i Zipporah am eu cymorth. Mae wedi rhoi meddalwedd ddibynadwy a chadarn inni sydd wedi ymdopi’n dda o dan bwysau mawr. Dywedodd Stuart Evans sy’n byw ym Mro Morgannwg: > Ar ôl sawl mis o gael gardd yn llawn silffoedd, carped, isgarped etc, roeddwn yn falch o allu mynd i’r ganolfan ailgylchu yn y Bari. > > > Roedd y slotiau amser wedi gweithio’n berffaith ac roedd yn teimlo mor ‘normal’. Roedd y staff yn drefnus iawn ac yn barod iawn i helpu. Gwaith gwych Cyngor Bro Morgannwg.

Translate the text from Welsh to English.

Mae'r system gynllunio'n hanfodol bwysig ar gyfer llwyddiant Cymru a'i heconomi. Rwy'n benderfynol o weld polisi a chyngor cynllunio cenedlaethol yn cefnogi datblygu economaidd ac adfywio, ac yn helpu i greu’r swyddi a chyfoeth sy'n angenrheidiol i sicrhau dyfodol mwy llewyrchus i'n cymunedau.  Ym mis Tachwedd 2012, cyhoeddais bolisi diwygiedig ar ddatblygu economaidd ym Mholisi Cynllunio Cymru.  Mae Polisi Cynllunio Cymru'n cydnabod pwysigrwydd yr economi gyfan yn hytrach na'r defnydd tir traddodiadol yn unig, ac yn egluro sut y dylai awdurdodau cynllunio lleol gymryd agwedd gadarnhaol tuag at ddatblygu economaidd ar draws Cymru. Mae hefyd yn pwysleisio bod angen cydbwysedd wrth ystyried datblygu economaidd a'i fanteision wrth ochr ystyriaethau cymdeithasol ac amgylcheddol.  Heddiw, cyhoeddir Nodyn Cyngor Technegol (TAN) 23 Datblygu Economaidd.  Mae TAN 23 yn ategu Polisi Cynllunio Cymru drwy roi rhagor o fanylion er mwyn helpu awdurdodau cynllunio lleol i baratoi polisïau Cynlluniau Datblygu Lleol, ac i wneud penderfyniadau   rheoli datblygu ar faterion datblygu economaidd. Nid yw grymoedd y farchnad yn parchu ffiniau awdurdodau cynllunio lleol, felly mae'n hanfodol cynllunio'n strategol ar gyfer datblygu economaidd.  Ym Mholisi Cynllunio Cymru rwy'n nodi pwysigrwydd sicrhau cydweithio rhwng awdurdodau cynllunio lleol. Mae hyn yn cael ei adlewyrchu yn TAN 23, sy'n egluro sut i wneud hynny drwy gyfuno sgiliau ac adnoddau a pharatoi astudiaethau economaidd rhanbarthol a sylfaen o dystiolaeth ar y cyd.  Dylai astudiaethau rhanbarthol nodi safleoedd strategol, targedau darpariaeth tir ar gyfer defnyddiau dosbarth B, a sut y bydd y datblygu’n cael ei ddosbarthu ar draws gwahanol awdurdodau cynllunio lleol mewn Cynlluniau Datblygu Lleol.  Dylai awdurdodau cynllunio lleol geisio llywio datblygiadau i'r lleoliadau mwyaf cynaliadwy.  Os nad oes modd diwallu'r galw mewn ffordd gynaliadwy lle mae'n codi, dylid gwneud hynny o fewn awdurdodau cyfagos. Mae'r TAN yn cydnabod pwysigrwydd rhoi ystyriaeth briodol i ddatblygu economaidd wrth ochr ystyriaethau cymdeithasol ac amgylcheddol, ac yn egluro sut gall awdurdodau cynllunio lleol asesu mantais economaidd.  Efallai hefyd bod achosion pan fo cynnig  yn cael effaith negyddol ar amcanion cymdeithasol ac amgylcheddol; fodd bynnag, yn hytrach na gwrthod y cynnig dylai awdurdodau lleol yn gyntaf ystyried nifer o gwestiynau: a oes safleoedd eraill ar gael? faint o swyddi fydd yn cael eu creu? ac a fydd datblygiad yn gwneud cyfraniad arbennig i amcanion polisi? Rwyf wedi cyflwyno prawf cymalog, sy'n adlewyrchu cyngor cynllunio cyfredol ar gyfer defnyddiau megis datblygiadau manwerthu a hamdden. Dylai awdurdodau cynllunio lleol ei ddefnyddio wrth neilltuo safleoedd neu wrth benderfynu ar geisiadau cynllunio ar gyfer ffurfiau traddodiadol o ddatblygu economaidd. Y dewis cyntaf yw safleoedd o fewn aneddiadau, yna safleoedd ar gyrion aneddiadau, ac yn olaf safleoedd cefn gwlad agored.  Fodd bynnag, bydd yn rhaid i awdurdodau cynllunio lleol ddefnyddio'u crebwyll gan ddibynnu ar natur a gofynion penodol pob defnydd. Rwy'n cydnabod pwysigrwydd datblygu economaidd mewn ardaloedd gwledig, ac mae'r TAN yn egluro sut, drwy wella'r aliniad rhwng tai a swyddi, mae modd annog pobl i weithio'n agosach i'w cartrefi gan arwain at gymunedau mwy cynaliadwy.  Nodir hefyd swyddogaeth bwysig ailddefnyddio ac addasu adeiladau gwledig sydd eisoes yn bodoli ar gyfer diwallu anghenion ardaloedd gwledig. Disgwylir i awdurdodau cynllunio lleol fabwysiadu dull cadarnhaol o weithredu wrth drawsnewid adeiladau gwledig at ddefnydd busnes. Rhaid i ni ofyn am gyfraniad gan y rhai sydd â gwybodaeth am economïau lleol, ac mae'r TAN yn gosod rhestr ddangosol o randdeiliaid y gallai'r awdurdodau cynllunio lleol ddymuno cysylltu â nhw wrth adeiladu tystiolaeth i gefnogi eu Cynlluniau Datblygu Lleol. Ym Mholisi Cynllunio Cymru, roeddwn yn ei gwneud yn ofynnol i awdurdodau cynllunio lleol ddarparu tystiolaeth gadarn i'w defnyddio wrth baratoi eu strategaethau a'u polisïau datblygu economaidd yn eu cynlluniau datblygu.  Mae'r TAN yn rhoi cyngor manylach ynghylch casglu'r data hwn.  Yn y man byddaf yn cyhoeddi canllaw arferion yn benodol am gynnwys a methodoleg paratoi Adolygiadau Tir Cyflogaeth. Dylid defnyddio tystiolaeth hefyd i ddatblygu enghreifftiau o sefyllfaoedd economaidd posib y dylai cynlluniau datblygu eu hystyried, er mwyn iddynt fod yn ddigon hyblyg i addasu yn wyneb amodau economaidd cyfnewidiol dros gyfnod y cynllun. Rwy'n credu y dylai awdurdodau cynllunio lleol ddatblygu amcan tymor hir ar gyfer eu heconomi leol. Mae'r TAN yn egluro sut y dylid paratoi gweledigaeth ar gyfer eu cynllun datblygu i gyflawni hyn er mwyn i ystyriaethau economaidd, cymdeithasol ac amgylcheddol gefnogi'i gilydd a mynd i'r un cyfeiriad.  Bydd angen iddynt fod yn gyson gyda strategaethau eraill, fel y Cynllun Integredig Sengl a'r Strategaeth Gymunedol. 

The Planning system has a vital role to play in the success of Wales and its economy. I am determined that national planning policy and advice supports economic development and renewal, and helps provide opportunities for jobs and wealth creation needed to secure a more prosperous future for our communities.  In November 2012 I issued revised policy on economic development in Planning Policy Wales (PPW).  PPW recognises the importance of the whole economy not just the traditional employment land uses, and explains how local planning authorities should take a positive approach to the delivery of economic development across Wales.  It also emphasises how economic development and its benefits need to be considered equally alongside social and environmental considerations.  Today I announce the publication of Technical Advice Note (TAN) 23 Economic Development.  TAN 23 complements PPW by providing further detail to help local planning authorities prepare Local Development Plan (LDP) policies and make development management decisions about economic development.   Market forces do not respect local planning authority boundaries and therefore the need to plan strategically for economic development is essential.  In PPW I set out the importance of collaboration between local planning authorities and this is reflected in TAN 23, which explains how they should achieve this by pooling skills and resources, and preparing joint regional economic studies and an evidence base.  Regional studies should identify strategic sites, land provision targets for B class uses, and how development is to be distributed across local planning authority areas in LDPs.  Local planning authorities should aim to steer development to the locations which are the most sustainable.  Demand that cannot be met sustainably where it arises should be met in neighbouring authorities. The TAN recognises the importance of giving due weight to economic development alongside social and environmental considerations and explains how local planning authorities can assess economic benefit.  There may also be instances where a proposal  has negative impacts on social and environmental objectives; however, rather than rejecting the proposal local authorities should first consider a number of questions: do  alternative sites exist? how many jobs will be created? and will a development make a special contribution to policy objectives? I have introduced a sequential test, reflecting existing planning advice for uses such as retail and leisure development, which local planning authorities should employ when allocating sites or when determining planning applications for traditional forms of economic development. First preference will be for sites within settlements, followed by edge of settlement sites and then finally sites in the open countryside.  However, local planning authorities will have to apply judgement depending on the nature and particular requirements of each use. I recognise the importance to Wales of economic development in rural areas, and the TAN explains how, by improving the alignment between housing and jobs, people can be encouraged to work closer to home leading to more sustainable communities.  The important role that the re\-use and adaption of existing rural buildings has in helping meet the needs of rural areas is also identified, and local planning authorities are expected to adopt a positive approach to the conversion of rural buildings for business re\-use. It is essential that we seek contributions from those with knowledge and insight in local economies, and the TAN sets out an illustrative list of stakeholders that local planning authorities may wish to consult when building evidence in support of their Local Development Plans. In PPW I required local planning authorities to provide robust evidence to inform the preparation of their development plans economic development strategies and policies. The TAN provides more detailed advice about the collection of this data.  I will in due course also be seeking to issue a practice guide specifically about the content and methodology of preparing Employment Land Reviews. Evidence should also be used to develop economic scenarios which development plans should take account of so that they are flexible enough to adjust to changing economic circumstances over the plan period. I believe local planning authorities should develop a long term objective for their local economy and the TAN explains how they should prepare a vision for their development plan to achieve this so that economic, social and environmental considerations support each other and point in the same direction.  These will need to be consistent with other strategies such as the Single Integrated Plan and Community Strategy.   

Translate the text from English to Welsh.

In February 2018, the Welsh Government instructed Cardiff Council to undertake a feasibility study to identify measures to address illegal nitrogen dioxide exceedances in the shortest possible time. In June 2019, Cardiff Council submitted its final Plan. It proposed a package of measures including: * a bus retrofitting programme to lower emissions, * taxi mitigation measures, * city centre transport improvements and; * an active travel package making it easier for people to walk and cycle in the city centre. An Independent Review Panel, appointed by the Welsh Government, assessed the Plan and recommended it be accepted, albeit with a number of caveats. Cardiff Council was asked to provide further clarity their identified package of measures was the route most likely to achieve compliance in the soonest time possible. This included a request for further evidence to justify why a charging Clean Air Zone was not a suitable option. After full consideration and advice from the Independent Review Panel, the Minister has accepted the revised final plan. The Minister confirmed she is content Cardiff’s preferred option of non\-charging measures is likely to achieve the legal requirement and deliver a marked and sustained reduction in emissions. The scheme will also provide further benefits more widely across the city centre. Following approval of the Plan the Welsh Government will award Cardiff Council £21m to implement the air quality improvement measures included in it. The Minister for Environment, Energy and Rural Affairs, Lesley Griffiths said: > Improving air quality across Wales is a Welsh Government priority.  I am grateful  to Cardiff Council for all of the work they have undertaken during this process and their clear commitment and dedication to delivering a solution to support air quality benefits for the city. > > > We will shortly confirm a funding award to meet the costs of the preferred option, and will continue to work closely with Cardiff Council on the programme of activity to ensure urgent compliance with nitrogen dioxide limit values. Cardiff County Cllr Caro Wild, Cabinet Member for Strategic Planning and Transport, added: > This is very welcome news indeed and will enable us to get to work improving air quality in the city centre, especially around Castle Street, which surveys show was most likely to breach EU pollution limits by 2021\. Everyone living, working and visiting Cardiff has the right to breathe in clean air and this grant will allow us to put in place measures which will reduce pollution. > > > Our team has worked hand in glove with Welsh Government to arrive at solutions we know will work quickly here in Cardiff. I want to thank Welsh Government for their input, it shows what can be done when cities and government work closely together to benefit citizens. We have stolen a march on most other major regional cities who are still developing their clean air plans. > > > Air pollution on Castle Street is the symptom of a wider problem which extends far beyond this stretch of road. We may be within legal limits across the city, but the cleaner we can make the air the better it will be for everyone. Next week we will publish a 10\-year vision for transport which will build on this announcement, delivering a greener city for residents and future generations.

Ym mis Chwefror 2018 gofynnodd Llywodraeth Cymru i Gyngor Caerdydd gynnal astudiaeth ddichonoldeb er mwyn pennu mesurau a fyddai’n mynd i’r afael cyn gynted â phosibl â’r ffaith bod lefelau’r nitrogen deuocsid yn anghyfreithlon mewn rhai ardaloedd. Cyflwynodd Cyngor Caerdydd ei Gynllun terfynol ym mis Mehefin 2019\. Roedd yn cynnig pecyn o fesurau a oedd yn cynnwys: * rhaglen ôl\-osod bysiau er mwyn lleihau allyriadau, * mesurau lliniaru ar gyfer tacsis, * gwelliannau i drafnidiaeth yng nghanol y ddinas * a phecyn teithio llesol a fyddai’n ei gwneud hi’n haws i bobl gerdded a beicio yng nghanol y ddinas. Cafodd y Cynllun ei asesu gan Banel Adolygu Annibynnol a benodwyd gan Lywodraeth Cymru ac argymhellwyd y dylai gael ei dderbyn, er bod nifer o gafeatau.   Gofynnwyd i Gyngor Caerdydd sicrhau rhagor o eglurder o ran ai eu pecyn o fesurau fyddai’r ffordd fwyaf priodol o sicrhau cydymffurfiaeth o fewn y cyfnod byrraf posibl. Gofynnwyd am ragor o dystiolaeth a fyddai’n cyfiawnhau’r safbwynt na fyddai Parth Aer Glân yn opsiwn addas. Ar ôl ystyried yn ofalus holl sylwadau a chyngor y Panel Adolygu Annibynnol mae’r Gweinidog wedi derbyn y cynllun terfynol diwygiedig. Mae’r Gweinidog wedi cadarnhau ei bod yn fodlon â’r opsiwn a ffefrir gan Gaerdydd o ran mesurau heb godi tâl gan mai nhw sydd fwyaf tebygol o gyflawni’r gofyniad cyfreithiol a chyflawni gostyngiad amlwg a chynaliadwy mewn allyriadau.  Ar ôl i’r Cynllun gael ei gymeradwyo bydd Llywodraeth Cymru yn rhoi £21 miliwn i Gyngor Caerdydd fel y gall weithredu’r mesurau gwella ansawdd aer. Dywedodd Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig, Lesley Griffiths: > Mae gwella ansawdd aer ar draws Cymru yn flaenoriaeth i Lywodraeth Cymru. Hoffwn ddiolch i Gyngor Caerdydd am eu holl waith gydol y broses hon a’u hymroddiad a’u hymrwymiad clir i gyflawni ateb a fydd yn gwella ansawdd yr aer o fewn y ddinas. > > > Byddwn yn cadarnhau yn fuan ddyfarniad cyllid a fydd yn talu costau’r opsiwn a ffefrir, a byddwn yn parhau i gydweithio’n agos â Chyngor Caerdydd ar y rhaglen o weithgareddau a fydd yn sicrhau cydymffurfiaeth ar frys â therfynau nitrogen deuocsid. Ychwanegodd y Cynghorydd Caro Wild, Aelod Cabinet Cyngor Caerdydd ar gyfer Cynllunio Strategol a Thrafnidiaeth: > Dyma newyddion gwych a fydd yn ein galluogi i fynd ati i wella ansawdd yr aer o fewn canol y ddinas, ac yn arbennig o amgylch Stryd y Castell. Mae’r arolygon yn dangos mai’r stryd hon sydd fwyaf tebygol o fynd y tu hwnt i derfynau llygredd yr UE erbyn 2021\. Mae gan bawb sy’n byw, yn gweithio ac yn ymweld â Chaerdydd yr hawl i anadlu aer glân a bydd y grant hwn yn ein galluogi i gyflwyno mesurau a fydd yn lleihau llygredd. > > > Mae ein tîm wedi cydweithio’n agos â Llywodraeth Cymru er mwyn cyflawni atebion a fydd yn gweithio’n gyflym yma yng Nghaerdydd. Hoffwn ddiolch i Lywodraeth Cymru am eu mewnbwn, ac mae hyn yn tystio i’r hyn y gallwn ei gyflawni wrth i ddinasoedd a llywodraethau gydweithio er budd dinasyddion. Rydym wedi achub y blaen ar y rhan fwyaf o ddinasoedd rhanbarthol mawr sy’n parhau i ddatblygu eu cynlluniau aer glân. > > > Mae llygredd aer ar Stryd y Castell yn arwydd o broblem ehangach sy’n estyn y tu hwnt i’r rhan hon o ffordd. Er ein bod o fewn terfynau cyfreithiol ar draws y ddinas byddai sicrhau aer mor lân â phosibl o fudd i bawb. Byddwn yn cyhoeddi yr wythnos nesaf weledigaeth 10 mlynedd ar gyfer trafnidiaeth a fydd yn adeiladu ar y cyhoeddiad hwn, gan sicrhau dinas fwy gwyrdd ar gyfer y trigolion a chenedlaethau’r dyfodol.

Translate the text from Welsh to English.

Cyn iddi gael ei phenodi’n ffurfiol fel Cadeirydd, bydd Pwyllgor Cyllid y Cynulliad Cenedlaethol yn cynnal gwrandawiad cyn penodi ddydd Iau 16 Chwefror i glywed tystiolaeth gan Ms Bishop fel yr ymgeisydd a ffefrir. Mae’r cyhoeddiad mai Ms Bishop yw’r ymgeisydd a ffefrir yn cael ei wneud yn dilyn argymhelliad gan banel penodi sy’n cael ei gadeirio’n annibynnol, a hynny wedi i ymarfer recriwtio teg ac agored, wedi’i reoleiddio gan y Comisiynydd Penodiadau Cyhoeddus, gael ei gynnal.   O dan Ddeddf Rheoli a Chasglu Trethi (Cymru), a gafodd ei phasio gan y Cynulliad Cenedlaethol ym mis Ebrill 2016, cafodd trefniadau eu sefydlu ar gyfer datganoli trethi yng Nghymru. Roedd hyn yn cynnwys creu Awdurdod Cyllid Cymru i gasglu a rheoli trethi datganoledig yng Nghymru.   Bydd Awdurdod Cyllid Cymru yn dechrau ar ei waith ym mis Ebrill 2018, pan fydd treth dir y dreth stamp a’r dreth tirlenwi yn cael eu datganoli i Gymru. Bydd y corff yn adran anweinidogol o Lywodraeth Cymru, sy’n atebol i Weinidogion Cymru, Cynulliad Cenedlaethol Cymru a threthdalwyr yng Nghymru. **Nodiadau** * Mae gwrandawiad cyn penodi wedi cael ei drefnu ar gyfer Cadeirydd Awdurdod Cyllid Cymru gan mai hon yw’r adran anweinidogol gyntaf i gael ei sefydlu gan Lywodraeth Cymru. Mae gwrandawiadau cyn penodi yn cael eu defnyddio mewn rhannau eraill o’r DU i alluogi pwyllgorau i glywed tystiolaeth gan yr ymgeisydd a ffefrir gan y Llywodraeth yn achos penodiadau cyhoeddus penodol cyn i’r penderfyniad penodi terfynol gael ei wneud. * Bydd Pwyllgor Cyllid Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn cyhoeddi adroddiad yn dilyn y gwrandawiad yn amlinellu ei farn am ba mor addas yw’r ymgeisydd a ffefrir ar gyfer y swydd. Yn dilyn hynny, bydd y penderfyniad terfynol ynglŷn â’r penodiad yn cael ei wneud gan Ysgrifennydd y Cabinet dros Gyllid a Llywodraeth Leol. **Kathryn Bishop** * Mae gan Kathryn fwy na 30 mlynedd o brofiad yn gweithio gyda sefydliadau sy'n mynd drwy newid mawr – yn Accenture, Allied Dunbar, Eagle Star, Zurich a Phrifysgol Gorllewin Lloegr, ac mae ei chefndir yn cynnwys gweithio ym meysydd Technoleg Gwybodaeth ac Adnoddau Dynol. * Mae ganddi bellach bortffolio o ymrwymiadau ac mae’n Gymrawd Cyswllt o Ysgol Fusnes Saïd (Prifysgol Rhydychen). Yno, mae hi’n cyfarwyddo rhaglenni arweinyddiaeth ar gyfer cwmnïau gwasanaethau proffesiynol a chorfforaethau rhyngwladol eraill, ac mae hi hefyd yn dysgu ar y rhaglenni hyn. * Cafodd Kathryn ei phenodi yn Gomisiynydd y Gwasanaeth Sifil ym mis Ebrill 2012 a bu’n gweithio fel Prif Gomisiynydd y Gwasanaeth Sifil Dros Dro o fis Ebrill i Medi 2016\. * Mae hi hefyd yn gyfarwyddwr busnes ymgynghori lle mae hi’n rheoli prosiectau ar gyfer cleientiaid. Mae’r gwasanaeth a gynigir yn cynnwys cynorthwyo sefydliadau’r sector preifat, asiantaethau gweithredol, Ymddiriedolaethau'r Gwasanaeth Iechyd Gwladol a Chyrff Cyhoeddus Anadrannol â materion cynllunio strategol. * Mae hi wedi gweithio fel Cyfarwyddwr Anweithredol mewn amryw o sefydliadau’r llywodraeth, gan gynnwys Asiantaeth Ffiniau'r DU, Swyddfa Eiddo Deallusol y DU, ac yn Llywodraeth Cymru. **Awdurdod Cyllid Cymru (WRA)** Bydd gan Awdurdod Cyllid Cymru bwerau tebyg i awdurdodau trethi eraill y DU fel bod y corff yn gallu ymgymryd â’i swyddogaethau mewn modd cyson a chynhwysfawr.   Yn ogystal â chasglu trethi, bydd Awdurdod Cyllid Cymru yn: • Rhoi gwybodaeth, cyngor a help i drethdalwyr mewn perthynas â threthi • Datrys cwynion ac anghydfodau • Hybu cydymffurfiaeth â threthi • Lleihau achosion o efadu trethi ac osgoi trethi • Cefnogi Llywodraeth Cymru wrth iddi ddatblygu polisi trethi  

Before the chair of the WRA is formally appointed, the National Assembly’s Finance Committee will hold a pre\-appointment hearing on Thursday February 16 to take evidence from Ms Bishop as the preferred candidate. Ms Bishop’s announcement as the preferred candidate follows a recommendation by an independently\-chaired appointments panel after a fair and open recruitment exercise regulated by the Commission for Public Appointments. The Tax Collection and Management (Wales) Act, which was passed by the National Assembly in April 2016, established devolved tax arrangements in Wales, including the creation of the WRA to collect and manage devolved Welsh taxes. The WRA will become operational from April 2018, when stamp duty land tax and landfill tax are devolved to Wales. The WRA will be a non\-ministerial department of the Welsh Government, which is accountable to Welsh Ministers, the National Assembly and Welsh taxpayers. **Notes** * A pre\-appointment hearing has been arranged for the chair of the WRA as this is the first non\-ministerial department to be established by the Welsh Government. Pre\-appointment hearings are used elsewhere in the UK to enable committees to take evidence from the government’s preferred candidate for certain key public appointments prior to the final appointment decision. * The National Assembly’s Finance Committee will publish a report setting out its views about the preferred candidate’s suitability for the post. A final decision about the appointment will be made by the Cabinet Secretary for Finance and Local Government. **Kathryn Bishop** * Kathryn has more than 30 years' experience working with organisations undergoing major change – at Accenture, Allied Dunbar, Eagle Star, Zurich and the University of the West of England. Her background includes IT and HR. * She has a portfolio of commitments and is an associate fellow of Saïd Business School (University of Oxford), where she directs and teaches on leadership programmes for professional service firms and other multinational corporations. * Kathryn was appointed a civil service commissioner in April 2012 and acted as the interim First Civil Service Commissioner from April to September 2016\. * She is a director of a consulting business, managing projects for clients, including assistance with strategic planning for private sector organisations, executive agencies and NHS trusts. * She has held a number of non\-executive directorships within government, including the UK Border Agency, the UK Intellectual Property Office and the Welsh Government. **The Welsh Revenue Authority (WRA)** The WRA will have comparable powers to other UK tax authorities so its functions can be undertaken consistently and comprehensively.   As well as collecting tax, the WRA will: • Provide information, advice and help about taxes to taxpayers • Resolve complaints and disputes • Promote tax compliance • Reduce tax evasion and tax avoidance • Support the development of Welsh Government tax policy  

Translate the text from English to Welsh.

On 5 December 2023 an oral statement was made in the Senedd: Foundational Economy (external link).

Ar 5 Rhagfyr 2023, gwnaed datganiad llafar yn y Senedd: Yr Economi Sylfaenol (dolen allanol).

Translate the text from English to Welsh.

I am sure you were as concerned as I was to read the recent report by the Health Service Ombudsman in England. Care and Compassion described 10 cases in NHS England where the older people concerned did not receive even the most basic levels of care. I am worried about the message this gives to the public about what they should expect from NHS Wales. I wish to emphasis that quality, patient safety and ensuring all individuals are treated with dignity and respect are at the heart of everything we do in NHS Wales. There is no room for complacency when caring for the health and well being of individuals. It is an unfortunate truth that we see good and bad practices in all areas of society.  Where levels of care are seen to fall short, I expect organisations to rigorously investigate and address the issues identified as failings. We have a number of robust structures and arrangements in place to drive up standards, and root out and deal with any failures in care in NHS Wales. All NHS Wales organisations must comply with Doing Well, Doing Better – the Healthcare Standards for Wales. The focus of the standards is "doing the right thing, at the right time, for the right patient, in the right place and with the right staff". Healthcare Inspectorate Wales (HIW) rigorously inspects and externally assures how well organisations meet these standards, including undertaking investigations into serious incidents and making unannounced cleanliness spot checks. We have retained Community Health Councils in Wales and their programme of visiting, inspecting and monitoring services has continued to safeguard the public’s interests. I was pleased to note that the 2010 Hospital Patient Environment review, which is conducted annually by the CHC, showed a general trend of improvement sustained over the last 2\-3 years. It also highlights areas that still need attention, and I expect all NHS organisations to use this valuable feedback in their drive to improve services. In addition to these quality assurance arrangements, I have introduced a wide range of initiatives designed to help organisations deliver consistent high quality person\-centred care: * The Free to Lead, Free to Care initiative that enhances the powers for hospital ward sisters to manage their wards, which affects every aspect of the patient’s experience, such as protected mealtimes and ensuring cleanliness. There are now Fundamentals of Care audits of every ward in Wales. * 1000 Lives Plus is making significant improvements in patient safety and reduction in harm across Wales. Some hospital wards have reduced and in some cases eliminated pressure ulcers, which is a remarkable achievement. The Transforming Care at the Bedside programme is seeing significant increases in the amount of time healthcare staff spend on direct patient care, and also reductions in adverse incidents. In addition to programmes that focus on processes and behaviours, I have also looked at how we recruit and train staff and how we ensure all staff understand their responsibilities to patients: * Uniquely in the UK, all applicants for nursing and midwifery education programmes in Wales must submit a Character Reference, which provides evidence about the individual’s attitudes to caring and ability to communicate with people. * In January, I introduced a Code of Conduct for Healthcare Support Workers, who provide a large portion of hands\-on patient care.  This sets out how they should behave and do the right thing at all times. In addition to the programmes that improve services for all patients, I have also focused developments and funding for specific parts of the population, such as the National Dementia Vision for Wales, launched on 16 February 2011\. In the last 3 years, significant work has been driven through the Dignity in Care programme, set up to examine issues related to dignity and respect for older people in health and social care settings. This extensive programme of work has involved engagement with staff at all levels, users and carers, to raise awareness of issues related to dignity and respect in caring for older people. It has seen the introduction of staff training programmes; ‘listening’ events with front line staff, users and carers; support for specific projects aimed at improving care; focused NHS inspections by HIW; and development of specific questions on dignity and respect in the Fundamentals of Care Audit Tool (now used on every ward in Wales). Work is underway to consider creating a network of Dignity in Care Champions. Proposals include identifying individuals who are committed to taking action, however small, to create a care system that has compassion and respect for those using its services. We have also been successful in restructuring overnight hospital accommodation to provide single rooms and/or single sex bay accommodation in ward areas. Moving to single accommodation is not without its detractors. Some patients have expressed a wish to be in shared accommodation, as this provides companionship and a feeling of safety from having other people around them. To date, the gains in terms of privacy and improved dignity of patients, and the positive benefits in reducing Healthcare Associated Infection, have been the deciding factors when re\-designing acute hospital environments to date. Perhaps now is the time to undertake some evaluation of the patient’s experience to explore these issues further. When things do go wrong, people need to know that their concerns will be properly investigated and that the organisation will do everything it can to deal with them honestly and fairly. It is also important that people feel that the organisation has genuinely learnt from any mistakes that have been made. I have only this week taken the NHS (Concerns, Complaints and Redress Arrangements) (Wales) Regulations 2011 through the Assembly and they will come into force on 1 April. These new arrangements will improve the way in which the NHS in Wales handles concerns.  The new arrangements will provide a single, integrated process for dealing with concerns raised about treatment and care, whether through a complaint, claim or clinical incident. They will put the person raising the concern at the heart of the process, provide proportionate investigation and a thorough response. The new Regulations also introduce the concept of redress, which will allow lower value claims for clinical negligence to be settled without legal action.  Despite all the things that have been put in place, there is still work to be done. There must be a zero tolerance to poor care. It is never acceptable for patients and users of our services to receive anything less than the best possible level of service \- which must at all times be respectful, safe and compassionate.

Rwy’n siwr bod darllen yr adroddiad diweddar gan Ombwdsmon y Gwasanaeth Iechyd yn Lloegr wedi peri cymaint o bryder i chi ag i mi. Roedd Care and Compassion yn disgrifio 10 achos yn y GIG yn Lloegr lle na wnaeth y bobl hŷn dan sylw dderbyn y lefelau gofal mwyaf sylfaenol. Rwy’n poeni ynghylch y neges y mae hyn yn ei roi i’r cyhoedd am yr hyn y dylent ei ddisgwyl oddi wrth GIG Cymru. Hoffwn bwysleisio bod ansawdd, diogelwch cleifion a sicrhau bod pob unigolyn yn cael eu trin ag urddas a pharch yn ganolog i bopeth a wnawn yn GIG Cymru. Nid oes unrhyw le i laesu dwylo wrth ofalu am iechyd a lles unigolion. Mae’n wirionedd anffodus ein bod yn gweld arferion da a drwg ym mhob rhan o gymdeithas. Lle gwelir bod lefelau gofal yn syrthio’n brin, rwy’n disgwyl i sefydliadau ymchwilio’n drwyadl i’r materion a nodir fel methiannau a mynd i’r afael â hwy. Mae gyda ni nifer o strwythurau a threfniadau cadarn i godi safonau ac i gael gwared ag unrhyw fethiannau gofal yn GIG Cymru. Mae’n rhaid i holl sefydliadau GIG Cymru gydymffurfio â Gwneud yn Dda, Gwneud yn Well – Safonau Gofal Iechyd Cymru. Ffocws y safonau yw “gwneud y peth iawn, ar yr adeg iawn, i'r claf iawn, yn y lle iawn gyda’r staff iawn". Mae Arolygiaeth Gofal Iechyd Cymru yn arolygu’n drwyadl ac yn darparu sicrwydd ansawdd allanol ynghylch i ba raddau mae sefydliadau yn bodloni’r safonau hyn, gan gynnwys cynnal ymchwiliadau i achosion difrifol a chynnal hap\-archwiliadau dirybudd o lendid. Rydym wedi cadw Cynghorau Iechyd Cymuned yng Nghymru ac mae eu rhaglen o ymweld, arolygu a monitro gwasanaethau wedi parhau i warchod buddiannau’r cyhoedd. Roedd yn bleser gennyf nodi bod adolygiad 2010 o amgylchedd cleifion mewn ysbytai, a gynhelir bob blwyddyn gan y Cynghorau Iechyd Cymuned, yn dangos gwelliant cyffredinol a gynhaliwyd dros y 2\-3 mlynedd diwethaf. Mae’n tynnu sylw hefyd at y meysydd y mae angen rhoi sylw iddynt o hyd, ac rwy’n disgwyl i holl sefydliadau’r GIG ddefnyddio’r adborth gwerthfawr hwn yn eu hymgyrch i wella gwasanaethau. Yn ogystal â’r trefniadau hyn i sicrhau ansawdd, rwyf wedi cyflwyno amrywiaeth eang o fentrau i helpu sefydliadau i sicrhau gofal o ansawdd uchel cyson sy’n canolbwyntio ar yr unigolyn: * Menter Rhyddid i Arwain, Rhyddid i Ofalu sy’n cynyddu pwerau prif nyrsys wardiau ysbyty i reoli eu wardiau, sy’n effeithio ar bob agwedd ar brofiad y claf, megis amseroedd bwyta a glendid. Erbyn hyn mae archwiliadau Hanfodion Gofal yn cael eu cynnal ar bob ward yng Nghymru. * Mae 1000 o Fywydau a Mwy yn gwneud gwelliannau sylweddol o ran diogelu cleifion a lleihau niwed ledled Cymru. Mae rhai wardiau ysbyty wedi lleihau ac, mewn rhai achosion, wedi cael gwared yn llwyr â briwiau pwyso, sy’n gryn gyflawniad. * Mae rhaglen Transforming Care at the Bedside yn gweld cryn gynnydd yn yr amser y mae staff gofal iechyd yn ei dreulio ar ofal cleifion uniongyrchol, a hefyd yn y gostyngiadau mewn achosion niweidiol. Yn ogystal â rhaglenni sy’n canolbwyntio ar brosesau ac ymddygiad, rwyf hefyd wedi edrych ar sut rydym yn recriwtio ac yn hyfforddi staff a sut rydym yn sicrhau bod yr holl staff yn deall eu cyfrifoldebau i gleifion: * Yn y DU, ac yma’n unig, rhaid i bob ymgeisydd am raglenni addysg nyrsio a bydwreigiaeth yng Nghymru gyflwyno Geirda Cymeriad, sy’n rhoi tystiolaeth am agweddau’r unigolyn i ofalu a’i allu i gyfathrebu â phobl. * Ym mis Ionawr, cyflwynais God Ymddygiad ar gyfer Gweithwyr Cymorth Gofal Iechyd, sy’n darparu cyfran fawr o ofal cleifion ymarferol. Mae hwn yn nodi sut dylent ymddwyn a gwneud y peth iawn bob amser. Yn ogystal â’r rhaglenni sy’n gwella gwasanaethau i bob claf, rwyf hefyd wedi canolbwyntio datblygiadau a chyllid ar gyfer rhannau penodol o’r boblogaeth, megis Gweledigaeth Demensia Genedlaethol Cymru, a lansiwyd ar 16 Chwefror 2011\. Yn y 3 blynedd ddiwethaf, mae cryn waith wedi’i ysgogi gan raglen Urddas mewn Gofal, a sefydlwyd i ystyried materion sy’n ymwneud ag urddas a pharch i bobl hŷn mewn lleoliadau iechyd a gofal cymdeithasol. Mae’r rhaglen waith helaeth hon wedi golygu ymgysylltu â staff ar bob lefel, defnyddwyr a gofalwyr, i godi ymwybyddiaeth o faterion sy’n ymwneud ag urddas a pharch wrth ofalu am bobl hŷn. Gwelwyd cyflwyno rhaglenni hyfforddi staff; digwyddiadau ‘gwrando’ gyda staff y rheng flaen, defnyddwyr a gofalwyr; cymorth i brosiectau penodol i wella gofal; arolygiadau o’r GIG gan AGIC; a datblygu cwestiynau penodol ar urddas a pharch yn y Pecyn Archwilio Hanfodion Gofal (a ddefnyddir ar bob ward yng Nghymru erbyn hyn). Mae gwaith ar y gweill i ystyried creu rhwydwaith o Hyrwyddwyr Urddas mewn Gofal. Ymhlith y cynigion mae nodi unigolion sydd wedi ymrwymo i gymryd camau, pa mor fach bynnag, i greu system ofal sy’n dangos tosturi a pharch at y rhai sy’n defnyddio ei gwasanaethau. Rydym hefyd wedi bod yn llwyddiannus wrth ailstrwythuro llety ysbyty dros nos i ddarparu ystafelloedd sengl a/neu ardaloedd un rhyw mewn rhannau o wardiau. Nid yw symud i lety sengl yn fêl i gyd. Mae rhai cleifion wedi mynegi dymuniad i fod mewn llety a rennir, gan fod hyn yn rhoi cwmni iddynt ac ymdeimlad o ddiogelwch gan fod pobl eraill o’u cwmpas. Hyd yn hyn, y preifatrwydd a’r urddas mwy i gleifion, a’r manteision yn sgil lleihau Heintiau sy’n Gysylltiedig â Gofal Iechyd, fu’r ffactorau a benderfynodd pryd i ailddylunio ysbytai aciwt. Efallai mai nawr yw’r amser i gynnal gwerthusiad o brofiad y claf i ymchwilio i’r materion hyn ymhellach. Pan aiff pethau o le, mae angen i bobl wybod yr ymchwilir yn briodol i’w pryderon ac y gwnaiff y sefydliad bopeth o fewn ei allu i ddelio â hwy mewn ffordd onest a theg. Mae’n bwysig hefyd bod pobl yn teimlo bod y sefydliad wir wedi dysgu o unrhyw gamgymeriadau a wnaed. Yr wythnos hon, rwyf wedi mynd â Rheoliadau’r GIG (Pryderon, Cwynion a Threfniadau Unioni Cam) (Cymru) 2011 drwy’r Cynulliad a dônt i rym ar 1 Ebrill. Bydd y trefniadau newydd hyn yn gwella’r ffordd y mae’r GIG yng Nghymru yn delio â phryderon. Bydd y trefniadau newydd yn darparu un broses integredig ar gyfer delio â phryderon a godwyd am driniaeth a gofal, boed drwy gŵyn, hawliad neu achos clinigol. Byddant yn rhoi lle canolog i’r person sy’n codi’r pryder, yn darparu ymchwiliad cymesur ac ymateb trwyadl. Mae’r Rheoliadau newydd hefyd yn cyflwyno’r cysyniad o unioni cam, a fydd yn caniatáu i hawliadau gwerth is am esgeulustod clinigol gael eu setlo heb weithredu cyfreithiol. Er gwaethaf yr holl bethau hyn sydd wedi’u sefydlu, mae yna waith eto i’w wneud. Mae’n rhaid inni ddatblygu agwedd o wrthod goddef gofal gwael. Nid yw byth yn dderbyniol i gleifion a defnyddwyr ein gwasanaethau gael unrhyw beth yn llai na’r lefel gwasanaeth gorau posibl – a dylai bob amser ddangos parch a thosturi a sicrhau diogelwch.

Translate the text from English to Welsh.

The event normally takes place in June, though this year had to be postponed due to the Covid\-19 pandemic. Organisations and groups will take to social media to publicise what they’re doing in order to improve air quality nationwide. The Welsh Government and Environment Platform Wales have collaborated to host a webinar with panellists from Transport for Quality of Life, Sustrans and Global Action plan while Transport for Wales will showcase their work to decrease their carbon footprint.   Newport Transport and Zenobe Energy will also announce the arrival of a fleet of 14 new electric buses – the first vehicles of their kind to ever be in service in Wales. The new buses will help to drive down air pollution in Newport, which is one of the most polluted areas in Wales. This year has seen the Welsh Government launch its Clean Air Plan, which sets out how we will improve air quality during the next 10 years, and supports the work needed in preparation for a new Clean Air Act for Wales. Other actions either carried out or supported by the Welsh Government include: * The largest ever investment in local Active Travel improvements in Wales, throughout 2020\. * Encouraging more people to work from home, and putting changes in place to support them in doing so. * Taking forward plans for a default 20mph speed limit in residential zones. * Launching a £29m fund to support the shift to low\-emission vehicles, moving us closer to our aim of a zero emission bus and taxi/private hire vehicle fleet by 2028\. * Outlining the Electric Vehicle Charging Strategy through a public consultation process in November, which will set out how charging infrastructure will be installed across Wales, with the aim of encouraging more people switch to electric vehicles, and providing charging equitably. Lesley Griffiths, the Minister for Environment, Energy and Rural Affairs, said: > While Covid\-19 has forced a number of events to be postponed or cancelled, we were keen that Clean Air Day take place in some form during 2020\. > > > As such, I’m very grateful for all of those organisations and public bodies who are taking part digitally –whether tis is sharing their work to improve air quality on social media, or taking part in events such as webinars. Ms Griffiths added: > We know during lockdown, more and more people have chosen to either work from home, or walk or cycle to work – leading to, on average, a 36% reduction in NO2 during the lockdown period. In a recent survey, more than half of Welsh adults surveyed said they’d started taking more walks during lockdown. > > > We are very grateful to the public for undertaking these changes, and we want to make sure that these new changed habits continue after lockdown and well into the future. Lee Waters, the Deputy Minister for Economy and Transport, said: > Coronavirus will fundamentally reshape our society and we must make sure those changes lead to cleaner air for Wales. We want to encourage modal shift and give more people the option to work from home, or at a hub in their community, with an aim of 30% of the workforce working remotely. > > > As well as making record investment in active travel we are supporting the transition to low emission vehicles with £29m, as well as taking forward an ambitious programme of public transport reform. All of this will help improve the design and the health of our communities.

Cynhelir y Diwrnod Aer Glân fel arfer ym mis Mehefin, ond eleni cafodd ei ohirio oherwydd pandemig y Covid\-19\. Bydd mudiadau a grwpiau’n mynd ar y cyfryngau cymdeithasol i esbonio beth maen nhw’n ei wneud i wella ansawdd yr aer ledled y wlad. Mae Llywodraeth Cymru a Phlatfform yr Amgylchedd Cymru wedi cyd\-drefnu gweminar gyda phanelwyr o Trafnidiaeth er Bywyd o Safon, Sustrans a Global Action Plan a bydd Trafnidiaeth Cymru’n dangos ei ymdrechion i leihau ei ôl troed carbon. Hefyd, bydd Newport Transport a Zenobe Energy yn cyhoeddi bod fflyd o 14 o fysiau trydan newydd wedi cyrraedd – y cerbydau cyntaf o’u bath erioed i weithio yng Nghymru. Bydd y bysiau newydd yn helpu i leihau’r llygredd aer yng Nghasnewydd, un o ardaloedd mwyaf llygredig Cymru. Cafodd Cynllun Aer Glân Llywodraeth Cymru ei lansio eleni, sy’n esbonio sut y bydd yn gwella ansawdd yr aer yn y 10 mlynedd nesaf ac yn cefnogi’r gwaith sydd ei angen i baratoi ar gyfer Deddf Aer Glân newydd i Gymru. Mae Llywodraeth Cymru’n cymryd ac yn cefnogi camau eraill hefyd, gan gynnwys: * Y buddsoddiad mwyaf erioed mewn gwelliannau Teithio Llesol lleol, gydol 2020 * Annog rhagor o bobl i weithio gartref, a gwneud newidiadau i’w helpu i allu gwneud hynny. * Bwrw ymlaen â’i chynlluniau ar gyfer gosod terfyn cyflymder o 20mya ym mhob ardal breswyl. * Lansio cronfa o £29m i helpu’r newid i gerbydau allyriadau isel, gan ein symud yn nes at ein hamcan o fflyd bysiau a thacsis/cerbydau hurio preifat di\-allyriadau erbyn 2028\. * Disgrifio’r Strategaeth Gwefru Cerbydau Trydan trwy ymgynghoriad cyhoeddus ym mis Tachwedd, fydd yn esbonio sut y caiff seilwaith gwefru ei ddarparu yng Nghymru, gyda’r nod o annog rhagor o bobl i droi at gerbydau trydan a sicrhau’r un cyfleoedd gwefru i bawb. Dywedodd Lesley Griffiths, Gweinidog yr Amgylchedd, Ynni a Materion Gwledig: > Er bod Covid\-19 wedi’n gorfodi i ohirio neu ganslo nifer o ddigwyddiadau, roedden ni’n awyddus bod Diwrnod Aer Glân o ryw fath yn cael ei gynnal yn 2020\. > > > Rwyf felly yn ddiolchgar iawn i bob mudiad a chorff cyhoeddus sy’n cymryd rhan yn ddigidol – boed trwy droi at y cyfryngau cymdeithasol i sôn am eu gwaith gwella ansawdd aer neu trwy gymryd rhan mewn gweminarau ac ati. Dywedodd hefyd: > Yn ystod y cyfnod clo, dewisodd llawer o bobl weithio gartref neu gerdded neu feicio i’r gwaith. Arweiniodd hynny at ostyngiad ar gyfartaledd o 36% yn lefelau NO2 y cyfnod.  Mewn arolwg diweddar, dywedodd dros hanner oedolion Cymru a holwyd y buon nhw’n mynd am dro’n amlach yn y cyfnod clo. > > > Rydyn ni’n ddiolchgar iawn i’r cyhoedd am wneud y newidiadau hyn, ac rydyn ni am i’r newidiadau hyn bara ar ôl y cyfnod clo ac ymhell i’r dyfodol. Dywedodd Lee Waters, Dirprwy Weinidog yr Economi a Thrafnidiaeth: > Bydd y coronafeirws yn arwain at ailffurfio’n cymdeithas a rhaid i ni sicrhau bydd y newidiadau yn arwain at aer glanach i Gymru.  Rydyn ni am annog newidiad moddol a rhoi mwy o gyfleoedd i bobl weithio gartref neu mewn hyb yn eu cymuned, gyda’r nod o gael 30% o’r gweithlu’n gweithio o bell. > > > Yn ogystal â buddsoddi mwy nag erioed mewn teithio llesol, rydyn ni’n cefnogi’r newid i gerbydau isel eu hallyriadau â £29m, ac yn bwrw ymlaen â rhaglen uchelgeisiol i ddiwygio trafnidiaeth gyhoeddus.  Bydd hyn oll yn gwella cynllun ac iechyd ein cymunedau.

Translate the text from Welsh to English.

Mae’r Gyllideb Atodol Gyntaf Llywodraeth Cymru ar gyfer 2021\-22 yn cael ei chyhoeddi heddiw. Prif ddiben y Gyllideb Atodol hon yw adlewyrchu'r  newidiadau cyllidebol ers Gyllideb  Derfynol 2021\-22 a gyhoeddwyd gan Lywodraeth Cymru ym mis Mawrth.    Mae'n nodi nifer o ddyraniadau o'n cronfeydd wrth gefn ac yn adlewyrchu newidiadau i linellau sylfaen gan gynnwys cyfran Cymru o’r cyllid a ddyrannwyd i fynd i’r afael â’r pandemig yn Lloegr. Mae’r gyllideb wedi’i hailstrwythuro i adlewyrchu’r newidiadau i’r portffolios Gweinidogol a gyhoeddwyd ar 13 Mai. Bydd y Gyllideb Atodol yn destun dadl yn y Cyfarfod Llawn ddydd Mawrth 13 Gorffennaf.  

The Welsh Government’s First Supplementary Budget for 2021\-22 is published today. The main purpose of this Supplementary Budget is to reflect the budgetary changes since the Final Budget 2021\-22 published by the Welsh Government in March.  It sets out a number of allocations from our reserves and reflects changes to baselines including Wales’ Barnett share of funding allocated to tackle the pandemic in England.  The budget has been restructured to reflect the changes to Ministerial portfolios announced on 13 May.   The Supplementary Budget will be debated in Plenary on Tuesday 13 July.

Translate the text from English to Welsh.

In the last week our NHS Wales Test Trace Protect service has identified multiple separate clusters linked to the Greek island of Zante/Zakynthos which currently has no returning quarantine restrictions. There are currently 6 clusters amounting to over 30 cases in the last week from 4 flights, of which 2 of these flights landed in England. There are concerns from our public health teams that the current advice and control measures for returning travellers are insufficient. Unfortunately our Consultants in Communicable Disease Control have several examples of Covid\-19 positive travellers who have not self\-isolated on return to Wales. That is a real concern for all of us. Public Health Wales have expressed direct concerns about the public health risk posed by passengers returning to Cardiff this evening from Zante/Zakynthos. I share that concern. It is almost certain that travellers returning to Wales from areas of higher Covid\-19 incidence will lead to further seeding of infections within Wales. Travel into Wales from mainland Europe drove the first wave of Covid\-19\. Without action it is likely that there will be significant health and economic impacts arising from new clusters of infections and renewed disease transmission in Wales. I have therefore agreed the following actions: 1. All passengers on the flight from Zante/Zakynthos to Cardiff this evening will be given a letter before leaving the airport requesting that they self\-isolate for 14 days due to the risk of unknowingly spreading Covid\-19 to others. 2. All passengers will be offered a Covid\-19 antigen test within 48 hours of their return and will be offered a repeat test 8 days after returning home. I am aware that travellers may be returning to Wales from Zante/Zakynthos this evening or tomorrow from other airports outside of Wales. I ask that these travellers self\-isolate for 14 days on their return and request a test once they arrive home and to repeat the test 8 days after returning home. In addition, I have pressed for an early meeting with the UK government and devolved nations tomorrow to consider the latest assessment of risk by the Joint Biosecurity Centre. There is an obvious need for us to consider the potential for changes to the Regulations in Wales which would require travellers arriving in the UK from Greece and possibly elsewhere to self\-isolate on their return. This is a dynamic situation and I will continue to review what measures may be required in the future. I will of course keep members updated.

Yn yr wythnos ddiwethaf, mae ein gwasanaeth Profi, Olrhain, Diogelu wedi nodi sawl clwstwr ar wahân sy’n gysylltiedig ag ynys Zante/Zakynthos yng Ngwlad Groeg, sydd ar hyn o bryd heb gyfyngiadau cwarantin ar deithwyr sy’n dychwelyd. Ar hyn o bryd mae 6 chlwstwr gyda chyfanswm o fwy na 30 o achosion yn yr wythnos ddiwethaf yn deillio o 4 hediad – 2 o’r rheini wedi glanio yn Lloegr. Mae pryderon gan ein timau iechyd y cyhoedd bod y cyngor a’r mesurau rheoli presennol ar gyfer teithwyr sy’n dychwelyd yn annigonol. Yn anffodus, mae ein Hymgynghorwyr Rheoli Clefydau Trosglwyddadwy yn gwybod am sawl enghraifft o deithwyr â COVID\-19 sydd heb hunanynysu ar ôl dychwelyd i Gymru. Mae hynny’n bryder gwirioneddol inni i gyd. Mae Iechyd Cyhoeddus Cymru wedi mynegi pryderon uniongyrchol ynghylch y risg i iechyd y cyhoedd yn sgil teithwyr a fydd yn dychwelyd i Gaerdydd heno o Zante/Zakynthos. Rwy’n rhannu’r pryder hwnnw. Mae hi bron yn sicr y bydd teithwyr sy’n dychwelyd o leoedd sydd â mwy achosion o COVID\-19 yn arwain at gyflwyno heintiadau o’r newydd yng Nghymru. Heb weithredu, mae’n debygol y bydd effeithiau sylweddol ar iechyd a’r economi yn sgil clystyrau newydd o heintiadau a throsglwyddo’r clefyd o’r newydd yng Nghymru. Rwyf felly wedi cytuno ar y camau canlynol: 1. Bydd pob teithiwr ar yr awyren o Zante/Zakynthos i Gaerdydd heno yn cael llythyr cyn gadael y maes awyr yn cadarnhau y dylent hunanynysu am 14 diwrnod oherwydd y risg o ledaenu COVID\-19 i eraill yn ddiarwybod. 2. Bydd pob teithiwr yn cael cynnig prawf antigenau ar gyfer COVID\-19 o fewn 48 awr ar ôl dychwelyd a byddant yn cael cynnig ailgymryd y prawf 8 diwrnod ar ôl cyrraedd adref. Rwy’n ymwybodol ei bod yn bosibl y bydd teithwyr yn dychwelyd i Gymru o Zante/Zakynthos heno neu yfory o feysydd awyr eraill y tu allan i Gymru. Rwy’n gofyn i’r teithwyr hyn hunanynysu hefyd am 14 diwrnod ar ôl dychwelyd ac i archebu prawf unwaith y maent yn cyrraedd adref gan ailgymryd y prawf 8 diwrnod ar ôl dod adref. Yn ogystal, rwyf wedi pwyso am gyfarfod cynnar â Llywodraeth y DU a’r gwledydd datganoledig yfory i ystyried yr asesiad risg diweddaraf gan y Gydganolfan Bioddiogelwch Mae’n amlwg fod angen inni ystyried y posibilrwydd o wneud newidiadau i'r Rheoliadau yng Nghymru a fyddai'n ei gwneud yn ofynnol i deithwyr sy’n cyrraedd y DU o Wlad Groeg, a mannau eraill o bosibl, i hunanynysu ar ôl dychwelyd. Mae hon yn sefyllfa gyfnewidiol a byddaf yn parhau i adolygu pa fesurau y gallai fod eu hangen yn y dyfodol. Byddaf wrth gwrs yn parhau i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau.

Translate the text from Welsh to English.

Bydd y lot olaf o dan y prosiect sy'n olynu Cyflymu Cymru ar gyfer dwyrain Cymru yn galluogi 10,000 o eiddo ychwanegol i fanteisio ar fand eang mwy cyflym. Bydd dros £9\.2 miliwn o arian cyhoeddus yn cael ei neilltuo i'r gwaith hwn a disgwylir iddo gael ei gwblhau erbyn mis Mawrth 2021\. Golyga hyn, ar y cyd â'r ddwy lot a gyhoeddwyd yn yr Hydref, y bydd Openreach yn sicrhau bod modd i 26,000 o eiddo fanteisio ar fand eang cyflym a dibynadwy erbyn mis Mawrth 2021\. Bydd y gost o brin i £22\.5 miliwn yn cael ei dalu gan Lywodraeth Cymru a'r UE. Mae hyn yn ychwanegol at y 733,000 o eiddo sydd eisoes wedi elwa ar y rhaglen Cyflymu Cymru. Ni fyddai modd i unrhyw un o'r eiddo hyn fanteisio ar fand eang mwy cyflym heb yr ymyrraeth gan Lywodraeth Cymru gan nad oedd gan y farchnad unrhyw gynlluniau i sicrhau mynediad i fand eang cyflym iawn o dan eu cynlluniau masnachol nhw. Dywedodd Lee Waters: > “Heb yr ymyrraeth yma gan y Llywodraeth ni fyddai modd i'r eiddo yma fanteisio ar fand eang mwy cyflym.   > > “Er bod ein rhaglen Cyflymu Cymru wedi trawsnewid y sefyllfa o ran darpariaeth ddigidol yng Nghymru, gan sicrhau bod modd i 9 o bob 10 eiddo bellach fanteisio ar fand eang mwy cyflym, nid oes modd i rai eiddo fanteisio arno o hyd. > > “Nid oes modd diwallu gofynion pob eiddo yn yr un modd ac felly bydd angen defnyddio gwahanol fesurau, gan gynnwys contract heddiw a fydd yn cyrraedd 10,000 o eiddo ychwanegol.  Mae tair elfen i'n dull; cymorth unigol drwy ein cynlluniau talebau cysylltedd ABC a chyflym iawn; cymorth ar gyfer cymunedau drwy ein cynlluniau talebau ac ymyriadau a arweinir gan gymunedau; a hefyd brosesau cyflwyno sy'n defnyddio arian cyhoeddus drwy'r prosiect sy'n olynu Cyflymu Cymru. > > "Mae'n broses heriol a chymhleth ond rydym yn gwneud popeth posibl i sicrhau mynediad i weddill yr eiddo." Dywedodd Kim Mears, y rheolwr gyfarwyddwr ar gyfer cyflenwi seilwaith strategol: > “Mae’n bleser gennym gydweithio ato â Llywodraeth Cymru wrth i ni alluogi mwy o bobl ar draws i fanteisio ar fand eang ffeibr cyflym iawn. > > “Mae ein peirianwyr eisoes wedi cyflawni prosiect peirianyddol enfawr sydd wedi sicrhau bod modd i bron i 95 y cant o gartrefi a busnesau yng Nghymru fanteisio ar gyswllt cyflym a dibynadwy. Mae hyn yn sicr yn helpu i sbarduno chwyldro digidol yng Nghymru. > > “Rydym hefyd yn ymwybodol o’r ffaith na wnaeth pawb fanteisio ar Cyflymu Cymru a bydd y cam ymyrryd diweddaraf hwn lle y bydd Openreach yn cydweithio â Llywodraeth Cymru yn rhan o gyfres o  fesurau a fydd yn helpu i sicrhau bod modd i bawb fanteisio ar fand eang mwy cyflym.”

The final lot under the successor project to Superfast Cymru for east Wales will provide faster broadband for around 10,000 extra premises.  It will be underpinned by over £9\.2m of public funding and will be completed by March 2021\. In total, along with the two other lots announced in the Autumn, Openreach will provide 26,000 premises with access to access to fast reliable broadband by March 2021 at a cost of nearly £22\.5m which will be met by the Welsh Government and EU funding. This is in addition to the 733,000 premises already with access as a result of the Superfast Cymru programme. None of these premises would have access to faster broadband without the Welsh Government’s intervention as the market had no plans to reach them under their own deployment plans. Lee Waters said: > “These premises would have no access to faster broadband without government intervention.   > > > “While our Superfast Cymru programme has transformed the digital landscape in Wales, with over nine out of 10 premises now able to access faster broadband, there remain premises with no access. > > > “There is no one size fits all solution to reach all of these premises and a variety of measures will need to be used, including today’s contract which will reach 10,000 of those without.   The other elements are individual support through our ABC and ultrafast connectivity voucher schemes, and support for communities through our vouchers schemes and community led interventions. > > > “It is a challenging and complex process but we are working hard on ensuring the final premises will have access.” Kim Mears, Openreach managing director for strategic infrastructure delivery, said: > "We’re delighted to be working once again with the Welsh Government in widening access to superfast fibre broadband across Wales. > > > "Our engineers have already delivered an enormous engineering project that has brought access to fast reliable connectivity to nearly 95 per cent of Welsh homes and businesses which is helping to enable a digital revolution in the country. > > > "But we also appreciate that there are those that didn’t benefit from Superfast Cymru and this latest intervention working alongside the Welsh Government will be one part of a suite of measures to bring faster broadband to those that missed out."

Translate the text from English to Welsh.

Despite both devolved governments remaining committed to working with the UK Government, UK Ministers have signaled their intention to move forward without devolved consent and have failed to provide assurances they will not legislate in devolved areas. Scottish and Welsh Ministers will robustly challenge any attempt by the UK Government to legislate in devolved matters. Ministers are also seeking urgent clarity from the UK Government on joint decision making and funding allocations as UK Ministers have been unwilling to guarantee that funding for ports in Scotland and Wales would match amounts being offered in England. The Scottish Government has been trying to work with the UK Government to ensure the UK freeport proposal reflects the needs of businesses and communities in Scotland. Adapting UK Government proposals, new Scottish green ports would aim to offer a package of assistance to businesses that adopt fair work practices and contribute to Scotland’s just transition to a net zero emissions economy. The Welsh Government has again written to the UK Government asking for an urgent discussion on how they can take these plans forward given there has yet to be a formal offer made for a freeport to be established in Wales. Welsh Finance Minister Rebecca Evans said: > We have consistently attempted to engage constructively with the UK Government and reach agreement on a way of implementing freeports in Wales which is consistent with our priorities and values as a Government. > > > The UK Government is pressuring the Welsh Government to redirect its resources to deliver a UK Government policy priority. This approach is unacceptable to us, and we have made clear that the UK Government needs to demonstrate the same level of financial commitment to Freeports in Wales as they have in England. Welsh Economy Minister Vaughan Gething said: > As a responsible Government, we need to see that freeports demonstrate value for money. We also need to have confidence that the potential negative impacts of the UK Government’s approach are mitigated. > > > We recognise that without our support, a Welsh Freeport would be less attractive and less competitive than those in England, but the UK Government’s continued refusal to engage constructively suggests that they would rather risk undermining devolution by implementing a flawed Freeport without our support than work with us to deliver benefits for Wales. Scottish Business Minister Ivan McKee said: > The Scottish Government remains committed to working in partnership with the UK Government, however we cannot sign up to a UK policy which does not respect devolution, undermines the Scottish economy and fails to provide equivalent funding to what is on offer for ports in England. UK Ministers have failed to work with us to ensure their proposals best meet the needs of business and communities in Scotland. Should the UK Government move forward with a proposal that does not include a commitment on fair work and net zero, the Scottish Government will not support this initiative. > > > To ensure there is not a race to the bottom on workers’ rights and the environment, the Scottish Government will challenge any attempts by the UK Government to impose their model in Scotland by legislating in devolved areas, which would be a breach of the spirit of the Devolution settlement. I would strongly encourage the Secretary of State for Scotland and other UK Ministers to work with us to ensure we can deliver green ports in Scotland.

Er bod y ddwy lywodraeth wedi ymrwymo i weithio â Llywodraeth y DU, mae Gweinidogion y DU wedi awgrymu eu bod am fwrw ymlaen heb ganiatâd y llywodraethau datganoledig. Nid ydynt chwaith wedi rhoi addewid na fyddent yn deddfu mewn meysydd datganoledig. Bydd Gweinidogion Cymru a’r Alban yn herio’n gryf unrhyw ymgais gan Lywodraeth y DU i ddeddfu ar faterion datganoledig. Mae Gweinidogion yn gofyn hefyd am eglurder gan Lywodraeth y DU am benderfyniadau ar y cyd a dyraniadau ariannol gan fod Gweinidogion wedi bod yn amharod i warantu y byddai’r arian fyddai’n cael ei neilltuo ar gyfer porthladdoedd yng Nghymru a’r Alban yn cyfateb i’r symiau sy’n cael eu cynnig yn Lloegr. Mae Llywodraeth yr Alban wedi bod yn ceisio gweithio gyda Llywodraeth y DU i sicrhau bod y cynigion ar gyfer porthladdoedd rhydd yn yr Alban yn adlewyrchu anghenion busnesau a chymunedau’r Alban. Gan addasu cynigion Llywodraeth y DU, byddai porthladdoedd gwyrdd newydd yr Alban yn cynnig pecyn o gymorth i fusnesau fyddai’n seiliedig ar arferion gwaith teg ac a fyddai’n cyfrannu at drawsnewid cyfiawn i economi allyriadau sero net. Mae Llywodraeth Cymru wedi ysgrifennu eto at Lywodraeth y DU i ofyn am drafodaeth frys ynghylch sut i fynd â’r cynlluniau hyn yn eu blaenau gan nad oes cynnig ffurfiol wedi’i wneud eto i sefydlu Porthladd Rhydd yng Nghymru. Dywedodd Gweinidog Cyllid Cymru, Rebecca Evans > Rydym wedi ceisio sawl gwaith i gydweithio’n adeiladol â Llywodraeth y DU a dod i gytundeb ar sut i roi porthladdoedd rhydd ar waith yng Nghymru mewn ffordd sy’n gyson â’n blaenoriaethau a’n gwerthoedd fel Llywodraeth. > > > Mae Llywodraeth y DU yn rhoi pwysau ar Lywodraeth Cymru i ailgyfeirio ei hadnoddau fel ei bod yn gwireddu un o flaenoriaethau polisi Llywodraeth y DU. Mae hyn yn annerbyniol i ni, ac rydym wedi’i gwneud yn glir bod angen i Lywodraeth y DU ddangos yr un faint o ymrwymiad i borthladdoedd Cymru ag i rai Lloegr. Dywedodd Gweinidog Economi Cymru, Vaughan Gething > Fel Llywodraeth gyfrifol, rydym am sicrhau bod porthladdoedd rhydd yn rhoi gwerth ein harian i ni.  Mae angen i ni deimlo’n hyderus hefyd bod modd lliniaru unrhyw effeithiau drwg y gallai cynigion Llywodraeth y DU esgor arnynt. > > > Rydyn ni’n cydnabod, heb ein cefnogaeth, y byddai porthladd rhydd yng Nghymru yn llai deniadol ac yn llai cystadleuol na’r rheini yn Lloegr, ond mae penderfyniad Llywodraeth y DU i beidio â thrafod yn adeiladol â ni yn awgrymu y byddai’n well ganddi fentro tanseilio datganoli trwy greu porthladd rhydd diffygiol heb ein cefnogaeth na gweithio gyda ni a dod â buddiannau i Gymru. Dywedodd Gweinidog Busnes yr Alban, Ivan McKee > Mae Llywodraeth yr Alban yn parhau’n ymroddedig i weithio mewn partneriaeth â Llywodraeth y DU ond ni allwn gefnogi polisi ganddi sydd ddim yn parchu datganoli. Mae Gweinidogion y DU wedi gwrthod gweithio â ni i sicrhau bod eu cynigion yn diwallu anghenion busnesau a chymunedau yn yr Alban. Os aiff Llywodraeth y DU yn ei blaen gyda chynnig heb ymrwymo i waith teg ac allyriadau sero net, yna ni all Llywodraeth yr Alban gefnogi’r cynnig hwnnw. > > > Rhag i ni gael râs am y gwaethaf o ran hawliau gweithwyr a’r amgylchedd, bydd Llywodraeth yr Alban yn herio unrhyw ymgais gan Lywodraeth y DU i orfodi ei model ar yr Alban trwy ddeddfu mewn maes datganoledig. Byddai hynny’n mynd yn groes i ysbryd y setliad datganoli. Byddwn i’n annog Ysgrifennydd Gwladol yr Alban a Gweinidogion eraill y DU yn gryf i weithio gyda ni i sicrhau ein bod yn gallu darparu porthladdoedd gwyrdd yn yr Alban.

Translate the text from English to Welsh.

Given the global supply constraints on the availability of monkeypox vaccine and following advice given by the Joint Committee for Vaccination and Immunisation (JCVI) to the UK Health Security Agency (UKHSA), we are announcing the adoption of a fractional dosing approach to vaccinating those most at risk of contracting monkeypox.  This approach, which will operate initially as a pilot, will commence shortly and we expect eligible individuals will begin to be invited for their vaccination in the coming days. Fractional dosing is a safe and clinically\-approved approach, which has been commonly used in other worldwide outbreaks when vaccine supplies are constrained.  This approach will maximise the number of doses that can be administered without compromising protection, with clinical study results showing it provides a near\-identical immune response in patients. Fractional dosing has recently been authorised in the US by the Food and Drug Administration for its own monkeypox response. The European Medicines Agency Emergency Task Force has also approved the approach. The change in dosing will mean all those eligible for pre\-exposure vaccination aged 18 and over will be offered a 0\.1ml dose of the Jynneos vaccine, instead of the 0\.5ml dose that is generally used when vaccine is not in short supply. This will enable an up to a five\-fold increase in the number of people that can be offered vaccination and will significantly increasing the number of eligible individuals able to access the vaccine in Wales and across the UK, supporting our efforts to break the chain of transmission. In addition to a review of the available evidence by the JCVI and UKHSA, the change in approach has been considered and endorsed by clinical experts here in Wales and preparations are now underway within NHS Wales to commence the pilot. Under this revised approach, the vaccine will be administered by intradermal vaccination technique.  An intradermal vaccination is an injection given into the upper layer of the skin, rather than the more common approach of injecting either below the skin (subcutaneous) or into the muscle of the upper arm (intramuscular). It may take a few seconds longer and should produce a “bleb” (a small blister) that disappears within a minute. This method is commonly used for skin testing and vaccination against tuberculosis. Clinical trials demonstrate the protection offered through intradermal vaccination is equivalent to other routes of administration and the vaccine takes the same length of time (around 10 days) to produce a protective immune response. Those eligible for pre\-exposure vaccination include: * healthcare workers at risk of exposure including those working in sexual health services and High Consequence Infectious Disease (HCID) units; and * Gay and bisexual men, specifically those receiving PrEP or that have recently contracted a STI. The JCVI has also recommended that during periods of supply constraint, post exposure vaccination offers should be prioritised. Post exposure vaccination for contacts will be prioritised for those at greater risk of severe disease, including children under the age of five, pregnant women and people who are severely immunosuppressed. In addition, people eligible for pre\-exposure vaccination, for example high risk Gay and Bisexual men, may be offered post\-exposure vaccination. We urge everyone who is eligible for the vaccine to take it up when they receive their invite. We should all be aware of the risks and symptoms of monkeypox and be careful when attending events and situations where close contact may occur. People concerned about symptoms should contact NHS 111 or a sexual health service. Further information is available on the Public Health Wales and the Terrence Higgins Trust websites. This statement is being issued during recess to keep Members informed. Should Members wish us to make a further statement or to answer questions on this when the Senedd returns we would be happy to do so.

Oherwydd y cyfyngiadau byd\-eang ar gyflenwadau’r brechlyn rhag brech y mwncïod, ac yn sgil y cyngor a roddwyd gan y Cyd\-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu i Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU, dyma ni’n cyhoeddi ein bod yn mabwysiadu dull gweithredu sy’n darparu dosau ffracsiynol wrth frechu’r rheini sydd yn y perygl mwyaf o ddal brech y mwncïod. Bydd y drefn hon, a fydd yn cael ei gweithredu fel cynllun peilot i ddechrau, yn cychwyn cyn hir, ac rydym yn disgwyl y bydd unigolion cymwys yn dechrau cael eu gwahodd i gael eu brechu yn ystod y dyddiau nesaf. Mae darparu’r brechlyn mewn dosau ffracsiynol yn ddull gweithredu diogel sydd wedi ei gymeradwyo’n glinigol, ac sydd wedi cael ei ddefnyddio mewn ymatebion eraill i achosion ar draws y byd pan fo cyflenwadau o’r brechlyn yn gyfyngedig. Drwy weithredu fel hyn gellir sicrhau bod y nifer mwyaf o ddosau yn cael eu rhoi heb leihau lefel yr amddiffyniad, ac mae canlyniadau astudiaethau clinigol yn dangos ei fod yn darparu ymateb imiwnedd sydd bron yn union yr un fath mewn cleifion. Mae’r defnydd o ddosau ffracsiynol wedi cael ei awdurdodi’n ddiweddar gan y Weinyddiaeth Bwyd a Chyffuriau yn yr Unol Daleithiau ar gyfer ymateb y wlad i frech y mwncïod. Mae Tasglu Argyfwng yr Asiantaeth Feddyginiaethau Ewropeaidd hefyd wedi cymeradwyo’r dull gweithredu hwn. Bydd y newid yn y dull o ddarparu dos yn golygu y bydd pawb 18 oed a hŷn sy’n gymwys i gael brechiad cyn\-gysylltiad yn cael cynnig dos 0\.1ml o’r brechlyn Jynneos, yn lle’r dos 0\.5ml a ddefnyddir fel arfer pan na fo cyflenwadau’n gyfyngedig. Bydd hyn yn golygu bod modd cynnig brechu hyd at bum gwaith yn rhagor o bobl, gan arwain at gynnydd sylweddol yn nifer y bobl gymwys a fydd yn gallu cael mynediad at y brechlyn yng Nghymru ac ar draws y DU. Bydd hyn yn cefnogi ein hymdrechion i dorri’r gadwyn drosglwyddo. Yn ogystal ag adolygiad o’r dystiolaeth sydd ar gael gan y Cyd\-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu ac Asiantaeth Diogelwch Iechyd y DU, mae’r newid yn y dull gweithredu wedi cael ei ystyried a’i gymeradwyo gan arbenigwyr clinigol yma yng Nghymru, ac mae’r paratoadau bellach yn mynd rhagddynt o fewn GIG Cymru i ddechrau’r peilot.   O dan y dull gweithredu diwygiedig hwn, bydd y brechlyn yn cael ei weinyddu gan dechneg brechu tan haen uchaf y croen. Mae brechiad o’r fath yn bigiad a roddir i mewn i haen uchaf y croen yn hytrach na’r dull mwy cyffredin o chwistrellu naill ai islaw’r croen (isgroenol) neu i mewn i’r cyhyr ar dop y fraich (mewngyhyrol). Gallai gymryd rai eiliadau’n hirach, a dylai gynhyrchu “*bleb*” (pothell fach) a fydd yn diflannu ymhen munud. Bydd y dull hwn yn aml yn cael ei ddefnyddio ar gyfer profi’r croen a brechu rhag twbercwlosis. Mae treialon clinigol yn dangos bod yr amddiffyniad a gynigir drwy frechu i mewn i haen uchaf y croen yn gyfwerth â dulliau eraill o weinyddu brechlyn, a bod y brechlyn yn cymryd yr un amser (oddeutu 10 diwrnod) i gynhyrchu ymateb imiwnedd sy’n gallu diogelu’r unigolyn. Mae’r rheini sy’n gymwys i gael brechiad cyn\-gysylltiol yn cynnwys: * Gweithwyr gofal iechyd sydd mewn perygl o ddod i gysylltiad â’r feirws, gan gynnwys y rheini sy’n gweithio mewn gwasanaethau iechyd rhywiol ac unedau clefydau heintus â chanlyniadau pellgyrhaeddol; * Dynion hoyw a deurywiol, yn benodol y rheini sy’n derbyn proffylacsis cyn\-gysylltiad neu sydd wedi dal haint a drosglwyddir yn rhywiol yn ddiweddar. Mae’r Cyd\-bwyllgor ar Imiwneiddio a Brechu hefyd wedi argymell y dylid blaenoriaethu cynigion brechu ôl\-gysylltiad pan fo cyflenwadau’n gyfyngedig. Bydd brechu ôl\-gysylltiad ar gyfer y rheini sydd wedi dod i gysylltiad â’r feirws yn cael ei flaenoriaethu ar gyfer pobl sydd â’r risg fwyaf o ddioddef salwch difrifol, gan gynnwys plant dan bump oed, menywod beichiog, a phobl imiwnoataliedig difrifol. Yn ogystal â hyn, gallai pobl sy’n gymwys i gael brechiad cyn\-gysylltiol, er enghraifft dynion hoyw a deurywiol risg uchel, gael cynnig brechiad ôl\-gysyllltiad. Rydym yn annog pawb sy’n gymwys i gael y brechlyn i fanteisio ar y cynnig pan fyddant yn cael eu gwahoddiad. Dylem i gyd fod yn ymwybodol o risgiau a symptomau brech y mwncïod, gan fod yn ofalus os byddwn mewn digwyddiadau a sefyllfaoedd lle gallai cysylltiadau agos ddigwydd. Dylai pobl sy’n pryderu am symptomau gysylltu â GIG 111 neu wasanaeth iechyd rhywiol. Mae rhagor o wybodaeth ar gael ar wefannau Iechyd Cyhoeddus Cymru ac Ymddiriedolaeth Terrence Higgins. Mae’r datganiad hwn yn cael ei gyhoeddi yn ystod y toriad i roi’r wybodaeth ddiweddaraf i’r Aelodau. Os bydd Aelodau am imi wneud datganiad pellach neu ateb cwestiynau ar hyn  pan fydd y Senedd yn dychwelyd, byddwn yn hapus i wneud hynny.  

Translate the text from English to Welsh.

  Members will be aware that, following Estyn’s inspection of Merthyr Tydfil local authority education services for children and young people in November 2012, the inspection team judged that the authority’s education services and capacity to improve were both unsatisfactory. As a result, the authority was placed in special measures. In June 2013 Welsh Ministers put in place a Ministerial Recovery Board, and vested the authority’s education functions with them, to provide support and challenge to the authority and to assist it in addressing its shortcomings. Estyn has been monitoring the authority’s progress and undertook visits in February and October 2014\. On each occasion the Inspectors found that the authority had taken steps to address the individual recommendations and had made progress, but that further work was needed. Estyn’s last monitoring visit of the authority’s education services took place at the end of November, and I wish to draw your attention to the outcome of that visit. I am pleased to say that following the visit, Estyn judged that the authority had made sufficient progress in relation to the recommendations following the inspection of November 2012\.  As a result, the Inspectorate considers that the authority no longer requires special measures and is removing it from further follow\-up activity. Estyn’s report of the outcome of the monitoring visit has been published on its website today. Welsh Ministers will meet the leader and chief executive of Merthyr Tydfil to offer congratulations on the progress that the authority has achieved and the judgement given by inspectors. As the authority has been removed from special measures I will be revoking the Direction that was issued putting in place a Ministerial recovery board to provide support and challenge as the authority addressed the recommendations made by Estyn, and will be returning powers to the authority. While this judgement importantly reflects the progress made by the authority it also critically reflects that outcomes for young people in Merthyr Tydfil are improving.  We must continue to focus on these outcomes and ensure that standards in education in the authority continue to improve. Whilst today’s announcement by Estyn is pleasing, Welsh Ministers will urge the leadership team of the authority not to become complacent and to ensure that the improvement continues and is sustainable and to consider the best mechanism which would enable this to happen. The authority must also ensure that it addresses the important areas highlighted by Estyn as requiring particular attention –attendance rates in the primary sector, and continuing to develop their work in respect the needs of all pupils with ALN and vulnerable groups.      

Fel y gŵyr yr Aelodau, yn dilyn arolygiad Estyn o wasanaethau addysg awdurdod lleol Merthyr Tudful ar gyfer plant a phobl ifanc ym mis Tachwedd 2012, penderfynodd y tîm arolygu fod gwasanaethau addysg yr awdurdod a'u gallu i wella yn anfoddhaol. O ganlyniad, cafodd yr awdurdod eu rhoi o dan fesurau arbennig. Ym mis Mehefin 2013, ffurfiodd Gweinidogion Cymru Fwrdd Adfer Gweinidogol, a throsglwyddo swyddogaethau addysg yr awdurdod iddo, er mwyn rhoi cymorth a her i'r awdurdod a'i helpu i fynd i'r afael â'i ddiffygion. Mae Estyn wedi bod yn monitro cynnydd yr awdurdod a chynhaliodd ymweliadau ym mis Chwefror a mis Hydref 2014\. Ar bob achlysur, canfu'r Arolygwyr fod yr awdurdod wedi cymryd camau i weithredu'r argymhellion unigol ac er ei fod wedi gwneud cynnydd da, roedd angen gwneud rhagor o waith. Cynhaliwyd yr ymweliad monitro diwethaf â gwasanaethau addysg yr awdurdod ar ddiwedd mis Tachwedd, a hoffwn dynnu eich sylw i ganlyniad yr ymweliad hwnnw. Mae'n bleser gennyf eich hysbysu bod Estyn wedi penderfynu bod yr awdurdod wedi gwneud cynnydd digonol mewn perthynas â'r argymhellion a wnaed yn dilyn yr arolygiad ym mis Tachwedd 2012\. Felly, mae'r Arolygiaeth o'r farn nad oes angen i'r awdurdod fod o dan fesurau arbennig mwyach ac nad oes angen unrhyw weithgareddau dilynol pellach. Cyhoeddodd Estyn ei adroddiad ar ganlyniad yr ymweliad monitro ar ei wefan heddiw. Bydd Gweinidogion Cymru'n cwrdd ag arweinydd a phrif weithredwr Merthyr Tudful i'w longyfarch ar yr hyn y mae'r awdurdod wedi'i gyflawni a phenderfyniad yr arolygwyr. Gan nad yw'r awdurdod o dan fesurau arbennig mwyach, byddaf yn diddymu'r Cyfarwyddyd a roddwyd i ffurfio Bwrdd Adfer Gweinidogol i ddarparu cymorth a her i'r awdurdod wrth iddo fynd ati i weithredu argymhellion Estyn, a byddaf hefyd yn trosglwyddo'r swyddogaethau perthnasol yn ôl i'r awdurdod.   Mae'r penderfyniad hwn nid yn unig yn adlewyrchu'r cynnydd a wnaed gan yr awdurdod, ond mae hefyd yn dangos bod y deilliannau ar gyfer pobl ifanc ym Merthyr Tudful yn gwella.  Rhaid i ni barhau i ganolbwyntio ar y deilliannau hyn a sicrhau bod safon y gwasanaethau addysg yn yr awdurdod yn parhau i wella. Er bod y cyhoeddiad hwn gan Estyn heddiw yn galonogol iawn, bydd Gweinidogion Cymru yn pwyso ar dîm rheoli'r awdurdod i beidio â llaesu dwylo ac yn ei annog i sicrhau bod y gwelliant hwn yn parhau ac yn gynaliadwy ac i ystyried y ffordd o orau o gyflawni hyn. Rhaid i'r awdurdod lleol sicrhau hefyd ei fod yn mynd i'r afael â'r meysydd pwysig hynny yr oedd Estyn o'r farn bod angen rhoi sylw penodol iddynt \- cyfraddau presenoldeb yn y sector cynradd, a pharhau i ddatblygu eu gwaith mewn perthynas ag anghenion disgyblion ag AAA a grwpiau bregus.

Translate the text from English to Welsh.

In September 2023, we introduced a 20mph default speed limit in built\-up areas of Wales.  The aim was clear: reduce the speed of vehicles and reduce deaths and severe injuries on our roads. Lower speeds will, in turn, create safer, better communities to live, work and lead our lives. Preliminary national speed data published today (20 February 2024\) is encouraging. It shows weighted mean speeds on a sample of main restricted roads in Wales reduced by an average of 4mph over the three months after the default speed limit was introduced. This is what we expected. It’s in line with previous data and anecdotal reports of driver behaviour since the speed limit changed. And as the Task Force Group report said in 2020: “There is overwhelming evidence that lower speeds result in fewer collisions and a reduced severity of injuries; and consistent evidence that casualties are reduced when 20mph limits are introduced. It should be noted that these benefits are achieved even when average speeds do not drop to 20mph \- any speed reduction leads to a positive outcome. Speed reductions are expected to increase over time as people become accustomed to the lower limits and slower driving is normalised.” The monitoring, delivered by Transport for Wales involved nine different types of communities across Wales.  The “weighted mean” speeds (that is, the average speeds when differences for traffic volumes are taken into account) on main roads were 28\.9mph before the new default speed limit, compared to 24\.8mph post roll\-out of the legislation. So, more people in Wales are now driving at safer speeds. Feedback from Operation Ugain, the police led motorist engagement campaign, also published this month, shows that most vehicles are driving below the current enforcement threshold.  As part of the operation, 270 drivers were directly engaged by the Fire and Rescue Service. Just two drivers out of 10,000 monitored were prosecuted – demonstrating that we are taking an engagement led approach to implementing this major change. We are also publishing the final monitoring report from the first areas that implemented 20mph, prior to the national roll\-out. This data shows that 65% of vehicles monitored were travelling 24mph or under, compared to 50% prior to introduction of 20mph. Those traveling at the highest speeds also reduced by an average of 3mph. This is encouraging evidence that, over time, we will see the wider behaviour change that the default 20mph policy is seeking to achieve – slower speeds in areas where people and vehicles mix, to keep everyone safe. As a result, we can expect fewer collisions, fewer deaths and fewer severe injuries. Reducing harm and reducing the impact on the NHS and other emergency services.  There is international evidence of strong links between lowering speeds and decreasing the number of collisions and people killed or injured from them. For example, research undertaken by the Transport Research Laboratory in 2000 shows that for urban roads with low average speeds, there is an average 6% reduction in collisions with each 1mph reduction in average speed. Pedestrians are around five times more likely to be killed when hit by a vehicle travelling at 30mph than a vehicle travelling at 20mph. In the distance it takes for a car travelling 20mph to stop, a car travelling 30mph would still be moving at 24mph. This makes a substantial difference in terms of avoiding collisions. People have told us that the speed of vehicles is also one of the main reasons why they do not walk or cycle more or let their children do so. Lowering speeds in our built\-up communities, can therefore contribute to better and safer environments for active travel, which in turn has significant public health benefits. We acknowledge the move to default 20mph in built\-up areas of Wales is a significant change. We are assessing the impact on an ongoing basis. We have consistently said that, despite the best efforts of our hard\-working highway authorities, the scale of the challenge in delivering this change meant we wouldn’t get the speed limit on every single restricted road in Wales right first time.  People who feel 20mph has been wrongly applied to a particular road should let their local council or highway authority know. There appear to have been some inconsistences in the ways highway authorities have applied our guidance to make exceptions – that is, to change the speed limit on some roads from the default 20mph back to 30mph. We appointed a team of experts to review how the guidance on making exceptions has been applied and to suggest ways we could help highway authorities make changes. Today, the team have published their early finding and initial recommendations.  Key recommendations include: expanding and clarification of the exceptions guidance to help Highway Authorities take into account local context more fully and to provide a broader context of guidance on all speed limits in settlements, not just those subject to the default.  The Review Team also suggest training for highway authority officers should be developed to support them in interpreting and applying the guidance; and that legal advice should be sought on the potential liability of highway authorities when making exceptions to the default 20mph limit.   The Review Team will next gather a wide range of views on the exceptions guidance from Highway Authorities, stakeholder groups and representative bodies.

Ym mis Medi 2023, fe wnaethom gyflwyno terfyn cyflymder diofyn o 20mya mewn ardaloedd adeiledig yng Nghymru. Roedd y nod yn glir: lleihau cyflymder cerbydau a lleihau marwolaethau ac anafiadau difrifol ar ein ffyrdd. Bydd cyflymderau is, yn eu tro, yn creu cymunedau mwy diogel a gwell i fyw, gweithio a byw ein bywydau. Mae’r data cyflymder cenedlaethol rhagarweiniol, a gyhoeddwyd heddiw (20 Chwefror 2024\) yn galonogol. Mae’n dangos bod cyflymderau cymedrig pwysol ar sampl o brif ffyrdd cyfyngedig yng Nghymru wedi gostwng 4mya ar gyfartaledd dros y tri mis ers cyflwyno’r terfyn cyflymder diofyn. Dyma'r hyn yr oeddem yn ei ddisgwyl. Mae’n unol â data blaenorol ac adroddiadau anecdotaidd am ymddygiad gyrwyr ers i’r terfyn cyflymder newid. Ac fel y dywedodd adroddiad y Grŵp Tasglu yn 2020: “Mae tystiolaeth lethol bod cyflymderau is yn arwain at lai o wrthdrawiadau ac anafiadau llai difrifol; a thystiolaeth gyson bod gostyngiad yn nifer yr anafusion pan gyflwynir terfynau o 20mya. Dylid nodi bod y manteision hyn yn cael eu cyflawni hyd yn oed pan nad yw’r cyflymderau cyfartalog yn gostwng i 20mya \- bydd unrhyw leihad mewn cyflymder yn arwain at ganlyniad cadarnhaol. Disgwylir i ostyngiadau cyflymder gynyddu dros amser wrth i bobl ddod i arfer â’r terfynau is gan normaleiddio gyrru arafach yn sgil hynny” Roedd y monitro, a gyflawnwyd gan Trafnidiaeth Cymru, yn cynnwys naw math gwahanol o gymunedau ledled Cymru. Roedd y cyflymderau cymedrig pwysol (hynny yw, y cyflymderau cyfartalog pan fydd gwahaniaethau o ran maint y traffig yn cael eu hystyried) brif ffyrdd yn 28\.9mya cyn y terfyn cyflymder diofyn newydd, o gymharu â 24\.8mya ar ôl cyflwyno’r ddeddfwriaeth. Felly, mae mwy o bobl yng Nghymru nawr yn gyrru ar gyflymder mwy diogel. Mae adborth o Ymgyrch Ugain, yr ymgyrch ymgysylltu â modurwyr dan arweiniad yr heddlu, a gyhoeddwyd y mis hwn hefyd, yn dangos bod y rhan fwyaf o gerbydau’n gyrru o dan y trothwy gorfodi presennol. Fel rhan o'r ymgyrch, ymgysylltwyd â 270 o yrwyr yn uniongyrchol gan y Gwasanaeth Tân ac Achub. Dim ond dau yrrwr allan o 10,000 a gafodd eu monitro a gafodd eu herlyn – sy’n dangos ein bod yn cymryd ymagwedd a arweinir gan ymgysylltu at weithredu’r newid mawr hwn. Rydym hefyd yn cyhoeddi’r adroddiad monitro terfynol o’r ardaloedd cyntaf a roddodd 20mya ar waith, cyn ei gyflwyno’n genedlaethol. Mae’r data hwn yn dangos bod 65% o’r cerbydau a gafodd eu monitro yn teithio 24mya neu lai, o gymharu â 50% cyn cyflwyno 20mya. Gostyngodd y rhai a oedd yn teithio ar y cyflymderau uchaf hefyd 3mya ar gyfartaledd. Mae hyn yn dystiolaeth galonogol y byddwn, dros amser, yn gweld y newid ymddygiad ehangach y mae’r polisi 20mya diofyn yn ceisio’i gyflawni – cyflymderau arafach mewn ardaloedd lle mae pobl a cherbydau’n cymysgu, i gadw pawb yn ddiogel. O ganlyniad, gallwn ddisgwyl llai o wrthdrawiadau, llai o farwolaethau a llai o anafiadau difrifol. Lleihau niwed a lleihau'r effaith ar y Gwasanaeth Iechyd Gwladol a gwasanaethau brys eraill. Mae tystiolaeth ryngwladol o gysylltiadau cryf rhwng gostwng cyflymder a lleihau nifer y gwrthdrawiadau a phobl sy’n cael eu lladd neu eu hanafu o’u herwydd. Er enghraifft, mae ymchwil a wnaed gan y Labordy Ymchwil Trafnidiaeth (Transport Research Laboratory) yn 2000 yn dangos, ar gyfer ffyrdd trefol â chyflymder cyfartalog isel, fod gostyngiad cyfartalog o 6% mewn gwrthdrawiadau gyda phob gostyngiad o 1mya mewn cyflymder cyfartalog. Mae cerddwyr tua phum gwaith yn fwy tebygol o gael eu lladd wrth gael eu taro gan gerbyd yn teithio ar gyflymder o 30mya na cherbyd yn teithio ar gyflymder o 20mya. Yn y pellter y mae'n ei gymryd i gar sy'n teithio 20mya stopio, byddai car sy'n teithio 30mya yn dal i symud ar 24mya. Mae hyn yn gwneud gwahaniaeth sylweddol o ran osgoi gwrthdrawiadau. Mae pobl wedi dweud wrthym fod cyflymder cerbydau hefyd yn un o'r prif resymau pam nad ydynt yn cerdded nac yn beicio mwy neu'n gadael i'w plant wneud hynny. Gall gostwng cyflymder yn ein cymunedau adeiledig felly gyfrannu at amgylcheddau gwell a mwy diogel ar gyfer teithio llesol, sydd yn ei dro â manteision sylweddol i iechyd y cyhoedd. Rydym yn cydnabod bod symud i 20mya diofyn mewn ardaloedd adeiledig yng Nghymru yn newid sylweddol. Rydym yn asesu’r effaith yn barhaus. Rydym wedi dweud yn gyson, er gwaethaf ymdrechion gorau ein hawdurdodau priffyrdd gweithgar, bod maint yr her o ran cyflawni’r newid hwn yn golygu na fyddem yn cael y terfyn cyflymder ar bob un ffordd gyfyngedig yng Nghymru yn iawn y tro cyntaf. Dylai pobl sy'n teimlo bod 20mya wedi'i osod yn anghywir i ffordd benodol roi gwybod i'w cyngor lleol neu awdurdod priffyrdd. Ymddengys y bu rhai anghysondebau yn y ffyrdd y mae awdurdodau priffyrdd wedi  cymhwyso ein canllawiau i wneud eithriadau \- hynny yw, newid y terfyn cyflymder ar rai ffyrdd o'r 20mya diofyn yn ôl i 30mya. Penodwyd tîm o arbenigwyr i adolygu sut mae’r canllawiau ar wneud eithriadau wedi’u cymhwyso ac i awgrymu ffyrdd y gallem helpu awdurdodau priffyrdd i wneud newidiadau. Heddiw, mae'r tîm wedi cyhoeddi eu canfyddiadau cynnar a'u hargymhellion cychwynnol. Mae argymhellion allweddol yn cynnwys: ehangu ac egluro'r canllawiau eithriadau i helpu Awdurdodau Priffyrdd i ystyried y cyd\-destun lleol yn llawnach ac i ddarparu cyd\-destun ehangach o ganllawiau ar bob terfyn cyflymder mewn aneddiadau, nid y rhai sy'n destun y terfyn diofyn. Mae'r Tîm Adolygu hefyd yn awgrymu y dylid datblygu hyfforddiant ar gyfer swyddogion awdurdodau priffyrdd i'w cynorthwyo i ddehongli a chymhwyso'r canllawiau; ac y dylid ceisio cyngor cyfreithiol ar atebolrwydd posibl awdurdodau priffyrdd wrth wneud eithriadau i'r terfyn diofyn 20mya. Bydd y Tîm Adolygu nesaf yn casglu ystod eang o safbwyntiau ar y Canllawiau Eithriadau gan Awdurdodau Priffyrdd, grwpiau rhanddeiliaid a chyrff cynrychioliadol.

Translate the text from English to Welsh.

On 13 December 2017, I announced an extra £5 million of support would be made available to extend our High Street Rates Relief scheme for one further year into 2018\-19\. The High Street Rates Relief scheme is unique to Wales and will provide support to around 13,000 small and medium\-sized businesses across the country in 2018\-19\.  It is fully funded by the Welsh Government. For 2018\-19, High Street Rates Relief will provide support of up to £750 on non\-domestic rates bills for eligible businesses with a rateable value of up to £50,000\. Ratepayers who will benefit from the relief include those with occupied high street retail premises, such as shops, restaurants, cafes, pubs and wine bars. To maximise the amount of support which can be provided and to ensure it is targeted at those areas and businesses affected by the 2017 revaluation, there will continue to be two tiers of relief. The first tier will apply to eligible high street retailers with a rateable value of between £6,001 and £12,000 who are in receipt of either small business rates relief (SBRR) or transitional rates relief.   These ratepayers will receive a reduction in their rates bill of £250, except where this would reduce their bill below nil – in these cases ratepayers will receive a discount equal to the amount of their outstanding liability. The second tier of relief will apply to eligible high street retailers with a rateable value of between £12,001 and £50,000 who saw an increase in their non domestic rates liability on 1 April 2017\.  These ratepayers will receive a reduction in their rates bill of up to £750\.   This higher level of support reflects the fact these businesses are not entitled to other sources of government\-funded relief, such as SBRR, and faced increases in their rates liability as a result of the revaluation carried out by the independent Valuation Office Agency. Targeting support in this way means it is available to eligible businesses which saw increases in their liability in 2017, as well to those businesses on high streets where rates are falling but businesses are struggling as a result of economic conditions and competition from online and out\-of\-town providers. My officials have worked closely with local authorities to ensure the relief is administered effectively and eligible ratepayers will be notified about their entitlement. This extended scheme, together with our decisions to extend our £100m small business rates relief scheme into 2018\-19 and to provide three\-year transitional rates relief scheme from April 2017, offers vital support to ratepayers across Wales.     #### Technical note The eligibility criteria for qualifying businesses are listed below:   1. Hereditaments that are being used wholly or mainly for the sale of goods to visiting members of the public. 2. Hereditaments that are being used wholly or mainly for the provision of the retail services to visiting members of the public 3. Hereditaments that are being used wholly or mainly for the sale of food and/or drink to visiting members of the public. The relief will exclude:     1. Hereditaments with a valuation of more than £50,000\. 2. Hereditaments not reasonably accessible to visiting members of the public. 3. Hereditaments that are in out\-of\-town retail parks or industrial estates. 4. Hereditaments that are not occupied. 5. Hereditaments that are in receipt of mandatory charitable rates relief.        

Ar 13 Rhagfyr 2017, cyhoeddais y byddai £5 miliwn o gymorth ychwanegol ar gael i ymestyn ein cynllun Rhyddhad Ardrethi'r Stryd Fawr am un flwyddyn arall i 2018\-19\. Mae'r cynllun hwn yn unigryw i Gymru a bydd yn cefnogi tua 13,000 o fusnesau bach a chanolig ar hyd a lled y wlad yn ystod 2018\-19\. Caiff ei ariannu'n llawn gan Lywodraeth Cymru. Ar gyfer 2018\-19, bydd y cynllun yn rhoi cymorth ariannol o hyd at £750 i filiau ardrethi annomestig busnesau cymwys sydd â gwerth ardrethol o hyd at £50,000\. Bydd talwyr yr ardrethi hynny a fydd yn elwa ar y rhyddhad yn cynnwys y rhai sydd â safleoedd manwerthu mewn defnydd ar y stryd fawr megis siopau, bwytai, caffis, tafarnau a bariau gwin. Er mwyn manteisio i'r eithaf ar swm y cymorth y gellir ei ddarparu ac i sicrhau y caiff ei dargedu at yr ardaloedd a’r busnesau hynny y mae’r ailbrisiad yn 2017 wedi effeithio arnynt, bydd dwy haen rhyddhad y cynllun yn parhau. Bydd yr haen gyntaf yn berthnasol i fanwerthwyr cymwys y stryd fawr sydd â gwerth ardrethol rhwng £6,001 a £12,000 sy'n cael naill ai rhyddhad ardrethi busnesau bach (SBRR) neu ryddhad ardrethi trosiannol. Bydd talwyr yr ardrethi hyn yn cael gostyngiad o £250 yn eu bil ardrethi, ac eithrio lle y byddai hyn yn lleihau eu bil i lai na sero – yn yr achosion hyn bydd talwyr yr  ardrethi yn cael disgownt sy’n gyfartal â swm y rhwymedigaeth sy'n weddill. Bydd yr ail haen o ryddhad yn berthnasol i fanwerthwyr cymwys y stryd fawr â gwerth ardrethol rhwng £12,001 a £50,000 a welodd gynnydd yn eu  rhwymedigaeth ardrethi annomestig ar 1 Ebrill 2017\. Bydd talwyr yr ardrethi hyn yn cael gostyngiad yn eu bil ardrethi o hyd at £750\. Mae’r lefel uwch hon o gymorth yn adlewyrchu'r ffaith nad oes gan y busnesau hyn yr hawl i gael ffynonellau eraill o ryddhad a ariennir gan y Llywodraeth megis SBRR, a’u bod yn wynebu cynnydd sylweddol yn eu rhwymedigaeth ardrethi o ganlyniad i ailbrisiad a gyflawnwyd yn annibynnol gan Asiantaeth y Swyddfa Brisio. Mae targedu cymorth yn y modd hwn yn golygu y bydd ar gael i fusnesau cymwys a welodd gynnydd yn eu rhwymedigaeth yn 2017, yn ogystal ag i’r busnesau hynny ar y stryd fawr lle mae ardrethi’n  gostwng ond sy’n ei chael yn anodd o ganlyniad i’r amodau economaidd a’r gystadleuaeth gan ddarparwyr ar\-lein a'r tu allan i'r dref. Mae fy swyddogion wedi bod yn cydweithio’n agos â’r awdurdodau lleol i sicrhau bod y rhyddhad yn cael ei weithredu'n effeithiol ac y bydd y rheini sy’n gymwys yn cael gwybod am eu hawl. Bydd y cynllun estynedig hwn, ynghyd â’n penderfyniad i ymestyn y cynllun rhyddhad ardrethi busnesau bach sy'n werth £100m i  2018\-19 a darparu cynllun rhyddhad ardrethi trosiannol tair blynedd o fis Ebrill 2017, yn cynnig cymorth hanfodol i dalwyr yr ardrethi ledled Cymru. ### Nodyn Technegol Mae'r meini prawf ar gyfer busnesau cymwys wedi'u rhestru isod: 1. Hereditamentau sy'n cael eu defnyddio'n gyfan gwbl neu'n bennaf i werthu nwyddau i aelodau o'r cyhoedd sy'n ymweld â nhw. 2. Hereditamentau sy'n cael eu defnyddio'n gyfan gwbl neu'n bennaf i ddarparu'r gwasanaethau manwerthu i aelodau o'r cyhoedd sy'n ymweld â nhw. 3. Hereditamentau sy'n cael eu defnyddio'n gyfan gwbl neu'n bennaf i werthu bwyd a/ neu ddiod i aelodau o'r cyhoedd sy'n ymweld â nhw. Ni fydd y rhyddhad yn cynnwys: 1. Hereditamentau â phrisiad dros £50,000\. 2. Hereditamentau nad ydynt yn rhesymol hygyrch i aelodau o'r cyhoedd sy'n ymweld â nhw. 3. Hereditamentau sydd mewn parciau manwerthu neu ystadau diwydiannol y tu allan i'r dref. 4. Hereditamentau gwag. 5. Hereditamentau sy'n cael rhyddhad ardrethi elusennol gorfodol.

Translate the text from Welsh to English.

Yn agored i ofalwyr ar draws Cymru, bydd y Gronfa Gymorth i Ofalwyr yn darparu grantiau o hyd at £300 ar gyfer ystod o hanfodion, gan gynnwys; bwyd, eitemau i’r cartref fel dodrefn neu nwyddau gwyn, neu ddyfeisiau electronig fel gliniaduron i gael mynediad i gymorth a gwasanaethau. Mae tua 55,300 o bobl yng Nghymru yn cael lwfans gofalwyr ac mae ymchwil ddiweddar yn awgrymu bod bron i 40% o ofalwyr yn pryderu ynghylch eu sefyllfa ariannol. Mae heddiw hefyd yn nodi lansiad ymgynghoriad cyhoeddus ar gynllun cenedlaethol newydd i ofalwyr, gan amlinellu sut y mae Llywodraeth Cymru’n cynnig y bydd yn gweithio gydag ystod o bartneriaid i gryfhau ei blaenoriaethau i adlewyrchu pob agwedd o fywyd gofalwr. Dywedodd y Dirprwy Weinidog Iechyd a Gwasanaethau Cymdeithasol, Julie Morgan: > Rydym yn ddiolchgar iawn i’r fyddin enfawr, ymroddedig o ofalwyr di\-dâl yng Nghymru sydd wedi gwneud cymaint i ofalu am eraill yn ystod y pandemig. > > > Rydym wedi gweld gofalwyr di\-dâl yn gweithio oriau hirach ac mae’r pandemig wedi ei gwneud yn anoddach i ofalwyr ymdopi gyda’u swyddogaeth ofalu ochr yn ochr â byw eu bywyd nhw eu hunain. Mae rhai yn ei chael yn anodd ymdopi gyda chostau ychwanegol COVID\-19 a nod y Gronfa Gymorth i Ofalwyr yw helpu i liniaru peth o’r pwysau ychwanegol, diangen hwn. > > > Rwy’n edrych ymlaen at siarad gyda gofalwyr a’u cynrychiolwyr fel rhan o’n hymgynghoriad ar gynllun cenedlaethol newydd. Rwy’n annog unrhyw un sy’n gofalu i gyflwyno eu barn. Bydd y cymorth ariannol yn cael ei roi drwy Ymddiriedolaeth Gofalwyr Cymru sydd wedi bod yn gweithio drwy gydol y pandemig i gefnogi gofalwyr di\-dâl. Dywedodd Simon Hatch, Cyfarwyddwr Ymddiriedolaeth Gofalwyr Cymru: > Mae’r cyhoeddiad am gyllid heddiw yn gam pwysig ymlaen i gydnabod a mynd i’r afael â’r pwysau gwirioneddol a chynyddol sy’n wynebu miloedd o ofalwyr di\-dâl ar draws Cymru. > > > Mae’r pandemig wedi cael effaith sylweddol a negyddol ar iechyd, llesiant a diogelwch ariannol llawer o ofalwyr. Wrth inni nesáu at yr hyn a fydd yn siŵr o fod yn aeaf heriol iawn ar gyfer y gwasanaethau iechyd a chymdeithasol, ein cymunedau a phobl ar draws Cymru, rydym yn falch iawn bod Ymddiriedolaeth Gofalwyr Cymru a’n Partneriaid Rhwydweithio yn gallu gweithredu’n gyflym i sicrhau’r grantiau hanfodol hyn ar gyfer y rhai sydd fwyaf o’u hangen. > > > Rydym yn croesawu buddsoddiad Llywodraeth Cymru i gefnogi gofalwyr sy’n dioddef caledi ariannol ac yn edrych ymlaen at weithio gyda nhw i sicrhau bod yr holl ofalwyr yn cael y gydnabyddiaeth a’r cymorth y maent eu hangen. Bydd y Gronfa Gymorth i Ofalwyr ar gael hyd at 31 Mawrth 2021 a bydd rhagor o wybodaeth ar gael yn fuan ynglŷn â sut i wneud cais yn carers.org/wales. 

Open to carers across Wales, the Carers Support Fund will see grants of up to £300 made available for a range of essentials, including; food, household items such as furniture or white goods, or electronics such as a laptop for access to support and services. There are around 55,300 people in Wales who receive a carer’s allowance and recent research suggests that almost 40% of carers are worried about their financial situation. Today also marks the launch of a public consultation on a new national plan for carers, setting out how Welsh Government’s proposes to work with a range of partners to strengthen its priorities to better reflect every aspect of a carers’ life. Deputy Minister for Health and Social Services, Julie Morgan, said: > We are immensely grateful to Wales’ huge army of dedicated unpaid carers who have done so much to look after others during the pandemic. > > > We have seen unpaid carers working longer hours and the pandemic has made it more difficult for carers to cope with their caring role and live the life they choose. Some are struggling to cope with the extra costs caused by Covid\-19 and the aim of the Carers Support Fund is to help alleviate some of this additional, unnecessary pressure. > > > I look forward to talking to carers and their representatives as part of our consultation on a new national plan. I urge anyone connected to caring to submit their thoughts. The funding support will be provided through Carers Trust Wales who have been working throughout the pandemic to support unpaid carers. Simon Hatch, Director of Carers Trust Wales, said: > Today’s funding announcement is an important step towards recognising and addressing the very real and growing pressures facing thousands of unpaid carers across Wales. > > > For many carers, the pandemic has had a significant and negative impact on their health, wellbeing and financial security. As we approach what is likely to be a very challenging winter for health and social services, our communities and people across Wales, we are delighted that Carers Trust Wales and our Network Partners are able to act swiftly to get these essential grants to those most in need. > > > We welcome Welsh Government’s investment to support carers experiencing financial hardship and look forward to working with them to ensure all carers get the recognition they deserve and the support they need. The Carers Support Fund will be available up to 31 March 2021 and more information will soon be available about how to apply on carers.org/wales  

Translate the text from Welsh to English.

Mae trefniadaeth Llywodraeth Cymru a GIG Cymru wedi newid yn sylweddol yn ystod y blynyddoedd diwethaf. Yn ystod yr un cyfnod, mae nifer y cyrff sefydlog sy’n cynghori’r gwasanaeth iechyd a’r Llywodraeth ar faterion yn ymwneud ag iechyd wedi cynyddu i’r fath raddau, fel bod llu ohonynt erbyn hyn. Mae’n bosibl fod cyfraniad y grwpiau hyn bellach yn llai nag y gallai fod, a bod angen eu hadolygu, eu diwygio a’u hadfywio, i’n helpu i ddarparu system gofal iechyd ar gyfer yr unfed ganrif ar hugain. Mae modelau gwasanaeth a pholisi iechyd yn gwbl ddibynnol ar y mewnbwn clinigol sy’n sail iddynt am eu llwyddiant. Rydym ni yng Nghymru yn ffodus fod gennym hanes cryf o gydweithio a gwaith partneriaeth, ac ymrwymiad pendant iddo. Mae arnom angen system gref a chredadwy fel bod barn glinigol arbenigol yn cael ei defnyddio i wella gwasanaethau. Bydd hyn, yn ei dro, yn ein helpu i sicrhau gwell canlyniadau o ran iechyd ac i ddatblygu modelau gwasanaeth newydd sy’n caniatáu inni fyw o fewn ein modd. Heddiw, rwy’n lansio cais am dystiolaeth dros gyfnod o dri mis, er mwyn adolygu’r strwythur cynghori presennol, a helpu i benderfynu pa newidiadau sydd eu hangen, o bosibl, i sicrhau bod GIG Cymru yn elwa ar y cyngor clinigol mwyaf effeithiol, effeithlon ac awdurdodol. Rhaid inni hefyd sicrhau ei fod yn nodi, yn meithrin ac yn defnyddio’r arweinwyr clinigol gorau sydd gan GIG Cymru i’w cynnig. Bydd yr adolygiad yn cynnwys pwyllgorau cynghori statudol Llywodraeth Cymru, fel Pwyllgor Meddygol Cymru, y Grwpiau Cynghori Arbenigol Cenedlaethol, Fforymau Iechyd Proffesiynol Lleol, a’r grwpiau lleol, fel y Pwyllgorau Deintyddol Lleol. Bydd Prif Weithredwyr GIG Cymru yn gweithio gyda’u Penaethiaid Proffesiwn, fel y Cyfarwyddwyr Meddygol, y Cyfarwyddwyr Nyrsio a’r Cyfarwyddwyr Therapïau a Gwyddor Iechyd, i gynnal adolygiad ar wahân o’r Rhwydweithiau Clinigol yng Nghymru, sy’n canolbwyntio ar agweddau ymarferol. Er hynny, bydd y naill adolygiad a’r llall yn dysgu gwersi oddi wrth ei gilydd. Rwy’n rhagweld y bydd yr holl dystiolaeth wedi dod i law erbyn diwedd mis Mawrth. Anogaf bob rhanddeiliad, yn enwedig y rheini sy’n derbyn cyngor clinigol, i gymryd rhan yn y broses a chyfrannu at lunio ein cynigion. Mae gwybodaeth bellach ar gael yn www.wales.gov.uk/cmo 

Over recent years the Welsh Government and NHS Wales have undergone substantial organisational change. Over the same time, the number of standing advisory bodies for health, to both the Government and the health service, has increased to the point where there are now many such groups. It may be that these groups  now contribute less than the sum of their parts and review, reform and re\-energizing may be needed to help us deliver a 21st century healthcare system. Health policy and service models can only be as good as the clinical input that underpins them. In Wales we are fortunate to have a strong history and commitment to collaboration and working in partnership. We need a strong, credible system for harnessing expert clinical opinion in order to drive forward service improvement. In turn, this will help us deliver better health outcomes and to develop new service models that allow us to live within our resources. Today I launch a three month call for evidence in order to review the current advisory structure and help determine what reforms maybe necessary to ensure the NHS in Wales benefits from the most efficient, effective and authoritative clinical advice. We must also ensure it identifies nurtures and utilises the best clinical leaders that NHS Wales has to offer. The review will include the statutory advisory committees to the Welsh Government such as the Welsh Medical Committee, the National Specialist Advisory Groups, Local Health Professional Forums, and the local groups such as the Local Dental Committees. Chief Executives in NHS Wales will be working with their Heads of Profession, such as Medical Directors, Nursing Directors and Directors of Therapies and Health Science, to undertake a separate review of the operationally focused Clinical Networks in Wales, but there will be cross\-overs in learning for both reviews. I anticipate that the call for evidence will be complete by April. I encourage all stakeholders, particularly the recipients of clinical advice, to engage in the process and shape our proposals. Further information is available at www.wales.gov.uk/cmo             

Translate the text from English to Welsh.

The Teulu/Family exhibition at the Aberystwyth Arts Centre is the first activity to be delivered as part of the dispersed model of the project where art will be displayed in galleries closer to where people live and work to improve access to contemporary art and the national collection. The other eight galleries which make up the dispersed model are: * Glynn Vivian Art Gallery, Swansea * Mostyn, Llandudno * Newport city * Oriel Davies, Newtown * Oriel Myrddin, Carmarthen * Plas Glyn\-y\-Weddw, Pwllheli * Ruthin Craft Centre, Ruthin * STORIEL, Bangor The work to establish the network of galleries across Wales is due to complete at the end of March 2025\. This is a key commitment of the Welsh Government’s Programme for Government and the Co\-operation Agreement with Plaid Cymru. The commitment is being made possible through a collaboration between the Arts Council of Wales, Amgueddfa Cymru and the National Library of Wales. Teulu is a unique exhibition co\-curated by four families local to Aberystwyth who have been collaborating with Aberystwyth Arts Center since October 2023\. The families have attended a series of workshops, visited galleries and museums including Amgueddfa Cymru, Cardiff and the Aberystwyth School of Art, and have been inspired to create their own ceramics and animation work to be exhibited alongside works by famous artists such as Pablo Picasso, Ceri Richards and Mary Lloyd Jones. Aberystwyth Art School is also involved in the Teulu project and will be continuing to work with the families beyond this exhibition, looking to curate a further ceramics exhibition later in the Autumn. Deputy Minister for Arts, Sport and Tourism, Dawn Bowden said:  > It’s very exciting news that the first exhibition under the National Contemporary Art Gallery project is now about to open to the public. The national collection belongs to everyone in Wales and this new model will allow people to explore the collection within their own communities. > > Teulu is an excellent way to start the project with the public being truly at the heart of deciding what is part if the exhibition. Involving local communities is central to the dispersed model making future exhibitions more relevant to the local community. For the Teulu exhibition, the families were invited to choose themes of particular importance to them and were solely responsible for selecting prestigious pieces of art to be included in the exhibition. These pieces were selected and will be on loan for the exhibition with kind co\-operation from The National Contemporary Art Gallery for Wales (NCAGW) collection at the National Museum, Cardiff, and The National Library of Wales at Aberystwyth, alongside works from the Aberystwyth School of Art collection. Designated Member, Sian Gwenllian, said:  > The Teulu/Family exhibition is a fantastic way to celebrate the launch of Wales’s newest national institution \- the national contemporary art gallery. > > This major project takes an important step forward with this exhibition. It symbolises the new approach we are taking to embedding the arts into every aspect of Welsh life, making our national collections more accessible and meaningful to people, children and communities across our country. A new online resource Celf ar y Cyd continues to grow as part of the national contemporary art gallery for Wales. This gives instant access to a digitised collection of the nation’s contemporary art, accessible to anyone, anywhere, at any time. Ffion Rhys, Curator at Aberystwyth Arts Centre says: > This exhibition has been a real journey for us, and I would like to wholeheartedly thank the families that have taken part\- we have learnt so much from them, and the hope is that this learning will enable more families to have access to the arts\- to take part in and enjoy, diolch o galon. Thank you also to our partners Amgueddfa Cymru National Museum Wales, National Library Wales, Aberystwyth Arts School, Plant Dewi, Flying Start, Families First, Elin Vaughan Crowley artist and project co\-ordinator, Laura Hughes ceramics tutor and Charlie Carter, animation tutor for their part in enabling this to happen. Elin Vaughan Crowley, Artist and Project Co\-ordinator explains: > It's been a pleasure to collaborate with the four families and Ffion the curator on a project that encompasses something I'm very passionate about, which is to make the arts accessible to all. Our intention was to give the families a sense of ownership in terms of decisions relating to exhibition curation, such as what kind of art was on display, what kind of space to create and how to welcome and engage people who want to visit the gallery but might have thought it wasn’t a place for them in the past. Petra Nelson has been a part of the project with her husband, Shane, and three children, Flynn, Mabli and Neli. She says: > I’ve loved being able to go ‘behind the scenes’ in the National Museum Cardiff, the National Library of Wales and the Aberystwyth School of Art, seeing all the wonderful art and realizing how different everyone’s tastes in art is.

Arddangosfa Teulu yng Nghanolfan y Celfyddydau Aberystwyth yw'r gweithgaredd cyntaf i'w gyflwyno fel rhan o fodel gwasgaredig y prosiect lle bydd celf yn cael ei arddangos mewn orielau yn agosach at ble mae pobl yn byw ac yn gweithio i wella mynediad at gelf gyfoes a'r casgliad cenedlaethol. Yr wyth oriel arall sy'n ffurfio'r model gwasgaredig yw: * Oriel Gelf Glynn Vivian, Abertawe * Mostyn, Llandudno * Amgueddfa ac Oriel Gelf Casnewydd * Oriel Davies, y Drenewydd * Oriel Myrddin, Caerfyrddin * Plas Glyn\-y\-Weddw, Pwllheli * Canolfan Grefft Rhuthun * STORIEL, Bangor Mae disgwyl i'r gwaith o sefydlu'r rhwydwaith o orielau ledled Cymru gael ei gwblhau ddiwedd mis Mawrth 2025\. Mae hyn yn flaenoriaeth allweddol i Lywodraeth Cymru fel yr amlinellir yn ein Rhaglen Lywodraethu ac yn y Cytundeb Cydweithio â Phlaid Cymru. Mae'r gwaith hwn yn cael ei arwain drwy gydweithio rhwng Cyngor Celfyddydau Cymru, Amgueddfa Cymru a Llyfrgell Genedlaethol Cymru. Mae Teulu yn arddangosfa unigryw wedi'i churadu gan bedwar teulu lleol yn Aberystwyth sydd wedi bod yn cydweithio â Chanolfan y Celfyddydau Aberystwyth ers mis Hydref 2023\. Mae'r teuluoedd wedi mynychu cyfres o weithdai, wedi ymweld ag orielau ac amgueddfeydd gan gynnwys Amgueddfa Cymru, Caerdydd ac Ysgol Gelf Aberystwyth, ac wedi cael eu hysbrydoli i greu eu gwaith cerameg ac animeiddio eu hunain i'w arddangos ochr yn ochr â gweithiau gan artistiaid enwog fel Pablo Picasso, Ceri Richards a Mary Lloyd Jones. Mae Ysgol Gelf Aberystwyth hefyd yn rhan o brosiect Teulu a bydd yn parhau i weithio gyda'r teuluoedd y tu hwnt i'r arddangosfa hon, gan geisio curadu arddangosfa cerameg arall yn ddiweddarach yn yr Hydref. Meddai Dirprwy Weinidog y Celfyddydau, Chwaraeon a Thwristiaeth, Dawn Bowden:  > Mae'n newyddion cyffrous iawn bod yr arddangosfa gyntaf o dan y bartneriaeth Oriel Celf Gyfoes Genedlaethol bellach ar fin agor i'r cyhoedd. Mae'r casgliad cenedlaethol yn perthyn i bawb yng Nghymru, a bydd y model newydd yma yn caniatáu i bobl fwynhau'r casgliad yn eu cymunedau eu hunain. > > Mae Teulu yn ffordd ardderchog o ddechrau'r prosiect, gyda'r cyhoedd wirioneddol wrth galon y gwaith o benderfynu beth sy'n rhan o'r arddangosfa. Mae cynnwys cymunedau lleol yn ganolog i’r model gwasgaredig o wneud arddangosfeydd yn y dyfodol yn fwy perthnasol i’r gymuned leol. Ar gyfer arddangosfa Teulu, gwahoddwyd y teuluoedd i ddewis themâu o bwys arbennig iddynt ac roeddent yn llwyr gyfrifol am ddewis darnau o gelf arbennig i'w cynnwys yn yr arddangosfa. Dewiswyd y darnau hyn a byddant ar fenthyg ar gyfer yr arddangosfa gyda chydweithrediad caredig gan gasgliad Oriel Gelf Gyfoes Genedlaethol Cymru (NCAGW) yn yr Amgueddfa Genedlaethol, Caerdydd, a Llyfrgell Genedlaethol Cymru yn Aberystwyth, ochr yn ochr â gweithiau o gasgliad Ysgol Gelf Aberystwyth. Dywedodd yr Aelod Dynodedig Siân Gwenllian: > Mae arddangosfa Teulu yn ffordd wych o ddathlu lansiad sefydliad cenedlaethol diweddaraf Cymru \- yr Oriel Celf Gyfoes Genedlaethol. > > Mae'r prosiect mawr yma’n cymryd cam pwysig ymlaen gyda'r arddangosfa yma. Mae'n symbol o'n dull newydd o wreiddio'r celfyddydau ym mhob agwedd ar fywyd yng Nghymru, gan wneud ein casgliadau cenedlaethol yn fwy hygyrch ac ystyrlon i bobl, plant a chymunedau ledled ein gwlad. Mae adnodd ar\-lein newydd Celf ar y Cyd yn parhau i dyfu fel rhan o’r oriel celf gyfoes genedlaethol i Gymru. Mae hwn yn rhoi mynediad uniongyrchol at gasgliad digidol o gelf gyfoes y wlad, sydd ar gael i unrhyw un, yn unrhyw le, ar unrhyw bryd.  Meddai Ffion Rhys, Curadur Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth: > Mae'r arddangosfa hon wedi bod yn daith wirioneddol i ni, a hoffwn ddiolch yn fawr i'r teuluoedd sydd wedi cymryd rhan \- rydym wedi dysgu cymaint ganddyn nhw, a'r gobaith yw y bydd y dysgu hwn yn galluogi mwy o deuluoedd i gael mynediad i'r celfyddydau \- i gymryd rhan a mwynhau, diolch o galon. Diolch hefyd i'n partneriaid Amgueddfa Cymru, Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Ysgol y Celfyddydau Aberystwyth, Plant Dewi, Dechrau'n Deg, Teuluoedd yn Gyntaf, Elin Vaughan Crowley artist a chydlynydd prosiect, tiwtor cerameg Laura Hughes a Charlie Carter, tiwtor animeiddio am eu rhan yn galluogi hyn i ddigwydd. Meddai Elin Vaughan Crowley, Cydlynydd Artist a Phrosiect: > Mae wedi bod yn bleser cydweithio â'r pedwar teulu a Ffion y curadur ar brosiect sy'n cwmpasu rhywbeth rwy'n angerddol iawn amdano, sef gwneud y celfyddydau yn hygyrch i bawb. Ein bwriad oedd rhoi ymdeimlad o berchnogaeth i'r teuluoedd o ran penderfyniadau yn ymwneud â churadu arddangosfeydd, fel pa fath o gelf oedd yn cael ei arddangos, pa fath o le i'w greu a sut i groesawu ac ymgysylltu â phobl sydd eisiau ymweld â'r oriel ond a allai fod wedi meddwl yn y gorffennol nad oedd yn lle iddyn nhw, Mae Petra Nelson wedi bod yn rhan o'r prosiect gyda'i gŵr, Shane, a thri o blant, Flynn, Mabli a Neli. Meddai: > Rwyf wedi bod wrth fy modd yn gallu mynd 'tu ôl i'r llenni' yn Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd, Llyfrgell Genedlaethol Cymru ac Ysgol Gelf Aberystwyth, gweld yr holl gelf gwych a sylweddoli pa mor wahanol yw chwaeth pawb mewn celf.

Translate the text from Welsh to English.

Wrth siarad ar ddechrau Wythnos Dechnoleg Cymru yn ICC Cymru yng Nghasnewydd, ymunodd Prif Swyddog Gweithredol Innovate UK, Indro Mukerjee, â'r Gweinidog i lansio'r Cynllun Arloesi Cydweithredol ar y cyd.  Nod y cynllun yw defnyddiio ysbryd arloesol y wlad, gan helpu busnesau a sefydliadau i rannu syniadau a defnyddio technolegau newydd. Mae'n dilyn yr ymrwymiadau a wnaed dros y 12 mis diwethaf, gan adeiladu ar gytundeb Memorandwm cyd\-ddealltwriaeth Llywodraeth Cymru ac Innovate UK ym mis Ebrill. Mae'r cynllun hwnyn dod a'r ddwy ochr gam yn nes at eu huchelgais gyffredin o gynyddu buddsoddiad arloesi ac ennill mwy o gyllid cystadleuol ar gyfer ymchwil, datblygu ac arloesi yng Nghymru trwy nodi camau gweithredu a cherrig milltir pendant i weithio tuag atynt. Mae tri maes ffocws yn cynnwys: * Sicrhau bod gan entrepreneuriaid, busnesau, y byd academaidd, y sector cyhoeddus a'r trydydd sector yng Nghymru lwybr syml, cysylltiedig, gweladwy ac effeithiol i gael mynediad at ddulliau o dderbyn cymorth arloesedd. * Sicrhau bod rhanddeiliaid arloesi yng Nghymru yn ymwybodol o'r cyfleoedd sydd ar gael iddynt a thrafod â hwy i gynyddu nifer, amrywiaeth ac effaith gadarnhaol busnesau sy'n arloesi yng Nghymru. * Defnyddio data i ddeall demograffeg cymuned arloesi Cymru a mynd ati i geisio mynd i'r afael ag anghydraddoldebau o ran mynediad at gymorth arloesedd. Meddai Gweinidog yr Economi, Vaughan Gething: > Rwy'n falch iawn o lansio ein Cynllun Arloesi Cydweithredol ar ddechrau Wythnos Dechnoleg Cymru mewn digwyddiad sy'n llawn rhai o'r bobl a'r busnesau mwyaf creadigol a blaengar ym maes technoleg. > > > Yn eu plith mae arbenigwyr o bob rhan o ranbarthau blaenoriaeth Llywodraeth Cymru, gan gynnwys Catalonia, Fflandrys, Gwlad y Basg, Silesia a Quebec, sy'n rhoi cyfle perffaith i ni ddangos y cynnydd rydym yn ei wneud tuag at y nodau a amlinellir yn ein Strategaeth Arloesi, 'Cymru'n Arloesi'. > > > Fu Cymru erioed yn brin o uchelgais ac mae'r cynllun hwn yn cydnabod y cryfderau a'r cyfleoedd ar gyfer twf yn ein heconomi. > > > Mae Llywodraeth Cymru wedi ymrwymo i gryfhau arloesedd a'r defnydd o dechnolegau newydd, a all gefnogi Cymru wyrddach, gyda gwell iechyd, gwell swyddi a ffyniant i bawb. Dywedodd Prif Swyddog Gweithredol Innovate UK, Indro Mukerjee: > Rydym yn lansio'r Cynllun Arloesi Cydweithredol a fydd yn cefnogi twf economaidd Cymru ac yn meithrin gwell arloesedd. Mae tîm Innovate UK a minnau'n edrych ymlaen at weithio ochr yn ochr â'r Gweinidog Vaughan Gething a'i dîm i gyflawni cynllun uchelgeisiol gyda mentrau ar y cyd, gan ddarparu cefnogaeth wedi'i theilwra i fusnesau Cymru. Bydd y digwyddiad ar gyfer Wythnos Dechnoleg Cymru yn cynnwys sesiynau ar amrywiaeth o bynciau gan gynnwys seiberddiogelwch a deallusrwydd artiffisial. Fel rhan o'r rhaglen, bydd Llywodraeth Cymru yn dod â nifer o arbenigwyr rhyngwladol ynghyd o ranbarthau o bwysigrwydd strategol i Gymru i edrych sut y gall datrysiadau deallusrwydd artiffisial moesegol, teg a diogel fod o fudd i'n heconomi a'n cymdeithas ehangach.

Speaking at the start of Wales Tech Week at ICC Wales in Newport, the Minister was joined by the CEO of Innovate UK, Indro Mukerjee, to launch the joint Collaborative Innovation Plan.  The plan aims to harness the country’s innovative spirit, helping business and organisations share ideas and use new technologies. It follows through on commitments made over the past 12 months, building on the Welsh Government and Innovate UK  memorandum of understanding agreement in April. This plan moves both parties one step further towards their shared ambition of driving up innovation investment and greater competitively won funding for Welsh research, development and innovation by setting out concrete actions and milestones to work towards. Three areas of focus include: * Ensuring entrepreneurs, businesses, academia, public sector and third sector in Wales have a simple, connected, visible and effective route to access innovation support mechanisms. * Ensuring innovation stakeholders in Wales are aware of and engage with the opportunities available to them to increase the number, diversity, and positive impact of businesses innovating within Wales. * Using data to understand the demographics of Wales’ innovation community and actively seek to address inequalities in access to innovation support. Minister for the Economy, Vaughan Gething said: > I’m delighted to launch our Collaborative Innovation Plan at the start of Wales Tech Week at an event filled with some of the most creative and forward\-thinking people and businesses in tech. > > > Among them are experts from across the Welsh Government’s priority regions including Catalonia, Flanders, the Basque Country, Silesia and Quebec, which provides us the perfect opportunity to showcase the progress we’re making towards the goals set out in our Innovation Strategy, ‘Wales Innovates’. > > > Wales has never lacked ambition and this plan recognises the strengths and opportunities for growth within our economy. > > > The Welsh Government is committed to strengthening innovation and the use of new technologies, which can support a greener Wales, with better health, better jobs and prosperity for all. CEO of Innovate UK, Indro Mukerjee said: > We are launching the Collaborative Innovation Plan which will support Wales’ economic growth and foster enhanced innovation. The Innovate UK team and I look forward to working alongside Minister Gething and his team to deliver an ambitious plan with joint initiatives, providing tailored support for Welsh businesses. The event for Wales Tech Week will include sessions on a range of subjects including cybersecurity and AI. As part of the programme, the Welsh Government will bring together a number of international experts from regions of strategic importance to Wales to explore how ethical, fair and safe AI solutions can benefit both our economy and wider society.

Translate the text from Welsh to English.

Ym mis Chwefror eleni, cyhoeddais fy mod yn edrych ar gyfleoedd i gyflwyno deddfwriaeth a fyddai'n gwahardd defnyddio anifeiliaid gwyllt mewn syrcasau. Mae defnyddio anifeiliaid gwyllt mewn syrcasau yn cael ei ystyried yn hen\-ffasiwn fwyfwy ac yn foesol annerbyniol. Er nad oes syrcasau sy'n defnyddio anifeiliaid gwyllt yng Nghymru, maent yn ymweld yn rheolaidd a bob tro y maent yn gwneud hynny mae'r galwadau i wahardd yr arfer yn codi eto. Heddiw, rwy'n falch o gyhoeddi lansio ymgynghoriad cyhoeddus ar y Bil Anifeiliaid Gwyllt mewn Syrcasau Teithiol (Cymru) sy'n anelu at fynd i'r afael â'r pryderon moesol hyn drwy wahardd defnyddio anifeiliaid gwyllt mewn syrcasau teithiol yng Nghymru. Nid wyf yn credu y dylai anifeiliaid gael eu hystyried yn wrthrychau neu fel pethau i'n difyrru, yn hytrach, maent yn fodau all deimlo gyda'u hanghenion eu hunain. Rwyf am i blant a phobl ifanc yng Nghymru barchu ac ymddwyn yn gyfrifol tuag at anifeiliaid, ac mae gennyf ddiddordeb arbennig yn eu safbwyntiau ar ein cynigion. Bydd yr ymgynghoriad wyth wythnos yn dod i ben ar  26 Tachwedd 2018\. Mae'r ymgynghoriad ar gael ar wefan Llywodraeth Cymru:  https://beta.llyw.cymru/ymgyngoriadau

In February this year, I announced I was exploring opportunities to bring forward legislation to ban the use of wild animals in circuses. The use of wild animals in circuses is increasingly viewed as an outdated notion and ethically unacceptable. Whilst there are no circuses using wild animals based in Wales, they regularly visit, and each time they do there are renewed calls to ban the practice. Today, I am pleased to announce the launch of a public consultation on the draft Wild Animals in Travelling Circuses (Wales) Bill which aims to address these ethical concerns by banning the use of wild animals in travelling circuses in Wales. I believe animals should not be objectified or perceived as commodities for our entertainment, rather as sentient beings with their own unique sets of needs. I want children and young people in Wales to develop respectful and responsible attitudes towards animals and I am particularly interested in their views on our proposals. The eight week consultation will close for responses on 26 November 2018\. The consultation is available on the Welsh Government website: https://beta.gov.wales/consultations

Translate the text from English to Welsh.

In March I announced the appointment of Professor Graham Donaldson to lead a comprehensive, wide ranging and independent review of assessment and the national curriculum in Wales. I have asked him to articulate a clear, coherent vision for education, from Foundation Phase to Key Stage 4, linking directly to our new Qualifications system.  I have received an update from Professor Donaldson on progress with his review.  I know that many of you have an interest in this review, and as such I felt it would be helpful to share Professor Donaldson’s update with you at this stage.  You can access it online. In particular, it is heartening to note the “very positive and constructive response” which Professor Donaldson has received as he has been building his evidence base through engagement with stakeholders – including head teachers, teachers, pupils, parents and the range of key organisations and individuals with an interest across Wales.  This is clearly evidenced in the 713 responses which he has received to his ‘call for evidence’ and to which I know some of you will have responded directly.   In his update, Professor Donaldson signals that he is developing a set of principles for curriculum design which he will use both to evaluate current practice and to guide and test his emerging proposals. These are included in the annex to his update – but merit rehearsing in this context: **The Curriculum should be:** **authentic**: rooted in Welsh values and culture and aligned with an agreed set of stated purposes;  **evidence\-based**: drawing on the best of existing practice within Wales and from elsewhere and on sound research;  **responsive**: relevant to the needs of today (individual, local and national) but also equipping all young people with the knowledge, skills and dispositions for future challenges as lifelong learners;  **inclusive**: easily understood by all, encompassing an entitlement to high quality education for every child and young person and taking account of their views in the context of the United Nations Convention on the Rights of the Child (UNCRC), and those of parents and wider society;  **ambitious**: embodying high expectations and setting no artificial limits on achievement and challenge for each individual child and young person;  empowering: developing competencies which will allow young people to engage confidently with the challenges of their future lives;  **unified** : enabling continuity and flow with components which combine and build progressively;  **engaging**: encouraging enjoyment from learning and satisfaction in mastering challenging subject matter;  **based on subsidiarity**: commanding the confidence of all, whilst encouraging appropriate ownership and decision\-making by those closest to the learning and teaching process;  **manageable**: recognising the implications for and supported by appropriate assessment and accountability arrangements.  It is clear from Professor Donaldson’s update that, whilst building on existing strengths in our system, his recommendations will have significant implications for our curriculum here in Wales and also for how we assess the progress of our children and young people in the future. I have therefore asked Professor Donaldson to include in his final report his thoughts on how his recommendations might be taken forward in the longer term, including issues around supporting and building workforce capacity, and that of the wider system. I am very much looking forward to receiving Professor Donaldson’s final report, as I am sure we all are.  This will be with me at the turn of the year and I will look to share its contents with you as swiftly as practicable thereafter.

Ym mis Mawrth fe gyhoeddais benodi’r Athro Graham Donaldson i arwain adolygiad annibynnol cynhwysfawr eang ei gwmpas ynghylch y trefniadau asesu a’r cwricwlwm cenedlaethol yng Nghymru. Gofynnais iddo gyflwyno gweledigaeth glir a chydlynol ar gyfer addysg yng Nghymru o'r Cyfnod Sylfaen i Gyfnod Allweddol 4, gan gysylltu’n uniongyrchol â'n system gymwysterau newydd. Rwyf wedi derbyn diweddariad gan yr Athro Donaldson ar yr hyn a wnaed hyd yma o ran yr adolygiad. Gwn fod gan nifer ohonoch chi ddiddordeb yn yr adolygiad hwn felly credaf y byddai’n ddefnyddiol rhannu’r wybodaeth ddiweddaraf gan yr Athro Donaldson â chi ar yr adeg yma. Gallwch ddefnyddio’r ddolen ganlynol i weld y diweddariad.  Mae’n arbennig o galonogol clywed am yr “ymateb hynod bositif ac adeiladol” a gafodd yr Athro Donaldson wrth iddo gasglu ynghyd ei dystiolaeth drwy ymgysylltu â rhanddeiliaid – yn eu plith benaethiaid, athrawon, disgyblion, rhieni a nifer o sefydliadau ac unigolion allweddol sydd â diddordeb ym maes addysg ledled Cymru. Mae hyn yn amlwg o’r 713 o ymatebion a dderbyniodd i’w gais am dystiolaeth a gwn i rai ohonoch chi eich hunain ymateb yn uniongyrchol i’r cais yma. Yn ei ddiweddariad, awgryma’r Athro Donaldson ei fod yn datblygu set o egwyddorion ar gyfer cynllunio cwricwlwm y bydd yn eu defnyddio nid yn unig i werthuso arferion cyfredol ond hefyd i gyfeirio a phrofi ei gynigion at y dyfodol.  Mae’r rhain wedi’u cynnwys mewn atodiad i’w ddiweddariad ond da o beth fyddai cael golwg arnynt rhag\-blaen: Dylai’r cwricwlwm: fod yn ddilys: wedi’i wreiddio yng ngwerthoedd a diwylliant Cymru gan gyd\-fynd â chyfres o ddibenion y cytunwyd arnynt a’u datgan; cael ei seilio ar dystiolaeth: manteisio ar yr arferion gorau yng Nghymru ac o fannau eraill ac yn seiliedig ar ymchwil gadarn; ymateb i wahanol anghenion: gan fod yn berthnasol i anghenion heddiw (yn unigol, yn lleol ac yn genedlaethol) ond gan roi hefyd yr wybodaeth, y sgiliau a’r agweddau sydd eu hangen ar bobl ifanc i wynebu heriau’r dyfodol fel dysgwyr gydol oes; bod yn gynhwysol: hawdd i bawb ei ddeall – gan gynnwys yr hawl i addysg o safon uchel i bob plentyn a pherson ifanc ac ystyried eu safbwyntiau yng nghyd\-destun Confensiwn y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn (CCUHP) a safbwyntiau rhieni a’r gymdeithas ehangach; bod yn uchelgeisiol: gan gynnwys disgwyliadau uchel a pheidio â phennu terfynau artiffisial ar gyflawniad a her i bob plentyn a pherson ifanc; grymuso: datblygu cymwyseddau a fydd yn galluogi pobl ifanc i allu wynebu heriau eu bywydau yn y dyfodol yn hyderus; uno: sicrhau dilyniant a llif gydag elfennau sy’n cyfuno ac yn datblygu i ffurfio undod; ennyn diddordeb: annog mwynhad wrth ddysgu a boddhad wrth feistroli pynciau heriol; cael ei seilio ar sybsidiaredd: ennyn hyder pawb ac annog perchnogaeth a phenderfyniadau priodol gan y rhai sydd agosaf at y broses ddysgu ac addysgu; bod yn hylaw: cydnabod y goblygiadau o ran y trefniadau asesu ac atebolrwydd priodol a chael cefnogaeth y trefniadau hynny hefyd. Yr hyn sy’n glir o’r hyn sydd yn niweddariad yr Athro Donaldson, wrth i ni adeiladu ar y cryfderau sydd eisoes yn bodoli yn ein system, yw y bydd goblygiadau sylweddol i’w gynigion o ran ein cwricwlwm yma yng Nghymru a hefyd o ran asesu cynnydd ein plant a’n pobl ifanc yn y dyfodol. Wrth i’r Athro Donaldson lunio ei adroddiad terfynol felly rydw i wedi gofyn iddo ystyried sut y gellid rhoi ei argymhellion ar waith yn y tymor hir, gan edrych hefyd ar faterion yn ymwneud â chefnogi a datblygu capasiti’r gweithlu yn ogystal â’r system ehangach.  Edrychaf ymlaen at dderbyn adroddiad terfynol yr Athro Donaldson fel mae’n siwr yr ydym ni i gyd. Bydd yn cael ei gyflwyno yn y flwyddyn newydd ac edrychaf ymlaen at rannu ei gynnwys gyda chi cyn gynted ag y bydd yn ymarferol wedi hynny.

Translate the text from English to Welsh.

On 29 November 2011 I announced my policy decision that I was minded to proceed with establishing a single environment body for Wales.  This was taken following careful consideration of the detailed business case which had been developed over the previous nine months. Today I am launching the consultation on proposals for establishing the new body.  In particular, the consultation covers: • Our overall proposals. • Proposals for implementing the legal changes required to establish the new body. • Our ambitions for the new body, together with the way in which we intend to frame its overall purpose.  • Our proposed arrangements for customer and stakeholder engagement, including mechanisms for ensuring accountability and transparency in the work of the new body. • Our proposals for the main functions and powers of the body, including consideration of some elements of Welsh Government functions and Internal Drainage Boards. • Our proposals for the status of the body and how it will be governed, including arrangements for an executive board and wider stakeholder engagement. • How we propose to take forward issues around cross\-border governance and our proposals for the links to Welsh Government Ministers to ensure that the body will be fully accountable to Ministers. In the consultation we also identify a number of areas of work where we intend to consult further.  These include the future of Internal Drainage Boards wholly or mainly in Wales and the Welsh language scheme for the new body.  The consultation document is available from the Welsh Government’s website at http://www.wales.gov.uk/consultations/environmentandcountryside/singlebody/?lang\=en.  The consultation will run from 9 February 2012 and will close on 2 May 2012\.  I will provide an update on the outcomes to the consultation in plenary later this year.

Ar 29 Tachwedd 2011 cyhoeddais fy mhenderfyniad polisi i fynd ati i sefydlu un corff amgylcheddol i Gymru. Gwnes fy mhenderfyniad ar ôl ystyried yn ofalus yr achos busnes manwl a ddatblygwyd dros y naw mis blaenorol. Heddiw rwy’n lansio’r ymgynghoriad ar y cynigion i sefydlu’r corff newydd. Yn benodol, mae’r ymgynghoriad yn delio â: • Ein cynigion cyffredinol • Cynigion i weithredu’r newidiadau deddfwriaethol sy’n ofynnol er mwyn sefydlu’r corff newydd • Ein hamcanion ar gyfer y corff newydd, ynghyd â’r ffordd rydym yn bwriadu nodi ei ddiben cyffredinol  • Ein trefniadau arfaethedig ar gyfer ymgysylltu â chwsmeriaid a rhanddeiliaid, gan gynnwys dulliau o sicrhau atebolrwydd a thryolywder yng ngwaith y corff newydd • Ein cynigion ar gyfer prif swyddogaethau a phwerau’r corff, gan gynnwys ystyried rhai elfennau o swyddogaethau Llywodraeth Cymru a Byrddau Draenio Mewnol • Ein cynigion ar gyfer statws y corff a sut y caiff ei reoli, gan gynnwys trefniadau ar gyfer bwrdd gweithredol ac ymgysylltu’n ehangach â rhanddeiliaid • Sut rydym yn bwriadu delio â materion sy’n ymwneud â llywodraethu trawsffiniol a’n cynigion ar gyfer y cysylltiad â Gweinidogion Llywodraeth Cymru i sicrhau bod y corff yn gwbl atebol iddyn nhw. Mae’r ymgynghoriad hefyd yn nodi nifer o feysydd gwaith y mae angen ymgynghori ymhellach arnynt. Yn eu plith mae dyfodol Byrddau Draenio Mewnol – y rhai sydd yng Nghymru neu’n bennaf yng Nghymru – a chynllun iaith y corff newydd.  Mae’r ddogfen ymgynghori ar gael o wefan Llywodraeth Cymru yn http://www.wales.gov.uk/consultations/environmentandcountryside/singlebody/?lang\=cy.  Bydd yr ymgynghoriad yn para o 9 Chwefror 2012 tan 2 Mai 2012\.  Rhoddaf wybod i’r cyfarfod llawn yn nes ymlaen eleni beth yw canlyniadau’r ymgynghoriad.

Translate the text from English to Welsh.

    In my written statement dated 16 October 2013, I gave notification of provisions in the Water Bill at introduction that will modify the functions of the Welsh Ministers. On 12 December 2013,  the UK Government tabled an amendment to the Bill that will also modify the functions of Welsh Ministers and which is the subject of this supplementary statement.   This written statement is laid under Standing Order 30 – Notification in relation to UK Parliament Bills. It relates to an amendment proposed to the Bill which modifies Welsh Ministers’ functions, but which does not fall for consideration under Standing Order 29 so that a Legislative Consent Motion is not required. The UK Government has stated that its policy objectives are to reform the water industry to make it more innovative and responsive to customers and to increase its resilience to natural hazards such as droughts or floods. The Bill will also include measures to deal with the availability and affordability of flood insurance, following a public consultation on the proposed approach The relevant amendment tabled on 12 December :   * Removes the statutory duty for determining disputes under section 101A(7\) of the Water Industry Act 1991 (“the Act”) from Natural Resources Wales (NRW) and places it with the Welsh Minsters; * Confers on the Welsh Ministers power to appoint a person or body to determine disputes on their behalf; and * Imposes a duty upon NRW to advise, when requested, sewerage undertakers, owners/occupiers and those determining disputes under section 101(7\) in relation to premises in Wales.   There are properties in England and Wales that are served by private sewerage treatment systems that are not connected to a public sewer. A sewerage undertaker has a duty to provide a public sewer for domestic sewerage purposes where the conditions prescribed by section 101A(2\) of the Act) are satisfied. Owners or occupiers of properties served by private sewerage treatment systems that are not connected to a public sewer, may apply to the licensed sewerage  undertaker for the area where the premises is located for connection to a public sewer under the conditions prescribed by section 101A of the Act The undertaker must assess the situation and decide whether it believes it has a duty to provide a public sewer.  If the parties (i.e the sewerage undertaker and owner or occupier) cannot reach agreement as to, inter alia, whether a duty exists or the time by which any such duty should be performed (where a duty is accepted or determined to exist), section 101A provides a framework for the determination of disputes and enforcement of the decision. In Wales, the dispute determination role currently rests with Natural Resources Body for Wales (’NRW’). This amendment will streamline the determination process. This will free\-up NRW, who are environmental experts, so that they can be called upon, by an owner/occupier, undertaker, or the Welsh Ministers or the person or body appointed on their behalf to assist in determining whether a duty under section 101A exists, by provision of independent expert advice. This should increase the number of applications made under section 101A being determined by agreement between the parties earlier in the process, without referral to the Welsh Ministers as a dispute for determination.   The National Assembly for Wales has limited legislative competence in relation to sewerage, and it is considered appropriate for this provision to be included in the Water Bill  because it could not be made by Assembly Act. This amendment, which applies only in respect of Wales, was tabled at my request.   

Yn fy natganiad ysgrifenedig ar 16 Hydref 2013, rhoddais hysbysiad ynghylch y darpariaethau yn y Bil Dŵr a fydd, o’u cyflwyno, yn newid swyddogaethau Gweinidogion Cymru. Ar 12 Rhagfyr, 2013, cyflwynodd Lywodraeth y Deyrnas Unedig welliant i’r Bil a fydd hefyd yn newid swyddogaethau Gweinidogion Cymru, a dyna yw testun y datganiad ategol hwn. Gosodir y Datganiad Ysgrifenedig hwn o dan Reol Sefydlog 30 – Hysbysu mewn perthynas â Biliau Seneddol y Deyrnas Unedig. Mae’r gwelliant y cyfeirir ato, a gynigiwyd i’r Bil, yn newid swyddogaethau Gweinidogion Cymru ond nid yw’n ofynnol cael Gorchymyn Cydsyniad Deddfwriaethol ar ei gyfer o dan Reol Sefydlog 29\. Mae Llywodraeth y DU wedi datgan ei bwriad i ddiwygio’r diwydiant dŵr er mwyn iddo fod yn fwy arloesol ac ymatebol i gwsmeriaid ac ymdopi’n well â risgiau naturiol megis sychder neu lifogydd. Bydd y Bil yn cynnwys mesurau i ddelio ag argaeledd a fforddiadwyedd yswiriant llifogydd hefyd, yn dilyn ymgynghoriad cyhoeddus. Mae’r gwelliant perthnasol, a gyflwynwyd ar 12 Rhagfyr: * Yn dileu’r ddyletswydd statudol i benderfynu ar anghydfodau o dan adran 101A(7\) o Ddeddf y Diwydiant Dŵr 1991 (“y Ddeddf”) oddi wrth Cyfoeth Naturiol Cymru (CNC) ac yn ei rhoi ar Weinidogion Cymru. * Yn rhoi’r pŵer i Weinidogion Cymru benodi person neu gorff i benderfynu ar anghydfodau ar eu rhan; ac * Yn gosod dyletswydd ar CNC i gynghori, pan fo angen, ymgymerwyr carthffosiaeth, perchenogion/meddianwyr a’r rhai sy’n penderfynu anghydfodau ynghylch eiddo yng Nghymru o dan adran 101(7\). Mae rhai eiddo yng Nghymru a Lloegr yn cael eu gwasanaethu gan systemau trin carthffosiaeth preifat nad ydynt wedi’u cysylltu â charthffos gyhoeddus. Mae dyletswydd ar ymgymerydd carthffosiaeth i ddarparu carthffos gyhoeddus at ddibenion carthffosiaeth ddomestig pan fo’r amodau a ragnodir yn adran 101A(2\) o’r Ddeddf wedi’u bodloni. Os yw eiddo yn cael ei wasanaethu gan systemau carthffosiaeth preifat nad ydynt wedi’u cysylltu â charthffos gyhoeddus, bydd y perchenogion neu’r meddianwyr yn cael gwneud cais i’r ymgymerwyr carthffosiaeth trwyddedig ar gyfer yr ardal leol gysylltu’r eiddo â’r garthffos gyhoeddus, o dan yr amodau a ragnodir yn adran 101A o’r Ddeddf. Rhaid i’r ymgymerydd asesu’r sefyllfa a phenderfynu a yw o’r farn fod arno ddyletswydd i ddarparu carthffos gyhoeddus. Os yw'r partïon (h.y. yr ymgymerydd carthffosiaeth a’r perchennog neu’r meddiannydd) yn methu â chytuno ynghylch, inter alia, a oes dyletswydd yn bodoli neu ynghylch y terfyn amser ar gyfer cyflawni unrhyw ddyletswydd o’r fath (pan fo’r ddyletswydd wedi’i derbyn neu y pennwyd ei bod yn bodoli), bydd adran 101A yn darparu fframwaith ar gyfer penderfynu ar anghydfodau a gorfodi’r penderfyniad.  Yng Nghymru, Cyfoeth Naturiol Cymru sydd â’r cyfrifoldeb o benderfynu ar anghydfodau ar hyn o bryd. Bydd y gwelliant hwn yn symleiddio’r broses o benderfynu ar anghydfodau. Bydd yn rhyddhau Cyfoeth Naturiol Cymru, sy’n arbenigwyr amgylcheddol, i gynnig eu cyngor amgylcheddol annibynnol er mwyn helpu i bennu a oes dyletswydd yn bodoli o dan Adran 101A ai peidio. Bydd meddianwyr neu berchenogion eiddo, ymgymerwyr, Gweinidogion Cymru neu’r person neu gorff a benodir ar eu rhan, yn gallu ceisio cyngor CNC. O ganlyniad, mae disgwyl y bydd llai o’r ceisiadau a wneir o dan adran 101A yn cael eu cyfeirio at Weinidogion Cymru fel anghydfodau iddynt benderfynu arnynt. Cymhwysedd deddfwriaethol cyfyngedig yn unig sydd gan Gynulliad Cenedlaethol Cymru ym maes carthffosiaeth, ac ystyrir ei bod yn briodol  cynnwys y ddarpariaeth hon yn y Bil Dŵr gan nad oedd modd ei gwneud drwy Ddeddf Cynulliad. Ar fy nghais i y gwnaed y gwelliant hwn, a bydd yn gymwys i Gymru yn unig.