text
stringlengths 0
8.47k
|
|---|
Imawanñataqchus kuru hampita rurawaq, chayta mama taytaykita huk runatapas |
tapukamuy. Chaytataq qillqana mayt’uykipi qillqaspa, masichaykikunapaq yachay |
wasipi ñawinchay. |
11 |
Qhawariy, kay periódico |
nisqata rantimuni. Chaypi |
huk awichukunaq simikuna |
yachachisqankumanta |
willakuchkan. |
10 |
RIMAYNINCHIK |
Hinallataq, wakin uywakuna |
yanapakuq kasqankumantapas |
willakuchkan. |
Ñawinchasunchik. |
2018 watapi, qhapaq raymi killapa, 31 p’unchawninpi |
Lima llaqta. Programa Pensión 65 nisqapi kaq |
awichukunas wakin chinkanayaq simikunata |
kawsarichichkanku. Kay chinkanayaq simikunas |
jaqaru, kukama kukamiriyapuwan kanku. |
Jaqaru simitaqa Tupe llaqtallapis rimanku. Kay |
Tupe llaqtaqa Limapi kaq Yauyos provincia |
nisqapis kachkan. Chaypis 63 kuraq awichukuna |
sut’i willakuykunata, aranwaykunata ima jaqaru |
simipi willaspa warmakunata yachachichkanku. |
Aswantapas, lliklla awayta, chakrapi llamk’ayta, |
tusuykunatapas yachachillankutaq, chaykunawan |
kawsayninkupas siminkupas aswan kallpachasqa |
kananpaq. |
Hinallataqsi, Loreto suyupi kaq San Juan |
Bautista llaqtapi, Nauta llaqtapipas kukama |
kukumiria simitañataq pusaq awichukuna |
yachachillachkankutaq. Paykunaqa kay simita |
yachachinku mayupi challwaspa, hampiq |
qurakunata |
riqsichispa, |
takispa |
tususpa |
imañanataq. |
Ministro de Cultura umalliq kayhinata rimarisqa: “Huk |
simichus mana wañunchu chayqa, kay simi rimaq |
runakunapa kawsayninpas manam wañunchu. Paykunam |
imaynatachus kawsana, imaynatachus Pachamamanchikta |
qhawarina chaykunata yachachiwanchis”, nispa. |
Perú suyupiqa 48 simikuraqmi kachkan. Chaykunamantam |
21 simikuna chinkapuchkanña. Kay simikunaqa manam |
chinkanañnachu. Huk simi chinkaptinqa, huk niray |
kawsaymi chinkallantaq |
K’allakunapa sach’akuna tarpusqankutas yachanku |
Brasil suyu. Kay suyupiqa, arawkariya |
sutiyuq sach’as chinkanayapuchkan. Ichaqa, |
Amazonía suyupi kaq k’allakunas kay sach’a |
mana chinkananpaq yanapakunku. Chaytas huk |
investigación nisqata ruraspa tarinku. |
k’allakunaqa aswansi arawkariyata yanapan. ¿Imaynatataq |
yanapan? K’allakunas rurunta mikhunku. Ichaqa manas |
llapantachu mikhunku. Saksarqunku chayqa, kuska |
kuskanta mikhuspas rurutaqa wikch’upunku. Kayhinatam |
t’aqwiriq Guillermo Blanco, willakun: “Qhawaptiykun, |
Kunankamapas, k’allaqa arawkariya sach’a chay kuskan mikhusqa rurumantaqa ñawpaqta sumaqta |
wañuchiqmi, nispas rimaq kasqaku. Ichaqa, kay yuracha wach’imun, mana mikhusqa rurumantataq |
qhipataña wach’imun”, nispa. |
k’allaqa manas kikin sach’apichu rurutaqa mikhun. |
Karuta apaspas chaypiña mikhun. Mana mikhuyta |
tukuspataq pampaman wikch’upunku. Chaykunapitaq |
Musuq arawkariya wiñamun. |
Kay investigación ruraqkunas, kayhinata nisqaku. |
“Pachamamanchik mana unqunanpaqqa, uywatapas |
runatapas sumaqtan uywananchik”, nispa |
12 |
Adaptado de: https://larepublica.pe/sociedad/1388578-pension-65-adultos-mayores-ensenan-ninos-lenguas-peligro-extincion-ministerio-desarrollo-e-inclusion-social-escolares |
https://www.agenciasinc.es/Noticias/Los-loros-colaboran-en-la-expansion-de-la-araucaria-brasilena |
Chinkanayaq simikunatas awichukuna warmakunata |
yachachichkanku |
Ruranakuna |
1 |
“Chinkanayaq simikunatas awichukuna warmakunata yachachichkanku” sutiyuq |
qillqasqata ñawinchay. |
a |
Kunanqa, kay tawlata hunt’apay. |
¿Pikunamantataq kay qillqasqa rimachkan? |
¿May llaqtakunapitaq kay qillqasqapa |