id
stringlengths 5
8
| question
stringlengths 8
97
| answer
stringlengths 1
899
| context
stringlengths 92
1.1k
| start_idx
int64 0
907
| end_idx
int64 3
1.03k
|
|---|---|---|---|---|---|
mrc_6700 | dlaczego utworzono nato? | Głównym celem istnienia NATO w chwili utworzenia była obrona militarna przed atakiem ze strony ZSRR i jego państw satelickich, od 1955 zorganizowanych w strukturę Układu Warszawskiego. | Organizacja Traktatu Północnoatlantyckiego. Głównym celem istnienia NATO w chwili utworzenia była obrona militarna przed atakiem ze strony ZSRR i jego państw satelickich, od 1955 zorganizowanych w strukturę Układu Warszawskiego. Po rozpadzie ZSRR i rozwiązaniu Układu Warszawskiego w 1991 roku, pełni rolę stabilizacyjną, podejmując działania zapobiegające rozprzestrzenianiu konfliktów regionalnych. Pełni także rolę gwaranta bezpieczeństwa zewnętrznego państw członkowskich. Sojusz opiera się na zasadzie kolektywnej obrony, zgodnie z jego podstawowym założeniem, że napaść zbrojna na jednego z członków uważana jest za atak przeciw wszystkim członkom. == Zadania i cele == Podstawowym aktem prawnym, będącym podstawą działania NATO jest podpisany 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie "Traktat północnoatlantycki", zwany też traktatem waszyngtońskim. Umowa jest dokumentem złożonym z 14 artykułów określających najważniejsze zobowiązania sojuszników wobec | 44 | 228 |
mrc_6701 | jakie zastosowanie w technologii gastronomicznej mają tłuszcze? | Służą one do moczenia lub smarowania chleba oraz pieczenia i smażenia potraw. | używane w przemyśle spożywczym, mydlarskim, włókienniczym i w lecznictwie. Tłuszcze jadalne mają szerokie zastosowanie kulinarne. W kuchni występują one w formie wysoko skoncentrowanych produktów, takich jak masło, smalec, olej, łój (kuchnia) i oliwa. Służą one do moczenia lub smarowania chleba oraz pieczenia i smażenia potraw. == Rola tłuszczów w diecie == Tłuszcze spełniają w diecie człowieka szereg ważnych zadań: są nośnikiem smaku, nadają pokarmom właściwą konsystencję, wpływają na uczucie sytości, są źródłem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), witamin i substancji bioaktywnych rozpuszczalnych w tłuszczach, dostarczają znaczną ilość energii. Niektóre kwasy tłuszczowe biorą także udział w syntezie niektórych hormonów tkankowych, m.in. prostaglandyn. Tłuszcze są niezbędnym składnikiem pokarmowym. Są one głównym źródłem glicerolu i kwasów tłuszczowych, z których organizm syntezuje inne lipidy. | 252 | 329 |
mrc_6702 | jaki obszar zajmowało imperium rzymskie? | Cesarstwo Rzymskie obejmowało wówczas wszystkie ziemie okalające Morze Śródziemne oraz Morze Czarne | Konstantyna Wielkiego. == Podział terytorialny == === Podział terytorialny pod koniec IV w. n.e. === Cesarstwo Rzymskie obejmowało wówczas wszystkie ziemie okalające Morze Śródziemne oraz Morze Czarne * Prefektura Galii ** Brytania (Anglia z Walią) ** Galia (Szwajcaria, Francja, Nadrenia, Belgia i południowa Holandia) ** Hiszpania (Hiszpania z Portugalią) ** Mauretania Tingitańska (północne Maroko) * Prefektura Italii ** Italia (Włochy i Korsyka) ** Mauretania Cezarejska (północna Algieria) ** Afryka Prokonsularna (Tunezja i Trypolitania) ** Miasto Rzym ** Iliria (Austria, Słowenia, Bawaria, zachodnie Węgry, Bośnia i Hercegowina, Chorwacja i Czarnogóra) * Prefektura Illyricum ** Dacja (zachodnia Bułgaria i Serbia) ** Macedonia ** Grecja * Prefektura Wschodu i Orientu ** Tracja (wschodnia Bułgaria i europejska Turcja) ** Asiana (zachodnia część azjatyckiej Turcji) | 101 | 200 |
mrc_6703 | ile gmin w polsce? | W Polsce, według stanu z 1 stycznia 2021 r., istnieje 2477 gmin | Lista gmin w Polsce – lista podstawowych jednostek samorządu terytorialnego i podziału administracyjnego III stopnia w Polsce. == Stan obecny == W Polsce, według stanu z 1 stycznia 2021 r., istnieje 2477 gmin – 1523 gmin wiejskich, 652 gminy miejsko-wiejskie oraz 302 gminy miejskie, w tym 66 gmin będących jednocześnie miastami na prawach powiatu. Ostatnia zmiana w ogólnej liczbie gmin odbyła się w 2019 roku, wraz z likwidacją gminy Ostrowice. == Lista gmin w Polsce == Poniższa lista zawiera wykaz polskich gmin ułożonych w kolejności wzrastającego kodu TERYT dla danej gminy, a zatem także wg przynależności do województwa i powiatu. Liczbę ludności i powierzchnię gmin podano według stanu z 30 czerwca 2020 r. odniesieniu do podziału administracyjnego z tego samego | 145 | 208 |
mrc_6704 | w jakich obszarach występuje lis pospolity? | Występuje na półkuli północnej, w części Azji, w Europie, Ameryce Północnej i północnej Afryce. | Lis rudy, lis pospolity ("Vulpes vulpes") – gatunek drapieżnego ssaka z rodziny psowatych (Canidae). Występuje na półkuli północnej, w części Azji, w Europie, Ameryce Północnej i północnej Afryce. W XIX wieku został wprowadzony do Australii, gdzie jest obecnie jednym z największych szkodników (gatunek inwazyjny). Lis rudy jest największym z przedstawicieli rodzaju "Vulpes", jak i najbardziej rozprzestrzenionym przedstawicielem drapieżnych (Carnivora). Rozprzestrzeniony na całej półkuli północnej, od koła podbiegunowego poprzez Amerykę Północną, Europę i Azję. Zasięg jego występowania wzrasta wraz z ekspansją człowieka, dzięki któremu dotarł m.in. na Australię, gdzie jest uważany za szkodnika zagrażającego życiu przedstawicieli tamtejszych ssaków i ptaków. Między innymi z tych przyczyn został wpisany na listę gatunków chronionych IUCN jako gatunek mniejszego ryzyka. Został również umieszczony na liście | 101 | 196 |
mrc_6705 | gdzie leży dęblin? | w województwie lubelskim, w powiecie ryckim. | Dęblin – miasto w województwie lubelskim, w powiecie ryckim. Dęblin położony jest w historycznej Małopolsce, w południowo-zachodniej części ziemi stężyckiej, przy ujściu rzeki Wieprz do Wisły, w szerokiej dolinie rzecznej, która osiąga 15 km szerokości. Dolina ma budowę terasową. Najstarsza terasa położona jest 20 m nad zwierciadłem Wisły. Według danych GUS z 31 grudnia 2019 r. miasto miało 16 058 mieszkańców. W 1629 roku właścicielem wsi w powiecie stężyckim województwa sandomierskiego był Piotr Aleksander Tarło. == Geneza nazwy == W średniowiecznych zapiskach można się spotkać z nazwami "Deblin" (1505) i "Deblyn" (1508) co oznacza, że osada nazywana była wtedy "Deblinem". W połowie XVI wieku pojawia się obecna nazwa. Nie istnieje żadna potwierdzona dostatecznymi argumentami hipoteza dotycząca jej pochodzenia. W okresie | 16 | 60 |
mrc_6706 | skąd pochodzi woda cisowianka? | wydobywana w Drzewcach w gminie Nałęczów. | Cisowianka – naturalna woda mineralna wydobywana w Drzewcach w gminie Nałęczów. Producentem wody jest przedsiębiorstwo Nałęczów Zdrój sp. z o.o. == Historia == Nazwa wody pochodzi od fikcyjnego uzdrowiska „Cisy”, które w "Ludziach bezdomnych" opisał Stefan Żeromski. Wodę rozpoczęto wydobywać w 1979 roku i dystrybuować początkowo wyłącznie na terenie Lubelszczyzny. W XXI wieku rozpoczęto eksport produktu. == Odmiany == Produkowana jest w kilku rodzajach: silnie gazowana, gazowana, niegazowana, lekko gazowana oraz jako musująca Perlage. Jako jedyna woda w Polsce Cisowianka Perlage dostępna jest w puszce. == Sponsoring == Marka "Cisowianka" była sponsorem m.in. reprezentacji Polski w piłce nożnej mężczyzn i Tour de Pologne. == Skład mineralny wody w mg/l == * Kationy: ** Wapń 130,3 ** Magnez 21,9 ** Sód | 38 | 79 |
mrc_6707 | jaką figurę nazywamy równoległobokiem? | Równoległobok – czworokąt mający dwie pary równoległych boków. | Równoległobok – czworokąt mający dwie pary równoległych boków. == Właściwości == Równoległobok jest szczególnym przypadkiem trapezu. Jego przeciwległe boki są nie tylko równoległe, ale też równej długości. Jego przekątne przecinają się w połowie swojej długości (nie zawsze pod kątem prostym). Przeciwległe kąty są równej miary. Suma miar kątów sąsiednich, czyli leżących przy tym samym boku, wynosi 180° (kąt półpełny). Szczególnym przypadkiem równoległoboku jest romb (o wszystkich bokach takiej samej długości) oraz prostokąt (o wszystkich kątach prostych), a także kwadrat (o wszystkich bokach takiej samej długości i kątach prostych). == Wzory == === Oznaczenia === * a, b – długości boków równoległoboku; * h – wysokość równoległoboku, czyli długość odcinka łączącego dwie podstawy i prostopadłego do obydwu; * d_1, d_2 – | 0 | 62 |
mrc_6708 | czym cechowała sie sztuka renesansu? | Renesansowa architektura nawiązywała do form antycznych nie tylko w zastosowaniu detalu i zdobień (porządek, belkowanie), przywoływała też starożytną teorię komponowania przestrzeni i trwała też w nieustannym poszukiwaniu nowych proporcji i środków wyrazu. | w późniejszym klasycyzmie. Renesansowa architektura nawiązywała do form antycznych nie tylko w zastosowaniu detalu i zdobień (porządek, belkowanie), przywoływała też starożytną teorię komponowania przestrzeni i trwała też w nieustannym poszukiwaniu nowych proporcji i środków wyrazu. Architekci dążyli do statycznego, tektonicznego i łatwo pojmowanego kształtowania konstrukcji i artykulacji. Za twórcę, który zapoczątkował architekturę renesansu uważa się Filippo Brunelleschiego, zaś za pierwsze dzieło nowej sztuki – "kopułę" (a właściwie sklepienie na planie ośmioboku) katedry we Florencji. Realizacja skomplikowanego dzieła inżynierskiego stanowiła odrodzenie starożytnych umiejętności budowlanych i upodobań estetycznych. Poszukiwania twórcze Brunelleschiego, szczególnie widoczne w kaplicy Pazzich przy kościele Santa Croce (św. Krzyża) we Florencji, oscylowały wokół operowania modułem przestrzennym. Wkrótce inni twórcy, jak Michelozzo i Leon Battista Alberti przejęli zasady nowego stylu, | 27 | 283 |
mrc_6709 | jaki orzeł jest na godle polski? | bielika | wschodni, gadożer oraz rybołów. Oprócz bielika, głównym kandydatem do pierwowzoru Godła Polski jest orzeł przedni. Za tym, że to właśnie bielik jest uwidoczniony w herbie, świadczyć może to, że na większości wizerunków skoki ptaka są nieopierzone, dziób jest duży, a barwa piór biała, właściwa barwie piór ogona i głowy starszych osobników tego gatunku. W powszechnym mniemaniu bielik jest uważany za orła, jednak w rzeczywistości przedstawiciele rodzaju "Haliaeetus", do którego należy ten gatunek, są genetycznie bliżej spokrewnieni z rodzajami "Ichthyophaga", "Milvus" i "Haliastur" niż z orłami właściwymi zgrupowanymi w podrodzinie Aquilinae. Tym niemniej nie tylko w polskim nazewnictwie zwyczajowym bielika określa się jako orła – w krajach Europy Zachodniej określa się go mianem orła morskiego (niem. – "Seeadler", ang. – "sea-eagle"). | 39 | 46 |
mrc_6710 | ile łącznie mamy zmysłów? | Można się spotkać nawet z teorią, wedle której istnieje 21 zmysłów. | wyodrębnionymi. Można się spotkać nawet z teorią, wedle której istnieje 21 zmysłów. === Zmysły „tradycyjne” === 1. wzrok – związany z okiem, umożliwia rozpoznawanie fal elektromagnetycznych w widzialnym zakresie (światła). Ponieważ jedne receptory odpowiedzialne są za rozpoznawanie koloru (częstotliwość fali), a inne za rozpoznawanie jasności (zob. np. natężenie oświetlenia), można wzrok uważać za zmysł składający się z dwóch osobnych zmysłów (zob. widzenie fotopowe, widzenie skotopowe, widzenie mezopowe). 2. słuch – odbieranie dźwięków za pomocą ucha, w którym drgania powietrza (fale akustyczne) są zamieniane na wrażenia słuchowe. Jest rozpoznawane natężenie fali (głośność) i częstotliwość fali (wysokość dźwięku). 3. smak – związany z językiem i jamą ustną. Rejestruje cząsteczki chemiczne. Istnieją co najmniej cztery rodzaje receptorów na języku, dlatego czasem są uważane | 16 | 83 |
mrc_6711 | na czym polegała taktyka żabich skoków? | a na opanowywaniu po kolei strategicznie najważniejszych wysp na drodze do Japonii, przerywana przygotowaniem baz lotniczych i morskich na zdobytych terenach w celu zaatakowania następnego archipelagu. | Taktyka żabich skoków (ang. "Leapfrogging" lub "Island-Hopping") – taktyka walki w czasie II wojny światowej, wymyślona przez generała Douglasa MacArthura i wykorzystywana przez Siły Zbrojne Stanów Zjednoczonych w czasie wojny na Pacyfiku z Japończykami od 1943. Polegała ona na opanowywaniu po kolei strategicznie najważniejszych wysp na drodze do Japonii, przerywana przygotowaniem baz lotniczych i morskich na zdobytych terenach w celu zaatakowania następnego archipelagu. Przyspieszyło to znacznie wygraną wojsk amerykańskich. | 274 | 475 |
mrc_6712 | jak zmarł magik? | wyskoczył z dziewiątego piętra przez okno swojego mieszkania w Katowicach-Bogucicach. | o sytuacji w grupie wypowiedział się w następujący sposób: === Śmierć === 26 grudnia 2000 roku, osiem dni po premierze płyty "Kinematografia", rankiem o godzinie 6:15 Łuszcz wyskoczył z dziewiątego piętra przez okno swojego mieszkania w Katowicach-Bogucicach. W stanie ciężkim został przetransportowany do szpitala, gdzie około godziny 6:45 zmarł. Domniemaną przesłanką jego działania była próba uniknięcia zasadniczej służby wojskowej poprzez symulowanie złego stanu zdrowia psychicznego, które w konsekwencji doprowadziło do rzeczywistego uszczerbku na zdrowiu. O śmierci rapera wypowiedzieli się (kolejno) jego przyjaciele: Sebastian „Rahim” Salbert i Wojciech „Fokus” Alszer w następujący sposób: == Teksty == Magik był autorem i współautorem kilkudziesięciu tekstów na potrzeby grup Paktofonika i Kaliber 44. Samodzielnie napisał m.in. utwory „Plus i minus” i „Usłysz mój głos”, | 174 | 259 |
mrc_6713 | który cesarz ustanowił chrześcijaństwo religią panującą w rzymie? | Teodozjusz I Wielki | Teodozjusz I Wielki, "Flavius Theodosius, Theodosius I" (ur. 11 stycznia 347, zm. 17 stycznia 395) – ostatni cesarz władający zarówno wschodnią, jak i zachodnią częścią cesarstwa rzymskiego. Panował od 379 roku, początkowo wspólnie z Gracjanem (do 383) i Walentynianem II (do 392), później samodzielnie. Podczas jego rządów Goci przejęli kontrolę nad Ilirią i osiedlili się na południe od Dunaju w obrębie granic cesarstwa. Był autorem dekretów, które w praktyce uczyniły chrześcijaństwo nicejskie religią państwową w Imperium Romanum. Z pierwszą żoną, Aelią Flacyllą, miał synów: Arkadiusza i Honoriusza oraz córkę Pulcherię. Po śmierci żony w 386 roku Teodozjusz ożenił się z Gallą – siostrą Walentyniana II – z którą miał córkę Gallę Placydię. == Objęcie władzy i konflikt z Gotami == | 0 | 19 |
mrc_6714 | kim jest przedstawiciel ustawowy? | Przedstawiciel ustawowy – osoba dokonująca czynności prawnej w cudzym imieniu, której źródłem umocowania są inne zdarzenia prawne niż czynność prawna reprezentowanego, tj. udzielenie przez niego pełnomocnictwa. | Przedstawiciel ustawowy – osoba dokonująca czynności prawnej w cudzym imieniu, której źródłem umocowania są inne zdarzenia prawne niż czynność prawna reprezentowanego, tj. udzielenie przez niego pełnomocnictwa. Przedstawicielami ustawowymi mogą być osoby fizyczne, mające pełną zdolność do czynności prawnych. Przedstawicielstwo ustawowe jest uregulowane w art. 95–96 Kodeksu cywilnego: * Art. 95 § 1 – z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych albo wynikających z właściwości czynności prawnej, można dokonać czynności prawnej przez przedstawiciela. * Art. 95 § 2 – czynność prawna dokonana przez przedstawiciela w granicach umocowania pociąga za sobą skutki bezpośrednio dla reprezentowanego. * Art. 96 – umocowanie do działania w cudzym imieniu może opierać się na ustawie (przedstawicielstwo ustawowe) albo na oświadczeniu reprezentowanego (pełnomocnictwo). Dla zrozumienia instytucji przedstawiciela ustawowego znaczenie | 0 | 210 |
mrc_6715 | kto prowadzi dzień po dniu? | Piotr Jacoń i Krzysztof Górlicki | Dzień po dniu – program informacyjny emitowany w TVN24 od poniedziałku do piątku o 23:00. Od stycznia 2010 również w weekend. W magazynie podsumowuje się najważniejsze wydarzenia danego dnia, z kraju, ze świata, z gospodarki i ze sportu oraz podawana jest prognoza pogody na następny dzień. Jest zwykle ostatnim w ciągu dnia programem TVN24 nadawanym na żywo. Po nim następuje nocny blok powtórek, a stacja wraca do przekazu na żywo dopiero o 5:55, gdy rozpoczyna się "Poranek TVN24". Program prowadzą między innymi Piotr Jacoń i Krzysztof Górlicki . ==Przypisy== Kategoria:Programy TVN24 Kategoria:Telewizyjne programy informacyjne | 516 | 548 |
mrc_6716 | kiedy odbyła się kanonizacja jana pawła ii? | 27 kwietnia 2014 | Kanonizacja Jana XXIII i Jana Pawła II (również kanonizacja stulecia) – uroczystość religijna, która miała miejsce 27 kwietnia 2014 w Watykanie na placu Świętego Piotra, podczas której dwaj papieże XX wieku – błogosławiony Jan XXIII oraz błogosławiony Jan Paweł II – zostali ogłoszeni świętymi Kościoła katolickiego. 5 lipca 2013 w Watykanie miało miejsce oficjalne wydanie dekretu w sprawie cudu za wstawiennictwem bł. Jana Pawła II. Za cud uznano, jak poinformował ks. Federico Lombardi, zatwierdzone przez lekarzy i teologów z Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych i w ich opinii niewytłumaczalne z medycznego punktu widzenia uzdrowienie Floribeth Mory Diaz – Kostarykanki cierpiącej na nieoperacyjnego tętniaka mózgu. Jako cud opisano sytuację, w której kobieta, oglądając beatyfikację Jana Pawła II, zaczęła się do niego modlić, po | 115 | 131 |
mrc_6717 | w czasie przyszłym złożonym występują tylko czasowniki w aspekcie? | w czasie przyszłym złożonym odmieniają się wyłącznie czasowniki aspektu niedokonanego | Czas przyszły złożony – jeden z dwóch (obok czasu przyszłego prostego) rodzajów gramatycznego czasu przyszłego, jeśli za kryterium podziału przyjąć liczbę wyrazów tworzących formę czasu. W czasach złożonych co najmniej (i najczęściej) dwa wyrazy tworzą tę formę. == Język polski == W języku polskim w czasie przyszłym złożonym odmieniają się wyłącznie czasowniki aspektu niedokonanego, np. "pisać"; czasowniki dokonane (np. "napisać") wymagają już odmiany w czasie przyszłym prostym. Czas przyszły złożony w języku polskim składa się z: * przyszłej formy czasownika "być" ("będę, będziesz, będzie..." itd.), pełniącej funkcję czasownika posiłkowego, * oraz bezokolicznika (np. "pisać") lub imiesłowu przeszłego (postaci ""-ł"") danego, odmienianego czasownika (np. "pisał, pisała, pisali, pisały"). Choć zarówno forma z użyciem bezokolicznika, jak i forma z użyciem imiesłowu na | 299 | 384 |
mrc_6718 | kiedy został napisany nowy testament? | między rokiem 50 a 120 po Chrystusie | Nowy Testament (gr. Ἡ Καινὴ Διαθήκη, Hē Kainē Diathēkē) – druga, po Starym Testamencie, część Biblii chrześcijańskiej; zbiór dwudziestu siedmiu ksiąg, napisanych przez piętnastu lub szesnastu autorów między rokiem 50 a 120 po Chrystusie w formie koine języka starogreckiego. Są one skierowane do osób indywidualnych lub wspólnot chrześcijańskich. Do czasów współczesnych przekazany w postaci odpisów i kopii, z których najstarsze manuskrypty pochodzą z II wieku, a pełny odpis z IV wieku. Nowy Testament jest uważany za jeden z fundamentalnych tekstów dla zrozumienia ludzkiej historii. Kształtował postawy i zachowania chrześcijan przez dwa tysiące lat. Pozostaje głównym źródłem chrześcijańskiej doktryny i etyki. Od XVIII wieku jest przedmiotem badań uczonych, którzy często podchodzą do niego krytycznie. Rezultaty tych badań są niekiedy bardzo złożone. | 200 | 236 |
mrc_6719 | kiedy odbyły się wybory prezydenckie 2020? | Wybory prezydenckie w Polsce w 2020 roku – wybory prezydenckie w Polsce wyznaczone na dzień 28 czerwca 2020. | Wybory prezydenckie w Polsce w 2020 roku – wybory prezydenckie w Polsce wyznaczone na dzień 28 czerwca 2020. Zostały zarządzone po tym, jak w wyniku sytuacji związanej z epidemią COVID-19 nie doszło do głosowania w wyborach planowanych na 10 maja 2020, w związku z czym Państwowa Komisja Wyborcza wydała uchwałę, w której dokonała interpretacji, że brak możliwości głosowania na kandydatów był równoważny w skutkach z sytuacją braku kandydatów. Prawo startu w ponownych wyborach bez zbierania wymaganych kodeksem wyborczym 100 tysięcy podpisów poparcia uzyskali kandydaci, którzy byli zarejestrowani w wyborach zarządzonych na 10 maja. Wybory zakończyły się zwycięstwem urzędującego prezydenta Andrzeja Dudy, który został wybrany na drugą kadencję, otrzymując 51,03% głosów w drugiej turze, w której pokonał Rafała Trzaskowskiego. == Ogłoszony | 0 | 108 |
mrc_6720 | jak zakończyła się ii wojna światowa? | aktu bezwarunkowej kapitulacji Japonii 2 września 1945 roku. | 1978 roku. === Koniec II wojny światowej === Naloty dywanowe amerykańskich „latających fortec” zniszczyły Tokio i inne miasta japońskie. 8 sierpnia Związek Radziecki wypowiedział wojnę Japonii, a radzieckie i mongolskie dywizje pod dowództwem marszałka Aleksandra Wasilewskiego wkroczyły do Mandżurii, rozbijając szybko japońską Armię Kwantuńską generała Otozō Yamady, kładąc kres istnieniu Mandżukua i Mengjianu. 6 i 9 sierpnia Amerykanie zrzucili bomby atomowe na Hiroszimę i Nagasaki, co walnie przyczyniło się do złamania ducha oporu i do podpisania aktu bezwarunkowej kapitulacji Japonii 2 września 1945 roku. (1 września czasu środkowoeuropejskiego). Decyzję o użyciu broni jądrowej spowodowały prognozowane bardzo wysokie straty w planowanej inwazji na Japonię (operacja „Downfall”). Po wojnie kilka grup żołnierzy japońskich, często nieświadomych zakończenia konfliktu, prowadziło opór lub ukrywało się | 554 | 614 |
mrc_6721 | czym była noc świętego bartłomieja? | potoczne określenie rzezi na hugenotach (francuskich ewangelikach reformowanych – kalwinach) dokonanej przez katolików w Paryżu | Noc św. Bartłomieja, zwana również krwawym weselem paryskim, a przez analogię do nieszporów sycylijskich jutrznią paryską – potoczne określenie rzezi na hugenotach (francuskich ewangelikach reformowanych – kalwinach) dokonanej przez katolików w Paryżu, która miała miejsce w nocy z 23 na 24 sierpnia 1572. Nazwa pochodzi od św. Bartłomieja Apostoła, którego święto liturgiczne przypada na 24 sierpnia. == Tło historyczne == === Ślub i atak protestantów na Niderlandy === Francja była wyniszczona buntami hugenotów, które w ciągu 10 lat wybuchały trzy razy. Katarzyna Medycejska uznała, że jedyną szansą na zaprowadzenie pokoju jest małżeństwo Henryka, syna kalwińskiej królowej Nawarry Joanny d’Albret, z jej córką Małgorzatą. W przygotowaniach do ślubu uczestniczyły tysiące kalwinów, a sama Katarzyna okłamała kardynała de Bourbon, że papież Grzegorz | 124 | 251 |
mrc_6722 | co to orbita? | Orbita – tor ciała (ciała niebieskiego lub sztucznego satelity) poruszającego się pod wpływem sił grawitacji. | Orbita – tor ciała (ciała niebieskiego lub sztucznego satelity) poruszającego się pod wpływem sił grawitacji. W Układzie Słonecznym Ziemia, inne planety, planetoidy, komety i mniejsze ciała poruszają się po swoich orbitach wokół Słońca. Z kolei księżyce krążą po orbitach wokół planet macierzystych. Orbity dwóch ciał przyciągających się tylko siłą grawitacji daje się wyznaczyć z newtonowskich praw ruchu. Można w ten sposób opisać ruch większości planet Układu Słonecznego. W przypadku dużych mas położonych blisko siebie lub poruszających się ze znacznymi prędkościami konieczne jest zastosowanie ogólnej teorii względności. Przykładem może być tutaj Merkury, którego ruch orbitalny odbiega na tyle od praw newtonowskich, że jest to widoczne w pomiarach astronomicznych. Izaak Newton podał analityczne rozwiązanie równań ruchu dla układu dwóch punktów materialnych oddziałujących | 0 | 109 |
mrc_6723 | za co odpowiadają chromosomy? | organizacji materiału genetycznego wewnątrz komórki. | Chromosom – forma organizacji materiału genetycznego wewnątrz komórki. Nazwa pochodzi z języka greckiego, gdzie (chroma, kolor) i (soma, ciało). Chromosomy rozróżniano poprzez wybarwienie. Pierwszy raz terminu tego użył Heinrich Wilhelm Waldeyer w roku 1888. == Budowa == Chromosomy występują w formie mikroskopijnej struktury, najlepiej widocznej w metafazie podziału komórkowego, kiedy to są najbardziej skondensowane. Chromosomy eukariontów są zbudowane z dwóch siostrzanych chromatyd, połączonych w jednym punkcie centromerem (wyjątkiem są chromosomy powstałe po pęknięciu centromeru w trakcie podziału jądra komórkowego – pod koniec metafazy). Każda z chromatyd utworzona jest z jednej liniowej podwójnej helisy DNA. U organizmów prokariotycznych chromosom stanowi jedna, zwykle kolista, podwójna nić DNA. Zarówno u prokariontów, jak i eukariontów, chromosomowy DNA związany jest w kompleksy z białkami histonowymi | 18 | 70 |
mrc_6724 | w jakiej stacji pracowali naukowcy w zaczarowanej zagrodzie? | stacja im. Dobrowolskiego na wschodnich wybrzeżach Antarktydy | "Zaczarowana zagroda" – książka wydana przez Alinę Centkiewicz i Czesława Centkiewicza w 1963 roku. == Fabuła == Akcja książki dzieje się na Antarktydzie (stacja im. Dobrowolskiego na wschodnich wybrzeżach Antarktydy). Badacze chcieli oznakować pingwiny obrączkami i znakami na plecach, żeby sprawdzić trasę wędrówki w czasie zimy polarnej. Interesowało ich też, czy ptaki wrócą do swoich gniazd. Zbudowali specjalną zagrodę i tam gromadzili pingwiny Adeli. Pingwiny uciekały z lodowej zagrody, wchodząc sobie na plecy, a ludzie nie wiedzieli, w jaki sposób to robią. Pierwszego dnia pingwiny uciekły, a został tylko jeden, nazwany przez profesora (badacza) „elegancikiem”. Drugiego dnia ludzie podwyższyli mur lodowej zagrody, ale i tak pingwiny się z niej wydostały (w środku pozostały dwa). Pilot helikoptera z sąsiedniej stacji badawczej, | 155 | 216 |
mrc_6725 | z ilu zawodników składa się drużyna siatkówki? | Mecze siatkówki rozgrywane są przez dwa sześcioosobowe zespoły, a łącznie z rezerwowymi jeden zespół może składać się maksymalnie z 14 zawodników | parametry, czyli obwód, ciężar, ciśnienie, typ, kolor. === Skład zespołu i jego ustawienie === Mecze siatkówki rozgrywane są przez dwa sześcioosobowe zespoły, a łącznie z rezerwowymi jeden zespół może składać się maksymalnie z 14 zawodników, trenera, dwóch asystentów trenera, lekarza i fizjoterapeuty. Podstawowymi pozycjami w siatkówce są: przyjmujący, atakujący, środkowy, rozgrywający i libero. Kapitanem zespołu może zostać jeden z zawodników. Poprzednio nie mógł nim być libero, co zostało zmienione na trzydziestym siódmym Światowym Kongresie FIVB; od 1 stycznia 2022 roku libero może zostać kapitanem. Jeśli wyznaczony kapitan znajduje się na ławce rezerwowych, wyznaczany jest "grający kapitan", który traci uprawnienia automatycznie z powrotem wyznaczonego kapitana na boisko i tylko oni (kapitan wyznaczony lub grający) mają prawo w imieniu drużyny poprosić sędziego | 95 | 240 |
mrc_6726 | jaki napęd mają bolidy f1? | Po zmianach w przepisach w 2014 r. używane są turbodoładowane silniki V6 o pojemności 1,6 litra. | Samochód Formuły 1 (potocznie bolid) – jednomiejscowy samochód wyścigowy o otwartym nadwoziu i kołach wystających poza profil kokpitu, budowany ściśle według regulacji Formuły 1 FIA. Jego specyfikacje zmieniały się na przestrzeni lat. Koszt projektowania i budowy bolidu wymaga setek godzin w tunelu aerodynamicznym a koszty często przekraczają 100 milionów dolarów. Na rok 2007 budżet stajni BMW Sauber wynosił 355 milionów dolarów. Wiele pieniędzy pochłania rozwój, badania i testy w tunelu aerodynamicznym. == Silnik == Po zmianach w przepisach w 2014 r. używane są turbodoładowane silniki V6 o pojemności 1,6 litra. Zastąpiły one wolnossące, 2,4-litrowe jednostki w konfiguracji V8, które były stosowane od sezonu 2006. Moc silników wynosi ok. 750 KM (stare jednostki V10 miały moc bliską 1000 KM, są to | 523 | 619 |
mrc_6727 | od kiedy kodeks spółek handlowych? | polska ustawa z dnia 15 września 2000 r. | Kodeks spółek handlowych (oficjalny skrót to K.s.h., w języku prawniczym używa się również: KSH, k.s.h.) – polska ustawa z dnia 15 września 2000 r. – Kodeks spółek handlowych zawierająca przepisy normujące ustrój spółek handlowych, do których zaliczają się: * spółki osobowe: ** spółka jawna, ** spółka partnerska, ** spółka komandytowa, ** spółka komandytowo-akcyjna, * spółki kapitałowe: ** spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, ** prosta spółka akcyjna, ** spółka akcyjna. Kodeks ten nie reguluje natomiast innych spółek (niebędących podmiotami prawa, lecz wyłącznie umową cywilnoprawną) — spółek cywilnych, których działanie reguluje Kodeks cywilny. W odróżnieniu od poprzednio obowiązującego Kodeksu handlowego z 1934 r., obecny Kodeks spółek handlowych nie zawiera drugiej zasadniczej części prawa handlowego – przepisów normujących czynności handlowe. Obecnie są one regulowane | 107 | 147 |
mrc_6728 | kto to był kierowcy? | osoba uprawniona do kierowania pojazdem silnikowym lub motorowerem. | Kierowca – osoba uprawniona do kierowania pojazdem silnikowym lub motorowerem. == Kierowca osobisty == Kierowców, którzy pobierają pensje kierując autami przewożącymi ważne osoby określa się szoferami. Słowo "szofer" wywodzi się od francuskiego terminu "chauffeur" (pol. palacz), ponieważ pierwsze pojazdy (w tym ich kolejowe i morskie odpowiedniki, tj. parowce, parostatki itp.) napędzane były silnikami parowymi wymagającymi obsługi palacza. W węższym znaczeniu "szoferem" można określić kierowcę zatrudnionego do prowadzenia samochodów luksusowych (duże sedany lub limuzyny). Szofer może być zaliczany do tzw. służby domowej. == Kierowca autobusu == Miejsce kierującego w autobusach zajmuje kierowca autobusu. Na dłuższych trasach w autobusie musi być minimum 2 kierowców zawodowych, co powoduje możliwość ciągłej jazdy przez 18 godzin. Zmieniają się oni cyklicznie, co cztery i pół godziny. | 11 | 78 |
mrc_6729 | jak nazywa się przyrząd użyty do pomiaru sił? | Waga skręceń | Waga skręceń, zwana także "wagą Cavendisha" – przyrząd do pomiaru małych sił, np. elektrostatycznych lub grawitacyjnych. Przyrząd ten składa się z dwóch jednakowych mas umieszczonych na końcach lekkiej, poziomej belki zawieszonej na cienkiej, skrętnej nici. Skonstruowana została niezależnie przez Johna Michella i Charles'a Coulomba, który badał za jej pomocą siły elektrostatyczne; Henry Cavendish użył jej do wyznaczenia stałej grawitacji. Nawet pomimo zastosowania możliwie najcięższych, ołowianych kul, siły oddziaływania grawitacyjnego pomiędzy nimi są na tyle małe, że przygotowywany przez Cavendisha eksperyment wymagał wyjątkowych starań, polegających między innymi na całkowitym zabudowaniu wagi skręceń, tak, by podmuchy powietrza i inne podobne zakłócenia nie mogły wpływać na jej zachowanie. Stosując swój układ, wyposażony w lusterka umożliwiające badanie niewielkich wartości skręcenia, Cavendish wykonał pierwszy w | 0 | 12 |
mrc_6730 | gdzie zostały nadane przykazania? | na górze Synaj (w Księdze Powtórzonego Prawa (Piątej Księdze Mojżeszowej) góra ta nazwana jest Horeb) | Dekalog ( "dekalogos", "dziesięć słów") inaczej Dziesięć przykazań (w tradycji żydowskiej Dziesięć Oświadczeń עשרת הדיברות, "Aseret ha-Dibrot") – zbiór podstawowych nakazów moralnych obowiązujących pierwotnie wyznawców judaizmu, a następnie przyjęty w zmienionej formie przez chrześcijan. == Historia == Zgodnie z przekazem biblijnym tekst dekalogu, zapisany w Księdze Wyjścia (Drugiej Księdze Mojżeszowej), słowo po słowie został podyktowany przez Boga Jahwe Mojżeszowi na górze Synaj (w Księdze Powtórzonego Prawa (Piątej Księdze Mojżeszowej) góra ta nazwana jest Horeb) w trakcie wędrówki Izraelitów z Egiptu do Kanaanu. Na płaszczyźnie historycznej w Dekalogu można zaobserwować pewne treści pojawiające się również w 42 negatywnych oświadczeniach oraz kulcie egipskiej bogini Maat. Według Biblii, treść Dekalogu i innych słów Boga wygłoszonych na górze została spisana przez Mojżesza (Wj 24,4), | 471 | 572 |
mrc_6731 | ile punktów zdobył brzozowski? | 16 punktów (w tym 8 pkt od jurorów i 8 pkt od widzów) | hymnem Mistrzostw Świata w Piłce Ręcznej Mężczyzn 2015, oraz nagrał piosenki „Z kopyta kulig rwie” i „Pójdźmy wszyscy do stajenki” na potrzeby albumu świątecznego pt. "Siemacha po kolędzie". W listopadzie 2015 wydał album studyjny pt. "Borysewicz & Brzozowski", którą nagrał w duecie z Janem Borysewiczem. W 2017 został gospodarzem teleturnieju TVP2 "Koło Fortuny" oraz opiekunem jednej z drużyn w talent-show TVN "Mali giganci". W lutym z utworem „Sky Over Europe”, nad którym pracował z Marcinem Kindlą i Markiem Dutkiewiczem, zakwalifikował się do finału polskich eliminacji do 62. Konkursu Piosenki Eurowizji. 18 lutego wystąpił w finale selekcji i zajął drugie miejsce po zdobyciu 16 punktów (w tym 8 pkt od jurorów i 8 pkt od widzów), przegrywając tylko z Kasią Moś. | 686 | 739 |
mrc_6732 | ile osób liczy drużyna piłki nożnej? | Pełny skład drużyny liczy 11 zawodników, w tym bramkarz. | od 410 do . Przy rozpoczęciu zawodów ciśnienie powietrza we wnętrzu piłki musi wynosić od 0,6 do 1,1 atmosfery. Pełny skład drużyny liczy 11 zawodników, w tym bramkarz. Drużyna może również wyznaczyć maksymalnie do 7 zawodników rezerwowych (w rozgrywkach międzynarodowych rangi mistrzowskiej do 12). Personalia wszystkich zawodników muszą być wpisane do sprawozdania sędziowskiego, które musi być dostarczone do sędziego przed rozpoczęciem zawodów. W trakcie spotkania drużyna może dokonywać wymian zawodników, których liczba zależy od regulaminu danych rozgrywek. Zawodnik wymieniony zazwyczaj nie może znaleźć się ponownie na placu gry. Zawodnicy jednej drużyny (poza bramkarzem) noszą w trakcie zawodów taki sam ubiór, który odróżnia ich od zawodników drużyny przeciwnej. Obowiązkowy ubiór zawodnika składa się z koszulki, spodenek, getrów piłkarskich oraz butów. Każdy | 112 | 168 |
mrc_6733 | co się stało z córkami piłsudskiego? | We wrześniu 1939 roku wraz z matką i młodszą siostrą Jadwigą została ewakuowana specjalnym samolotem przez Szwecję do Anglii. | przez żołnierzy. 1 lipca 1928 Wanda i jej siostra Jadwiga zostały matkami chrzestnymi dwóch statków, nazwanych odpowiednio "Jadwiga" i "Wanda". Po śmierci Marszałka, 2 kwietnia 1936 Rada Familijna, powołana do opieki nad obiema córkami, wyraziła zgodę na zakup dla nich folwarku na wschodzie Polski. Jesienią 1936, Wanda Piłsudska została immatrykulowana przez rektora Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, prof. Jana Miklaszewskiego do grona słuchaczy tej uczelni. W 1937 r. zdała maturę w Liceum Żeńskim Fundacji im. Wandy z Posseltów Szachtmajerowej. We wrześniu 1939 roku wraz z matką i młodszą siostrą Jadwigą została ewakuowana specjalnym samolotem przez Szwecję do Anglii. W Edynburgu skończyła medycynę. Następnie pracowała jako psychiatra w polskim szpitalu pod Londynem. Była zaangażowana w pracę Instytutu im. Józefa Piłsudskiego | 568 | 693 |
mrc_6734 | jaką funkcję pełni mitochondrium? | Najważniejszymi rolami mitochondriów są wytwarzanie ATP poprzez oddychanie komórkowe oraz regulacja metabolizmu komórki. | się na przykład między fibrylami komórek mięśniowych, w aparacie kurczliwym mięśnia sercowego, u podstawy komórek nabłonka gruczołowego, w zakończeniach włókien nerwowych – synapsach, wzdłuż włókien wrzeciona cytokinetycznego, u podstawy witki w plemniku lub w pobliżu substratów oddechowych takich jak krople tłuszczu. == Funkcja == Najważniejszymi rolami mitochondriów są wytwarzanie ATP poprzez oddychanie komórkowe oraz regulacja metabolizmu komórki. Główny szereg reakcji biochemicznych związany z produkcją ATP, u eukariontów zachodzący wyłącznie w mitochondriach, nazywany jest cyklem kwasu cytrynowego lub cyklem Krebsa. Są to najważniejsze reakcje mające miejsce w mitochondriach, jednak poza nimi mitochondria pełnią także inne funkcje. === Przemiany energetyczne === Najważniejszą rolą mitochondrium jest wytwarzanie ATP, znajdujące odzwierciedlenie w ilości białek błony wewnętrznej mitochondrium, które je przeprowadzają. Zachodzi ono dzięki utlenianiu | 334 | 454 |
mrc_6735 | kim był tadeusz wenda jakie były zasługi dla rozwoju gdyni? | polski inżynier komunikacji, główny projektant i kierownik budowy portu Gdynia. | Tadeusz Apolinary Wenda h. Wendt (ur. 23 lipca 1863 w Warszawie, zm. 8 września 1948 w Komorowie) – polski inżynier komunikacji, główny projektant i kierownik budowy portu Gdynia. == Życiorys == Tadeusz Wenda urodził się 23 lipca 1863 w Warszawie, w rodzinie Władysława (1820–1908), podsekretarza Rady Administracyjnej Królestwa Polskiego, naczelnika Archiwum Akt Dawnych, i Justyny z Matuszewskich. Ukończył szkołę powszechną i III gimnazjum rządowe (realne) w Warszawie, następnie studia na Wydziale Fizyczno-Matematycznym Cesarskiego Uniwersytetu Warszawskiego oraz studia w Instytucie Korpusu Inżynierów Komunikacji w Petersburgu. W 1890 uzyskał dyplom inżyniera komunikacji. Po studiach pracował jako projektant i budowniczy linii kolejowych na terenie Rosji, był kierownikiem budowy portu w Windawie, a także nadzorował przebudowę portu w Rewlu. Pomagał w budowie portu w | 100 | 179 |
mrc_6736 | od kiedy święto trzech króli jest dniem wolnym? | od 2011 roku | (Wniebowzięcie NMP). === W III Rzeczypospolitej === W 1989 roku Narodowe Święto Niepodległości (11 listopada) i Święto Wniebowzięcia NMP (15 sierpnia) ponownie stały się dniami wolnymi od pracy. Od roku 1990 dniem wolnym jest 3 maja, a przestał nim być dzień 22 lipca, tj. zniesiono Święto Odrodzenia Polski. Święto Trzech Króli od 2011 roku ponownie jest dniem wolnym od pracy. == Współczesne regulacje prawne == === Zwolnienie od pracy === Na mocy ustaw regulujących stosunek Rzeczypospolitej Polskiej do Kościoła Ewangelicko-Reformowanego i Kościoła Ewangelicko-Augsburskiego (od 1994), Kościoła Ewangelicko-Metodystycznego i Kościoła Chrześcijan Baptystów (od 1995) oraz Kościoła Zielonoświątkowego (od 1997) – członkom tych kościołów przysługuje prawo zwolnienia od nauki lub pracy w Wielki Piątek ("Pamiątka Śmierci Chrystusa Pana") oraz Wniebowstąpienie Pańskie ("Święto | 329 | 341 |
mrc_6737 | czyim synem był tezeusz? | formalnie był synem Egeusza, króla Aten | Tezeusz (gr. Thēseús, łac. Theseus) – w mitologii greckiej królewicz i heros ateński. Uchodził za syna Posejdona i Ajtry (formalnie był synem Egeusza, króla Aten). Wychowywany poza domem z obawy przed żądnymi tronu synami swojego stryja Pallasa. Jego wejściem w dorosłość było uniesienie głazu, pod którym Egeusz (Ajgeus) zostawił dla niego miecz i sandały. Przypisuje mu się siedem prac (analogicznych do dwunastu prac Heraklesa), które miał wykonać jeszcze przed przybyciem do Aten: * Zabicie zbója Perifetesa zabijającego ludzi maczugą (maczugi tej potem sam używał), * Zabicie olbrzyma Sinisa, który naginał sosny, przywiązywał do nich ludzi, puszczał, a drzewa rozrywały ich na strzępy, * Zabicie Minotaura, * Zabicie olbrzymiej dzikiej świni Fai w Krommyon, która zrobiła wiele szkód i zabiła wielu | 122 | 161 |
mrc_6738 | gdzie na kuli ziemskiej występują obecnie lądolody? | Obecnie na półkuli południowej lądolód występuje na Antarktydzie (13,3 mln km²), mniejszy fragment lądolodu zachował się w Patagonii (16,8 tys. km²). Na półkuli północnej znajduje się lądolód grenlandzki (1,7 mln km²). | Lądolód – pokrywa lodowa o znacznej grubości, zajmująca powierzchnię liczącą tysiące kilometrów kwadratowych. Tworzy lekko wypukłą tarczę zbudowaną ze śniegu i lodu, rozpływającą się na przedpole pod wpływem własnego ciężaru. Lądolód może osiągać miąższość do 4000 m – obecnie tak gruba jest kopuła A na Antarktydzie. == Występowanie i charakter == Obecnie na półkuli południowej lądolód występuje na Antarktydzie (13,3 mln km²), mniejszy fragment lądolodu zachował się w Patagonii (16,8 tys. km²). Na półkuli północnej znajduje się lądolód grenlandzki (1,7 mln km²). Dla porównania łączna powierzchnia zajęta przez poszczególne czasze podczas ostatniego lądolodu plejstoceńskiego (w tym skandynawski w Europie i laurentyjski w Ameryce Płn.) przekroczył 30 mln km² powierzchni, a suma powierzchni wszystkich współczesnych lodowców (poza Antarktydą i Grenlandią) wynosi | 349 | 567 |
mrc_6739 | skąd wzięła się nazwa warszawa? | Najprawdopodobniej pochodzi od formy dzierżawczej imienia "Warsz" (skróconej formy staropolskiego imienia Warcisław lub Wrocisław). | pomiędzy miastami świata w kontekście globalizacji zaliczył Warszawę do kategorii Alpha-. == Nazwa == Nazwa miasta zaczęła pojawiać się w dokumentach w XIV wieku jako "Warszewa", a od XV wieku również jako "Warszowa". Najprawdopodobniej pochodzi od formy dzierżawczej imienia "Warsz" (skróconej formy staropolskiego imienia Warcisław lub Wrocisław). Zmiana nazwy na "Warszawa" w XV wieku wynikała z mazowieckiej wymowy dialektycznej. Do końca XV wieku samogłoska "-a-" przechodziła w "-e-" po spółgłoskach miękkich ("-sz-" była w tamtym okresie spółgłoską miękką). W XV wieku formy z wtórnym "-e-" zaczęły być postrzegane jako gwarowe. Legendarna etymologia wywodzi nazwę miasta od imion Warsa i jego żony Sawy. == Położenie == Warszawa leży w środkowym biegu Wisły, na Nizinie Środkowomazowieckiej, w odległości około 350 km od | 218 | 349 |
mrc_6740 | co to jest eksploatacja maszyn? | w inżynierii to użytkowanie (wraz z naprawami, konserwacją itp.) maszyn, urządzeń lub różnych innych systemów technicznych, | Eksploatacja – pojęcie interdyscyplinarne, które może być różnie pojmowane, np. w inżynierii to użytkowanie (wraz z naprawami, konserwacją itp.) maszyn, urządzeń lub różnych innych systemów technicznych, w ekonomii – to wykorzystywanie złóż mineralnych, np. węgla, lub sposób gospodarowania środkami trwałymi w przedsiębiorstwie, w polityce – to wykorzystywanie siły roboczej i wyzysk klasowy Słowo najczęściej dotyczy obiektów i systemów technicznych jednak zjawisko jest powszechne i każdy proces eksploatacji jest częścią eksploatacji środowiska. W szczególności do eksploatacji są przyjmowane obiekty naturalne (rzeki, złoża itp.), która kończy się wraz z zaniechaniem tego. == Opis == Najważniejszym wskaźnikiem jakości eksploatacji jest ekonomia eksploatacji, która wynika z jej jakości, czyli poziomu wykorzystywania potencjału eksploatacyjnego zawartego w obiekcie i systemie – zaprojektowanego przez jego konstruktorów. Potencjał | 80 | 203 |
mrc_6741 | który staw w ciele człowieka jest największy? | Staw kolanowy | Staw kolanowy (łac. "articulatio genus") – największy staw ciała człowieka. Jest to staw złożony (zawiasowy zmodyfikowany) - łączą się tu kość udowa i kość piszczelowa (strzałka nie buduje stawu kolanowego). Staw współtworzy trzeszczka w postaci rzepki. Staw posiada dwie łącznotkankowe łąkotki dopasowujące do siebie powierzchnie stawowe w czasie ruchów. Funkcjonalnie jest to staw zawiasowy, umożliwiający ruchy zginania i prostowania, ale w zgięciu (z wyjątkiem maksymalnego) możliwe są również ruchy rotacyjne. Wzmocniony jest więzadłami zewnętrznymi (pobocznymi oraz torebki stawowej) oraz dodatkowo bardzo silnymi więzadłami wewnętrznymi – więzadłem krzyżowym przednim i tylnym. Staw kolanowy jest narażony na przeciążenia związane z potężną siłą mięśnia czworogłowego uda (ciąg na rzepkę max. 300 kg). Ponadto jest drugim najbardziej obciążanym stawem człowieka (po stawie skokowym). == | 0 | 13 |
mrc_6742 | kto był reżyserem harrego pottera? | Filmy zostały wyreżyserowane przez: Chrisa Columbusa (dwie pierwsze części), Alfonso Cuaróna (część trzecia), Mike’a Newella (część czwarta) i Davida Yatesa (cztery ostatnie części). | Harry Potter – seria ośmiu brytyjsko-amerykańskich filmów fantasy z lat 2001–2011, produkowanych i dystrybuowanych przez wytwórnię Warner Bros. Pictures. Cykl stanowi adaptację serii siedmiu powieści pod tym samym tytułem autorstwa brytyjskiej pisarki J.K. Rowling (siódma książka została zekranizowana w dwóch filmach). Seria jest częścią franczyzy medialnej Wizarding World, stworzonej na podstawie twórczości Rowling. Fabuła filmów jest osadzona w świecie magii, a jego głównymi bohaterami są nastoletni uczniowie Szkoły Magii i Czarodziejstwa w Hogwarcie: Harry Potter, Ron Weasley i Hermiona Granger. Najważniejszym wątkiem jest walka społeczności czarodziejskiej z czarnoksiężnikiem Lordem Voldemortem. Producentem całej serii jest David Heyman. Filmy zostały wyreżyserowane przez: Chrisa Columbusa (dwie pierwsze części), Alfonso Cuaróna (część trzecia), Mike’a Newella (część czwarta) i Davida Yatesa (cztery ostatnie części). Autorem | 752 | 934 |
mrc_6743 | przez jakie kraje przepływa dunaj? | Niemcy, Austrię, Słowację, Węgry, Chorwację, Serbię, Bułgarię, Rumunię, Mołdawię i Ukrainę | kamienną fontannę, która symbolizuje początek Dunaju. Długość mierzona od styku Brigach i Bregu wynosi 2845 km, a od źródeł Bregu w Furtwangen im Schwarzwald 2888 km. Dunaj przepływa przez 10 krajów europejskich: Niemcy, Austrię, Słowację, Węgry, Chorwację, Serbię, Bułgarię, Rumunię, Mołdawię i Ukrainę (Mołdawia ma dostęp tylko do jednego brzegu), aby w Rumunii i na Ukrainie rozbudowaną deltą ujść do Morza Czarnego. W delcie, która jest dawną zatoką wypełnioną osadami rzecznymi, Dunaj dzieli się na 3 główne ramiona: Kilia, Sulina i Święty Jerzy ("Brațul Sfântu Gheorghe"). W czasach starożytnych Dunaj () stanowił północną granicę Cesarstwa Rzymskiego. == Hydrografia == Dunaj jest jedyną w Europie większą rzeką, która płynie z zachodu na wschód. Po przepłynięciu 2888 km na pograniczu Rumunii i | 213 | 303 |
mrc_6744 | ile lat żyje zając? | Długość życia to nawet 13 lat, ale przeważnie zając szarak dożywa jedynie do 5 lat z powodu drapieżników (lisy, psy, koty, myszołowy, jastrzębie, błotniaki i kruki). | wtedy, gdy są ścigane na przykład przez psa, lub są ranne i zagrożone. Nie boją się wody – w razie potrzeby potrafią pływać. === Rozród === Długość życia to nawet 13 lat, ale przeważnie zając szarak dożywa jedynie do 5 lat z powodu drapieżników (lisy, psy, koty, myszołowy, jastrzębie, błotniaki i kruki). Dojrzewa płciowo po około 8 miesiącach. Ciąża u zająca szaraka trwa 1,5 miesiąca. Samica w ciągu roku rodzi przeważnie 3 mioty, a w każdym po 2–5 zajączków. Na terenach rolniczych w pobliżu obiektów przemysłowych, gdzie biocenozy narażone są na zanieczyszczenie metalami ciężkimi, taki jak kadm i ołów, rozrodczość zmniejsza się i wynosi 1–2 zajączków. Zajączki rodzą się całkowicie rozwinięte i pokryte gęstą sierścią. Karmiąca je matka odchodząc, by | 140 | 305 |
mrc_6745 | jak wygląda flaga niemiec? | Flaga Niemiec – prostokąt o proporcjach 3:5, podzielony na trzy poziome pasy jednakowej wielkości: czarny, czerwony i złoty. | Flaga Niemiec – prostokąt o proporcjach 3:5, podzielony na trzy poziome pasy jednakowej wielkości: czarny, czerwony i złoty. Barwy określone zostały w konstytucji z dnia 23 maja 1949 roku, a proporcje uregulowane są przez "rozporządzenie o niemieckich flagach" (niem. "Anordnung über die deutschen Flaggen") z 7 czerwca 1950. == Zastosowanie == Flaga państwowa ("Bundesdienstflagge") jest jednym z symboli państwowych i nie może być używana przez kraje związkowe lub gminy niemieckie. Także osoby prywatne, obywatele Niemiec, niemieckie organizacje pozarządowe oraz obywatele i instytucje innych krajów nie mogą wykorzystywać niemieckiej flagi państwowej. Kraje związkowe i gminy korzystają więc z prostej flagi bez godła albo posługują się na swoim terenie własnymi flagami urzędowymi – najczęściej są one połączeniem flagi i godła określonej gminy | 0 | 124 |
mrc_6746 | jaka jest charakterystyka pustyni? | teren o dużej powierzchni, pozbawiony zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i przynajmniej okresowo wysokich temperatur powietrza, co sprawia, że parowanie przewyższa ilość opadów. Na gorących pustyniach temperatury przekraczają nawet 50 °C, nocą zaś spadają do 0 °C. Charakterystyczne są dla nich znaczne amplitudy dobowe temperatury, stały deficyt wilgotności oraz silne nasłonecznienie. | Pustynia – teren o dużej powierzchni, pozbawiony zwartej szaty roślinnej wskutek małej ilości opadów i przynajmniej okresowo wysokich temperatur powietrza, co sprawia, że parowanie przewyższa ilość opadów. Na gorących pustyniach temperatury przekraczają nawet 50 °C, nocą zaś spadają do 0 °C. Charakterystyczne są dla nich znaczne amplitudy dobowe temperatury, stały deficyt wilgotności oraz silne nasłonecznienie. Czasem termin "pustynia" stosowany jest również do obszarów pozbawionych zwartej roślinności z innych powodów niż przewaga parowania nad opadami, np. do pustyń lodowych. Funkcjonują również określenia odległe znaczeniowo od podstawowego terminu, takie jak pustynia porostowa. Ścisłe definiowanie terminu „pustynia” napotyka na trudności, gdyż płynnie przechodzi ona w półpustynię, a następnie w step pustynny, suchy step i step. W efekcie istnieją w różnych źródłach rozbieżności co | 11 | 414 |
mrc_6747 | w jakim kabarecie występuje ewa błachnio? | Kabaretu Limo | Ewa Błachnio (ur. 31 grudnia 1984 w Gdańsku) – polska artystka kabaretowa. == Życiorys == === Dzieciństwo i edukacja === Jest córką Barbary i Tadeusza Błachnio. Jej matka była nauczycielką języka rosyjskiego w Pruszczu Gdańskim, a ojciec był pracownikiem stoczni remontowej. Jest absolwentką studiów w zakresie politologii i dziennikarstwa. W 2014 zdała eksternistyczny egzamin na aktora dramatu przed komisją egzaminacyjną ZASP. === Kariera === W latach 2000–2014 była członkinią Kabaretu Limo. W latach 2015-2016 wraz z Robertem Korólczykiem i Mariuszem Kałamagą prowadziła audycję "Poliż temat" w radiu RMF FM. Jesienią 2016 brała udział w szóstej edycji programu "Dancing with the Stars. Taniec z gwiazdami", emitowanego przez telewizję Polsat. Jej partnerem tanecznym był Jacek Jeschke, z którym odpadła w siódmym odcinku, | 481 | 494 |
mrc_6748 | w którym roku wynaleziono samochód? | 1885 roku | Historia samochodu – opis ewolucji technicznej samochodu od wynalezienia pojazdów samobieżnych do chwili obecnej. Za pierwszego konstruktora samobieżnego pojazdu kołowego zdolnego do przewozu osób – protoplasty samochodu – uznaje się francuskiego inżyniera Nicolasa Josepha Cugnota (1725–1804), który zbudował pojazdy o napędzie parowym mające pełnić funkcję ciągnika artyleryjskiego dla armii francuskiej – pierwszy ok. 1765 roku i kolejny ok. 1770 roku. Za konstruktora pierwszego samochodu uznaje się Carla Benza (1844–1929), który w 1885 roku zbudował samochód trójkołowy z jednocylindrowym czterosuwowym silnikiem benzynowym Gottlieba Daimlera (1834–1900). Benz Patent-Motorwagen Nummer 1 został opatentowany w 1886 roku, a w 2011 roku patent Benza DRP 37435 „Fahrzeug mit Gasmotorenbetrieb” został wpisany na międzynarodową Listę UNESCO najbardziej wartościowych dokumentów – Pamięć Świata (ang. "Memory of the | 537 | 546 |
mrc_6749 | gdzie leży słowacja na mapie? | Słowacja znajduje się po południowej stronie wododziałowego łuku Karpat i – w niewielkiej części – na nizinach naddunajskich. | pomostu między wschodem i zachodem, czyli – między byłym Związkiem Radzieckim a Europą Zachodnią oraz między północą a południem, tj. pomiędzy Skandynawią a Bałkanami. Słowacja znajduje się po południowej stronie wododziałowego łuku Karpat i – w niewielkiej części – na nizinach naddunajskich. Jest krajem górskim, ponieważ 61% jej powierzchni zajmują liczne pasma Karpat Zachodnich, takie jak: Tatry, Białe Karpaty, Małe Karpaty, Niżne Tatry, Rudawy Słowackie, Wielka Fatra, Mała Fatra oraz Karpat Wschodnich, takie jak: Bieszczady i Wyhorlat. Najwyższy punkt Słowacji stanowi tatrzański szczyt górski Gerlach (2655 m n.p.m.). Góry obfitują w rozległe kotliny śródgórskie, z których największe to: Kotlina Koszycka i Kotlina Liptowska. Tereny nizinne zajmują stosunkowo niewielką część powierzchni kraju. Stanowią je trzy niziny: najmniejsza, Nizina Zahorska na południowo-zachodnim | 168 | 293 |
mrc_6750 | od czego pochodzi nazwa częstochowa? | Nazwa "Częstochowa" jest nazwą dzierżawczą utworzoną od nazwy osobowej "Częstoch" przyrostkiem dzierżawczym -"owa", -"ow". Oznaczała pierwotnie ‘własność Częstocha’. | Czanstochowa", "Noua Czanstochowa" (1382), "Czestochowa" (1542), "Czenstochow" (1558), "Częstochowa" (1564), w "Częstochowie" (1658), w "Częstochowey" (1670), "Częstochowa" (1680), "Częstochowa" (1787), "Częstochowa" (1827), "Częstochowa" (1880). Nazwa "Częstochowa" jest nazwą dzierżawczą utworzoną od nazwy osobowej "Częstoch" przyrostkiem dzierżawczym -"owa", -"ow". Oznaczała pierwotnie ‘własność Częstocha’. Imię "Częstoch", które w formie "Chestoch", jest skróceniem od staropolskich imion złożonych typu "Częstobor", "Częstomir", zawierających w sobie prasłowiański rdzeń *"čęstъ" ‘częsty’. Etymologia ludowa wywodzi nazwę miasta z wyrażenia "często" ("się") "chować". Nazwa "Częstochowa" miałaby powstać z powodu częstego chowania się widoku miasta wśród okolicznych wzgórz przed zbliżającymi się do miasta pielgrzymami. W wymowie gwarowej okolicznej ludności wiejskiej odnotowano brzmienie "cy̨stoxova" z widocznym zjawiskiem mazurzenia ("č" > "c") i pochyloną wymową "ę", które przechodzi w nosowe "y" — | 247 | 412 |
mrc_6751 | w jaki dzień wypada wszystkich świętych? | 1 listopada | Uroczystość Wszystkich Świętych () – w Kościele katolickim uroczystość ku czci wszystkich chrześcijan, którzy osiągnęli stan zbawienia i przebywają w niebie, obchodzona corocznie w dniu 1 listopada, treściowo połączona z następującym po niej obchodem liturgicznym Dnia Zadusznego. W doktrynie Kościoła katolickiego jest wyrazem wiary w obcowanie świętych i powszechne powołanie do świętości. == Kościół katolicki == === Historia === ==== Starożytność ==== Uważa się, że uroczystość Wszystkich Świętych wywodzi się ze wspominania w jednym, wybranym dniu, wszystkich męczenników chrześcijańskich. Obchody takie, w różnych Kościołach wschodnich prowincji Cesarstwa Rzymskiego, wprowadzano w IV wieku. Ich daty były zróżnicowane lokalnie, ale najczęściej przypadały w okresie Wielkanocy. Efrem Syryjczyk zanotował, że w połowie IV wieku, w Edessie obchodzono wspomnienie wszystkich męczenników 13 maja. Według | 186 | 197 |
mrc_6752 | z których ziem utworzono księstwo warszawskie? | z części ziem zaboru pruskiego | Księstwo Warszawskie (, ) – istniejące w latach 1807–1815 państwo polskie związane unią personalną z Królestwem Saksonii. Formalnie niepodległe, z własną konstytucją, Sejmem, rządem i armią oraz suwerennym władcą, którym był król saski. Faktycznie terytorium zależne od Cesarstwa Francuskiego podporządkowane Napoleonowi Bonaparte jako cesarzowi Francuzów i protektorowi Związku Reńskiego, w skład którego wchodziło Królestwo Saksonii. Utworzone w 1807 roku na mocy traktatu w Tylży z części ziem zaboru pruskiego. W 1809 w wyniku wojny z Austrią powiększone o część ziem zaboru austriackiego. W czerwcu 1812 roku przekształcone formalnie przez Konfederację Generalną (skonfederowany Sejm) w "Królestwo Polskie". Od lutego 1813 roku okupowane przez armię rosyjską. Na kongresie wiedeńskim w 1815 roku podzielone między Rosję, Prusy i Austrię, a z większości jego | 483 | 513 |
mrc_6753 | czego symbolem była bastylia? | symbol ucisku | Bastylia (fr. "la Bastille") – zamek wybudowany pod Paryżem, w latach 1370–1383, jako część jego umocnień, w celu obrony bramy Św. Antoniego. Słowo "la bastille" w wolnym tłumaczeniu oznacza każdy zamek tuż za rogatkami miasta i jest mniej więcej odpowiednikiem polskiego słowa barbakan. Z upływem czasu paryska Bastylia straciła znaczenie obronne. W 1413 roku zdobyli Bastylię (twierdzę królewską służącą za więzienie) dowodzeni przez Simona Lecoustelliera francuscy rzemieślnicy zwani "cabochiens", których bunt spowodowany był korupcją w administracji państwowej. W XVII wieku stała się ciężkim więzieniem. Pierwotnie zamek miał cztery wieże, za panowania Ludwika XVI został rozbudowany o kolejne cztery. 14 lipca 1789, w czasie zamieszek rozpoczynających rewolucję francuską, zamek został zdobyty przez lud paryski i jako symbol ucisku w czasie późniejszym | 826 | 839 |
mrc_6754 | kiedy były rozbiory polski? | Rozbiory Polski – okres w dziejach Polski i Litwy w latach 1772–1795 | Rozbiory Polski – okres w dziejach Polski i Litwy w latach 1772–1795, kiedy Rzeczpospolita Obojga Narodów za sprawą sąsiednich Rosji, Prus i Austrii dokonała na ich rzecz cesji części swojego terytorium, jako wynik przegranej wojny bądź pod groźbą użycia siły. == Geneza == === Polityka monarchii „koncertu północnego” === Narzucenie Rzeczypospolitej rosyjskiego protektoratu w czasie Wielkiej Wojny Północnej skutkowało oficjalną propozycją idei rozbioru osłabionej Polski przez dyplomację Królestwa Prus w 1709 roku. Kierujący Rosją car Piotr I Wielki odrzucił pruskie propozycje usiłował utrzymać Rzeczpospolitą jako wyłączny protektorat Rosji, wbrew naciskowi mocarstw europejskich. Uzyskał w tym ostatecznie poparcie Królestwa Prus, dążącego do utrzymania słabości Rzeczypospolitej i zainteresowanego uzyskaniem w zamian za popieranie Rosji Kurlandii oraz Gdańska. Kolejne plany rozbiorowe Prusy zaproponowały | 0 | 68 |
mrc_6755 | kiedy się zakończyła ii wojna światowa? | 2 września 1945 roku | 1978 roku. === Koniec II wojny światowej === Naloty dywanowe amerykańskich „latających fortec” zniszczyły Tokio i inne miasta japońskie. 8 sierpnia Związek Radziecki wypowiedział wojnę Japonii, a radzieckie i mongolskie dywizje pod dowództwem marszałka Aleksandra Wasilewskiego wkroczyły do Mandżurii, rozbijając szybko japońską Armię Kwantuńską generała Otozō Yamady, kładąc kres istnieniu Mandżukua i Mengjianu. 6 i 9 sierpnia Amerykanie zrzucili bomby atomowe na Hiroszimę i Nagasaki, co walnie przyczyniło się do złamania ducha oporu i do podpisania aktu bezwarunkowej kapitulacji Japonii 2 września 1945 roku. (1 września czasu środkowoeuropejskiego). Decyzję o użyciu broni jądrowej spowodowały prognozowane bardzo wysokie straty w planowanej inwazji na Japonię (operacja „Downfall”). Po wojnie kilka grup żołnierzy japońskich, często nieświadomych zakończenia konfliktu, prowadziło opór lub ukrywało się | 593 | 613 |
mrc_6756 | jak się nazywają mieszkańcy kuby? | Kubańczycy | Kubańczycy − wieloetniczny naród pochodzenia głównie europejskiego i afrykańskiego liczący ponad 13 mln osób. Poza Kubą zamieszkują licznie także Stany Zjednoczone. Kubańczycy posługują się językiem hiszpańskim a dominującym wśród nich wyznaniem jest katolicyzm. Przed kolonizacją hiszpańską dominującą grupą ludności byli Sibonejowie. | 0 | 10 |
mrc_6757 | w jakim języku mówią w szwecji? | Język szwedzki | Język szwedzki (szw. , ) - język z grupy skandynawskiej języków germańskich, ojczysty dla ponad 10 milionów osób, głównie na terenie Szwecji i niektórych części Finlandii. Jest także językiem urzędowym na terenie tych państw (w Finlandii obok języka fińskiego). Stosunkowo podobny do języka norweskiego, w mniejszym stopniu do języka duńskiego. Jest częściowo rozumiany przez osoby biegle posługujące się tymi językami. Dialekty tych trzech języków tworzą ze sobą kontinuum dialektalne. Język standardowy w Szwecji, tzw. rikssvenska (szwedzki państwowy), opiera się na dialektach regionu sztokholmskiego. W sytuacjach nieformalnych powszechnie używane są zróżnicowane dialekty nieliterackie. Większość z nich jest jednak dobrze zrozumiała dla pozostałych użytkowników języka szwedzkiego. Obecnie można wyróżnić dwa zespoły dialektów: szwedzki i finlandzki (tzw. fińska odmiana języka szwedzkiego). Istnieje też | 0 | 14 |
mrc_6758 | ile państw jest w europie? | 46 państw uznawanych na arenie międzynarodowej. | Lista państw Europy – lista państw i terytoriów zależnych Europy. Na terenie Europy znajduje się 46 państw uznawanych na arenie międzynarodowej. Ponadto do Europy zalicza się siedem terytoriów zależnych Danii, Norwegii i Wielkiej Brytanii. W Europie funkcjonują również dwa państwa nieuznawane - Kosowo oraz Naddniestrze. Największym europejskim państwem jest Rosja (17 098 242 km²), natomiast największym państwem znajdującym się w całości na terytorium Europy jest Ukraina (603 550 km²). Najludniejszym państwem na kontynencie europejskim również jest Rosja (142 021 981 mieszkańców), a najludniejszym państwem położonym w całości w Europie są Niemcy (84 316 622 mieszkańców). Najmniejszym zarówno pod względem powierzchni, jak i liczby ludności jest Watykan (0,44 km²; 825 mieszkańców). == Mapa polityczna == == Lista państw == == Lista | 97 | 144 |
mrc_6759 | jak nazywała się pierwsza polska partia socjalistyczna? | Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat lub Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat | Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat lub Międzynarodowa Socjalno-Rewolucyjna Partia Proletariat – pierwsza polska partia robotnicza opierająca się na założeniach marksizmu, anarchizmu i ideologii rosyjskiej Narodnej Woli (w historiografii PRL zwana również „I Proletariatem” lub „Wielkim Proletariatem”) funkcjonująca w Królestwie Polskim od 1882 do 1886. Jej pięciu działaczy zostało straconych przez władze carskie. == Historia == Partia powstała w sierpniu 1882 roku w Warszawie. Jej założycielem był powracający w grudniu 1881 z Genewy Ludwik Waryński oraz działacze lokalnych kółek socjalistycznych Henryk Dulęba i Kazimierz Puchewicz. Waryński rozpoczął dyskusje w środowiskach robotników i studentów m.in. ze Stanisławem Krusińskim. W kwietniu 1882 Waryński i Puchewicz wydali pierwszą niepodpisaną odezwę wspierającą strajk robotników w Warsztatach Naprawczych Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej. Waryńskiego wspierał emisariusz petersburskiej grupy młodzieży polskiej Stanisław | 0 | 98 |
mrc_6760 | ile jest odcinków w labiryncie? | 120 | Artykuł zawiera listę wszystkich odcinków (120) serialu "W labiryncie" emitowanego w latach 1988–1991. | 43 | 46 |
mrc_6761 | jaką funkcję pełnił cześnik? | urzędnik nadworny w średniowiecznej Polsce (XIII wiek), dbający o „piwnicę” monarchy, a podczas biesiady podający mu puchary z winem. | Cześnik – urzędnik nadworny w średniowiecznej Polsce (XIII wiek), dbający o „piwnicę” monarchy, a podczas biesiady podający mu puchary z winem. Od XIV w. urząd ten stał się honorowy (na przykład cześnik koronny), a więc niepociągający za sobą żadnych obowiązków. W Rzeczypospolitej Szlacheckiej był niższym urzędem ziemskim (w hierarchii urzędów (1768) w Koronie przed łowczym i za podstolim, na Litwie przed horodniczym i za podczaszym). == Tytuły odojcowskie i odmężowskie == Tradycyjnie dzieci cześnika miały prawo do tytułu odojcowskiego. Dla synów tytułem takim był "cześnikowic", a dla córek "cześnikówna". Żony cześnika miały prawo do tytułu odmężowskiego – "cześnikowa". == Kultura polska == W kulturze polskiej urząd pojawia się w komedii "Zemsta" Aleksandra Fredry, gdzie jednym z jej bohaterów jest cześnik | 10 | 143 |
mrc_6762 | od kiedy mistrzostwa świata w piłce nożnej? | Pierwsze mistrzostwa odbyły się w 1930 roku w Urugwaju. | Mistrzostwa świata w piłce nożnej, w Polsce nazywane również mundialem ( – „światowy”) lub Pucharem Świata () – międzynarodowy turniej piłki nożnej, w którym biorą udział męskie reprezentacje narodowe federacji należących do FIFA. Pierwsze mistrzostwa odbyły się w 1930 roku w Urugwaju. Od tego czasu odbywają się co cztery lata, z wyjątkiem 1942 i 1946 roku, gdyż z powodu II wojny światowej nie odbywały się kongresy FIFA, na których podejmowano decyzję o organizacji turnieju (w 1946, na pierwszym po wojnie kongresie FIFA, wskazano, kto będzie organizatorem mistrzostw w 1950). Obecnie w turnieju występują 32 reprezentacje (od 2026 r. będzie ich 48) rywalizujące o tytuł na terenie kraju (lub krajów) organizującego mistrzostwa przez około jeden miesiąc. Ta faza rozgrywek często nazywana | 231 | 286 |
mrc_6763 | kto zasiadał w senacie rzymskim? | Członków izby rekrutowano spośród byłych wyższych urzędników: konsulów, pretorów, edylów i kwestorów. | Dionizjusz "Starożytności rzymskie" II.57). == Okres republikański == W obliczu corocznej zmiany urzędników rzymskiej magistratury "senat", którego członkowie wybierani byli dożywotnio, stanowił ostoję politycznej ciągłości. Powodowało to systematyczny wzrost jego znaczenia w systemie sprawowania władzy. Członków izby rekrutowano spośród byłych wyższych urzędników: konsulów, pretorów, edylów i kwestorów. Listę () układali początkowo pełniący urząd konsulowie (), a od czasu uchwalenia "Lex Ovinia" (pomiędzy 318–312 p.n.e.) cenzor. Polegało to na ustaleniu aktualnego składu izby, poprzez wykreślenie senatorów skazanych wyrokiem sądu lub niemoralnie prowadzących się i dopisanie do pełnego składu byłych urzędników kurulnych, albo inne osoby spełniające wymagania cenzusowe (na przykład byłych żołnierzy, którzy wsławili się na polu bitwy). W I wieku liczbę senatorów powiększono dwukrotnie. Początkowo za dyktatury Sulli do 600 (Appian | 306 | 407 |
mrc_6764 | jakie są krótkie wesołe piosenki rosyjskie? | czastuszki | Czastuszka "(przyśpiewka, krótka piosenka") — gatunek rosyjskiego folkloru, powstały w 1870 roku. Termin „czastuszka” został wprowadzony przez pisarza G. I. Uspienskiego w felietonie „Nowe pieśni narodowe” (1889 r.), uwzględniającym charakterystykę narodowych wierszyków. Źródła czastuszki — przyśpiewki do zabawy i tańca, „zbiorowe” pieśni w korowodzie, rymowanki dla dzieci, ślubne rymowane wierszyki i miejskie pieśni. Dla czastuszki charakterystyczna jest aktualność tematyki, zwięzłość, niespodziewane metafory i rytm, śpiewno-recytatywny typ melodii, improwizacja na podstawie stałych form muzykalnych. W wersji A. A. Szachmatowa, nazwa czastuszki pochodzi od czasownika „paplać” ze znaczeniem „szybko mówić do częstych taktów muzycznych”; druga interpretacja umotywowania nazwy — „to, co często powtarzają”. == Charakterystyka czastuszki == Czastuszki tworzone są przede wszystkim przez wiejską młodzież, wykonywane są one całymi seriami w jednej | 279 | 289 |
mrc_6765 | jakie jest napiecie elektryczne w polsce? | 230 V / 50 Hz | Napięcie sieciowe – napięcie elektryczne występujące w sieci niskiego napięcia danego kraju. Napięcie sieciowe ma przebieg sinusoidalny i w zależności od kraju: częstotliwość 50 lub 60 Hz i napięcie od 100 do 240 V (w Polsce 230 V / 50 Hz – określa to Polska Norma PN-IEC 60038). Większość urządzeń powszechnego użytku jest zasilana z wykorzystaniem napięcia sieciowego lub napięciem przetworzonym z napięcia sieciowego, przy użyciu przekształtników napięcia. Należy zaznaczyć, że wartość 230 V to wartość skuteczna (RMS) napięcia przemiennego. Przy 230 V maksymalna wartość napięcia sieciowego wynosi 230 V · √2 ≈ 230 V · (1,41) = 325 V. Dopuszczalne odchylenia wynoszą ±10%, czyli od 207 do 253 V dla 95% średnich wartości 10-minutowych okresów ze zbioru tygodniowego, co | 225 | 238 |
mrc_6766 | jaki ocean jest w portugalii? | Oceanu Atlantyckiego | Portugalia, Republika Portugalska (port. "Portugal", wym. []; oficjalna nazwa "República Portuguesa") – państwo europejskie położone w zachodniej części Europy Południowej na południowym zachodzie Półwyspu Iberyjskiego. Jest najdalej wysuniętym na zachód państwem Europy, od północy i wschodu graniczy z Hiszpanią, a od zachodu i południa Portugalię oblewają wody Oceanu Atlantyckiego. Dodatkowo w skład Portugalii wchodzą dwa archipelagi wysp położonych na Oceanie Atlantyckim – Azory i Madera. Jest członkiem Unii Europejskiej oraz NATO. == Geografia == Powierzchnia: * ląd: 91 971 km² * woda: 440 km² * całkowita: 92 391 km² Długość granic lądowych: * Hiszpania: 1214 km * całkowita: 1215 km Długość wybrzeża: * całkowita: 1793 km ** Najwyższy punkt: Montanha do Pico: 2351 m n.p.m. ** Najniższy punkt: Ocean Atlantycki | 364 | 384 |
mrc_6767 | jakie wydarzenia odbywają się co 4 lata? | Igrzyska olimpijskie | Igrzyska olimpijskie – najstarsza i zarazem największa międzynarodowa impreza sportowa organizowana co 4 lata (zarówno letnie, jak i zimowe, ale w odstępie 2 lat od siebie) w różnych krajach, pod hasłem szlachetnego współzawodnictwa i braterstwa wszystkich narodów Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego. == Historia == === Starożytne igrzyska olimpijskie === Pierwsze igrzyska olimpijskie odbywały się w Olimpii w Grecji co cztery lata, stąd w starożytnej Grecji termin "olimpiada", który oznaczał czteroletni okres między kolejnymi igrzyskami. Pierwsze udokumentowane igrzyska odbyły się w roku 776 p.n.e. Na czas igrzysk olimpijskich zaprzestawano wojen. Podczas trwania konfliktów ogłaszano „pokój boży” i wojny wstrzymywane były na 2 miesiące. Igrzyska trwały 5 dni, reszta czasu była przeznaczona na wyruszenie i powrót z igrzysk przez widzów i zawodników. Pierwszym | 0 | 20 |
mrc_6768 | kto byl pierwszym cesarzem rzymskim? | Gaius Octavius Thurinus (Gajusz Oktawiusz Turyn), po adopcji Gaius Iulius Caesar Octavianus (Gajusz Juliusz Cezar Oktawian) (ur. 23 września 63 roku p.n.e. w Rzymie, zm. 19 sierpnia 14 roku n.e. w Noli) – pierwszy cesarz rzymski | Gaius Octavius Thurinus (Gajusz Oktawiusz Turyn), po adopcji Gaius Iulius Caesar Octavianus (Gajusz Juliusz Cezar Oktawian) (ur. 23 września 63 roku p.n.e. w Rzymie, zm. 19 sierpnia 14 roku n.e. w Noli) – pierwszy cesarz rzymski, panował od 16 stycznia 27 roku p.n.e. do śmierci jako Imperator Caesar Augustus. Po śmierci zaliczony został w poczet bogów jako „Divus Augustus”. Syn Gajusza Oktawiusza i Atii Starszej ("Atia Maior"), wnuk siostry Juliusza Cezara i jego adoptowany testamentem syn. == Pochodzenie == Ród Oktawiuszów wywodził się z Velitrae, położonego w Lacjum miasta Wolsków. Do senatu wprowadził ich Tarkwiniusz Stary, a do patrycjatu Serwiusz Tuliusz. Sam Oktawian twierdził, że pochodzi ze starego i zamożnego rodu ekwitów, a pierwszym senatorem był dopiero jego ojciec. Marek | 0 | 228 |
mrc_6769 | gdzie jest wodospad niagara? | na granicy Kanady, prowincja Ontario i USA, stan Nowy Jork. | Niagara (, wym. []; ) – wodospad na rzece Niagara, na granicy Kanady, prowincja Ontario i USA, stan Nowy Jork. Rzeka Niagara o dł. 55 km, wypływająca z jeziora Erie i płynąca do jeziora Ontario, musi pokonać prawie 100-metrową różnicę poziomów. U ujścia rzeka rozwidla się i spada dwiema około 50-metrowymi kaskadami. Jedna część „amerykańska” leży na terytorium USA w stanie Nowy Jork. Jej kaskady to: "American Falls" ("Wodospad Amerykański") i "Bridal Veil Falls" ("Wodospad Ślubny Welon"); 21–30 m wysokości z powodu gigantycznych głazów u jego podstawy oraz 320 m szerokości. Rozdzielone są małą wyspą "Luna Island" ("Księżycowa Wyspa"). Druga część „kanadyjska” w prowincji Ontario, to "Horseshoe Falls" ("Wodospad Podkowa"); 53 m wysokości i 790 m szerokości. Oddzielona jest od | 51 | 110 |
mrc_6770 | za co siedział maciej maleńczuk? | W 1981 skazany został na dwa lata więzienia za odmowę odbycia służby wojskowej. | Maciej Maleńczuk właśc. Mirosław Maciej Maleńczuk (ur. 14 sierpnia 1961 w Wojcieszowie) – polski wokalista i gitarzysta rockowy, poeta, a także osobowość telewizyjna. We wczesnej fazie swojej twórczości określany mianem „barda Krakowa”. Uważany za jednego z najbardziej awangardowych i kontrowersyjnych polskich artystów muzycznych. == Życiorys == === Wczesne lata === Uczęszczał do kilku szkół podstawowych, następnie do szkoły zawodowej, potem do liceum zawodowego (specjalność obróbka skrawaniem), którego nie ukończył. W 1981 skazany został na dwa lata więzienia za odmowę odbycia służby wojskowej. Karę odbywał w Gdańsku i Stargardzie. Po wyjściu na wolność zaczął grać na gitarze i komponować piosenki, początkowo utrzymane w stylistyce bluesowej. Przez osiem lat występował jako muzyk uliczny, m.in. w Krakowie i Warszawie. === Kariera === W | 523 | 602 |
mrc_6771 | jak ma na imię żona kurskiego? | Joanną | Sadurskiemu, dziennikarzowi „Gazety Wyborczej” Wojciechowi Czuchnowskiemu i dziennikarce „Polityki” Ewie Siedleckiej. == Życie prywatne == Jest synem pracownika naukowego Witolda Kurskiego oraz Anny Kurskiej, działaczki NSZZ „Solidarność” i senator, młodszym bratem Jarosława Kurskiego, dziennikarza „Gazety Wyborczej”. Jego ciotecznym dziadkiem był Lewis Bernstein Namier. W kwietniu 1991 zawarł ślub kościelny z Moniką Mucek. Związek ten zakończył się rozwodem w 2015. Z małżeństwa tego ma trójkę dzieci: Zdzisława Antoniego (ur. 1991), Zuzannę (ur. 1994) i Olgierda (ur. 2007). 31 lipca 2018 wziął cywilny ślub z Joanną Wąsowską "primo voto" Klimek (ur. 1974). Po stwierdzeniu nieważności pierwszego małżeństwa przez sąd kościelny (a także stwierdzeniu nieważności pierwszego małżeństwa jego drugiej żony), 18 lipca 2020 w Sanktuarium Bożego Miłosierdzia w Krakowie-Łagiewnikach zawarł z Joanną sakramentalny | 616 | 622 |
mrc_6772 | w jakim kraju jest mount everest? | na granicy Nepalu i Chińskiej Republiki Ludowej (Tybetu). | Mount Everest, Czomolungma (; , ZWPY "Qomolangma", Wylie "Jo mo glang ma"; , "Sagarmāthā") – najwyższy szczyt Ziemi (8848 m n.p.m., podaje się też wysokość 8844 (pomiary chińskie) lub 8850 (pomiary amerykańskie)), ośmiotysięcznik położony w Himalajach Wysokich (Centralnych), na granicy Nepalu i Chińskiej Republiki Ludowej (Tybetu). Po chińskiej stronie objęty ochroną w ramach rezerwatu biosfery pod nazwą Rezerwat Biosfery Czomolungmy. Jest zbudowany z granitów, gnejsów oraz z wapieni i łupków. Tworzy potężny masyw podcięty z trzech stron lodowcami (najdłuższe Khumbu i Rongbuk – ok. 17 km). Wysokość szczytu względem podnóży góry wynosi około 3700 metrów. Ściany Mount Everestu mają około 3 kilometrów wysokości (słynna ściana Kangshung ma wysokość 3350 metrów). Przez miejscową ludność był uważany za siedzibę bogów. Po raz | 276 | 333 |
mrc_6773 | kto napisał tekst ostatnia nadzieja? | ana przez Zuzannę Jurczak, Dawida Podsiadło i Jakuba Galińskiego | Ostatnia nadzieja (zapis stylizowany: ostatnia nadzieja) – singel polskiej piosenkarki Sanah i polskiego piosenkarza Dawida Podsiadły. Utwór pochodzi z trzeciego albumu studyjnego Sanah pt. "Uczta". Singel został wydany 14 kwietnia 2022. Kompozycja znalazła się na 1. miejscu listy AirPlay – Top, najczęściej odtwarzanych utworów w polskich rozgłośniach radiowych. Nagranie otrzymało w Polsce status diamentowego singla, przekraczając liczbę 250 tysięcy sprzedanych kopii. == Geneza utworu i historia wydania == Piosenka została napisana i skomponowana przez Zuzannę Jurczak, Dawida Podsiadło i Jakuba Galińskiego, który również odpowiada za produkcję piosenki. Singel ukazał się w formacie digital download 14 kwietnia 2022 w Polsce za pośrednictwem wytwórni płytowej Magic Records w dystrybucji Universal Music Polska. Utwór znalazł się na polskich składankach: "Hity na czasie: Lato | 549 | 613 |
mrc_6774 | ile ważył mamut? | Ważył od 10 ton. | m wysokości w kłębie. Ważył od 10 ton. Osiągał mniej więcej te same rozmiary, co reprezentanci wcześniejszych gatunków mamutów – "M. meridionalis" i "M. trogontherii", był zaś większy od współczesnego słonia afrykańskiego oraz mamuta włochatego, osiągających od 2,7 do 3,4 m wysokości. Samce były ogólnie większe i bardziej potężne. Do identyfikacji płci najlepiej wykorzystać obręcz miedniczną, jako że jej dolne ograniczenie, tworzące kanał rodny, jest u samic zawsze szersze, niż u samców. Jak i inne mamuty, mamut kolumbijski miał wysoką głowę o pojedynczym sklepieniu i opadający ku tyłowi grzbiet o wysokim garbie nad ramionami, tworzonym przez wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych, stopniowe coraz krótsze w kierunku od przodu ku tyłowi. Osobniki młodociane miały natomiast wypukłe grzbiety, jak współczesne słonie indyjskie. Przednia | 22 | 38 |
mrc_6775 | jakie elektrownie są w islandii? | Na Islandii działa pięć większych elektrowni geotermalnych | Dzięki szczególnemu położeniu Islandii na grzbiecie śródoceanicznym, gdzie mamy do czynienia z podwyższoną aktywnością wulkaniczną, mieszkańcy wyspy mogą także korzystać z bogatych zasobów energii geotermalnej. Jest ona wykorzystywana do ogrzewania oraz do produkcji energii elektrycznej. Koszty jej uzyskania są względnie niskie, stąd też w zimie niektóre chodniki w Reykjavíku czy Akureyri są podgrzewane. Na Islandii działa pięć większych elektrowni geotermalnych, które dostarczają 26,2% krajowej produkcji energii elektrycznej (2010). Dodatkowo gorąca woda wykorzystywana jest do ogrzewania blisko 87% budynków w kraju. 1) "Elektrownia Svartsengi", położona w południowo-zachodniej części kraju na półwyspie Reykjanes, niedaleko Keflaviku. Obecnie produkuje 75 MW energii elektrycznej oraz 150 MW energii cieplnej. Część wody ląduje w pobliskim jeziorze "Bláa Lónið" ("Błękitna Laguna"), które wykorzystywane jest w celach rekreacyjnych. | 408 | 466 |
mrc_6776 | jakie pojazdy są uprzywilejowane? | Do pojazdów uprzywilejowanych należą głównie te używane w związku z ratowaniem życia i mienia ludzkiego bądź usuwaniem skutków katastrof, są nimi także pojazdy służb odpowiedzialnych za zachowanie bezpieczeństwa – w szczególności policji. | Pojazd uprzywilejowany – pojazd wysyłający sygnały świetlne w postaci niebieskich świateł błyskowych i jednocześnie sygnały dźwiękowe o zmiennym tonie, jadący z włączonymi światłami mijania lub drogowymi; określenie to obejmuje również pojazdy jadące w kolumnie, na której początku i na końcu znajdują się pojazdy uprzywilejowane wysyłające dodatkowo sygnały świetlne w postaci czerwonego światła błyskowego. Do pojazdów uprzywilejowanych należą głównie te używane w związku z ratowaniem życia i mienia ludzkiego bądź usuwaniem skutków katastrof, są nimi także pojazdy służb odpowiedzialnych za zachowanie bezpieczeństwa – w szczególności policji. Polski kodeks drogowy zezwala kierującemu pojazdem uprzywilejowanym (przy zachowaniu szczególnej ostrożności) na niestosowanie się do przepisów ruchu drogowego, a także znaków i sygnałów drogowych, w tym do sygnalizacji świetlnej. Kierujący takim pojazdem nie jest jednak | 409 | 647 |
mrc_6777 | jak powstały pradoliny? | Pradoliny powstawały w czasie cofania się lądolodu na jego przedpolu w wyniku działalności wód z topniejącego lodowca i wód rzecznych płynących z południa, które połączywszy się utworzyły ogromne rzeki, płynące w kierunku zachodnim, zgodnie z ogólnym nachyleniem kontynentu europejskiego. | Pradolina – element rzeźby terenu stanowiący szerokie obniżenie o płaskim dnie. Pradoliny powstawały w czasie cofania się lądolodu na jego przedpolu w wyniku działalności wód z topniejącego lodowca i wód rzecznych płynących z południa, które połączywszy się utworzyły ogromne rzeki, płynące w kierunku zachodnim, zgodnie z ogólnym nachyleniem kontynentu europejskiego. == Powstawanie pradolin == Pradoliny powstawały na przedpolu lądolodu, a płynące nimi rzeki miały bieg równoległy do jego czoła. Rzeki płynące pradolinami odprowadzały zarówno wody roztopowe od lądolodu, jak i wody rzeczne płynące z południa. Ponieważ najkrótszą drogę na północ zamykał lodowiec – wody te płynęły bądź na zachód, ku Atlantykowi i Morzu Północnemu (większa część), bądź też na wschód, ku Morzu Czarnemu (mniejsza część). Jako że rzeki te transportowały | 80 | 368 |
mrc_6778 | kiedy obchodzi się dzień mężczyzny? | 19 listopada | Międzynarodowy Dzień Mężczyzn ( – IMD) – dzień obchodzony jest 19 listopada w ponad 80 państwach (stan na 2021 rok). Tradycja obchodzenia tego dnia została zapoczątkowana w 1999 w Trynidadzie i Tobago. Dzień ten jest poświęcony promowaniu wartości, jaką mężczyźni wnoszą do świata, i podkreślaniu pozytywnych wzorców do naśladowania. Międzynarodowy Dzień Mężczyzn służy także zwracaniu uwagi na problemy takie, jak występujące u mężczyzn zaburzenia psychiczne i rosnąca liczba samobójstw. W tym kontekście bywa również wzmiankowana walka z tak zwaną „toksyczną męskością” poprzez promowanie zdrowych wzorców zachowań mężczyzn. Ma także służyć między innymi poprawie relacji między płciami oraz promowaniu równości płci zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet. | 63 | 75 |
mrc_6779 | kiedy powstał minecraft? | Pierwsza publiczna testowa wersja gry została wydana 17 maja 2009 roku | Minecraft – komputerowa gra survivalowa o otwartym świecie stworzona przez Markusa Perssona i rozwijana przez Mojang Studios. "Minecraft" pozwala graczom na budowanie i niszczenie obiektów położonych w losowo generowanym świecie gry. Gracz może atakować napotkane istoty, zbierać surowce czy wytwarzać przedmioty. Pierwsza publiczna testowa wersja gry została wydana 17 maja 2009 roku, natomiast pełna wersja ukazała się 18 listopada 2011 roku na komputery osobiste. Następnie wydano wersje na konsole i platformy mobilne. Jeszcze przed oficjalną premierą gra zdobyła popularność i wiele nagród. Co roku odbywa się konwent fanów gry – Minecon. Sukces gry spowodował, że zaczęto sprzedawać związane z nią przedmioty np. książki, zabawki, tematyczne klocki Lego. == Rozgrywka == "Minecraft" jest grą bez określonych celów, jednak bardzo ważne jest | 314 | 384 |
mrc_6780 | czym jest utwór muzyczny? | Utwór muzyczny – jednolita kompozycja muzyczna złożona z: rytmu i metrum, melodii, temacie, linii melodycznej, harmonii, barwy dźwięku, dynamiki, agogiki oraz budowy formalnej, przeznaczona do wykonania lub odtwarzania, najczęściej posiadająca autora(-ów). | Utwór muzyczny – jednolita kompozycja muzyczna złożona z: rytmu i metrum, melodii, temacie, linii melodycznej, harmonii, barwy dźwięku, dynamiki, agogiki oraz budowy formalnej, przeznaczona do wykonania lub odtwarzania, najczęściej posiadająca autora(-ów). Utwór muzyczny może przyjąć formę tylko muzyczną lub słowno-muzyczną w przypadku, gdy w utworze wykorzystano tekst. W muzyce poważnej utworem nazywa się każde dzieło muzyczne, bez względu na wielkość, ważkość i złożoność. W kontekście muzyki rozrywkowej mianem utworów muzycznych określa się tylko poważniejsze i ambitniejsze dzieła, na przykład utwory jazzowe czy rockowe. Dla prostszych form rezerwuje się określenie „piosenka”, aczkolwiek w sensie prawnym piosenki to również utwory muzyczne a raczej słowno muzyczne z tekstem opartym na linii melodycznej. Utwory muzyczne często oparte są na temacie muzycznym (leitmotivie) stanowiącym podstawę, | 0 | 256 |
mrc_6781 | co wydobywano w kopalni w sobótce? | magnezytu | Te pierwsze głównie do produkcji kół młyńskich i kamienia budowlanego, ale we wczesnym średniowieczu wyrabiano z nich elementy zdobnicze dla kościołów romańskich (np. kapitele, rzeźby lwów). Serpentynit po wypolerowaniu służył jako kamień ozdobny lub surowiec do wyrobu ozdobnych naczyń. W 1877 otwarto kopalnię rud chromu w rejonie Raduni, działała ona do roku 1943. Od 1920 do pierwszych lat powojennych istniała kopalnia magnezytu w Sobótce, a od 1960 działa kopalnia magnezytu w Wirach. W początkach XX wieku utworzono wielkie kamieniołomy granitu i skalenia w Strzeblowie (dzielnica Sobótki), a w 1884 uruchomiono kamieniołom serpentynitu (i nefrytu) w Jordanowie. W 1986 udokumentowano duże złoże rud żelaza, tytanu i wanadu na wschodnich stokach Ślęży; nie są one jednak eksploatowane. == Historia == Góra stanowiła | 424 | 433 |
mrc_6782 | przed kim odpowiada rzecznik praw obywatelskich? | odpowiada wyłącznie przed Sejmem na zasadach określonych w ustawie. | obowiązków # stał się trwale niezdolny do pełnienia obowiązków na skutek choroby, ułomności lub upadku sił – stwierdzonych orzeczeniem lekarskim # jeżeli rzecznik sprzeniewierzył się złożonemu ślubowaniu # złożył niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu. Rzecznik Praw Obywatelskich jest w swojej działalności niezawisły i niezależny od innych organów władzy publicznej i odpowiada wyłącznie przed Sejmem na zasadach określonych w ustawie. Nie może być on także bez zgody Sejmu pociągnięty do odpowiedzialności karnej ani pozbawiony wolności (zatrzymany lub aresztowany – z wyjątkiem ujęcia na gorącym uczynku przestępstwa i jeżeli jego zatrzymanie jest niezbędne do zapewnienia właściwego toku postępowania). == Zadania Rzecznika Praw Obywatelskich == Rzecznik, któremu pomagają jego zastępcy oraz Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, stoi na straży wolności, | 417 | 484 |
mrc_6783 | jak miała na imię babka kiepska? | Rozalia | Rozalia Kiepska (Babka Kiepska) – postać fikcyjna, bohaterka komediowego serialu telewizyjnego "Świat według Kiepskich". W rolę tę wcielała się Krystyna Feldman. == Charakterystyka postaci == Rozalia Kiepska jest rencistką, matką Haliny, babcią Waldemara i Marioli, teściową Ferdynanda. Mieszkała ze swoją córką i resztą rodziny w starej kamienicy we Wrocławiu, na osiedlu Kosmonautów, przy ulicy Ćwiartki 3/4. Babka jest przebiegła i złośliwa, lecz na tle innych bohaterów serialu wykazuje rozsądek. Mimo że jest matką Haliny, Babka w większości odcinków nazywa się Rozalia Kiepska. W niektórych odcinkach nosiła nazwisko Małolepsza, Wspaniała lub Kopeć. | 0 | 7 |
mrc_6784 | od kiedy w polsce jest policja? | Została utworzona na mocy Ustawy o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku. | Policja – umundurowana (służba mundurowa) i uzbrojona formacja służąca społeczeństwu i przeznaczona do ochrony bezpieczeństwa ludzi oraz do utrzymywania bezpieczeństwa publicznego i porządku publicznego; jeden z organów ścigania. Została utworzona na mocy Ustawy o Policji z dnia 6 kwietnia 1990 roku. Nadzór nad Policją sprawuje minister właściwy ds. wewnętrznych. Zwierzchnikiem wszystkich funkcjonariuszy i pracowników cywilnych formacji jest Komendant Główny Policji. Od kwietnia 2016 r. funkcję tę pełni gen. insp. Jarosław Szymczyk. W całej Polsce istnieje telefoniczne przekierowanie z numeru 997 do centrum powiadamiania ratunkowego, które działa zarówno z telefonu komórkowego, jak i stacjonarnego. Centrum powiadamiania ratunkowego obsługuje zgłoszenia alarmowe kierowane do numerów alarmowych 112, 997, 998 i 999, umożliwiając przekazanie zgłoszenia alarmowego w celu zaangażowania właściwych służb ratowniczych. Jednolitym numerem | 230 | 301 |
mrc_6785 | jaka może być informacja zwrotna? | spostrzeżenia dotyczące zachowania i wypowiedzi innego uczestnika konwersacji. | Informacja zwrotna – termin z zakresu psychoterapii grupowej, treningu komunikacji interpersonalnej i szkoleń. Oznacza wypowiedź uczestnika konwersacji, w której ujawnia on swoje spostrzeżenia dotyczące zachowania i wypowiedzi innego uczestnika konwersacji. Informacja zwrotna może być wykorzystana przez uczestnika konwersacji, w celu poprawy sposobu realizacji omawianych zadań, sposobu komunikacji itp. == Zasady udzielania informacji zwrotnej == * Informacja zwrotna powinna być odbierana jako normalny, codzienny element współpracy uczestników konwersacji. Niespodziewane udzielenie informacji zwrotnej może być odebrane jako atak na osobę lub oskarżenie o brak kompetencji. * Odbierający informację zwrotną powinien zostać wcześniej poinformowany o kryteriach, według ich jakich oceniane będzie jego zachowanie. * Informacja zwrotna powinna dotyczyć konkretnych zachowań, nie ogólnego wrażenia czy ogólnej oceny. * Informacja zwrotna powinna być oparta na | 179 | 257 |
mrc_6786 | kiedy obchodzimy uroczystość zwiastowania pańskiego? | Uroczystość liturgiczna "Zwiastowania Pańskiego" w Kościele katolickim obchodzona jest 25 marca | Zwiastowanie Pańskie, Zwiastowanie Bogurodzicy – w wyznaniach chrześcijańskich objawienie Marii poprzez anioła Gabriela zapowiedzi narodzenia Jezusa Chrystusa, Syna Bożego. Opis "Zwiastowania" znajduje się w Ewangelii Św. Łukasza. == Dzień obchodów == === Katolicyzm === Uroczystość liturgiczna "Zwiastowania Pańskiego" w Kościele katolickim obchodzona jest 25 marca, na 9 miesięcy przed uroczystością Bożego Narodzenia. Tego dnia czci się tajemnicę wcielenia Syna Bożego. Jeżeli dzień ten wypada w niedzielę, obchody święta przekładane są na następny dzień. W Anglii (nazywane "Lady Day") i brytyjskich koloniach do 1752 Święto Zwiastowania było początkiem nowego roku urzędowego. === Prawosławie === Cerkiew prawosławna świętuje "Zwiastowanie Bogurodzicy" 7 kwietnia. Jest jednym z 12 głównych świąt obchodzonych przez wyznawców prawosławia. | 271 | 366 |
mrc_6787 | kiedy zakończyła się 1 wojna światowa? | 11 listopada 1918 | I wojna światowa (przed II wojną światową nazywana Wielką Wojną) – wojna światowa, trwająca od 28 lipca 1914 do 11 listopada 1918 pomiędzy ententą (Trójporozumieniem), tj. Wielką Brytanią, Francją, Rosją, Serbią, Japonią, Włochami (od 1915) i Stanami Zjednoczonymi (od 1917) a państwami centralnymi (Trójprzymierzem), tj. Austro-Węgrami i Niemcami, wspieranymi przez Imperium Osmańskie oraz Bułgarię. Był to największy konflikt zbrojny w Europie od czasu wojen napoleońskich. Wojna zakończyła się klęską państw centralnych, likwidacją mocarstw Świętego Przymierza oraz powstaniem w Europie Środkowej i Południowej licznych państw narodowych. Była też jedną z głównych przyczyn rewolucji lutowej (1917) i rewolucji październikowej (1918) w Rosji. W jej wyniku zginęło ponad 14 milionów ludzi. Mimo ogromu strat i wstrząsu wywołanego nimi, wojna ta nie rozwiązała większości | 112 | 129 |
mrc_6788 | do jakiego kraju należy malta? | Malta, Republika Malty (malt. "Repubblika ta’ Malta", ang. "Republic of Malta") – wyspiarskie państwo-miasto położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, 81 km na południe od Włoch. | Malta, Republika Malty (malt. "Repubblika ta’ Malta", ang. "Republic of Malta") – wyspiarskie państwo-miasto położone w Europie Południowej, na Morzu Śródziemnym, 81 km na południe od Włoch. Obejmuje cały archipelag Wysp Maltańskich, jednakże większość ludności mieszka na głównej wyspie o tej samie nazwie, w zespole miejskim Valletty – stolicy Malty. Malta ma historię sięgającą tysięcy lat. Cywilizacja na Malcie zaczęła rozwijać się ponad 7000 lat temu Pierwsze większe budowle na Malcie – megalityczne świątynie zaczęto budować około 3600 r. p.n.e. Są one najstarszymi stojącymi budowlami w Europie i jednymi z najstarszych na świecie, są starsze niż piramidy w Egipcie. W podobnym okresie powstało Hypogeum Ħal Saflieni. Spuścizną tych budowli jest kilkanaście ruin, z czego siedem zostało wpisane na listę światowego | 0 | 190 |
mrc_6789 | jakim językiem posługiwali się majowie? | Językami majańskimi | Języki majańskie, także: języki maja, języki maja-kicze – jedna z ważniejszych rodzin językowych w Mezoameryce, z największą liczbą użytkowników wśród języków autochtonicznych obu Ameryk. Językami majańskimi posługują się Majowie (tak współcześni, jak i z czasów historycznych) na terenach Meksyku, Gwatemali, Belize i Hondurasu. Wszystkie języki tej rodziny wywodzą się z używanego prawdopodobne 5000 lat temu prajęzyka, zwanego językiem pramajańskim. Do rodziny tej zalicza się też klasyczny język majański, używany w okresie świetności cywilizacji Majów. Większość języków majańskich to ergatywne języki polisyntetyczne o szyku zdania VOS, w których występują spółgłoski ejektywne. Od czasu kolonizacji hiszpańskiej do zapisu języków majańskich używa się alfabetu łacińskiego, aktualnie w konwencji proponowanej przez (ALMG). W chwili przybycia Hiszpanów w XVI w. istniało 31 języków Majów. == | 188 | 207 |
mrc_6790 | do jakiego kraju należy antarktyda? | Antarktyda nie należy do żadnego państwa | połowy ryb, w szczególności antara patagońskiego. Według ocen, nielegalne połowy antara w latach 2000. wzrosły nawet do 32 000 ton; problem ten w dużej mierze został rozwiązany dzięki zwiększonym kontrolom, spadając do poziomu ocenianego na około 1300 ton w 2010. == Polityka == Antarktyda nie należy do żadnego państwa i nie ma rządu, chociaż niektóre kraje roszczą sobie prawa do fragmentów jej terytorium. Kilka z tych krajów uznaje wzajemnie swoje prawa, ale żadne z nich nie jest powszechnie uznawane. Kwestia statusu prawnego Antarktydy była szeroko dyskutowana od czasu zakończenia II wojny światowej. Były wysuwane różne propozycje: ustanowienie tymczasowego "modus vivendi", przy zawieszeniu roszczeń terytorialnych, ustanowienie terytorium powierniczego lub kondominium. W 1959 w wyniku tych rozmów uchwalono Układ Antarktyczny i nie | 279 | 319 |
mrc_6791 | który król rządził najdłużej? | Sobhuza II, król Eswatini który panował w l. 1899-1982 – łącznie 82 lata | i udokumentowaną długość panowania, najdłużej urzędującym przywódcą w historii był Sobhuza II, król Eswatini który panował w l. 1899-1982 – łącznie 82 lata, lecz do 1921 sprawowana była w jego imieniu regencja i dopiero od tego momentu rozpoczął on w pełni samodzielne rządy. Podobnie jeśli chodzi o długość panowania było w przypadku Ludwika XIV, króla Francji, który panował łącznie 72 lata, lecz samodzielne rządy sprawował łącznie przez 54 lata. Władcą, który najdłużej sprawował w pełni samodzielne rządy, była królowa Wielkiej Brytanii Elżbieta II, która panowała przez 70 lat. Z przywódców niebędących monarchami najdłużej rządził przywódca Kuby Fidel Castro, który rządził Kubą przez 52 lata (1959–2011). Najdłużej rządzącą kobietą była królowa Wielkiej Brytanii, Elżbieta II, która sprawowała rządy w latach 1952-2022. | 83 | 155 |
mrc_6792 | ile wysp greckich jest zamieszkałych? | 165 | na około 2500 wysp, z czego 165 jest zamieszkałych. Największe z nich to: * Kreta (ok. 8260 km²), * Eubea (ok. 3621 km²), * Lesbos (ok. 1630 km²), * Rodos (ok. 1400 km²), * Chios (ok. 840 km²), * Kefalinia (ok. 780 km²), * Korfu (592 km²), * Samos (ok. 476 km²), * Lemnos (476 km²), * Naksos (ok. 430 km²), * Zakintos (406 km²), * Thasos (ok. 390 km²). Większość z wysp Grecji wchodzi w skład archipelagów, z których główne to: * Wyspy Jońskie * Wyspy Egejskie, w tym: ** Cyklady ** Sporady ** Dodekanez Blisko 81% powierzchni Grecji zajmują pasma górskie (średnia wysokość 1200–1800 m n.p.m.), które mają przebieg południkowy. Obszary nizinne są niewielkie i występują w pobliżu | 28 | 31 |
mrc_6793 | kiedy otwarto energylandia? | otwarty 14 lipca 2014 roku. | Energylandia – tematyczny park rozrywki położony w Zatorze w województwie małopolskim, otwarty 14 lipca 2014 roku. Największy park rozrywki w Polsce (powierzchnia ok. 70 ha. W parku podzielonym na sześć stref tematycznych znajduje się ponad 120 atrakcji przeznaczonych dla wszystkich grup wiekowych, w tym kolejki górskie, liczne karuzele i urządzenia ekstremalne, a także restauracje, bary, sklepy z pamiątkami oraz sceny, na których prezentowane są krótkie widowiska. Od 2016 w skład parku wchodzi park wodny "Energylandia Water Park". == Historia == W czerwcu 2015 roku w parku otwarto rollercoaster Dragon – pierwszą polską odwróconą kolejkę górską z pociągami poruszającymi się pod torem zamiast ponad nim. Kolejkę zbudowała firma Vekoma. We wrześniu 2015 roku otwarto drugi odwrócony rollercoaster pod nazwą Mayan, o | 87 | 114 |
mrc_6794 | gdzie znajdował się żyzny półksiężyc? | pas ziem o większej żyzności, mający kształt wielkiego półksiężyca, ciągnącego się od Egiptu poprzez Palestynę i Syrię po Mezopotamię. | Żyzny Półksiężyc, inaczej Złoty Róg – pas ziem o większej żyzności, mający kształt wielkiego półksiężyca, ciągnącego się od Egiptu poprzez Palestynę i Syrię po Mezopotamię. == Charakterystyka == Kolebka geograficzna wielkich cywilizacji starożytnego Bliskiego Wschodu. Obejmował tereny rozciągające się od Memfis w dolinie Nilu, aż do Ur na południu Mezopotamii, włączając w to tereny Syrii i Kanaanu, stepu pomiędzy łańcuchem górskim Azji Mniejszej i Pustynią Syryjską. Czasem za część Żyznego Półksiężyca uważa się też wyspę Cypr. Dzięki dogodnym warunkom powstały tu pierwsze obszary rolnicze (ok. 10 000 roku p.n.e.). W czasach rewolucji neolitycznej uprawiano tu pszenicę, proso i jęczmień. Gdy człowiek udomowił nowe gatunki roślin i zwierząt, zaczęto uprawiać rośliny strączkowe, figi oraz winną latorośl. Później rozwinęły się cywilizacje Mezopotamii | 38 | 172 |
mrc_6795 | jakie reakcje zachodzą podczas powstawania rdzy? | Rdza (tlenki i wodorotlenki żelaza i innych metali), najczęściej obserwowany objaw korozji metali, jest produktem wtórnych chemicznych reakcji między jonami – produktami reakcji pierwotnych na elektrodach, które są od siebie oddalone. | a obwód elektryczny zamyka ciecz wykazująca przewodnictwo jonowe (warstewka, krople na powierzchni albo ciecz, w której konstrukcja jest zanurzona). W przypadku stali na anodach takich ogniw zachodzi utlenianie żelaza i dodatków stopowych do jonów (kationów), przechodzących do roztworu. Na katodach redukuje się depolaryzator. W naturalnym środowisku jest nim najczęściej rozpuszczony w wodzie tlen, który ulega redukcji do jonów wodorotlenkowych. Rdza (tlenki i wodorotlenki żelaza i innych metali), najczęściej obserwowany objaw korozji metali, jest produktem wtórnych chemicznych reakcji między jonami – produktami reakcji pierwotnych na elektrodach, które są od siebie oddalone. == Korozja chemiczna == Procesy korozji chemicznej zachodzą w specyficznym środowisku nie przewodzącym prądu elektrycznego: * suche gazy, warunki wykluczające możliwość kondensacji par na powierzchni metalu * ciecze nie przewodzące | 449 | 683 |
mrc_6796 | za co płacimy abonament rtv? | Abonament radiowo-telewizyjny – opłata mająca na celu umożliwienie realizacji misji publicznej telewizji i radia. | Abonament radiowo-telewizyjny – opłata mająca na celu umożliwienie realizacji misji publicznej telewizji i radia. Obok finansowania z budżetu państwa (inaczej dotacji rządowych) jest to najpowszechniejszy sposób finansowania mediów publicznych w Europie. Najczęściej kryterium jego naliczania jest fakt posiadania odbiornika radiowego lub telewizyjnego. W polskim prawie opłaty abonamentowe pobiera się za używanie odbiorników radiofonicznych oraz telewizyjnych, przy domniemaniu, że osoba, która posiada odbiornik radiofoniczny lub telewizyjny w stanie umożliwiającym natychmiastowy odbiór programu, używa tego odbiornika. == Luksemburg == W Luksemburgu nigdy nie obowiązywał abonament RTV, pomimo obecności na tamtejszym rynku medialnym nadawcy pełniącego rolę telewizji publicznej – RTL (Radio Télévision Luxembourg, RTL Télé Lëtzebuerg). Telewizja ta nie stanowi jednak własności publicznej, a rząd nie ma wpływu na nadawane treści. == Polska | 0 | 113 |
mrc_6797 | kto zagrał ursusa w quo vadis? | Rafał Kubacki | do Polskiego Stronnictwa Ludowego i bezskutecznie kandydował z jego poparciem na funkcję prezydenta miasta Wrocławia w wyborach w tym samym roku (otrzymał 2% głosów). W wyborach do Sejmu w 2007 także bez rezultatu startował z listy tej partii (otrzymał 2915 głosów). W wyborach samorządowych w 2010 ponownie bez powodzenia kandydował z ramienia PSL do sejmiku województwa. W wyborach parlamentarnych w 2011 i 2015 ponownie bezskutecznie kandydował z listy PSL do Sejmu (otrzymał odpowiednio 1953 głosy i 428 głosów). == Życie prywatne == Rafał Kubacki jest żonaty. W 2001 wystąpił w filmie Jerzego Kawalerowicza "Quo vadis" w roli Ursusa, a także w powstałym rok później serialu telewizyjnym o takim samym tytule. Zagrał też w filmie "Segment ’76" Oskara Kaszyńskiego z 2002. | 538 | 551 |
mrc_6798 | kto jest przywódcą chłopców z placu broni? | Janosz Boka | do domu przez swego przywódcę (Janosza Bokę) i niedługo później umiera. Przed domem Nemeczka Janosz Boka spotyka Feriego Acza, zaniepokojonego o stan zdrowia chłopca. Ostatecznie Plac Broni zostaje sprzedany pod budowę domu. Zgnębionych chłopców pociesza fakt, że Nemeczek, który oddał za niego życie, nie dożył chwili sprzedania Placu Broni. == Ekranizacje == * Chłopcy z Placu Broni – koprodukcja węgiersko-amerykańska z 1969 roku w reżyserii Zoltána Fábriego, z Anthonym Kempem w roli Nemeczka. Wydana na VHS (Vision) i DVD. * Chłopcy z Placu Broni – polski spektakl telewizyjny z 1995 roku w reżyserii Macieja Dejczera. * Chłopcy z Placu Broni – włoski film fabularny z 2003 roku w reżyserii Maurizio Zaccaro, luźna adaptacja powieści. == Spektakle teatralne == * Chłopcy | 93 | 104 |
mrc_6799 | jakie państwa znalazły się za żelazną kurtyną? | państwa komunistyczne | została zamieszczona w artykule „Rok 2000" w tygodniku „Das Reich” z 25 lutego 1945: Termin „żelazna kurtyna” zdobył dużą popularność, ponieważ trafnie przedstawiał sytuację w Europie: kontynent został podzielony; bariera izolująca państwa komunistyczne przed kontaktem i wpływem reszty świata była niezwykle trudna do pokonania. Taki stan trwał do 1989 roku, kiedy podczas Jesieni Ludów, zainicjowanej latem tego roku przemianami w Polsce, państwa dotąd zależne od ZSRR odzyskały suwerenność, czego formalnym wyrazem było rozwiązanie RWPG oraz Układu Warszawskiego. Rozpoczęła się ustrojowa i gospodarcza transformacja państw Europy Środkowo-Wschodniej. W roku 1991 po nieudanym puczu Janajewa i deklaracji niepodległości Ukrainy, w konsekwencji układu białowieskiego zawartego pomiędzy prezydentami: Rosji – Borysem Jelcynem, Ukrainy – Łeonidem Krawczukiem i Białorusi – Stanisławem Szuszkiewiczem, ZSRR przestał istnieć. | 232 | 253 |