Datasets:

deokhk

/

tr_wiki_sentences_1000000

like 0

Fomalhaut, güney takımyıldızı Güneybalığı'nın en parlak yıldızı ve gece gökyüzündeki en parlak yıldızlardan biridir. α Piscis Austriniden Latinceleştirilmiş olan ve Alfa PsA veya α PsA olarak kısaltılan Bayer belirtmesi Alfa Piscis Austrinidir.

Hipparcos astrometri uydusu tarafından yapılan ölçümlerle, Güneş'ten yaklaşık olarak uzaklıkta bulunan bir A-tipi ana kol yıldızıdır. 1943'ten bu yana bu yıldızın spektrumu, diğer yıldızların sınıflandırılmasında sabit dayanak noktalarından biri olarak kullanılmıştır.

Aşırı kızılötesi radyasyon yayan Vega benzeri bir yıldız olarak sınıflandırılır ve bu da onun bir çöküntü çemberiyle çevrili olduğunu gösterir.

Fomalhaut, K-tipi ana kol yıldızı TW Piscis Austrini ve M-tipi kırmızı cüce yıldız LP 876-10 yoldaşlarının arasında yaklaşık 8 derecelik bir fark olmasına rağmen üçlü bir sistem oluşturur.

Fomalhaut, görünür dalga boylarında görüntülenen bir gezegen adayı olan ilk yıldız sistemiydi ve bu gezegen Fomalhaut b olarak adlandırıldı.

Bununla birlikte mevcut ve yeni gözlemlerin 2019 ve 2023 analizleri Fomalhaut b'nin bir gezegen değil, devasa bir gezegenimsi çarpışmadan kaynaklanan genişleyen bir enkaz yığını olduğunu gösteriyor.

Adlandırma. "α Piscis Austrini" (Latinceleştirilmiş haliyle "Alfa Piscis Austrini"), bu sistemin Bayer belirtmesidir.

Aynı zamanda "24 Piscis Austrini" Flamsteed belirtmesine de sahiptir.

Klasik gökbilimci Batlamyus, yıldızı hem Kova takımyıldızına hem de Güneybalığı'na dahil etti.

yüzyılda Johann Bayer, yıldızı kesin bir şekilde Güneybalığı'nın birincil konumuna yerleştirdi.

Batlamyus'un ardından John Flamsteed de 1725 yılında "79 Aquarii" olarak adlandırdı.

Günümüzdeki adlandırma Bayer'in kararına yönelik modern fikir birliğini yansıtır, yani yıldızın Güneybalığı'nın bir parçası olduğu kabul edilir. Çoklu yıldız sistemlerinde gök cisimlerinin adlandırma kurallarına göre üç bileşen - Fomalhaut, TW Piscis Austrini ve LP 876-10 - sırasıyla A, B ve C olarak belirtilmiştir.

Yıldızın geleneksel adı, bilimsel "" ifadesinden türetilmiştir, bu da "[Güney] Balığı'nın ağzı" (kelimenin tam anlamıyla "balinanın ağzı") anlamına gelir.

Batlamyus tarafından da bu şekilde çevrilmiş ve "Fom al-Haut" olarak belirtilmiştir. 2016 yılında Uluslararası Astronomi Birliği, yıldızlar için özel isimleri kataloglamak ve standardize etmek amacıyla bir Yıldız Adları Çalışma Grubu (WGSN) organize etti.

WGSN'nin Temmuz 2016'daki ilk bülteni, WGSN tarafından onaylanan ve bu yıldız için Fomalhaut adını kabul eden ilk iki isim grubunun bir tablosunu içeriyordu.

Temmuz 2014'te Uluslararası Astronomi Birliği (IAU), belirli ötegezegenlere özel isimler verme sürecinde NameExoWorlds'u başlattı.

Bu süreç, yeni isimlerin kamuya açık olarak aday gösterilmesini ve oylanmasını içeriyordu.

Aralık 2015'te IAU, Fomalhaut b için kazanan ismin "Dagon" olduğunu duyurdu.

Kazanan isim, Todd Vaccaro tarafından önerildi ve St. Cloud, Minnesota, Amerika Birleşik Devletleri'nde bulunan St. Cloud State Üniversitesi Planetaryumu tarafından IAU'ya gönderildi.

Dagon, genellikle yarı insan, yarı balık olarak tasvir edilen bir Sami tanrısıydı.

Fomalhaut A. Fomalhaut, mavi-beyaz bir yıldız olarak görünür.

Gökyüzündeki tanımlanması yalnızca parlaklığıyla değil (çıplak gözle görülebilen gökyüzündeki on sekizinci parlak yıldızdır), aynı zamanda diğer parlak yıldızlardan uzak tek başına konumundan dolayı da kolaydır.

Deklinasyonu -29,6°G'dir, bu da onu güney yarımkürede bulunan gözlemciler için uygun hale getirir.

Bununla birlikte gök ekvatorundan çok uzak olmayan konumu, Dünya'nın çoğu yerleşim bölgesinden görülebilir olmasını sağlar.

Deklinasyonu Sirius'un deklinasyonundan daha büyük ve Antares ile benzerdir.

Özellikle 60°K'den başlayarak görünmesi zor hale gelir, bu da Alaska, Kanada'nın kuzeyi, Grönland, İzlanda, İskandinavya'nın kuzey bölgeleri ve Rusya'nın büyük bir bölümünü kapsar.

Akdeniz bölgelerinden itibaren gökyüzünde oldukça yüksek görünürken, 60°G'nin güneyinde dairesel kutupludur, yani Antarktika bölgelerinde sürekli gözlemlenebilir.

Fomalhaut gözlemi için en uygun dönem kuzey yarımkürede akşam gökyüzünde Ağustos'tan Aralık ayına kadar, ekvatorun güneyinde ise Haziran'dan Ocak ayına kadardır. kuzey yarımkürede gün batımından sonra gökyüzünde görünmesi sonbahar mevsiminin yaklaştığını gösterir.

Özellikler.

Fomalhaut, uzun yıllardır sadece 100 ila 300 milyon yıl yaşında olduğu düşünülen ve potansiyel ömrü yaklaşık bir milyar yıl olan genç bir yıldızdır. 2012 yılında yapılan bir çalışma gibi biraz daha yüksek bir yaşı gösterdi.

Yıldızın yüzey sıcaklığı yaklaşık civarındadır.

Fomalhaut'un kütlesi Güneş'in yaklaşık 1,92 katıdır, aydınlatma gücü ise yaklaşık 16,6 kat ve çapı yaklaşık olarak 1,84 kat daha büyüktür.

Fomalhaut, Güneş'e kıyasla metallik bakımından biraz fakirdir, yani hidrojen ve helyum dışındaki elementlerin daha küçük bir yüzdesinden oluşur.

Metal içeriği genellikle fotosferdeki demir miktarının hidrojen miktarına göre ölçülmesiyle belirlenir. 1997 yılında yapılan bir spektroskopik çalışma, demir açısından Güneş'in bolluğuna eşit bir değeri gösterdi. 1997 yılındaki ikinci bir çalışma, Fomalhaut'un o zamandan beri fiziksel bir yoldaşı olduğu iddia edilen komşu yıldız TW Piscis Austrini ile aynı metalliğe sahip olduğunu varsayarak %78'lik bir değer ortaya çıkardı. 2004 yılında yapılan bir yıldız evrimi modeli, Fomalhaut'un metal içeriğini %79 olarak hesapladı.

Son olarak 2008 yılında yapılan bir spektroskopik ölçüm, önemli ölçüde daha düşük bir değer olan %46'yı gösterdi.

Fomalhaut'un, Castor Hareketli Grubu'na ait yaklaşık 16 yıldızdan biri olduğu iddia edilmiştir.

Bu, bir grup yıldızın uzayda ortak bir hareketi paylaştığı ve fiziksel olarak ilişkili oldukları iddia edilen bir birlikteliktir.

Grubun diğer üyeleri arasında Castor ve Vega bulunur.

Tahmini yaşı olan bu hareketli grubun aynı kökeni paylaştığı düşünülmektedir.

Daha yeni araştırmalar, Castor Hareketli Grubu'nun iddia edilen üyelerinin sadece farklı yaşlara sahip olmadığını, aynı zamanda hızlarının da uzak geçmişte birbirleriyle ilişkilendirilemeyecek kadar farklı olduğunu bulmuştur.

Dolayısıyla bu dinamik gruba "üyeliğin" Fomalhaut sisteminin yaşıyla hiçbir ilgisi yoktur.

Enkaz diskleri ve şüpheli gezegenler.

Fomalhaut, birkaç enkaz diski ile çevrilidir.

İç disk, yıldızdan 0,1 AU uzaklıkta toplanan yüksek karbonlu küçük taneciklerden (10-300 nm) oluşan bir kül diski olarak bilinir.

Ardından daha büyük parçacıklardan oluşan bir disk gelir ve bu disk, yıldızın iç kenarından 0,4-1 AU uzaklıktadır.

En içteki disk henüz açıklanabilmiş değildir.

En dıştaki disk, yıldızdan uzaklıkta, iç kenarı çok keskin bir şekilde belirgin halka görünümündedir ve tümü kenardan bakıldığında 24 derecelik bir eğikliğe sahiptir.

Toz, yaklaşık 25 AU genişliğinde bir kuşakta dağılmıştır.

Diskin geometrik merkezi, Fomalhaut'tan yaklaşık olarak uzaklıkta yer alır.

Bu disk bazen "Fomalhaut'un Kuiper Kuşağı" olarak adlandırılır.

Fomalhaut'un tozlu diskinin öngezegen oluşumu olduğuna inanılır ve önemli miktarda kızılötesi radyasyon yaydığı düşünülmektedir.

Fomalhaut'un dönüş ölçümleri, yıldız ve gezegen oluşumu teorilerinden beklendiği gibi diskin, yıldızın ekvator düzleminde bulunduğunu göstermektedir. 2012 yılında analiz edilen Herschel Uzay Gözlemevi'nin Fomalhaut görüntüleri, dış toz kuşağında büyük miktarda belli belirsiz kabarık mikrometre boyutunda tozun bulunduğunu ortaya koymuştur.

Bu tür tozların yıldız radyasyon basıncı nedeniyle kısa sürelerde sistemden uzaklaşması beklendiğinden, varlığı gezegenimsilerin çarpışmasıyla sürekli olarak yenilendiğini gösteriyor.

Tanelerin kabarık morfolojisi, kuyruklu yıldız kökenini düşündürmektedir. Çarpışma oranının günde yaklaşık 2000 kilometre büyüklüğünde kuyruklu yıldızlar olduğu tahmin ediliyor.

Atacama Large Millimeter Array tarafından yapılan dış toz halkasının gözlemleri, sistemde iki gezegenin olası varlığını gösterdi.

Eğer 4 ila 10 AU arasında ilave gezegenler varsa, kütleleri 2,5 AU'ya kadar 'nin altında olması gerekir. 2,5'ten itibaren ise civarında olmalıdır. 13 Kasım 2008 tarihinde gökbilimciler, dış enkaz halkasının hemen içindeki bir yörüngede dönen bir ötegezegen adayını duyurdular.

Bu, Hubble Uzay Teleskobu tarafından yakalanan ve görünür ışıkta doğrudan görüntülenen ilk ötegezegen adayıydı.

Fomalhaut b olarak adlandırılan gezegen adayının kütlesinin Jüpiter kütlesinden üç kat daha az ve en azından Neptün'ün kütlesi kadar olduğu tahmin ediliyordu.

Daha sonra MMT Gözlemevi'nden alınan M-bandı görüntüleri, yıldızın 40 AU içindeki gaz devlerinin varlığına yönelik güçlü bir sınırlama getirdi ve Spitzer Uzay Teleskobu tarafından elde edilen görüntüler, Fomalhaut b'nin daha çok bir toz bulutu olma olasılığının yüksek olduğunu gösterdi.

Daha sonra 2019 yılında yapılan yeni ve mevcut doğrudan gözlemlerin sentezi, nesnenin genişlediğini, parlaklığını kaybettiğini, dış halkayı belirgin bir şekilde etkileyecek kadar kütlesi olmadığını ve Fomalhaut A sisteminin dışına çıkacak hiperbolik bir yörünge üzerinde olan büyük bir gezegenimsi çarpışmadan kaynaklanan dağılan bir enkaz bulutu olduğunu doğruladı. 2022 yılında James Webb Uzay Teleskobu ile yapılan son gözlemler, nesneyi MIRI geniş bant filtre dalga boyu aralığında çözümleyemedi ve aynı ekibin bildirisine göre önceki sonuçlarla uyumlu olduğunu gösterdi.

Aynı 2022 JWST görüntü verileri dış diskte başka bir belirgin özelliği keşfetti ve bu "Büyük Toz Bulutu" olarak adlandırıldı.

Başka bir ekibin diğer mevcut verileri de içeren analizi ise bunu dış halkanın bir parçası olarak değil, tesadüfi bir arka plan nesnesi olarak yorumlamayı tercih etmiştir.

Fomalhaut B (TW Piscis Austrini).

Fomalhaut, Fomalhaut'tan uzakta bulunan K4-tipi yıldız TW Piscis Austrini (TW PsA) ile ikili yıldız sistemi oluşturur ve uzay hızı içinde Fomalhaut'un hızıyla uyumlu olup, bağlı bir eşlikçi olduğunu gösterir.

Son zamanlarda TW PsA için yapılan yaş tahmini (), Fomalhaut'un izokronal yaşıyla çok iyi uyum sağlar (), bu da iki yıldızın fiziksel bir ikili oluşturduğunu destekler.

TW Piscis Austrini belirtmesi, bir değişen yıldız için kullanılan belirtmedir.

Fomalhaut B, BY Draconis değişeni olarak bilinen bir tür parıltılı yıldızdır. görünür büyüklüğü yaklaşık 10,3 günlük bir süreyle 6,44 ile 6,49 kadir aralığında hafifçe değişir.

Güneş'ten daha küçük olsa da, bir parıltılı yıldız için oldukça büyük sayılır. Çoğu parıltılı yıldız kırmızı M-tipi cücelerdir. 2019 yılında Fomalhaut B'nin astrometrisi, radyal hız ölçümleri ve görüntülerini analiz eden bir araştırmacı ekibi, yıldızın etrafında dönen ve yörünge süresinin belirsiz bir tahmin ile yaklaşık olarak 25 yıl civarında olduğu, Jüpiter kütleli bir gezegenin varlığını öne sürdü.

Fomalhaut C (LP 876-10).

LP 876-10, üçlü yıldız olacak şekilde Fomalhaut A sistemiyle ilişkilendirilmiştir.

Ekim 2013'te, Eric Mamajek ve RECONS konsorsiyumundan işbirliği yapan araştırmacılar, daha önce bilinen yüksek özdevinimli yıldız LP 876-10'un, Fomalhaut sisteminin bir başka üyesi olma olasılığına uygun uzaklık, hız ve renk-büyüklük pozisyonuna sahip olduğunu duyurdular.

LP 876-10, başlangıçta Willem Luyten tarafından 1979 NLTT kataloğunda yüksek özdevinimli bir yıldız olarak kataloglanmıştı, fakat kesin bir trigonometrik paralaks ve radyal hızı son zamanlarda ölçülmüştür.

LP 876-10, tayf tipi M4V olan bir kırmızı cüce yıldızdır ve Fomalhaut A'dan TW PsA'ya (Fomalhaut B) kadar olan mesafeden daha uzaktadır.

Gökyüzünde Fomalhaut A'dan yaklaşık 5,7 derece uzakta, bitişik takımyıldız olan Kova takımyıldızında bulunurken, Fomalhaut A ve TW PsA her ikisi de Güneybalığı takımyıldızında yer alır.

Fomalhaut A'dan şu an yaklaşık olarak uzaklıkta ve TW PsA'dan (Fomalhaut B) uzaklıktadır.

LP 876-10, Fomalhaut sisteminin olan gelgit yarıçapının oldukça içinde yer almaktadır.

LP 876-10'un kendisi, Washington Çift Yıldız Kataloğu'nda ("WSI 138" olarak adlandırılır) ikili yıldız olarak kataloglansa da, Mamajek ve diğerlerinin çalışmasındaki görüntüleme, spektral veya astrometrik verilerde yakın bir yıldız yoldaşı belirtisi bulunmamıştır.

Aralık 2013'te Kennedy ve diğerleri, Herschel Uzay Gözlemevi'nin kızılötesi görüntülerini kullanarak Fomalhaut C ile ilişkilendirilen soğuk tozlu enkaz diskinin keşfini bildirdi. Çoklu yıldız sistemleri, birden fazla enkaz diski barındıran oldukça nadir sistemlerdir.

Etimoloji ve kültürel önemi.

Fomalhaut'a zaman içinde çeşitli isimler atfedilmiştir ve Araplar, Persler ve Çinliler de dahil olmak üzere kuzey yarımküredeki birçok kültür tarafından bilinmekteydi.

MÖ 2500'de gündönümünü işaret ediyordu.

Aynı zamanda Eleusis'te Demeter'e tapınmanın bir işaretiydi.

Fomalhaut-Earthwork B, Anderson, Indiana yakınlarındaki Mounds State Park'ta bulunan bir yerdir ve Indiana Doğal Kaynaklar Departmanı'na göre bu yer, sonbahar aylarında Fomalhaut yıldızının doğuşuyla aynı hizada bulunur. 1980 yılında gökbilimci Jack Robinson, Fomalhaut'un yükselen azimutunun hem Amerika Birleşik Devletleri Wyoming'deki Bighorn tıp çarkı, hem de Kanada Saskatchewan'daki Moose Mountain tıp çarkı taş yığını yerleşimiyle hizalandığını öne sürdü.

"New Scientist" dergisi, şekli ve enkaz halkasıyla Peter Jackson'ın Yüzüklerin Efendisi filmlerinde bahsedilen "göz" ile karşılaştırarak ona "Sauron'un Büyük Gözü" adını verdi.

USS "Fomalhaut" (AK-22), Amerika Birleşik Devletleri Donanması'na ait bir amfibi kargo gemisiydi.

Taha Yasin Ramazan, (22 Şubat 1938 - 20 Mart 2007) eski Irak Halk Ordusu Lideri (1974–1991) ve Başkan Yardımcısı (1991–2003).

Eski Irak Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in sağ koluydu. 1956'da banka memuruyken Baas'a katılan Ramazan, 1968'de Baas Partisi'nin darbeyle iktidara gelişi sonrası yükseldi ve çeşitli bakanlık görevlerinde bulundu. 1970 yılında ise Irak Halk Ordusu'nu kurdu ve 1991'de Devlet Başkanı Saddam Hüseyin'in yardımcılığına getirilene kadar bu orduya liderlik etti. 2003 yılında ABD'nin Irak'ı işgali sonrası başkentten kaçtı, ancak Ağustos 2003'te peşmergeler tarafından Musul'da yakalandı ve ABD'lilere teslim edildi. 1982 yılında gerçekleşen ve 148 Iraklı Şii'nin öldürüldüğü Duceyil Katliamı nedeniyle Saddam Hüseyin, Barzan İbrahim ve Avad El Bender ile birlikte yargılanmasına 2005'te başlandı ve 2006 yılında adı geçen 3 kişiyle birlikte idama mahkûm edildi. 20 Mart 2007 tarihinde Bağdat'ta asılarak idam edildi ve Tikrit'te, kendisinden dört ay önce idam edilen Saddam Hüseyin'in mezarının yanına gömüldü.

Basilika (), yaklaşık 892 yılında VI.

Leon tarafından tamamlanan Bizans hukuk derlemesi.

"Basilika", I. Basileios'un adından gelmekle beraber Yunancada "Kraliyet Kanunları" anlamına da gelmektedir.

Arka plan. I. Justinianus ve VI.

Leo'nun hüküm sürdükleri zaman arasında Bizans İmparatorluğu'nda resmi dilin Latince'den Yunanca'ya çevirilmesi gibi birçok değişiklik yaşanmıştır.

Justinianus döneminde Latince hala kullanımda olup, Latince saray dokümanlarına bile rastlanmıştır.

Fakat 9.yüzyılda Latince'nin modası geçmiş, bunun sonucunda Konstantnopolis'te bile Yunanca konuşan insanların Corpus Iuris Civilis kodunu anlamakta zorluk çektiği görülmüştür.

Hatta, C"orpus luris Civilis'teki" bazı kanunlar artık halkın çoğunu ilgilendirmediği için, yeni kanunlar ortaya çıkmıştır.

Bu durum, Bizans hukuk sisteminin elden geçirilmesini gerektirdi.

Justinianus Kanunları sonraki birkaç yüzyıl boyunca imparatorluğun hukuki gelişmelerini etkin bir şekilde sonlandırmıştı.

Ayrıca, Bizans hukuk sistemi, bir yargıç tarafından verilen cezanın daha önce bir yasa belirleyici tarafından çıkarılan bir kanun metnine dayandırılması gereken kodlanmış bir sistem olarak işlemekteydi.

Bu durum, yargıcın eski vakalardan destek almasını imkansız hale getirmiştir.

Yargıçlar arasında ceza verirken cezayı hangi yasal belgeye dayandıracakları konusunda anlaşmazlıklar yaşanmıştır.